Институты

аяз, тоңады» сөздерін түсініп айтуға үйрету. Үйренген сөздерін 
киіну, шепгіну кезінде дүрыс айтуға үйрету.
Ә д еб и ш ы ғ а р м а л а р . О қып тү сін д ір у . Ж . К ар б ози н
«Жасаймын шана», *Л. Н. Толстой «Қыс».
Ж а тт а ту . Ж . Нүрханов «Көкше мүзда», Т. Елеусізүлы 
«Медеу мүзы», Ә. Дүйсенбиев «Елка» (үзінді).
С у рет к ө р с е т іп ө ң гім е л е т у . «Қы сқы ойын», «Біздің 
киімдеріміз» деген суреттерді көрсету. Үлестірмелі суреттер 
беріп, «Танып ал, атьш айт» ойынын ойнату.
Әуенді қимыл-қозғалыс. Ән тыңдау. Әр түрлі сипаттағы 
өндер мен пьесаларды тыңдау, өнде не туралы айтылатынын 
түсіндіру. «Қүлыншақ» — өні Ө. Байділдаевтікі, «Қүлыншақ»
— өні Б. Дөлденбаевтікі, «Аламойнақ» — өні Б. Байкенжеевтікі, 
«М ашина» — өні К. Қ у атб аевтікі (тү р л і ж о ға р ы л ы қ та ғы
дыбыстарды ажырату) «Қүс жөне оның балапандары» — өні Е. 
Тиличееванікі, «Қыс» — өні В. Карасеванікі.
Ән ай ту ж әне өнге қосы лу. «Сылдырмақ» — өні А. 
Тоқсанбаевтікі, (бір қалыпты ырғақ жасап қозғалу), «Шырша», 
«Аяз ата» — өні Т. Әбдіқадыровтікі, «Әлди-өлди» — қазақтың 
халық өні.
Ә у е н д і-ы р ғ а қ т ы қ и м ы л д а р . «Марш» — өні А. 
Бестібаевтікі, «Бала, бала, баламыз» — өні Б. Қыдырбекованікі, 
«Аяғым-ай, аяғым» — өні Ж . Түрсынбаевтікі, ырғақпен жүруге, 
оңға, солға иілуді орындай білуге дағдыландыру: «Бубен» — өні 
Б. Ф р и д тікі, «Сы лды рмақтар» — өні М. Р а у х в е р ге р д ік і, 
« К іш кен тай хоровод» — у к р а и н х а л ы қ өні, өңдеген М. 
Раухвергер, мазмүнына сөйкес қимылдар ж асау «Арша» — Б. 
Қ ы д ы р б ек о ван ік і, «Топ-топ» — өні К. К у а т б а е в т ік і, Б із 
ойнаймыз, ойнаймыз, — өні Б. Қүрманғалиевтікі
Негізгі қимыл ж аттығулары:
А яқтың үшымен жүрісін жылдамдата музыка ырғағына 
қарай тез жүрістен жүгіруге ауысу, ені 25-30 см екі сызықтың 
арасымен, баспай жүгіру;
(ара қашықтығы 30 см дейін). Ж ерде ж атқан бөренеден 
аттап өту; Төрбиешінің көмегімен шеңбер жасап тұру;
Ойын: «Шіркейлер» (казак ж аңы лтпаш тарьш қолдану), 
«Сызықты басып кетпе», «Допты үстап ал», «Аттар», «Бүлак 
күйрық».
Сурет салу. «Қар жауды», «Шырша шырақтары», «Қүстар 
сайрайды», «Қүстар жем шокиды» тақырыптарына суреттер 
салып көрсете отырып, кы лқаламм ен бояуды, сүйкей ж ағу
50

дағдыларын меңгерту, негізгі жөне қосымша бояу түстерін 
біртіндеп, алмастырып пайдалануға үйрету. Үзік сызьщтарды 
жөне нүктелерді салу дағдысын бекіту. Балалардьщ жасаған 
суреттері бойынша өңгімелесу, сөздік қорын байыту.
С у рет с а л у . «Қар ж ауды », «Ш ырш а ш ы р ақтар ы » . 
Аңдардьщ іздері.
Мүсіндеу. Қуыршақ, үлкен-кіші моншақтар (екі бөліктен 
түрады). Аққала, аңдарға шаңғы жасау. Біз не жасадық?.
Ж е л ім с із
ж а п с ы р у : 
А қ ш а қ а р л а р , 
ш ы рш ан ы
ойыншыктармен безендіру, қоян шырша түбіне жасырынды.
Қ ы сқ а ойын. «Қыста біз не киеміз?» деген сурттерді 
көрсетіп өңгімелесу. Үйренген сөздерімен сөйлем қүрату. Қыс 
туралы өңгімелету. Сөз ішінде дыбыстарды дүрыс айтуға 
үйрету. Ойын, ж атты ғу л ар орындату (үсак суреттермен). 
Қардан доп, а қ қ а л а ж асау , сөбилердің сезім өрекеттерін 
дамыту. Қыста адамдар ауланың, жолдың қарын тазартады. 
Пешке от жағады. Малға жем-шөп береді. Мал қорада, далада 
балалар үлкендерге көмектеседі. Қ үстарға жем-су береді. 
Қысқы еңбектерді бейнелейтін суреттер көрсетіп, өңгімелесу. 
3-4 сөйлемдік өңгіме қүрату.
Көрікті көктем. Көктем ерекшелігі туралы түсіндіру. Күн 
жылынды, жаңбыр жауды. Қар еріді, су көбейді, шөп өсті, гүл 
өсті.
Көктемгі мерекелер. 8 Наурыз — Аналар күні, Наурыз, 
1 жөне 9 мамыр мерекелері туралы түсіндіру, өлең, тақпак 
ж аттау. Ж ы л мезгілдері бейнеленген үлестірмелі суреттер 
көрсетіп, сөйлем қүрату. Сөз дыбыстарын дүрыс айтуға үйрету. 
Ойын-жаттығулар орындату.
Ж ергілікті жерде, бақш а алаңында өсетін екі-үш гүлді 
(бөйшешек, қазтабан, қызғалдак), 2-3 ағаш түрін (қайьщ, тал, 
шырша), көрсетіп таныстыру. «Бөйшешек» музыкалық ойын- 
жаттығуларын орындату.
К өктем гі киім дер. Күн жылынды. Балалар, ересектер 
жеңіл киіне бастады. Көктемде жеңіл шапан, бешпет, көйлек, 
ш ал б ар , бөтеңке к и ед і. «Біз не кием із?», «Қ у ы рш акты
ки ін діру», «Серуенге ш ы ғару» ой ы н дары н о й н ату . Не 
істегендерін сүрап, өңгімелесу. Киімдердің атын дүрыс айтуға 
үйрету, сөйлем күрай білуге жаттықтыру.
Сурет көрсетіп өңгімелесу. Өздеріне өңгімелету. Суреттер 
мен дидактикалық ойын ойнату. «Біз көктемнің гүліміз» деген 
көрініс жасату.
Әдеби ш ы ғар м ал ар . Оқып түсіндіру. М. Хакімжанова 
«Анаш ым», Н. Ә л ім қ ү л о в «Бөйш еш ек», Е. Ө тетілеуов
51

«Көктемде», К. Ушинский «Көжек пен кірпі», Т. М уратов 
«Наурыз тойы» (үзінді).
Ж а т т а т у . Ш. С м ах ан ұ лы «Ш ыбық ек тім а у л ам а» , 
Н.Ж анаев «Балбүлақ», Ү. Есдөулетов «Жаңбыр», Ә. Ақыпбеков 
«Көктем», Ж . Смақов «Күн жылынды», Ә. Табылдиев «Алма 
гүлі», Р. Қунақова «Күн күркірегенде».
Әуенді қим ы л-қозғалы с. Өн тыңдау. «Келді май* — өні 
Б.Дөлденбаевтікі. Домбырада орындалатын пьесалар, «Ақ 
тайлақ», «Бөйге» — өні Б. Қүсайыновтікі. Ана туралы мейірімді, 
көңілді өлеңдерді тыңдауға баулу. «Мамамның мерекесі» — өні 
Т. Ә б д іқ ад ы р о в тік і, «Ерке к ү н -а у , е р к е күн» — өні 
К.Шілдебаевтікі.
Ән ай ту , өнге қосы лу. Б алал ард ы созы лы ңқы дыбыс 
шығаруға еліктетіп, өнді үлкендерге қосылып жөне аспапқа 
ілесіп айтуға үйрету. «Тамаша» — өні И. Нүсіпбаевтікі, «Бесік 
ж ы ры » — қ а з а қ т ы ң х а л ы қ өні, «Түсау кесу» — өні 
Е .Х а с а н ғ а л и е в т ік і, «Б ү л ақ қ а й д а барасы ң?» — өні 
Б.Қобылановтікі.
Ә уенді, ы р ға қ т ы қ о зға л ы с та р . Б алаларды ң ы рғақты
сезініп, соған үйлестіре қимылдар ж асауы н калыптасты ру. 
«Епті аяқтар* — өні Б. Дөлденбаевтікі. Әр түрлі тізе бүгулер 
ж а с а у . «Серіппе* — өні Ө. Бестібаевтікі, «Серуендеп, би 
би лей м із* — өн і М. Р а у х в е р г е р д ік і. Өннің м азм ү н ы н а
байлан ы сты қолм ен өсем қи м ы л д ар ж а с ау , ш ы ркөбелек 
айналу, шеңбер жасап қозғалу. «Бипыл» — қазақтьщ хальщ өні, 
«Қайың» — Р. Рустамовтікі. Қолдағы белгілі бір затпен өннің 
мазмүнына сөйкес кимылдар ж асау. «Ойыншықтар* — өні 
И.Нүсіпбаевтікі.
М у з ы к а л ы қ -д и д а к т и к а л ы қ қ и м ы л д ы о й ы н д а р . Е кі 
үлттың музьпсалық аспабын өуеніне қарай ажыратып, қол соғу 
ар қы л ы өр тү р л і дыбыс күш ін беру. «Тауық пен ж абай ы
м ы сы қ», « Б ү л аң қү й р ы қ * , «А ттап өт», « Қ акп ад ан өт». 
ертегілері.
Негізгі қимыл ж аттығулары:
Ж үру кезінде төмен, жоғары, алдыға қарау. Бір орында 
түрып алдыға, артқа, жанына адымдау;
Ж ү р у д е н -ж ү гір у ге ауысу; Бормен сы зы лған ж олм ен 
ж ү г ір у , м у зы к а а я қ т а л ғ а н д а т о қ т а у ; З а т т ы (доп, қү м
толты ры лған дорба, асық, ж ан ғақ) 1 м к аш ы қты кқ а тура 
лақтыру; 10—15 см биіктіктен секіру;
Әр т ү р л і б и ік т ік т е гі т а қ т а й ш а л а р д а н а т т а п өту 
(тактайш алар бірінің артынан бірі қойылған, арасы 1 м)
52

Бірінің артынан бірі сапқа тұру.
Ойын: «Жолда», «Тура көзде», «Поезд» (жүру мен жүгіруді 
алмастыру) «Торғайлар мен машиналар».
Сурет салу. Күн шьщты. Әдемі гүлдер. Бауырсақ домалап 
барады. Ж ылғалардан су ақты, «алғашқы гүлдер».
М үсін д еу . Қ у ы р ш а қ қ а қүр т береміз (дом алақ ж өне 
үзынша), Шелпек, таба еан, қоңыздар.
Ж е л ім с із ж а п с ы р у . К ем пірқосақ түстері, М ерекелік 
ж алауш ылар. Салют оттары, өдемі гүлдер.
К өктем гі ойын. «Қайықпен жүзу». Қағаздан ж асалған 
қай ы қ ты суға ж үздіру. Қ уы рш ақты ойынш ы қ қайы қпен 
жүздіру. «Шыбық атпен жарысу», «Кім жүйрік», «Бөйшешек 
теру» ойындарьш ойнату.
Қүрылыс материалдарьшан трамвай жүретін жол, пойыз, 
көігір жасату.
К ө к т е м гі еңбек: Б а л а л а р д ы кү н д ел ік ті түрм ы стағы
қарапайым еңбекке баулу; алғашқында тәрбиешінің көмегімен, 
к ей ін оның б а қ ы л а у ы м ен т а п с ы р м а л а р д ы о р ы н д ауға 
ж аттықтыру (орындықты үстелдің жанына қою, қасықты, нан 
салатын төрелкені өкел т. б.).
Ж а й д а р ы ж а з. Ж аз. Күн ыстық. Б алалар суға түседі, 
күнге күйіп шынығады. Далада көп гүл өсті. Жеміс т с т і. Мал 
жайлауда. Шопан киіз үйде. Киіз үй үлкен, дөңгелек, өдемі. 
Үй іптінде сьфмақ, кілем, дөңгелек үстел, дастарқан бар. Ыдыс 
шкафта. Ағаш тостаған, қасьщ, табақ, т. б. түсіндіру. Кім не 
істеді? Қайда? Қандай? сүрақтарьш а ж ауап беруге үйрету. 
Диалог түрінде сөйлеуін дамыту.
Ж а зғы киім. Ж азда балалар, ересектер жеңіл киімдер 
киеді (көйлек, туфли т. б.). Қазақш а киімдердің көркемдігін 
(үі:ілі тақия, қьгаама камзол) балаға лайықты түрде түсіндіру, 
көрсету. Өмір мен өнердегі өсемдікті сезіне, қабылдай білуге 
үйрету. Ж азғы күн төртібін (ұйқы, там ақ, шынығу) дүрыс 
о р ы н д а ту . Б а л а л а р д ы ң ж ы л бойы ал ған б іл ім д ерін , 
іскерліктерін, дағдыларын пайдалана отырып, өздігінен сурет 
салдыру, мүсін жасату. Суреті кітапшаларды ойыншықтарды 
қарап, өздеріне таныс заттарды аж ьф ата білуге жаттьщтыру. 
Ж азғы маусымға байланысты өзгерістерді бақылату кезінде 
бейнелеу өнерінің мөнерлеу қүралдарын (түстер, сызықтар, 
көлем, пішін) тиянақты меңгерту ескеріледі. Айнала жасыл 
желек жамылып, өдемі түрге енген, бау-бақша, түрлі-түсті өсем 
иісті гүлдерге қарап, бояу түстерінің реңдерін сезінуге үйретеді.
Әдеби піығармалар. Оқып түсіндіру. С. Жүнісов «Түсау», 
«К. Чилашвили «Қайырымды бала», Т. Молдағалиев «Жазда», 
Ә. Табылдиев «Кіпжентай шофер».
53

Ж а т т а т у . Қ. Т ол ы б аев «Сені өсірген б ап тап кім?», 
Ә .А х м ето в «Ж аз еді», Ж . М ол дағал и ев «Ж аз келді», 
Р.Тышқанбаев «Қызғалдак».
Әуенді қимыл-қозғалыс. Ән тыңдау. Әр түрлі аспаптарда 
төрбиешінің орындауындағы жөне күйтабаққа жазылған өндер 
мен пьесаларды тыңдауға мапіықтандыру. Ж еңіл-желпі сахна 
ойындарына қатысу.
Ән айту. «Жаз» — өні Т. Өбдіқадыровтікі, «Тазалықтың 
досы» — өні А. Меңжанованікі, «Достьщ» — өні Т. Исалиевтікі.
Бы ты рап ж үру, би қим ы лдары н орындау, 30—40 сек. 
тоқтамай жүгіру;
Қүрсаудан қүрсауға аттау;
Допты алысқа лақтырып, оны қуып жету;
Басқышпен жоғары — төмен өрмелеу (баланың ыңғайына 
қарай); Сапқа түру; Ж үппен жүру;
Ойын: «Шар жарылды» (жүгіріп), «Қүстар үшты».
Доппен ойындар: «Поезд (үшақтар, үшқыштар).
С ау ы қты ру ш а р а л а р ы : күнге күю, ж ал аң а я қ ж үру, 
сумен ойнау.
Негізгі қимыл түрлерін қайталау, ойындар аркылы бекіту. 
Таза ауада шынықтыру ш араларын үйымдастыру: ж алаң ая қ 
ж үру, сумен ойын, т. б.
Балалар өздеріяе таныс ж азғы табиғат көрінісін, қүстар 
мен жөндіктердің тіршілігін бақылап, өз еркінше сурет салуда 
іздерді түсіруге талаптанады. Таяқшамен жерге сызып, сурет 
салу ға үйренеді. Қүммен, сумен, үсақ тастарм ен өр тү рл і 
бейнелер, мүсіндер жасап, ойнауга жаттығады. Ж ергілікті 
жердің ерекшелігше, табигат өзгерістеріне ауылдық жөне қала 
ж ағдайы н ескере отырып, бейнелеу өнеріне қаж етті қүрал- 
ж абды қтарды , д и д акти калы қ ы ңғайлы орналасты ры п, іс- 
өрекетті таза ауада үйымдастырады. Балалардың дербес өрекет 
жасауына қолайлы жағдай туғызып отыру керек.
Ж азғы ойын. «Фермада*, «Қуыршақ жайлаудағы әжесіне 
келді», Ж ай л ау көрінісі, қуы рш ақтар үшін киіз үй ж асау. 
Қ уы рш аққа тақия тігу, көйлек пішу. «Бауырсақ пісіру», «Ет 
асу» ой ы ндары н ой н ату . « Б ауы рсақ» е р те гісі б ойы нш а 
ж асалған диафильмді көрсету. Әңгімелету. Ж азғы табиғат 
көріністеріне, өсімдік, жеміс, гүлдердің түр-түсі, пішіні туралы 
сезімталдыққа баулу. Түсініктерін кеңейту.
«Шопан», «Шопан аулында» ойындарьш ойнату. Қазақтың 
ү л т т ы қ салт-д ө стү рл ері, өдет-ғүрп ы ту р а л ы қ ар ап ай ы м
түсініктерді сөбилер тобынан бастап, кеңейте беру басталады. 
Ол үшін арнайы ойын бұрышъшда куы рш аққа арналған киіз
5 4

үй, ү л тты қ ж а с ау -ж и һ а зд а р , ү л тты қ киімдер, зер гер лік 
бүйымдар, ы ды с-аяқтар, аспаптар ж айы нда түсінік беру 
жүмысы ойын түрінде жүргізіледі.
Ж азғы еңбек. Ж азда ауладағы гүлзарларды, бау-бақшаны 
күтіп, баптаудағы , топ бөлмесіндегі табиғат бүрыш ы нда 
өсімдіктерді күтудегі үлкендер еңбегін бакылау. Алып кел, 
апарып қой т. б. қарапайы м өзіне-өзі қызмет етуді, ж азғы
киімдерін үқы пты киінуді, аулада күммен, сумен ойнауда 
тазалык сақтауды үйрету. Ж аз туралы қысқа сөйлем, өңгіме 
қ ү р а т у . Д ербес іс-ө р е к е тін дам ы ту. А й ты л у ы қиы н 
дыбыстарды дүрыс айтуға үйрету.
Ж а н у а р л а р д ү н и е с і. Үй ж а н у а р л а р ы мен тү з 
ж а н у а р л а р ы н ы ң б а л а л а р ғ а б үры н н ан тан ы с, б е л гіл і 
түрлерімен жете таныстыру. Олардың дене мүшелерш көрсетіп, 
қалай аталатьшьш сүрау, түсіндіру. Дүрыс айтуға үйрету. Қой, 
ешкі, сиыр, мысық, иттің суреттерін көрсету, өңгімелесу, 
оларды бір-бірінен аж ы р а та білуге үйрету. Үй қүстары н 
бақылату, қамқорлық ж асауға үйрету. Үй жануарлары мен 
қүстарының қозғалыс, тіршілік өрекетін байқату. Қүс үшады, 
қонады, секеңдеп ж үр ед і, торғай ш ы қы лы қтайды , ж ем ді 
шоқып жейді т. б.
Сурет көрсетіп әңгімелесу. Үй жануарлары мен төлдерді, 
үй қ ү с т а р ы т у р а л ы т а қ ы р ы п т ы к су р еттер д і көрсету, 
өңгімелесу. Сөйлем қүрату. «Біздің үйде не бар?», «Менің 
қозым» т. б. тақырыптарында өңгімелесу.
«Қайтеді? Не ішеді?» сүрақтарына жауап беруге үйрету. 
Сөйлем қүрату.
Үй ж ануарлары туралы 3—4 сөйлемдік өңгіме қүрату. 
Ж ануарларға қам қорлы к ж асауға үйрету. Ауызша сөйлеу 
тілін, сөздік қорын дамыту.
Ә деби ш ы ғ а р м а л а р . Оқып түсіңдіру. К. У ш инский 
♦Көжек пен кірпі», 0. Бегалин «Қаз бен балапандары», «Қазым, 
қазы м , қаңқы лда», Б. Данабеков «Бүзау», С. Сауытбеков 
«Лақтың кеңесі», К. Оразбекүлы «Кім ойнайды?» Тыш қан 
балалары, мысық балалары, күшік, тай, қүльш.
Ж аттату. Ү. Есдөулетов «Қүлын», Қ. Баянбаев «Қозы», 
М.Әлімбаев «Қозы», А. Торғаев «Шөжелерім», А. Сопыбеков 
«Қораз», Ә. Д үйсенбиев «Мысық», Т. Ш аханов «Түйе», 
Е.Ескендіров «Қүлыншақ», С. Қалиев «Үры мысык.», «Торғай», 
Лаптаев «Сараң аю».
Әуенді қим ы л-қозғалы с. «Төлдер» — өні Б. Ғизатовтікі, 
«Төлдерді шақыру» — өні Д. Ботбаевтікі «Бақа, бақа, балпақ»
— өні А. Тоқсанбаевтікі
55

Негізгі қимыл ж аттығулары:
- бірінің арты нан бірі қим ы лдар ж асап, көзді ж ұм ы п, 
аяқты ң ұшымен жүру;
- өз беттерімен бытырай, қуа жүтіру;
- 1—1,5 м қаш ықтықтағы нысанаға дөлдеп тигізу;
- 1—1,5 м қаш ы қты қтағы биіктігі 1 метр жіптен асыра 
лақтыру;
- жарыса еңбектеу;
- биіктігі 20—25 см заттың (орындық) үстіне шығып, бір 
аякпен неғүрлым үзақ түру;
- музыка ырғағына қарай би қимылдарын орындау.
Сурет салу. Қошақандар жайылымда, қүстар сайрайды.
Торғайларға жем шашамыз. Шөптің арасындағы қоңыздар, 
әдемі көбелектер кездеседі.
Мүсіндеу. Қозының шарбағы. Бөренелер, қоянға тарту 
(сөбіздер). Балапандарға дөн береміз. Күш ікке тамақ беретін 
ыдыс. Маймылға банан береміз.
Ж елімсіз ж апсыру. Мысықтың баласы доппен ойнайды. 
Көбелектер гүлге қонды. Тиінге — жаңғақ, қанқызы, бүтақтағы 
қүстар. Кірігі ж апы рақтар жинайды.
Ойын. «Сыңарын тап», «Не қалай дыбыстайды?*, «Ненің 
ү й ш ігі* о й ы н д ар ы н о й н ату . «Үй ж а н у а р л а р ы қ а л а й
ды бы стайды?» «Қозыға шөп беру» деген көрініспен ойын 
ойнату. «Көбелек үшты», «Не қалай дауыстайды?*, «Кімнің 
қүсы алысқа үшады?», «Кұс фермасы», «Қошақан, ботақан», 
«Бақа, бақа, балпақ», «Күшікті там ақтанды ру», «Ақ қоян 
отыр», «Қояндар*, «Маймылдар» ойындары.
Еңбек. Б алабақш адағы табиғат бүрыш ын мекендейтін 
қ ү с т а р м ен ж а н у а р л а р д ы (б ал ы қ , к ө к ш ы м ш ы қ т. б.), 
балабақша алаңындағы қүстарды, жануарларды бақылау, жем, 
су беру (төрбиешінің басшылығымен), бөлмедегі, ауладағы 
гүлдерге, жеміс ағапггарьша су күю.
Т А Қ Ы Р Ы П Б О Й Ы Н Ш А М ЕҢ ГЕРТІЛ ЕТІН СӨЗДЕР 
МЕН СӨЗ ТІРК ЕС Т ЕРІ
Отбасы
Отбасы, өке, шеше, ата, өже, апа, киім, етік, шапан, тақия, 
киім ілетін шкаф, көйлек, су, сабын, жу, жуын, шашыңцы тара, 
шеш, шешін, апарып қой, алып кел, бер, ал, пластилин, саз
56

балшық, қағаз, сыз, боя, жаса, көрсет, сана, үлкен, кіші, көп, 
аз , қызыл, сары, ақ, қара, көк, отыр, түр, жатыр жүр, жүгір, 
еңбекте, секір, өн айт, сөйле, өңгімеле, тьщда, түгел, орындық, 
кесе, табак, қасық, тостаған.
Балабақш а
Балабақша, үй, биік, үлкен, кіпзі, есік, терезе, бөлме, таза, 
меңгеруші, төрбиеші, асхана. Шай, күріш, көже, ет, шырын, 
ірімшік — бөрі тамақ. Кесе, табак тостаған — бөрі ыдыс. Қағаз, 
карындаш, қылқалам, бояу, ретімен қой, мүсіндейміз, алақанға 
салып домалакта, жаса, жина, тазала, тыңда, өлең айт, биле, 
лақтыр, үста, домалат.
Ойыншықтар
Қ у ы р ш ақ (бөпе), бесік, бөле, тербет, ж үбат, төй-төй, 
ойыншық, ат, арба, доп, сылдырмақ, мүнара, машина, аю, 
тауық.
Жомарт күз
Алтын күз, салқын, шөп сарғайды, пісті, түсті, жинады. 
Алма, алмүрт, жүзім, бөрі — жеміс. Пияз, қызылша, картоп 
бөрі — көкөністер. Жаңбыр, жол, үзьш, қысқа, жаңғақ, себет, 
бас киім, аяқ киім, қүм, тас, дене, түзу, өдемі, дүрыс үста, қос 
аяқтап секір, аяқ, жылдам жүр.
Қыс қызығы
Қыс, күн суық, ақ қар, қар жауды, үйдің үсті, агаштардың 
басы, аппақ қар, қар жүмсақ, суық мүз, мереке, жаңа жыл, 
ш ы рш а, а қ қ а л а , а я з ата, ш ана сы рғанақ, а қ ш ақ ар , тон, 
малақай, қолғап, топ-топ басайық.
Көрікті көктем
Көктем, күн жылынды, қар еріді, шөп өсті, бөйшешек, 
жеңіл киім, қуырш ақты киіндір, шешіндір, жуындыр.
Ж айдары жаз
Ж аз, ж аз келді, күн ысыды, суға түсті, гүл, шөп, жеміс пісті, 
ж айлау, мал, шопан, киіз үй, үлкен дөңгелек, өдемі, ішінде, 
сырмақ, кілем, ыдыс, қызыл гүл, қызғалдақ.
Ж ануарлар
Қой, ешкі, ит, мысық — үй жануарлары. Қозы, бүзау, лақ,
— төлдер. Тауьщ, өтеш, үйрек — үй қүстары. Аю, түлкі, қоян

жүктеу/скачать 7,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: