б. гершунский выделяет следующие цели технологии развития критического мышления: -

288
289
-  
развитие аналитического, критического мышления.[4, с. 135]
нетрудно заметить, что данные  цели перекликаются с целями, которые ставятся в государственном 
общеобязательном стандарте 12-летнего общего среднего образования рк. чтобы подготовить учителей, 
формирующих  компетентных  учеников,  министерство  образования  и  науки  рк,  Аоо  «назарбаев  ин-
теллектуальные школы» и Центр педагогического мастерства  организовали повышение квалификации 
учителей по новому формату. мне посчастливилось стать слушателем этих курсов. программа, созданная 
кембриджским университетом, дала мне глубокие теоретические знания, практические навыки. одним 
из модулей данной программы является модуль «развитие критического мышления».  разговор о разви-
тии критического мышления учащихся стал для меня не новым. ведь технологию развития критического 
мышления  я  применяю  на  своих  уроках  с  2007  года.  сначала  мною  была  изучена  теория.  Затем  стала 
применять элементы данной технологии, прошла обучение на  курсах «развитие критического мышления 
через чтение и письмо» и получила сертификат. с этого времени базовую модель урока стала строить на 
основе данной педагогической технологии. на уроке использовала форму групповой работы. какие же 
методы я применяла  в своей практике?
Методы, используемые мною на уроках
вызов
осмысление
рефлексия
 
   Ассоциации 
   кластер
   Дискуссионная карта
   таблица Зху
   семантическая карта
   
    кубизм
    Диаграмма венна
    чтение с пометками
    ротация
    жигсо
    шесть шляп
    круглый стол
   таблица Зху
  
   синквейн
   Эссе
   Авторский стул
   Дискуссионная карта
   возвращение к кластеру 
 обучившись на курсах по изучению технологии критического мышления, я часто не могла ответить на 
возникавшие у меня вопросы: как оценивать учащихся на таких уроках, как писать планы, как рациональ-
но использовать время?   найти ответ на эти вопросы я смогла после обучения на курсах нового формата. я 
узнала, что такое формативное и суммативное оценивание, научилась составлять краткосрочный и средне-
срочный планы, смогла применить всё это на практике.   
 проанализируем серию уроков литературы в 9 классе  на тему «и.А.гончаров. роман «обломов»,  с 
точки зрения модуля «развитие критического мышления». Эти 4  урока я провела во время 2 этапа курсов 
по программе кембриджского университета. перед тем, как провести серию  уроков, я поставила перед 
собой цель: развивать мыслительные  навыки.  развивать критическое мышление  решила посредством 
организации диалога, так как «дети учатся эффективнее и их интеллектуальные достижения выше при ус-
ловии активного их вовлечения в обсуждения, диалог и аргументацию». групповая форма работы помогла 
мне организовать диалог, обсуждение, в процессе которого рождаются идеи, мысли. от данных уроков я 
ожидала, что учащийся сможет выбрать необходимую информацию, донести её до одноклассников, слу-
шать и слышать их, сжато сформулировать информацию в письменном виде, актуализировать свои знания 
по теме, критически оценить информацию, ответить на вопросы высокого уровня, творчески выразить  
своё отношение к теме, представить своё видение информации. 
чтобы добиться этих результатов, я применила различные методы.  с помощью метода «Ассоциация»  
развивала умение собрать ранее изученную информацию, т.к. на базовом уровне процесс критического 
мышления включает сбор релевантной информации. 
 развитие критического мышления связано с конструктивистской теорией и диалогическим обучением. 
поскольку диалогическое обучение является коллективным, способствующим взаимообучению, поддер-
живающим, то я использовала методы, которые помогали детям свободно формулировать идеи, без страха, 
смущения из-за «неправильного» ответа, помогали друг другу достигнуть взаимопонимания,  развивали 
умение слушать друг друга, разделять идеи и рассматривать альтернативные точки зрения, развивали раз-
личные мыслительные навыки. к таким методам относятся «жигсо», «ротация», «кубизм», «круглый 
стол». «Дискуссионная карта»  развивает умение критически оценить героя, выделив положительные и 
отрицательные  качества.
с помощью эссе я развивала способность  анализировать свои мысли по теме, творчески выразить своё  
отношение к теме. А метод «Авторский стул» помогает ученику представить одноклассникам  своё виде-
ние информации, почувствовать уверенность в себе, конечно, даёт возможность развиваться творчески. 
развивать критическое мышление помогало и взаимооценивание на основе критериев.
каковы же результаты работы над  развитием критического мышления по итогам серии уроков? уче-
ники научились самостоятельно    отбирать  нужную информацию,  донести её до одноклассников,  пись-
менно излагать необходимую информацию, они поняли, что это не так легко, как кажется.  ребята на-
учились анализировать, сравнивать,  описывать, аргументировать,  критически оценивать информацию, 
группировать её, делать выводы,  писать синквейн и эссе, представлять его классу. 
критическое мышление может быть представлено как «мышление о мышлении» и предполагает уме-
ние рассуждать по принципиальным вопросам. Думаю, что данная серия уроков развивает в учащихся 
способность неординарно мыслить, аргументируя, доказывая посредством наблюдения и слушания.
используя технологию развития критического мышления на своих уроках, я формирую в учащихся 
компетентность решения проблем,  информационную компетентность, позволяющую принимать ре-
шения на основе критически осмысленной информации, а групповая форма работы помогает развивать 
коммуникативную компетентность. всё это влияет на качество знаний учащихся. надо отметить, что 
качество знаний по русскому языку за последние три года выросло с 59% до 64%, а качество знаний по 
литературе выросло с 81 до 92 %. 
уроки с применением технологии критического мышления вызывают интерес у учащихся, особенно 
у способных детей, поэтому  одарённые ученики работают на уроках  активно. они с удовольствием от-
вечают на вопросы высокого уровня, становятся лидерами в группе, выходят  презентоваться. с помощью 
интервью я выяснила отношение талантливых детей  к таким урокам, узнала, чему они научились. все они 
признались, что интерактивные уроки им нравятся, что они научились работать в группе, быть терпимыми 
по отношению к другим, соглашаться с мнением группы, признавать свою неправоту, выступать перед ау-
диторией. они выделили методы, которые им нравятся: «Ассоциации», «кубизм», «ротация» и др.  всё это 
не могло не сказаться и на работе с одарёнными детьми. мои ученики – победители и призёры предметных 
олимпиад городского и областного уровней, интеллектуальных, творческих конкурсов, они успешно вы-
ступали с защитой научных проектов на нпк по линии мАн и «Дарын».
с целью выявления мнения учащихся об уроках с использованием технологии критического мышле-
ния и групповой формы работы я провела анкетирование в трёх классах: 7б, 8б, 9б.  учащиеся должны 
были сравнить свою деятельность на уроках с традиционной формой работы и на уроках, проведённых 
по-новому.  в анкетировании участвовало 66 учеников. на уроке с использованием новых подходов  чув-
ствуют себя комфортно 53 учащихся, смело высказывают своё мнение 56 учащихся. учатся критически 
мыслить, оценивать информацию 63 учащихся, общаются с другими учениками, участвуют в дискуссии 51 
ученик, могут оценить свою работу и работу своих одноклассников 34 ученика, работают самостоятельно 
56 уч-ся, творчески выражают своё отношение к теме 57 уч-ся. Данные результаты показывают, что из-
менения, которые я внесла в свою практику, были положительно восприняты учениками. 
так что можно сказать, что обучение на курсах нового формата не прошли даром ни для меня, ни для 
моих  учеников.  Знания,  опыт,  практические  навыки  помогают  мне  организовать  учебный  процесс  так, 
чтобы формировать ключевые компетенции учащихся, а ученикам – участвовать в организованном мною 
учебном процессе и всесторонне развиваться. влияет это и на мой профессиональный рост: в октябре 2012 
года я стала победителем областного педагогического  конкурса «от знаний к действию, от действия к 
мысли» в номинации «инновационные технологии обучения».

290
291
кто-то из великих людей сказал: «учитель – это тончайший инструмент, вмещающий в себя палитру 
человеческой деятельности: он и философ, и дирижёр, и организатор, и учёный, и психолог, и артист». 
чтобы совмещать в себе все эти ипостаси, нужно много работать и всю жизнь учиться.
использованная литература
1. ожегов. с. и. словарь русского языка/ с. и. ожегов. – м.: 1978. – с.381.
2. сластёнин в. А. педагогика/ в. А. сластёнин. – м.:  школа-пресс, 2000 г.– с. 492.
3. «критическое мышление в образовательном процессе». учебно-методическое пособие/ под ред. З.у. 
имжаровой: г.Актобе, 2010 г. – 110 с.
4. гершунский б. с. философия образования 21 века. – м.: совершенство, 1998  - 608 с.
интегративті оҚытуда интерактивті әдістерді Қолдану
калдыбаева у. к. - Масалимова д. М.
Семей қаласы 
Қазақстан Республикасы
аңдатпа
интегративті сабақтарды оқушы қоршаған біртұтас әлемнің ішкі сұлулығын барлық бояу түрінде 
көре алу және өзінің табиғат пен қоғам алдындағы жауапкершілігін сезіну мақсатында, осы мақалада 
интегративті сабақтарды география, химия пәндерін оқыту берілген.
аннотация
в данной статье дается интегративное обучения предметов географии и химии, с целью осознания от-
ветственности учащихся перед обществом и окружающей средой, так же ощущения окружающего мира 
в совокупности. 
Abstract
this article provides an integrative learning subjects of geography, chemistry is a sense of responsibility to 
students to the community and the environment, in the same sense of the world combined.
Қазіргі кезде еліміздің экономикалық және әлеуметтік-мәдени жағдайына сай қоғам өмірінің барлық 
салаларына өзін-өзі жетілдіріп, өзін жан-жақты дамытатын, білімді, барлық іс-әрекетінде шығармашылық 
бағыт ұстанатын жеке тұлғаны тәрбиелеу өзекті мәселе болып отыр.  
Қазақстан  республикасының  «білім  беру  туралы»  заңында  ғылым  мен  өмір  жетістіктерін  жеке 
адамды  дамытуға,  шығармашылық,  рухани  және  дене  мүмкіндіктерін  интеллектін  дамытуға  бағыттау 
міндеті  көзделген.  Демек,  қоғам  дамуының  қазіргі  кезеңінде  оқыту  үрдісін  жетілдіру,  оқушылардың 
ізденімпаздығын, дербестігі мен шығармашылығын дамыту өзекті мәселеге айналған. 
біртұтас педагогикалық үрдіс кезіндегі сабақтарда пәнаралық байланысты жүзеге асыру. пәнаралық 
байланыстың  ең  негізгі  дидактикалық  міндеті  оқыту  үрдісінде  білім  беру,  тәрбие  беру,  дамытушылық 
сипатының арасындағы байланысты құру – келешек ұрпаққа білім берудегі күрделі мәселелерінің бірі. [1, 
3-б]
классикалық педагогика жүйесінде орын алған пәнаралық идеясы тарихи дамуда дәлелденіп, қазіргі 
педагогика ғылымының оның ішінде пәнді оқыту әдістемесінің басты мәселесіне айналып отыр. сонымен 
қатар  пәнаралық  байланыс  –  қазіргі  заманғы  ғылымдардың  кірігу  тенденциясы  жағдайында  мектептер 
жүйесінің білім мазмұнын айқындаудың басты шарты болып табылады. 
оқыту үрдісіндегі пәнаралық және әр пәннің пәнішілік байланыстылық ұстанымының өзіндік маңызы 
бар. пәнаралық байланысты іске асырудың құрылымдық белгілері мынандай:
Пәнаралық байланысты анықтау мақсаты:
- 
Өзара байланысқа түсетін оқу пәндерін саралап, іріктеп алу. 
- 
байланыс бөлігі немесе бөлігі болған пәндердің әрқайсысының ерекшелігі.
- 
пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру жолдары. 
пәнаралық байланыс негізінде оқушылардың икемдік пен дағдылары анағұрлым күшті дамитындығын 
педагог-ғалымдар дәлелдеген. 
сабақ беруде пәнаралық  байланысқа мән  бермеу оқу  пәндері материалдарын бірін-бірі қайталауға, 
оқушылардың  көптеген  ұғымдар  мен  заңдылықтарды  тар  шенберде  түсінулеріне  әкеп  соғады.  білім 
мазмұнын меңгеру пәнаралық байланысты ескермейінше мүмкін емес. Өйткені ол – өзара жақын пәндердің 
бағдарламасындағы оқу материалын үйлестірудің және іріктеудің маңызды көрсеткіштерінің бірі. [2, 6-7-
б]
жас  ұрпақты  дамыту  мен  тәрбиелеуде,  олардың  жалпы  мәдениетін  қалыптастыруда,  тұлғаны 
шығармашылыққа  тәрбиелеуде  ғылыми  танымдық  негізінде  дүниедегі  өз  орнын  анықтауда  жаратылы-
стану пәндері үлкен рөл атқарады. бір ғана пәннің аясында тылсым дүниені тану мүмкін емес. көптеген 
табиғат заңдылықтарын түсіну үшін шектес ғылымдар: физика, география, биология, химияның негіздерін 
меңгеру қажет.
жаратылыстану пәндерінің түпкі мақсаты – жеткіншек бойында әлемнің тұтастығы туралы көзқарас 
қалыптастыру,  табиғат  пен  адам  қоғамының  өзара  байланысын  ұғындыру.    Демек,  химия,  география 
пәндерін оқытқанда сапалы білімге жетелейтін әдістердің бірі интегративті сабақтар өткізу.  
Қазіргі  уақытта  ғалымдар  мен  ұстаздар  мектептегі  оқу  пәндерін  интеграция  тұрғысынан  оқыту 
бағытында шығармашылық ізденіс үстінде. осы бағытта әр түрлі мазмұндағы интегративті курстардың 
мазмұны мен құрылысы анықталуда. Атап айтқанда, табиғат ғылымдары негізінде оқушыларды үйрету 
мақсатында «Қоршаған орта», «жаратылыстану» және т.б. құралдар жасалынып, мектептерде оқытылып 
жатыр. тағы бір бағыты және оқытудың интегративті түрін іске асырудың бірден-бір оңтайлы жолы – мек-
тепте интегративті сабақтар өткізу.
кіріккен сабақтардың деңгейі мен сипаты әр түрлі. пәнішілік және пәнаралық байланыстың мазмұны 
жоғары. оқушылардың бір пәннің мазмұнын терең ашып, түсініктерді дамытуына көмектеседі. 
пәнаралық байланысты мынандай сабақ түрлерінде қолдануға болады:
1.
Аралас сабақ
2.
жаңа білімді меңгеру сабағы
3.
Өтілген тақырыпты бекіту сабағы
4.
Қайталау сабағы
5.
жаңа тақырыпты жүйелеу-қорыту сабағы
6.
тексеру, бағалау сабағы
сабақты өткізудің әдіс-тәсілдері де алуан түрлі. Қалыптасқан дәстүрлі әдіспен қатар жаңа технологи-
яларды енгізу пәндерді қоғам талабына сай оқытудың негізі.
интегративті сабақтарды өткізу мұғалімдерден көп еңбекті, өзара келісілген дайындықты қажет етеді. 
оларды 3 кезеңге бөлуге болады.
Дайындық кезеңі:
- 
сабақтың жалпы мақсаты мен міндеттерін анықтау.
- 
керекті құралдарды әзірлеу.
- 
сабақ жоспарын бірлесе  дайындау.
Негізгі кезең:
- 
пәнаралық байланыстың ғылымилығын анықтау.
- 
басқа пәндердің материалдарын дер кезінде сабақта қолдану.
- 
әр пәннің бағдарлама бойынша мақсаты  мен міндеті сақталуы керек.
интерактивтік әдіс – бұл педагог пен оқушының үздіксіз белсенді әрекеті, өзара оқыту, өзара  әрекет, 
өзара  түсіністік.  оқытудың  негізгі  идеясы  –  мұғалім  мен  оқушының  біртұтастығы,  ынтымақтастығы, 
бірлескен әрекет.

292
293
интерактивті  оқыту  мұғалімнен  әдістемелік  және  психологиялық  білім  мен  іскерлікті  қажет  етеді. 
кіріктірілген  сабақтар  өткізудің  бірден-бір  бастауы  мұғалімнің  шығармашылық  ізденісін  көп  қажет 
етеді.  мұғалім  өз  сабағын  басқа  пәндермен  байланыстыру  үшін  сабақты  тиянақты,  неғұрлым  бейнелі 
көрнекілікті  арқылы  өткізуі  керек.  сол  тақырыпқа  сәйкес  басқа  пәндерге  байланысты  сұрақтар  қою 
арқылы оқушының басқа алған білімін дамыта түседі. Диалектикалық ойлауды кеңінен дамыту бір пәннің 
шеңберінде  шешілмейді.  осы  интерактивті  әдістерді  қолдану  бір  тақырыптың  бірнеше  пәнде  кездесуі 
пәнаралық  байланыстың  дамуына  және  оқушының  тәжірибелік  іскерлігін  қалыптастыру,  дамытауға 
мүмкіндік береді. 
интегративтік  –  уақыттың  бір  бөлігінде  түрлі  білім,  білік,  іс-әрекет,  операцияларды  бір  уақытта 
қолдану қабілетілігі.
«интерактив»  сөзі  ағылшынның  «interact»,  «inten»  -  бұл  «бірге»,  «act»  -  әрекет  ету  деген  сөзінен 
шыққан. интерактивті – бір-біріне немесе сөйлесу тәртібінде болу бірнәрсемен (компьютермен) немесе 
біреумен (адаммен) диалогта болу.
Қазіргі  ақпараттық  технология  заманында  өркениет  көшінен  қалмау  үшін  барлық  мүмкіндіктерді 
қарастыру керек. уақыт тудырған осындай келелі мәселенің бірі – мектеп пәндерін компьютерлендіру. 
басқа пәндерді оқытуда компьютерді көрнекі құрал ретінде пайдалана білу кезек күттірмейтін мәселе.
о.в.шульгин  компьютерлік  технологияны  және  мультимедияны  географияда  қолданудың  бірнеше 
бағыттарын ұсынады:
- түрлі көрнекіліктер мен карталарды көрсету
- географиялық үрдістердің  даму ретін көрсету
- білімді бағалау, тексеру
- оқушылардың шығармашылық жұмысын ұйымдастыру.
Заман талабына сай жас ұрпақққа сапалы білім беруде интерактивті және аудиовизуалды    құралдарды, 
электрондық оқулықтарды география, математика, химия, биология сабақтарында пайдалану – оқытудың 
жаңа технологиясының бір түрі ретінде қарастыруға болады. [3, 4-б]                      
12 жылдық оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті жалпы орта білім беру стандартының мазмұны 
әр  оқушының  жеке  ерекшелігіне  қарай  білім  нәтижесі  түріндегі  құзіреттер  жиынтығын  бағдарланып 
жасалған.
онда  білім  беруден  күтілетін  нәтиже  проблеманың  шешімін  табу  немесе  өзіндік  менеджмент, 
ақпараттық  және  комуникативтік  деп  аталатын  негізгі  құзіреттіліктерді  оқушы  бойына  жинақтайтын 
қазіргі  заман  мұғалімі  ақпарат  ағымына  ілесе  алатын,  оны  сараптап,  қажетін  таңдап  алып,  мәтіндегі 
мәселені тауып оның шешім жолдарын табуға қабілеті болуы қажет. бұл әрекет оқытудың интерактивті 
әдістері арқылы жүзеге асады. интеграктивті оқыту танымдық іс-әрекетті ұйымдастырудың арнайы фор-
масы, мұнда оқу процесінде барлық оқушылар танымдық қызметке тартылады, оларға бұрыңғы білетін 
және ойын айтуға, рефлексия жасауға мүмкіндік береді.
Сабақтың қорытындысын шығару:
интегративті әдістерді пайдалануға байланысты мектебімізде жаратылыстану және математика циклі 
мұғалімдерінің қалалық семинары өтті. семинарда кіріккен әдіс бойынша бірнеше сабақтар өткіздік. соны-
мен қатар бірнеше кіріккен ашық сабақтар өткізіліп, оқушылардың пәндерге деген қызығушылықтарының 
артқанын байқадық. 
9-сыныпта «Алюминийдің маңызды қосылыстары. Қазақстан республикасындағы кен орындары» гео-
графия және химия пәндерінен кіріктірілген жаңа сабақты меңгерту сабағы. 
сабақтың мақсаты, міндеттері: география, химия пәндерінен алюминий туралы түсініктерді еске түсіре 
отырып, алюминийдің маңызды қосылыстары,  Қазақстан республикасындағы кен орындары, олардың 
қолданылуы мен электронды кітапшадан алюминий және оның қосылыстарымен таныстыру.
білімділік:  оқушыларды  алюминийдің  маңызды  қосылыстары:  оксидтері,  гидроксидтері  және 
Қазақстан республикасындағы кен орындарымен, оның құймаларының қолданылуымен таныстыру.  
Дамытушылық:  оқушылардың  танымдық  іс-әрекеттерін,  өзіндік    жұмыстарды  жылдам  орындауға 
төселдіру, іздеу, ізденіс әрекеттерін қалыптастыру. Қазақстан  республикасындағы алюминий және оның 
қосылыстары, кен орындары туралы түсініктерін кеңейту.
тәрбиелік: оқушыларды қоршаған ортаны қорғауға. Алюминийдің кен орындарын тиімді пайдалануға 
тәрбиелеу.
сабақтың типі: жаңа білімді мультимедияны пайдалана отырып игерту.
сабақтың түрі: кіріктірілген сабақ (химия және география).
сабақтың әдістері: өздік жұмыс, ізденіс, ой қозғау.
сабақтың құрылымы: 
1-кезең. Ұйымдастыру.
мақсаты – оқушылардың көңіл- күйін сабаққа аудару.
2-кезең. тақырыпты хабарлау, мақсатын қою, маңыздылығын, қажеттілігін сезіндіру, түсіндіру.
110-112 бет кітап мына кестені толтырамыз. реакция теңдеулерін дәптерге жазамыз.
al
2 
o
3
 + 6hcl = 2alcl
3 
+ 3h
2
 o   алюминий хлориді
al
2 
o
3
 + 2naoh = 2naalo
2 
+ h
2
 o  натрий алюминаты
 №4  зертханалық тәжірибені жасаймыз.
 al
 
(oн)
3
 + 3hcl = alcl
3 
+ 3h
2
 o
 al (
 
oн)
3
 + naoh = na [ al(oh)
4
 ]  натрийдің тетрагидроноаллюминаты
1)
Алюминий  сульфатының  ерітіндісін  сынауыққа  құйып,  үстіне  тұнба  пайда  болғанша  натрий 
гидроксидінін ерітіндісін құйыңдар. Тұнбаны екіге бөліңдер. 
a)
бірінші сынауықтағы тұнбаға сілті ерітіндісінің артық мөлшерін құйыңдар.
b)
екінші сынауықтағы тұнбаға тұз қышқылының ерітіндісін құйыңдар.
c)
бақылағандарыңды түсіндіріп, химиялық теңдеулерін жазыңдар.
түсті металдардың негізгі топтары.
біз жеңіл металл алюминийді «қанатты» металл деп атаймыз. оны неге қанатты дейміз? (жеңілдігі, 
жоғары  электр  өткізгіштігі,  магниттік  қасиеттерінің  болмауы  –  тамақ  өнеркәсібі  үшін,  коррозияға 
төзімділік, көлік пен құрылыс үшін).
Алюминийді алатын шикізат құрамында алюминий тотығы (глинозем) бар боксит. оның қорымен біз 
әлемде 28 орында, еліміз 50 жылдан астам уақытқа қамтамасыз етілген. Ұзақ уақыт бойы боксит кені 
Арқалық өңірінде өндіріліп келді. Қазір ол жаңа жоғары тобыл ауданына көбірек орын ауыстырып келеді. 
бірінші  кезең  –  бокситтен  алюминий  оксидін  алу  –  материалды  көп  қажет  ететіндіктен  (1  т  дайын 
өнімге 5 т кен), әдетте, шикізат көзіне таяу орналасады. ол көп мөлшерде су мен жылу энергиясын қажет 
етеді. сондықтан, аллюминий оксиді зауыты Арқалықта емес, павлодарда салынған. павлодар алюминий 
зауыты (пАЗ) - әлемдегі ірі зауыттардың бірі. ол жылына 1,5 млн тонна аллюминий оксидін шығарады. 
әзірге барлық өнім экспортқа шығарылады. 
екінші кезең – энергияны көп қажет ететін кезең  алюминий оксидінен алюминий алу. павлодарда Ақсу 
мАЭс-нің арзан электр энергиясына бағытталып салынады. ол елімізді «қанатты» металлмен қамтамасыз 
етуге мүмкіндік етеді.
1.  Графиктік диктант. 
Алюминий
1.
период нөмірі
2.
топшада
3.
реттік нөмірі
4.
протон саны
5.
нейтрон саны
6.
Электрондық формуласы
7.
валенттілігі
8.
тотығу дәрежелері
9.
жай заттармен әрекеттеседі
10.
күрделі заттармен әрекеттеседі. (реакция теңдеулерін жаз)
2.  Есеп шығару. 

294
295
павлодардағы  болашақ  зауыттың  алюминийінің  мөлшермен  алғандағы  өзіндік  құнын  есептеп 
шығарыңыздар. Электр энергиясы шығыны 75 %, ол 1 квт сағ  электр энергиясының құны 2,2 центке (0,022 
АҚш  доллары) тең екендігін есепке алыңыз өз есептеулеріңіздің нәтижесін халықаралық нарықтағы алю-
миний  оксидінің  (1  т-140  доллар)  және  аллюминийдің  (1  т-1600  доллар)  құнымен  салыстырыңыз.  бұл 
өндіріс біздің еліміз үшін тиімді ме?
1.  Картамен жұмыс.
67-сурет жеңіл металдар металлургиясының географиясы картасынан бокситтің кен орындарын тауып, 
анықтау.
сабақты қорытындылау: Қорытындылауға тестік тапсырмалар орындау.
А-нұсқасы
1. Қай қаланың маңында алюминий шығаратын зауыт салынып жатыр?
А) балхаш         
ә) павлодар
б) петропавл   
в) Арқалық
г) Қостанай
2. Алюминий өндірісінің бастапқы сатысында алынады?
А) тазартылмаған алюминий
ә) алюминий прокаты   
б) алюминий
в) алюминий қортпасы
г) алюминий оксиді
б-нұсқасы
1. Павлодар алюминий зауыты шығаратын өнім 
А) алюминий                
ә) боксит
б) алюминий мен берилий қортпасы
в) алюминий прокаты
г) алюминий оксиді
2. Алюминий оксидін алу үшін қажетті шикізат
А) флюорит             
ә) боксит
б) мыс        
в) барит         
г) карнолит 
сабаққа белсенді қатысқан және тапсырмаларды дұрыс орындаған оқушыларды бағалау.
интегративті оқыту үрдісінің маңызы:
оқушы  қоршаған  орта  туралы  білімді  тұтастай  қабылдайды,  тіршілік  пен  қоршаған  орта 
арасындағы терең байланысты және қарама-қайшылықты түсінеді.

жүктеу/скачать 4,54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: