ҚазаҚ әдебиетін инновациялыҚ теХнологиялар негізінде оҚыту

268
269
жалықтырмайтын,  қабілетін  арттыратын  жағдай  туғызуға  ықпал  ету  –  міндет.  Заман  ағымына  қарай 
сабақта видео, аудио қондырғылары мен теледидарды, компьютерді қолдану студенттің дүниетанымын 
кеңейтеді.  әсіресе,  студенттердің  қосымша  материалдар  жинақтап,  білімдерін  кеңейтіп,  танымдық 
белсенділігін арттырып қана қоймай, қисынды ойлау жүйесін қалыптастырып, шығармашылығын дамы-
тады. Ақпараттық мәдениет дегеніміз - тек компьютермен дұрыс жұмыс істей білу ғана емес, кез-келген 
ақпарат көзін: анықтамаларды, әдебиет кезеңдерінің өкілдерінің шығармашылығын, сөздіктерді, теледи-
дар бағдарламаларын т.с.с. дұрыс пайдалана білу деген сөз. «педагогикалық технология» дегенімізді в.п 
беспаленко «слагаемое педагогической технологии» деген еңбегінде былай дейді: «оқу-тәрбие үдерісінің 
алдын-ала жүйелі түрде жоспарлануы және оның тәжірибеде жүзеге асу жобасы». технология – жүзеге 
асатын,  нақты  мақсаттардың  алдын  ала  ойластырылған  нақты  жобасы,  ягни,  белгілі  педагогикалық 
жүйенің тәжірибеде жүзеге асатын жобасы. Ал сабақты жаңашыл үрдіспен өткізу –  студенттердің білім 
сапасын арттырып, олардың шығармашылық және ойлау қабілеттерін дамытып отырады, ал педагогтар 
үшін кәсіби шеберліктерінің өсуіне жәрдемдеседі. ххі ғасыр ақпарат ғасыры болғандықтан адамзатқа 
компьютерлік сауаттылық қажет. білім берудің негізгі мақсаты – білім мазмұнын жаңартумен қатар, 
окытудың әдіс-тәсілдері мен әр түрлі құралдарын қолданудың тиімділігін арттыруды талап етеді. осы 
мақсатты жүзеге асыруда ақпараттық технологияны пайдалану әдісі зор рөл атқарады. осы орайда ел 
президенті н.ә.назарбаевтың халыққа жолдауындағы «оқу үрдісінде ақпараттық технологияларды білім 
беру саласын жақсартуда қолданыс аясын кеңейту керек» деген сөзін басшылыққа ала отырып, сабақта 
жаңа  ақпараттық  технологияларды  пайдалануға  жаппай  көшуіміз  керек.  Ақпараттық  технологиялар-
ды  сабақта  пайдаланудың  негізгі  мақсаты:  Қазақстан  республикасында  біртұтас  білімдік  ақпараттық 
ортаны  құру,  жаңа  ақпараттық  технологияны  пайдалану  Қазақстан  республикасындағы  ақпараттық 
кеңістікті әлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыру болып табылады. білім берудің негізгі мақсаты – 
білім мазмұнын жаңартумен қатар, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын әр түрлі әдіс-тәсілдерді 
қолдана отырып, белсенділігін арттыру мақсатында интерактивті тақтаны пайдаланып сабақ өткізудің 
көптеген  мүмкіншіліктері  бар:  интерактивті  тақта  арқылы  электронды  оқулықтарды  қолдануға  және 
оны  көшіріп  алып,  белсенді  жұмыс  істеуге  болады;  екіншіден,  қосымша  материалдарды  да  көшіріп 
енгізіп,  онымен  белсенді  жұмыс  істеуге  болады;  үшіншіден,  тақта  ретінде  жазуға,  сызуға,  өшіруге, 
дайын сызбаны жасап қоюға, жартылай жауап кезінде қолдануға т.с.с. көптеген іс-әрекеттерді жасау-
да  уақытты  үнемді  пайдалануға  болады.  оқыту  үрдісін  компьютерлендіру  мақсатында  интерактивті 
тақтамен  жұмыс  жасау  тиімді.  осыған  байланысты  күнделікті  сабаққа:  -мультимедия  (видео,  аудио 
қондырғылары мен теледидарды, электрондық оқулықтарды); -компьютер (компьютерлік бағдарламалар, 
интерактивті тақта -интернет және т.б. көрнекі материалдарды пайдалану айтарлықтай нәтиже береді. 
