Жалпы генетика негiздерi Тақырып Моно- жӘне полигенді
жүктеу/скачать 1,43 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бастапқы бiлiм деңгейiн бақылау
- - Өзiндiк жұмыс: 1- тапсырма.
- 1 есеп .
- 6-есеп .
1. Р ААВВ х аавв 2. Р: (F1) АаВв х АаВв
F1: АаВв Мендель заңы бойынша тұқым қуалайтын белгілерді менделденуші белгілер деп атайды. Барлық менделденуші белгілер дискретті және моногенді (бір генмен) бақыланады. Сабақтың мазмҰны: Бастапқы бiлiм деңгейiн бақылау - тесттiк бақылау. - Оқытушымен жұмыс істеу - тақырып бойынша берiлген бақылау сұрақтарын ауызша талдау. - Өзiндiк жұмыс: 1- тапсырма. Есептер шығару: Есептердiң шарттарын жазу ережесi Есеп шығару үшiн, есептiң шарттары мен генетикалық символдарды пайдаланып шағылыстыру жүйесiн дұрыс жазу керек. Белгiлер мен гендердi анықтайтын жазуды кесте түрiнде толтырған дұрыс. Кестенiң бiрiншi бөлiгiне белгiлердi, екiншi бөлiгiне гендердi жазамыз (доминантты белгiнi үлкен, рецессивтiнi - кiшi әрiппен). Әріптерді өзіңіз таңдап жазуға болады. Шағылыстыру жүйесiн жазғанда ата-анасын - Р, гаметаларды - Г, ұрпақтарды - F.
1 есеп. Ата-аналарының көздерi қара, өзi көк көздi ер адам қара көздi әйелге үйленген. Ол әйелдiң әкесi көк көздi, ал шешесi қара көздi. Қара көздiң генi доминантты, ал көк көздiң генi рецессивтi болған жағдайда, осы жанұяда туылған балалардың көздерi қандай болады?2-есеп. Миоплегия (қайталанып отыратын тырыспа ауруы) доминантты белгі ретінде тұқым қуалайтын белгі. Әкесі осы белгі бойынша гетерозиготалы, ал шешесі миоплегиямен ауру, осы жанұяда ақаулықтармен туылатын балалардың мүмкіндігін анықтаңыз? 3-есеп. Адамда тұқым қуалайтын саңырау-мылқаулықтың бір түрін анықтайтын ген рецессивті, қалыпты естуді анықтайтын генге қарағанда. А) Ата-анасы гетерозиготалы болған жағдайда, олардан қандай балалар туылады? Б) Саңырау-мылқау әйел мен қалыпты еститін ер адамның жанұясында саңырау-мылқау бала туылды. Ата-анасының генотиптерін анықтаңыз. 4-есеп. Фенилкетонурия /фенилаланин алмасуының бұзылуы, соған байланысты адамның ақылы кемiс / рецессивтi белгi ретiнде тұқым қуалайды. Егер ата-анааларының екеуi де бұл белгi бойынша гетерозиготалы болса, ол жанұяда қандай балалар туылады? 5-есеп. Адамда жақыннан көрудiң кейбiр түрi, дұрыс көруге қарағанда доминантты қасиет көрсетсе, қара көздiң генi көк көзге қарағанда доминантты болатыны белгiлi. 1. Осы аталған екi белгi бойынша гетерозиготалы ата-анадан қандай ұрпақ таралады? 2. Егер гетерозиготалы ер адам көк көздi дұрыс көретiн әйелге үйленсе, олардан қандай ұрпақ туылады? 6-есеп. Адамда глаукома бірнеше жолмен тұқым қуалайды. Оның бір түрі аутосомды доминантты және алдынғы генмен тіркес емес. Егер ата-аналарының біреуі екі патологиялық ген бойынша гетерозиготалы, ал екіншісі сау және екі ген бойынша да гомозиготалы болса, онда ол жанұяда ауру балалардың туылу мүмкіндігін анықтаңыз. 7-есеп. Адамдағы алты саусақтылық, жақыннан көру және кiшi азу тiстiң болмауы доминантты белгiлер. 1. Егер ата-аналарының екеуi де осы үш жұп белгi бойынша гетерозиготалы ауру болса, олардан денi сау балалардың туылу мүмкiндiгi қандай? 2. Әйел жағынан әжесi алты саусақты, атасы жақыннан көргiш, басқа жұп белгi бойынша сау семьяда, осы екi патологиясы бар қыз туылған. Әкесi жағынан әжесi бес саусақты, көруi қалыпты, азу тiсi болмаған. Ал атасы барлық үш жұп ген бойынша сау. Шешесiнiң анамолиялары ұлына берiлген. Осы некеден сау балалардың туылу мүмкiндiгiн анықтаңыз. 8-есеп. Адамда катаракта мен саңырау-мылқаулықтың кейбiр формалары аутосомды рецессивтi, бiрi-бiрiмен тiркес емес белгiлер ретiнде тұқым қуалайды. Сондай-ақ үстiнгi жақ сүйегiнде күрек тiс пен сойдақ тiстiң болмауы да рецессивтi белгi ретiнде тұқым қуалайды. Егер ата-аналарының бiреуi катарактасы бар, саңырыу-мылқау, ал үшiншi белгi бойынша гетерозиготалы болып, ал екiншiсi катаракта мен саңырау-мылқаулық жөнiнен гетерозиготалы, бiрақ күрек тiс пен сойдақ тiстерi жоқ болған. Осындай жанұяда үш аномалиясы да бар балалардың туылу мүмкiндiгi қандай? 9-есеп. Жақыннан көретiн (доминантты белгi), солақай (рецессивтi белгi) ер кiсi, екi белгi бойынша қалыпты әйелге үйленедi. Ерлi-зайыптылардың екеуiнiң де жанұяларында фенилкетонуриямен ауырытын iнiлерi мен сiңлiлерi бар екенi белгiлi, бiрақ өздерi бұл белгi бойынша сау. Осы жанұяда бiрiншi баласы аталған үш белгi бойынша сау, екiншiсi - жақыннан көретiн және солақай, үшiншiсi - фенилкетонуриямен ауру болып туылды. а) Үш баласы мен ата-аналарының генотиптерiн анықтаңыз. б) Аталған үш белгi бойынша төртiншi баланың сау болып туылатын мүмкiндiгiн анықтаңыз. 10-есеп. Фенилкетонурия мен өте сирек кездесетiн гемоглобинонемияның швейцариялық түрi (әдетте алты айға дейiн нәрестенi өлiмге алып келедi) аутосомды рецессивтi түрде тұқым қуалайтын белгi. Қазiргi кездегi медицинаның жетiстiктерi, фенилаланиннiң алмасуының бұзылуынан пайда болған зардаптардан құтқаратын мүмкiншiлiктерi бар. Егер, ата-анасының екеуi де аталған екi жұп патологиялық белгi бойынша гетерозиготалы болса, осы жанұяда сау балалардың туылу мұмкiндiгi қандай? 11-есеп. Адамда кездесетiн соқырлықтың екi түрi бар және әрқайсысы аутосомды рецессивтi генмен анықталады. Осы екi белгiнi анықтайтын гендер әртүрлi жұп хромосомаларда орналасқан. Егер, ата-анасының екеуi де соқырлықтың бiр түрiмен ғана ауырып, екiншi түрi бойынша қалыпты болса, осы жанұяда соқыр баланың туылу мүмкiндiгi қандай? 12-есеп. Ата-анасы жақсы еститiн, бiреуiнiң шашы тiк, екiншiсiнiң шашы бұйра жанұяда, шашы тiк, саңырау бала туылды. Олардың екiншi баласының шашы бұйра, жақсы естидi. Егер, бұйра шаш тiк шашқа қарағанда доминантты, ал саңыраулық - рецессивтi белгi болып, оны анықтайтын гендер әртүрлi жұп хромосомаларда орналасқан жағдайда, балалары шашы бұйра, саңырау болып туылу мүмкiндігі қандай? жүктеу/скачать 1,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|