Жалпы психология
дамыған, есті қалдыруда
жүктеу/скачать 11,67 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы психология
| дамыған,
есті қалдыруда ерекше дарындылық танытқан А.С. Пушкинге кез-келген басқаның әлеңін екі рет оқыса болды, жаттап алатьш болған. Сол сияқты Моцарт та күрделі музыкалық шығармаларды бір-екі рет тындаса жеткілікп есінде сақтайтын, одан кейін оте дел жазып алатын болған. Орыстың көрнекгі композиторы Балакиров та тамаша есімен ерекш еленген болатын. Ол да жастайынан симпониялық шыгармаларды орындауда дарындылық таньпты. 215 Естің жекелеген түрлері есте сақтайтын материалды қабылдауды іске асыратын анализаторлардың көмегімен ерекшеленеді. Шөкірттерді бақылай отырып, мынаны көруге болады, олардың ішінде біреулері оқу материалын есте іштей оқып отырып, ерекше берік қалдырады, екіншілері дауысын шығарып оқңцы,, үшіншілері есте қалдыру үшін жазып алады. Шәкіртгердің арасында кеңінен тараған естің түрі — аралас ес (көру — қозғалыс жене есту — қозғалыс). Таза кездесетін ес оте сирек. Мектеп шәкірттерінде шамамен оны 3 пайыз аңғаруға болады. Естің даралық айырмашылығы адам іс-ерекетінің сипатына байланысты. Мүғалім оқушылардың есінің даралық ерекшеліктерін білуі қажет: ол балаға, бір жаганан, шекірттің есінің күшті жақтарына арқа сүйеуге мүмкіншілік береді, екінші жағынан, естің елсіз жақтарын дамытуға жағдай жасайды. Шекірттердің ішінде материалды тез есте қалдыратын, бір-екі оқығанда өлендерді жатгап алуға бейім түратын шөкірттер жиі кездеседі: Ондай шекірттерге есте қалдыру үшін оқулықты бір қарағанда немесе мүғалімнің түсіндіруін зейін қойып тындап алса да жеткілікті. Демек, бүл шекірттер тек қана есінде тез қалдырып қоймайды, сонымен қатар есінде берік, үзақ сақтай алады. Ондай шәкірттер басқаларының арасында білімді ерекше меңгеруде жетістікгерімен ерекшеленеді. Мүғалімге оку материалын ете жай есте қалдыратын шәкірттермен жүмыс істеуге тура келеді. Ондай шекірттер оку материалын коп қайталау арқылы жатгап алады, өртүрлі тәсілдерді қолданады. Шәкірттердің арасында оку материалын тез есте қалдыратын, бірақ сол сияқты оқығанды тез үмытатын балалар кездеседі. - Кейбір балалар материалды жатгауга коп уакыты мен күш- жігерін жібере отырып, оны дел емес қайта жаңғыртады жэне тез үмытып қалады. Шәкірттердің есінің осындай нашар дамығандығын ергүрлі себептермен түсіндіруге болады. Нашар есте қалдыру негізінен сабақты жиі жіберген, оқу тапсырмаларын бір жүйелі орындамайтын, есте қалдырудың тесілдерін м еңгерм еген оқуш ыларда байқалады . Зерттеулер көрсеткендей, осы себешерді ескере отырып, осыған сәйкес жүмыстардың нәтижесінде олардың есте қалдыру мен қайта жаңғыртуы біршама жақсаратындығы созсіз. 216 Естің нөтижесінің өлсіздігі кейде аурудың салдарынан, қатты шаршауы жөне дене жағынан басқа да дамуына байланысты. Зейіннің нашар дамуы немесе сабақта оқушы зейінінің жеткіліксіз болуы — нашар есте қалдырудың негізгі себептерінің бірі. - жүктеу/скачать 11,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|