Ақпараттық технологиялардың бірі – интерактивтік тақта, мультимедиялық және он-лайн сабақтары. 
оқыту үрдісін компьютерлендіру мақсатында интерактивті тақтамен жұмыс жасау да тиімді. оқытудың 
жаңа технологиялық әдістерін пайдалана отырып, өздігінен ойлана алатын, ізденгіш, шығармашалықпен 
жұмыс істейтін тұлғаны тәрбиелеу тиімді. оқушылардың рухани-шығармашылық мүмкіндіктерін да-
мыту салауатты өмір сүру салтының берік негіздерін қалыптастыруда, кешегі мен бүгінгіні салыстыра 
айта білудегі қабілеттерін шыңдауда пән оқытушысының атқарар жүгі ауыр. студенттерді әдебиет пәнін 
тереңдетіп оқытуда ой еркіндігін жетілдіру арқылы ғылыми шығармашылыққа баулып,  түрлі ізденіске 
жол салуға болады.
Қара  сөздің  жорғасы  жүсіпбек  Аймауытов  «сабақ  беру  үйреншікті  жай  шеберлік  емес,  ол  үнемі 
жетілдіруді  қажет  ететін,  үнемі  жаңаны  табатын  өнер»  деген  екен.  яғни,  ж.Аймауытов  сабақ  беруді 
өнер деп бағалап, сабақтың жаңашылдығына ерекше мән беріп тұрғаны айқын. әдебиет сабағы, шын 
мәнісінде  –  асыл  сөз  өнері  сабағы.  Асыл  сөз  өнерін  терең  ой  мен  эмоция,  сезімге  беріліп,  ой  салып, 
пікірталас туғызып студенттерді шығармашылыққа жетелейтін өнер сабағы. сабақ үдерісінде берілетін 
мазмұнды  бүгінгі  күннің  өзекті  мәселелерімен  байланыстырып    тыңдарманға  ой  салу,  ойланту,  өмір 
сабағы.
сабақта алдыңғы қатарлы озық іс-тәжірибелер мен жаңа технологияларды пайдалану арқылы сапалы 
дәрежеге жетуге болады. бұл орайда инновациялық технологияларды сабақ тақырыбына байланысты 
қалай пайдалану тиімді болатынына талдау жүргізу қажет. сабақ барысында студенттердің  қабілетіне, 
білім деңгейіне, ынтасына қарай топқа бөліп, өз бетімен еңбектенуге, ізденуге, шығармашылыққа ба-
улып,  қорытынды  жасауға  машықтандыруға  болады.  мәселен,  қазақ  прозасында  Алтайдай  асқақ, 
кербұғыдай тәкаппар мінезімен, бұқтырма өзеніндей асау тасқынды сипатымен танылып,  романтикалық 
сазымен оқырманын әлі де тамсандырып келе жатқан оралхан бөкейдің «Атау кере» повесі бойынша 
сабақ  тақырыбын  басшылыққа  алып,  шығармашылық  деңгейі  жоғары  тұлға  қалыптастыруға  қадам 
жасап, алған білімдерін өмірмен ұштастыруға бағыт беріп,  студенттермен пікірталас ұйымдастыруға 
болады.  әдебиет  сабағында  сыни  тұрғыдан  ойлау  технологиясын  қолдану  ыңғайлы.  «оқу  мен  жазу 
арқылы  сын  тұрғысынан  ойлауды  дамыту»  бағдарламасы  бойынша  сыни  тұрғыдан  ойлау    әдісінде 
кез  келген  мәселеге  даму  деңгейіне  байланысты  сын  көзбен  қарау,  күрделі  мәселелерді  шешуге,  аса 
маңызды, жауапты шешім қабылдауға құштарлық, студенттің қызығушылығынан тұратын және оның  
сеніміне  негізделген  құрылым.  «сыни  тұрғыдан  ойлауды  дамыту»  технологиясы  үш  кезең  бойынша 
қолданылатыны белгілі: қызығушылықты ояту, мағынаны тану, ой-толғаныс. осы кезеңдердің ұтымды 
өткізілуі мынадай нәтижелерге қол жеткізеді: студент ортасымен қарым-қатынас жасайды, басқаларды 
тыңдай білуге, кез келген жауапқа сыйластықпен және түсіністікпен қарауға үйренеді, өз ойын топ ал-
дында ашық айта алуға, қорғай білуге баулиды, керек кезде өз көзқарасын дұрыс өзгерте білуге үйретеді, 
оның дамуын қамтамасыз етеді. студентті өз бетінше ізденуге ұмтылдырады, сабаққа қызығушылығы 
артып, белсенділігі өте жоғары болады. шығарманы сыни тұрғыдан талдау жұмыстарында, ең алды-
мен,  студенттерге  щығармада  көтерілген  мәселелерге  байланысты  сұрақ  қойғызу  арқылы  бастаған 
тиімді. мәселен, о.бөкейдің «Атау кере» повесінде көтерілген мәселелер бойынша: «Атау керек» сөзін 
қалай түсінеміз?», «Аралас некеге көзқарастарыңыз қалай?», «мәңгүрттену терминін қалай түсінеміз?», 
«мәңгүрттену  мәселесі  әдебиетте  қандай  шығармалар  арқылы  көтерілді?  (ш.Айтматов,  ә.кекілбаев, 
о.бөкей  туындылары,  р.бердібай  зерттеу  еңбектері  бойынша),  т.б.  ой  шақыру  мақсатында  пікірталас 
ұйымдастырып, «сатылай кешенді талдау» стратегиясын пайдалануға болады. повестегі таған бейнесіне 
талдау  жасау  арқылы  ой  қозғауға  болады.  «Қазіргі  кезеңде  өмірде  таған  кейпіндегі  адамдар  бар  ма? 
жалпы,  тәуелсіздік  дәуіріндегі  жазушылар  шығармаларынан  осындай  өмiр  құбылысын,  заңдылығын 
пайымдай отырып философиялық  түйін жасаған шығармаларды атап көрсете аламыз ба?» деген сау-
алдар беріп, пікірталас ұйымдастыруға болады. шығармадағы дүбәра ерiктiң қай ұлттың өкілі екенін 
оқырманға бiлу қиын болғаны белгілі. Аралас неке зардабын студенттерге түсіндіруде осынау ақиқатты 
өмiрлiк дерекпен нақты келтiріп, қазақтың бiртуар азаматы саналатын нұртас оңдасыновтың баласы 
ескендiр нұртасұлымен болған сұхбаттан үзiндiмен таныстыруға да болады: «  – Ана тiлiңiздi бiлесiз бе?
-  осыны жазбай-ақ қойсаңыз да болады, – дедi ескендiр нұртасұлы қинала күлiмсiреп. бiр сәт ойла-
нып отырып қалды. шынымды айтсам ана тiлiмдi  бiлiп жарытқан жоқпын.  Қалада туып, өстiм.  Анам 
орыс қызы. Аралас некеден туған балалардың  бәрi орысша оқыды. әкем бiздi қазақша үйрету ұшiн не-
мере қарындасын қолына алған. бiз онымен қазақ тiлiнде сөйлесуге тырыстық. кейiн Зүбайра да орысша 
үйрендi, сөйтiп қазақ тiлiнiң қажетi болмай қалды…
-  Қазақстан деген ұғым сiз үшiн ненi бiлдiредi?
-  ол мен үшiн екiншi… тiптi, бәлкiм, бiрiншi отан шығар. жалпы, бұл мәселеге байланысты түсiнiк, 
ұғымым екi жарылып жатады. мен өзiмдi орыспын деп санаймын. екiншi жағынан алғанда қазақ екенiмдi 
ешкiм жоққа шығармайды. мен еуропалық мәдениеттiң өкiлiмiн. мәскеу мен Алматы менiң жаныма 
жақын. бiз сияқтыларды кiнәлауға болмайды. кеңес одағының дәуренi жұрiп тұрған заманда аралас неке 
дәрiптелдi. мемлекеттiң болашағы сондай некеден туған балалар болады деп ойлайтынбыз. кеңес үкiметi 
тарап кеткен соң бiз кiм екенiмiздi бiлмей қалдық»3.мiне, бұл аралас некенiң адам өмiрiне тигiзген әсерi. 
жоғарыда ескендiр ағамыз айтып өткендей, өзiн не қазаққа, не орысқа жатқыза алмай, өзiн қай тегi кiм 
екенiн ұға алмай өткен азаматтарымыздың қатары қаншама?. оралхан бөкеевтiң «Атау-кере» повесiндегi 
ерiктiң қай ұлттың азаматы екенiн ажырату, тегін тану ауыр. жазушы осы шығарма арқылы қоғамдық 
мәселені астарлап жазып кеттi. келешек ұрпақты сақтандырғысы келдi. «бұл шығармасында көркемдiк 
тұрғыдан көтерген проблемасы бел қайыстырады. шынында да, ұлтымызды сақтау, ұлттық генафон-
дымызды сақтау, оралханша айтқанда, «гендiк шынжыр-тiзбегiмiздi үзiп алмау», ұлтымыздың гендiк  

270
271
сабақтастығын таза сақтау ұлттығымыздың кепiлi емес пе. «Ұлттығымыздың кепiлi – тек тiлдiң тұтастығы 
территорияның тұтастығы ғана емес, сонымен бiрге геннiң де тұтастығы. генетикалық тұтастық. Де-
мек  аралас  некенi,  «ұлтаралық»,  «халықаралық»,  «құрлық-аралық»,  «мұхитаралық»,    «еуроазиялық» 
некелердi насихаттаудың, әспеттеудiң еш жөнi жоқ екенiн айтып кеткен[2.279]. Ал бұл шығарма өткен 
ғасырдың соңында жарық көрсе де қазіргі еркін заманда аралас неке – дәл бiздiң қоғамымызда  әлi нақты 
шешімі  айғақтала  қоймаған  күрделi  мәселе.  жазушының  жиырмасыншы  ғасырдың  соңғы  ширегінде 
шығармасына арқау еткен аралас неке, мәңгүрттік мәселелерi күні бүгінге дейін  маңызын жоймағаны 
ақиқат. Ата-бабаның сара жолын тану мәселесін жазушы айтуға болмайтын кезеңнің өзінде тұспалмен 
жеткізе  білгені  өзіндік  даралығын  танытса  керек.  Қазiргi  ұрпақ  оралхан  ағаның  жанайқайының  түп 
тереңiне бойлап, iшкi түйсiгiмен тұшынып ұлттық болмысты сақтап бойына сiңiре бiлсе деген ойдамыз.
осындай тәжірибе арқылы студенттердің білімін, дағдыларын, ойлау қабілеттерін, шығармашылық 
ізденісін бақылау арқылы нәтижеге жетуге болады. оралхан бөкейдің өмірі, қызметі, шығармашылығы 
жайында студенттер презентация дайындауда өмірбаяны жөнінде ақпарат құралдарынан энциклопедиялық 
мәліметтер ала алады. сонымен қатар, студенттермен сабақта слайд-презентацияларды үнемі пайдала-
нып, студенттердің кеңірек мәлімет алуына мүмкіндік жасауға болады. жалпы, студенттер ақпараттық 
технология негіздерінен алған білімі арқылы арқылы пәнге қызығушылығы артып, құлшынысы оянып, 
шығармашылық қабілеттері артады, жылдам ойлауға машықтанады, білім сапасы артады, студенттер 
өз бетімен жұмыс жасауға дағдыланды. Қазіргі заманның даму қарқыны мұғалімдер шығармашылығын 
жаңаша, ғылыми-зерттеу бағытында құруды талап етеді. ххі ғасырда ақпараттандыру технологиясы 
дамыған заманда жас өскелең ұрпаққа заман талабына сай  жан-жақты дамуына ықпал ету оқытушыдан 
жан-жақты шығармашылық ізденісті талап етеді. Ақпараттық технологиялар арқылы жасалып жатқан 
оқыту  процесі  студенттің  жаңаша  ойлау  қабілетін  қалыптастырады.  Заман  талабына  сай  ғылым  мен 
техниканың  жетістіктерін  білім  беру  саласында  жүзеге  асыру  бүгінгі  күннің  өзекті  мәселелерінің 
бірі.  жаңа  заманғы  білім  беру  жүйесі  жаңа  міндеттерді  жүктейді.  сондықтан  қазіргі  білім  берудің, 
инновациялық  әдіс-тәсілдерін,  жаңа  ақпараттық  технологияларын  игермейінше,  сауатты,  жан-жақты, 
білімді маман болу мүмкін емес.
студенттің    пән  мазмұнын  меңгеруі  өз-өзімен  қалыптаспайды.  пәнді  игерту  оқытушының  оқыту 
үдерісінде  қолданған  әдістеріне,  педагогикалық  шеберлігі  мен  мәдениеті,  эрудициясына,  оқу  матери-
алын  өмірмен  байланыстырып,  студенттің  қызығушылығын  оята  білуге  байланысты.  Ал  студенттің 
танымдық ізденісі ғылыми бағыттағы зерттеулеріне негіз болады, ал танымдық ізденісінің құндылығы 
олардың  интеллектуалдық  байлығының  артуынан  көрініс  табады.  білімгердің  оқу  үдерісінде  орын-
дайтын  іс-әрекеті  оның  интеллектуалдық  байлық  қорын  арттыруды,  алға  қойған  мақсатына  жетуді 
қамтамасыз  етуі  тиіс.  яғни,  студенттердің    білім  қорын  жетілдіруде  инновациялық  әдіс-тәсілдердің 
берері, үйретері мол. оқытудың  инновациялық түрлеріне ғылыми жобаларды қорғау, ролдік ойындар 
да жатады. мәселен, ролдік ойындар  студенттерді шешім қабылдауға, көркем шығармада көтерілген 
мәселені талдап,   бағалауға баулиды. бұл өз кезегінде студенттердің пән мазмұнын ұғынуына жағдай 
туғызады. студенттер оқу әрекетін ұйымдастыру мен басқаруға дағдыландырады. Ал ғылыми  жобалар-
ды қорғау барысында студенттер өз бойындағы сапалық қасиеттерін арттырады.
әдебиеттер тізімі
1.  назарбаев н. ә. Дағдарыстан жаңару мен дамуға. //егемен Қазақстан, 6.03.2008. 
2.  оралхан.  естелiктер, эсселер мен мақалалар. Алматы:Өнер, 2000.
3.  сейдiнұлы б. Айыңыз оңынан туды…(е.нұртасұлымен сұхбат). //парасат, №10. 2003. 
4.  бөкеев о.  таңдамалы шығармалар. 2 том. Алматы. 1996. 369 б.
роль инновационныХ теХнологиЙ в развитии  ПознавательноЙ 
активности иностранныХ студентов 
на занятияХ По русскоМу языку
казабеева в. а.
Казахский национальный педагогический университет имени Абая 
Республика Казахстан
аңдатпа
мақалада университет білім беру жүйесінде оқу үрдісінде жеке тұлғаның кәсіби даму ерекшеліктері 
қарастырылады. сонымен қатар болашақ мамандарды дайындау барысында оқытудың инновациялық 
түрлерін қолану  мәселесіне аса зор назар аударылады.
аннотация
в статье рассматриваются особенности профессионального развития личности в процессе обучения, 
раскрываются методические особенности организации учебно-познавательной деятельности в системе 
университетского образования. указывается на значимость использования инновационных форм обуче-
ния при подготовке будущих специалистов, соответствующих установленным нормам, требованиям и 
стандартам.
Abstract
in article consideraition is given to particular of person’s professional development in the learning process, 
methodological features of the organization of educational-cognitive activity in university education are revealed, 
forms of presentation of the material, stimulating cognitive activity, are analyzed. there is indidcation for the 
importance  of  using  innovative  forms  of  education  in  preparing  future  professionals  that  conformed  to  the 
established norms, requirements and standards.
новая модель обучения языкам, в частности русскому языку, складывающаяся в условиях модерни-
зации образования республики казахстан согласно принципам модернизации системы образования, обо-
значенным  в  выступлении  назарбаева  н.А.  «социальная  модернизация  казахстана:  Двадцать  шагов  к 
обществу всеобщего труда» [1], призвана решать вопросы развития личности на основе обучения мысли-
тельным умениям, процессам познавательного поиска, которые обеспечивают применение полученных 
навыков и знаний в новой ситуации. изменение содержания образования состоит в постепенном переходе 
от учебно-предметной деятельности, основанной на усвоении основ наук, знаний, умений и навыков, к 
ориентации на овладение каждым учащимся (с учетом особенностей его развития) совокупно универсаль-
ными умениями. построение содержания образования с учетом современных тенденций развития науч-
ных знаний приводит к необходимости в качестве основных единиц усвоения выделять не только понятия, 
но и те познавательные средства, которые помогают ученику самостоятельно добывать знания через овла-
дение интеллектуальными действиями, развивающими мыслительные процессы 2.
в современных научно-методологических исследованиях проблема активизация познавательной дея-
тельности учащихся решается учеными в разных аспектах. в её разработке участвовали психологи c.Jl 
рубинштейн, гт.я. гальперин, н.ф. талызина, в.в. Давыдов, А.н. леонтьев, н.А. менчинская, Д.б. Эль-
конин; дидакты м.и. махмутов, и.я. лернер, г.и. Щукина, Ю.к. бабанский; методисты т.в. напольни-
кова, е.г. шатова и др. 
следует  признать  многогранность  самого  понятия  познавательной  активности,  включающей  готов-
ность (способность и стремление) к энергичному овладению знаниями [3, с. 23], проявление активных 
преобразовательных действий по отношению к окружающей среде [4], состояние волевой усиленной по-
знавательной деятельности личности [5], активной жизненной энергии учащихся 6. 
в большой степени познавательная активность понимается как деятельность, в которой выявляется 

272
273
личность ученика на основе его отношения к содержанию, характеру обучения и стремлению мобилизо-
вать нравственно-волевые усилия на достижение целей познания. 
исследования различных педагогов и психологов л.и. Аристовой, Ю.к. бабанского, л.в. Занкова, л.и. 
Айдаровой,  с.б.  бегалиевой  показывают,  что  среди  факторов,  активно  влияющих  на  процесс  познава-
тельной активности учащихся, ведущая роль принадлежит именно мышлению, сформированным приемам 
умственной деятельности. учитывая многоаспектность исследования проблемы активизации познаватель-
ной деятельности в психологии, педагогике, методике преподавания русского языка, нам  представляется 
целесообразным взять за основу формирование познавательной активности через реализацию предметно-
содержательного контекста учебной программы и подбор дидактического материала, способствующего 
проявлению индивидуальных особенностей мыслительной деятельности учащихся с учетом их психофи-
зического развития. важным для современных исследований представляется признание развивающих воз-
можностей содержания программного материала, максимальная реализация которого при эффективных 
методах и приемах обучения и реализации целей управления познавательной деятельностью будет способ-
ствовать развитию мышления учащихся. 
методическая система по развитию познавательной активности учащихся строится на основе развива-
ющей технологии, дающей возможность оценить не только результат освоения программного материала, 
но и сам процесс деятельности; использование индуктивного и дедуктивного способов построения дидак-
тического материала; изучение и формирование творческой деятельности; введение проблемных заданий 
различной сложности; создание ситуаций, позволяющих иностранным студентам проявлять собственные 
способности, возможности и интересы; отбор методических приемов, типа занятия в соответствии с воз-
растными особенностями учащихся; ориентация учащихся на включение в познавательную деятельность. 
ученые считают, что для активизации познавательной деятельности учащихся необходимо работать 
над развитием логического и образного мышления, обеспечивающего целостный, креативный, системный 
подход к изучению языковых явлений, понятий. исследователями разработано два пути изучения акти-
визации  познавательной  деятельности:  первый  путь  эксперимента  связан  с  реализацией  предметно-со-
держательного контекста учебной программы, подбором методических приемов, усиливающих значение 
семантического аспекта школьной программы: сущности языковых понятий, комплексное решение языко-
вых понятий на основе текста; второй путь опирается на подбор дидактического материала, служащего ис-
точником развивающей речевой среды по формированию лингвистической, языковой, культуроведческой 
и коммуникативной компетенций учащихся. 
при формировании творческой познавательной активности иностранных студентов в учебном процес-
се можно использовать различные инновационные методы обучения 7. например, кейс-методы – методы 
обучения навыкам принятия решений путем анализа конкретных практических проблемных ситуаций. на 
наш взгляд, при рассмотрении ситуаций непосредственно на практическом занятии, может применяться 
текст, изложенный на 1-2 страницах. особенностью данного метода является то, что он не содержит гото-
вых ответов и решений специалиста по содействию клиенту в выходе из той или иной трудной жизненной 
ситуации. Данное условие побуждает студента к использованию соответствующего алгоритма решения 
проблем, содержащего: анализ изложенной информации, выявление ключевых проблем, выбор альтер-
нативных путей решения и нахождение оптимального варианта решения проблемы, оценивание всех воз-
можных последствий, связанных с принятием решения. также формирует у студента умение представить 
модель практического действия, что является эффективным средством формирования профессиональных 
качеств будущего специалиста. использование данного метода побуждает студентов к проведению дис-
куссий по вопросам, не имеющим единого решения, умению студентами аргументировано обосновывать 
свою точку зрения. таким образом, у студентов развивается умение ориентироваться в новых условиях, 
комбинировать запас имеющихся знаний и умений для поиска недостающих, способность поиска путей 
наиболее эффективного решения конкретной проблемы.
в  рамках  контролируемой  самостоятельной  работы  студентами  могут  анализироваться  проблемные 
ситуации, представляющие собой классический кейс – это текст на 10-20 страницах, содержащий в конце 
вопросы для студентов, на которые они отвечают после самостоятельного изучения. обязательным требо-
ванием при реализации данного вида кейса является умение применять теоретические знания для анализа 
конкретной ситуации и выработка студентами адресных практических рекомендаций по решению кон-
кретной проблемной ситуации. особенностью решений проблемных ситуаций является и то, что они ста-
вят студента перед противоречиями и необходимостью поиска выхода из них, развивают мыслительные 
возможности рассуждений по поводу того, что является критерием выбора этих решений и доказательств.
Данный уровень познания можно решить только при овладении иностранными студентами инструмен-
тарием научных исследований, основой которого является непрерывная научно-исследовательская рабо-
та, к которой они приобщаются как в рамках работы над курсовыми проектами (со второго курса), так и в 
рамках работы в научных кружках и участия в научных конференциях.
распространенной формой научно-исследовательской работы студентов являются студенческие науч-
но-практические конференции. выступая с докладом по теме исследования, студент информирует об ито-
гах своей деятельности, о результатах, полученных в ходе проведения исследовательской работы. участие 
в научных конференциях дает возможность сопоставлять уровень своих исследований с ходом научной 
работы других студентов. понимая это, преподаватели активно приобщают студентов к участию в ежегод-
ной научной конференции молодых ученых «казахстан в международном образовательном пространстве» 
в казнпу имени Абая, а также в других научно-практических конференциях.
одним из методов и приемов, активизирующим познавательную и творческую деятельность иностран-
ных студентов, является студенческий научный кружок. их участие в научной работе кружка позволяет 
реализовать творческий потенциал в процессе учебы в вузе.
положительный результат обычно дают нестандартные формы организации работы кружка. Здесь про-
является методическое мастерство преподавателя, его творчество и научный потенциал. студенту предо-
ставляется возможность высказывать свою точку зрения, альтернативное мнение по возникающим вопро-
сам, что стимулирует его к дискуссии, создавая условия для максимальной раскрепощенности мышления.
примером  тому  может  являться  «лаборатория  тренинга»,  имеющая  целью  разработку  модели  лич-
ности  будущего  специалиста,  повышение  его  личностно-профессионального  потенциала;  разработку  и 
внедрение инновационных технологий в воспитательную деятельность в области профессиональной под-
готовки специалистов «нового поколения». ее концепция предполагает существование студенческого со-
общества, которое призвано обеспечить своим членам учебный опыт. одним из ключевых элементов явля-
ется тренинговая группа базисных навыков, или т-группа, которая создана для обеспечения окружения, в 
котором участники могут изучать групповую динамику и анализировать реакции, которые они вызывают 
у окружающих.
в тренинге сочетаются различные формы обучения – лекции, игровые методы, которые включают си-
туационно-ролевые, творческие, организационно-деятельностные, имитационные, деловые игры, разбор 
проблемных ситуаций. групповые дискуссии в тренинге позволяют совместно обсудить спорные вопро-
сы, прояснить (а возможно и изменить) мнения, позиции и установки участников в процессе непосред-
ственного  общения.  в  тренинговой  работе  также  широко  используются  методы,  направленные  на  раз-
витие социальной перцепции. участники группы развивают умения воспринимать, понимать и оценивать 
других людей, самих себя, свою группу. в ходе тренинговых занятий с помощью специально разработан-
ных упражнений участники лаборатории получают вербальную и невербальную информацию о том, как 
их воспринимают другие люди, насколько точно их собственное восприятие, приобретают умения глубо-
кой рефлексии, смысловой и ценностной интерпретации объекта восприятия.
в ходе научно-исследовательской работы студент приучается к творческому поиску истины, форми-
рует компетентность и готовность к будущей профессиональной деятельности. также студенты приобща-
ются к первому шагу в большую науку в рамках учебного и научного процессов университета, которая 
считается неотъемлемой частью подготовки специалистов с высшим образованием.
подведя итог вышеизложенному, необходимо отметить, что использование инновационных форм об-
учения в системе университетского образования ведет к повышению его качества в соответствии с потреб-
ностями общества и личности, а также, установленным нормам, требованиям и стандартам. использова-

274
275
ние инновационных форм позволяет подготовить специалиста, обладающего не только теоретическими 
знаниями, но и практическими умениями и навыками, конкурентоспособного на рынке труда, ориентиро-
ванного на успешное и эффективное решение профессиональных задач. 
использованная литература
1.  н. назарбаев: социальная модернизация казахстана: Двадцать шагов к обществу всеобщего труда 
- http://www.centrasia.ru/newsa.php?st=1341904080 (10.07.2012 г.)
2.  Андреева г. м. социальная психология. м.: Аспект пресс, 1996.
3.  половникова н. А., вилькеев Д. в. воспитание познавательной активности и самостоятельности 
школьников. казань: казанский гос. педагог. ин-т., 1975
4.  вербицкий А. А. Активное обучение в высшей школе: контекстный подход. м.: высшая школа, 
1991. 
5.  низамов р. А. Активизация учебной деятельности учащихся. казань: татар. кн. изд-во, 1989.
6.  Щукина г. и. Активизация познавательной деятельности учащихся в учебном процессе. м.: про-
свещение, 1979.
7.  виленский в. я., образцов п. и., уман А. и. технологии профессионально-ориентированного об-
учения в высшей школе / под ред. в.А. сластенина. м.: педагогическое общество россии, 2005. 

жүктеу/скачать 4,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: