Жаңартылған білім мазмұнындағы
Жалпы білім беретін мектептерде оқылатын эпикалық шығармалар, олардың тақырыптық, идеялық қырларын сипаттап жазыңыз
жүктеу/скачать 1,79 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 31.Жаңартылған білім беру мазмұнындағы прозалық шығармаларды оқыту, оны талдаудағы құрамды элементтерді мысал негізінде сипаттап жазыңыз.
| 30.Жалпы білім беретін мектептерде оқылатын эпикалық шығармалар, олардың тақырыптық, идеялық қырларын сипаттап жазыңыз.
Эпикалық шығарма дегеніміз - автор кейіпкерлерді немесе оқиғаларды сипаттау кезінде оны өз пікірімен суреттейтін баяндау жанры.Эпикалық шығармаға эпопея, роман,повесть,әңгіме, новелла, очерк жатады. Эпикалык шығармаларды оқытуда, талдауда міндетті түрде мына мәселелер басшылыққа алынады: Көркем шығарманың сюжеті, көтерген тақырыбы, проблематикасы. Көркем образдары, образдар галереясы. Автор-көркем туындыны жасаушы, көркем туындыны жазушы. Автор және көркем туынды. Эпикалық шығармаларды талдау әр буында өзіндік ерекшеліктерімен даралана талданады (сыныбы,жасына қарай).Мысалы, 5-7-сыныптарда сюжеті, композициясы, кейіпкерлеріне назар аударылса, 8-9-сыныптарда ол тереңдей түседі,авторлық тұрғыға,оның негізінде жатқан проблематикаға көңіл бөлінеді,ал жоғары сыныптарда әдебиеттану ғылымының басты талаптарымен талдау, әдеби-теориялық негізде тереңірек талдау жүзеге асуы тиіс.Басты оқиғаларды мазмұндату, оған жоспар жасату сюжет-композициялық талдаудың ең негізгі әдіс-тәсілі болады. Мектеп оқытылатын эпикалық шығармалар: С.Мұратбеков «Жусан иісі», М.Дулатов «Бақытсыз Жамал», Б.Момышұлы «Ұшқан ұя», Ғ.Мүсірепов «Ұлпан», М.Әуезов «Абай жолы» т.б. М. Әуезовтің «Абай жолы» эпопеясын оқыту.Мектепте 4-томдық эпопеяны оқытудың ерекше маңызды, әрі қиын мәселе екендігі түсінікті.Ең алдымен, эпопеяның өзін оқытуды ұйымдастыра білу керек.Эпопеяның әр кітабындағы негізгі оқиғаларды теріп жазып, пайдалану.Оның тиімділігі: төрт кітаптың негізгі-негізгі оқиғаларынан хабардар ету,естеріне түсіру,әсіресе,кейіпкерді талдау барысында оның көмегі зор болмақ. 31.Жаңартылған білім беру мазмұнындағы прозалық шығармаларды оқыту, оны талдаудағы құрамды элементтерді мысал негізінде сипаттап жазыңыз. Проза (лат.prōsa) - әдеби жанр,қара сөзбен жазылған көркем шығарма (әңгіме,повесть,роман).Прозалық шығармаларда талданатын құрамды элементтер. Жалпы прозалық шығармаларға нысан болатын талдау бағыттары ретінде мына мәселелерді атауға болады: 1.Шығармадағы басты және қосалқы тақырыптарын анықтау; Басты тақырып-«Күй аңызы»,қосалқы тақырып -өнер құдіреті.Күйші Естемес тағдыры. 2.Шығармадағы күрделі сөздер мен сөз тіркестерін тауып, оларға түсіндірме сөздіктен анықтама жаздыру; Шығарманың тілі жеңіл,оқиғасы қызғылықты.Шығарма оқылғаннын кейін әңгімедегі кейбір түсініксіз қазақтың әлеуметтік тұрмыс-тіршілігіне, төрт түлік малға қатысты пассив қолданыстағы сөздермен жұмыс жүргізу керек. Мысалы, «түндік» - киіз үйдің шаңырағына жабылатын төрт баулы киіз; «мүсәпір» -бейшара,байқұс; «нар» - бір өркешті түйе т.б. 3.Шығарманың образдар жүйесіне талдау. Образдарды дербес талдау, салыстыра талдау, топтай талдау түрлерін жүргізу; Естемес - жасы егде тартса да жанұя құруды ойлайды.Түсінігі мол,есті, Оразымбетке жолын берген қамқор жан. Оразымбет - өнерді сүйетін, тәрбиелі шәкірт.Үлкенді құрмет тұтады,ұғымтал. Жаңыл - жігерлі жан, өз бақытын табуда өжеттік таныта білді.Сонымен қатар кішіпейіл,ибалы. Қарт - жоқшылыққа төзе білген, қиындыққа мойымаған жан. Көпті көрген, қонақжай, есті кісі. 4.Шығарманың тілі бойынша жасалатын жұмыс түрлері (тұрақты сөз тіркестері, мақал-мәтелдер, көп мағыналы сөздерді, фразеологиялық сөз оралымдарына түсініктеме жасау); эпитет- «өткір қоңыр көзді», «мүсәпір бейнесі», «жалаңаш тау» т.б; теңеулер -«жібектей майысып»,«балшықтан құйғандай»,«сүйріктей саусақ», «балапандай». Тұрақты сөз тіркесі: «Секем алды, төбе құйқаңды шымырлатып»; 5.Шығарманың композициялық құрылымына талдау: а) Сюжеттік композиция; Оқиғаның басталуы:Екі салт аттының жолға шығуы.Күйшілердің әңгімесі. Оқиға байланысы: Жапанда жалғыз нардың кезігуі, ботасы өлген аруананың зары.Естеместің домбырасына тіл бітіруі, жолаушылардың жалғыз қараша үйге келуі. Оқиғаның шиеленісуі:Қыздың «екі күйші өнерлеріңді бірдей салыңдар», - деп қолқа салуы. Оқиғаның шарықтау шегі: Естемес күйшінің өнері,«Нар идірген» күйінің дүниеге келуі. ә)Образ композициясымен жұмыс; б) Баяндау композициясы; пейзаж композициясы т.б. 6.Шығарма идеясын айқындау мақсатындағы жұмыс түрлері. Идеясы -Күй өнерінің құдіретін ұғынып, өнер адамына құрметпен қарау. жүктеу/скачать 1,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|