Жалпы психология

Психологтардың эксперим енттік зерттеулерінің 
мөліметтері бойынша оқушылардың есінде бекітілген 
материалдан бір күннен кейін 77,6 пайыз, төрт күннен кейін
— 62,7% қалады.
Механикалық түрде бекітілген материал тез үмытуға 
бейім түрады.
Магыналық есте қадцыруда үмыту үрдісі біршама жай 
іске асады.
Үмытуға қарсы негізгі қүрал — қайталау. “Қайталау — 
оку анасы” — дейді халық мөтелінде. Қайталау оқу материалын 
берік есге қалдырудың негізгі шарты ғана емес, сонымен қатар 
оны есте сақтаудың да шарты болып табылады.
Үмыту әсіресе, алғашқы кезде тез іске асатындығын 
ескере отырып, оқу материалын үмыту үрдісі басталмай 
түрып, қайталауды ерте бастаған жөн. 
•
Үмьпу жылдамдығы коп жағдайда жүйке жүйесінің 
жағдайына байланысты. Шаршағанда, аурудан кейін жүйке 
жүйесінің олсіреуінен үмьггу өте тез аңғарылады.
Белгілі адамдар қартайған шағында немесе аурудан кейін 
езінің шығармаларын танымаған жағдайлар болтан. Мысалы, 
Линней озінің шығармаларын басқаның шығармасы деп, 
ерекше қызығумен оқыған ол таңғалады: “Қандай жақсы 
жазылган! Осындай шығармалардың мен авторы болғым 
келеді!” Вальтер Скотг өте ауыр сыркатқа шалдыққан кезінде 
“Айвенго” романын жазды. Автор сырқаттан жазылғанына 
дейін роман жарық көрді. Айыққан сон, оз романын оқи 
отырып, Вальтер Скотт бүл шығарманы қашан және қалай 
жазғанын ол есіне түсіре алмады.
Демек, біз есте қаддырғанның барлығы уақыт өте белгілі 
дөрежеде үмтылады. Сондықтан да үмыту мүмкіншілігін 
міндетті түрде ескертіп отыру қажет, өсіресе оқу жүмысында 
үмытумен күрес жүргізу керек.
Қабьшданғанды қайталауды дер кезінде үйымдастыру өте 
қажет, бүл жүмысты кейінге қалдыруға болмайды. Осы 
заңдылықты М.Н. Шардаковтың зертгеу мәліметтері жақсы 
дәлелдейді. Қайталаусыз бірінші күні есте сақталғаны 74 
пайыз; 3-4 күннен кейін - 66 пайыз; 1 айдан кейін - 58 
пайыз; 6 айдан кейін - 38 пайыз. қайталаумен бірінші күні 
есте 88 пайызы үсталды; 3-4 күннен кейін - 84 пайыз; 
1 айдан кейін — 70 пайыз; 6 айдан кейін — 60 пайыз.1 Бүл 
і
_________
t
_______
1

жүктеу/скачать 11,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: