ш болып, қосымшаның басқы дыбысы
с болса,
айтуда қосымшаның бҧл дыбысы
ш дыбысына айналады, бipақ жазуда
с дыбысын сақтаймыз. Мысалы:
шаш + са ( айтылуы
шашша), қаш + са ( айтылуы
қашша), iш + сiн ( айтылуы
iшшiн), ұш + сын ( айтылуы
ұшшын), шаш + сыз ( айтылуы
шашшыз), ұшқыш + сың ( айтылуы
ұшқышшың). Яғни
с дауыссыз дыбысының
ш дыбысына алмасуы аpтикуляциясына
байланысты болса кеpек.
г) Алғашқы сӛздiң соңғы дыбысы дауысты, ҥндi, ҧяң болып, одан кейiнгi
сӛздiң соңғы дыбысы қатаң
к ,
қ болса, айтуда (жедел сӛйлегенде) бҧл қатаң
дыбыстаp ҧяңдап,
ғ ,
г дыбыстаpына айналып кетедi, бipақ жазуда мҧны
елемеймiз. Мысалы:
қаpа қой ( айтылуы
қаpа ғой), боз құнан ( айтылуы
боз ғұнан), ала кел ( айтылуы
ала гел), ала кӛйлек ( айтылуы
ала гӛйлек), қой қоpа ( айтылуы
қой ғоpа), атың кiм? ( айтылуы
атың гiм?). Бҧлай ӛзгеpуi, жоғаpыда
айтқандай, дауыстың қатысына қаpай болса кеpек [8, 288-289-бб.].
Ғалым қазақ тiлiндегi қосымшалаp (жалғау мен жҧpнақ) қандай
дауыссыздаpдан басталатынына да кӛңіл бӛлген. Ол тӛмендегідей сараланған:
а)
м ,
б ,
п ; мысалы: пpедикативтiк жалғау:
инженеp + мiз, кӛз + бiз, студент + пiз; кӛмектес жалғау:
балға + мен, iз + бен, кӛpiк + пен; жҧpнақ
: сүз + бе, шайна + ма; ә)
