Казахский национальный педагогический

Resume 
In  this  article  some  questions  of  the  organization  of  communicative  training  on  RKI  are 
considered.  The  subject  choice,  selection  of  a  lexical,  lexical  and  grammatical  and  speech 
material, the situational organization of training materials according to norms of speech behavior 
and speech etiquette of the learned language, the thought-over structure of a lesson and readiness 
of the teacher is that enormous work which will provide efficiency in formation of speech skills 
and abilities. 
 
 
ӘОЖ 378.016.026:811.512.122 (574) 
 
Оңалбаева А.Т., Есжанова Г.Қ. 
Абай атындағы ҚазҰПУ, Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ,  
Алматы, Қазақстан 
 
ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН САБАҚТА ПАЙДАЛАНУ ТИІМДІЛІГІ 
 
Мақалада  қазақ  тілін  шет  тілді  аудиторияда  оқытудың  негізгі  аспектілері 
сонымен  қатар  оқытудың  интербелсенді  әдістері  қарастырылады.  Қазіргі  таңда  білім 
беру  жүйесінде  жаңа  бағыттардың  қалыптасып,  дамуына  байланысты  оқыту 
үдерісінде оқыту мен тәрбині жаңаша формада  ұйымдастыру талап етіледі. Оқытуды 
жаңа  формада  ұйымдастыру  мәселелері,  әсіресе  шетелдік  аудиторияда  ӛзекті  болып 
табылады,  себебі  шетелдік  студенттерге  ӛзге  тілді  оқытуда  интербелсенді  әдістерін 
қолдану  тіл  үйретуде  кездесетін  қиындықтарды  жоюдың  және  тілді  тез  меңгертудің 
тиімді әдістерінің бірі болып табылады.    
Тірек сөздер: шеттілді аудитория, педагогика әдістері, интербелсенді әдістер 
 
Қазіргі кезде жеке тұлғаны дайындау емес, оның даму үрдісін қадағалау 
керектігі  айқындалып  отыр.  Ал  бұл,  оқытушы  жұмысы  үшін  тікелей 
жасалатын  әдістерден,  лозунгтардан  және  үндеулерден  бас  тарту,  оның 
орнына  бірінші  орынға  қарым-қатынас  жасаудың  сұхбаттық  әдістерін,  сан 
алуан  шығармашылық  әрекетті  тәрбиелеуші  шарттарды  жасау  арқылы 
дамытуды білдіреді. 
Интербелсенді  тәсіл  –  әрекет  етудің  даму  динамикасы  ерекшелігіне, 
білім мен қатынасқа негізделген жаңалық пен ӛзгешелік енгізуге бағыттайды, 
оқу  процесіне  нәтижелі  білім  алуға  бейімдейтін,  жаңа  технологияларды 
орынды  енгізумен  тұжырымдалады.  Бейнеконференциялар,  телефорумдар, 
телемарафондар,  партфолио  сияқты  инновациялық  технологиялар,  оқудағы 
және  тәрбиелеудегі,  ӛмірлік  дағдыларды  қалыптастыру  жӛніндегі 
тренингтер,  соның  ішінде  әлеуметтік  тәлімдегі  және  т.б.  жеке-дара 
жетістіктер. 
 Негізгі бӛлім. 
 «Интерактив» сӛзі бізге ағылшын тілінің «interact» деген сӛзінен келген. 
«Іnter»- бұл «ӛзара», «act» - әрекет ету дегенді білдіреді. 
Интерактивті  сӛзі  -  ӛзара  әрекет  ету  бейімділігін  білдіреді  немесе 
әңгімелесу,  әлде  кіммен  (адаммен)  не  болмаса  әлде  немен  (мысалы, 
компьютермен)  сұхбаттасу  режімінде  болады.  Демек,  интерактивті  оқыту  – 

бұл,  ең  алдымен,  сұхбаттасып  оқыту,  оның  барысында  оқытушы  мен 
оқушының ӛзара әрекет етуі жүзеге асырылады.  
Қазіргі  таңда  білім  беру  жүйесінде  жаңа  бағыттардың  қалыптасып, 
дамуына  байланысты  оқыту  үдерісінде  оқыту  мен  тәрбині  жаңаша  формада 
ұйымдастыру талап етіледі. Оқытуды жаңа формада ұйымдастыру мәселелері, 
әсіресе  шетелдік  аудиторияда    ӛзекті  болып  табылады,  себебі  шетелдік 
студенттерге ӛзге тілді оқытуда интербелсенді әдістерін қолдану тіл үйретуде 
кездесетін  қиындықтарды  жоюдың  және  тілді  тез  меңгертудің  тиімді 
әдістерінің бірі болып табылады. Білім алуды үйренуге, ӛз бетінше ойлануға 
және  жаңа  шешімдер  қабыладуға,  сондай-ақ  ӛзінің  болашағын  ӛмірін 
бағдарлауға  баулу  –  қазіргі  заманғы  білім  беру  орындарының  негізгі 
педагогикалық қағидалары. 
Аталмыш  мақаланың  зерттеу  нысаны  ҚР-ғы  шетел  азаматтарына 
мемлекеттік тілді (қазақ тілін) оқыту мәселелері. Қазақстанда тұратын шетел 
азаматтары  келу  мақсаттарына  қарай  мемлекеттік  тілді  мектепте, 
колледждерде  және  ЖОО-да,  сондай-ақ  ӛз  еріктерімен  әр  түрлі  курстарда 
үйренеді.  
Абай  атындағы  Қазақ  ұлттық  педагогикалық  университетінің 
бакалавриат  бӛлімінде  оқитын  шетелдік  студенттер  мемлекеттік  тілді  2 
семестр  бойы  6  кредит  кӛлемінде  барлығы  270  сағат  оқиды.  Қазақ  тілі 
міндетті  пәндерге  жатады.  Қазақ  тілі  пәні  бойынша  жұмыс  бағдарламасы 
Мемлекеттік  жалпыға  міндетті  білім  беру  стандартының,  ҚР  БЖҒМ 
бұйырығымен бекітілген «Қазақ тілі» пәні бойынша типтік бағдарламасының 
және  университеттің  ОӘК  мамандық  бойынша  оқу  жұмыс  жоспарының 
негізінде жасалған. Пән бойынша Оқу жұмыс жоспары кафедра мәжілісінде 
талқыланып, факультет кеңесінде ұсынылады. 
Абай  атындағы  ҚазҰПУ  бакалавриат  студенттерімен  қатар  дайындық 
топтарының  тыңдаушылары  да  қазақ  тілін  оқиды.  Дайындық  топтарының 
тыңдаушылары 1 жыл оқиды, қазақ тілі пәні бойынша сағат саны 220. Оқу 2 
семестрге  созылады,  курсты  аяқтаған  соң  шетелдік  азаматтарға  сертификат 
беріледі.  Мемлекеттік  тілді  оқыту  үдерісінде  дайындық  топтарының 
тыңдаушылары  қазақ  тілінің  негізгі  заңдылықтарын  үйренеді:  фонетикалық 
жүйе, лексикалық жүйе, сӛйлем құрау қағидаларымен танысады. 
Сӛзді  іріктеу  және  қолдану,  оны  сол  тілде  сӛйлеушілермен  қарым-
қатынасқа  түскен  әр  түрлі  ӛмірлік  жағдаяттарды  тиісінше  қолдана  білу  – 
қазақ  тілін  үйренуші  шетелдік  студенттер  үшін  күрделі  әрі  маңызды 
міндеттердің бірі.  
Осы  орайда  оқытушының  негізгі  міндеті  студенттерді  қазақ  тілінің 
тілдік  құралдары  арқылы  коммуникативтік  міндеттерді  шеше  білу 
дағдыларын  дамыту,  тіл  қолданушымен  еркін  сӛйлесуге  үйрету;  қазақ 
тіліндегі 
күрделі 
ережелерді 
айқындау 
(шетелдіктерді 
кӛзқарасы 
тұрғысынан)  және  оларды  түсіндіру.  Сонымен  қатар  студентке  сӛйлеу 
әрекетінде  түрліше  қызмет  атқаратын  лексикалық  бірліктерді  меңгерудің 
тиімді жолдарын кӛрсету. 

Оқу  үдерісінде  педагогтің  әрбір  оқушымен  жеке  дара  жұмыс  жүргізе 
білуі  оқытушының  кәсіби  шеберлігінің  кӛрсеткіші  болып  табылады.  Қазіргі 
кезде  әрбір  студенттің  қабілетін,  қажеттілігі    мен  қызығушылығын  ескере 
отырып  жеке  жұмыс  жүргізе  білу  -  бүгінгі  оқытушыға  қойлатын  басты 
талаптардың бірі.  
Ӛзге  тілді  аудиторияда  оқытушының  монологы  түрінде  жүргізілетін  
дәстүрлі 
сабақтардың 
тиімсіз  екендігін 
педагогкалық 
тәжірибеде 
дәлелденген.  Студенттердің  белсенділігін  арттыруға,  қазақ  тілін  шетел 
аудиториясында шет тілі ретінде оқыту барысында (лексикалық минимумды 
ұлғайту,  ауызша  және  жазбаша  тілдік  дағдыларды  меңгеру)  оқыту 
мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыруда импровизация, рӛлдік ойындар, 
эврситикалық  пікірталастар  т.б.  сияқты  оқытудың  интербелсенді  әдістердің 
маңызы  рӛл  атқарады.  Оқытушы  интербелсенді  әдістер  арқылы  студенттің 
реакциясын  туғызып,  олардың  белсенділігін    және  танымдық  әрекетін 
арттырады.  
Сабақта    барлық  оқушылардың  бір-  бірімен  белсенді  қарым-қатынасқа 
түсуі  үшін  қолайлы  жағдай  туғызу  интербелсенді  модельдің  басты  мақсаты 
болып  табылады.  Сабақта  оқытушының  осы  моделді  қолдануы  оның 
инновациялық 
қызметінің 
кӛрінісі 
болып 
табылады. 
Оқытудың 
интербелсенді  әдісі  арқылы    ӛмірлік  жағдаяттарды  моделдеу,  рӛлдік 
ойындарды  қолдану,  оқиғалар  мен  жағдайларды  талдау  негізінде  жалпы 
мәселелерді  шешуге  қол  жеткізуге  болады,  сонымен  қатар  ақпараттар 
ағынының санаға сіңуіне, сол арқылы сананың белсенді қызмет етуіне ықпал 
етеді.  Интербелсенді  оқыту  әдісіннің  құрылымының  дәстүрлі  сабақ 
құрылымымен салыстырғанда ӛзіндік ерекшеліктері болатыны белгілі, соған 
орай  бұл  әдіс  оқытушыдан  кәсіби  шеберлік  пен  тәжірибені  қажет  етеді.  
Сондықтан  сабақ  құрылымына  тек  интербелсенді  оқыту  моделінің 
элементтері ғана енеді, яғни сабақты ерекше, белсенді және қызықты  ӛтуіне 
әсер ететін әдістер қолданылады.  
Тіптен толығымен интербелсенді сабақ ӛткізуге де болады. 
Бүгінгі  таңда  мамандар  тілді  шет  тілі  ретінде  оқытуда  интербелсенді 
әдістерді қолданудың келесі қағидаларын ұсынады:  
●  Аутентикалық  ақпаратты  қабылдау  және  қолдану  мақсатында  шет 
тілінде  сӛйлеу,  ақпараттың  барлық  оқушыға  қызықты  және  маңызды 
болуы;  
●  Үш  нысанның:  ақпарат  беруші,  қабылдаушы  және  жағдаяттық 
контекстің ӛзара байланысын сипаттайтын ортақ әрекет; 
●  Оқытушының 
оқу 
үдерісіндегі  дәстүрлі  рӛлінің 
ӛзгеруі, 
демократиялық қарым-қатынасқа кӛшуі;  
●  Оқытудың  рефлективтілігі,  оқытушы  тұрғысынан  да,  оқушы 
тұрғысынан да оқу әрекетін, оның мотивтерін, сапасы  мен нәтижелерін 
саналы және сыни тұрғыдан саралау [1, c.87]. 
Шетелдік  студенттерге  қазақ  тілін  оқыту  барысында  оқытудың  осында 
инновациялық  түрлерін  жандандыру  қажет,  кез-келген  тілдік  құбылыс 
(лексикалық,  грамматикалық  тағы  басқа)  жеке  дара  емес,  сӛйлемнің 

құрамында,  мәтіннің  ішінде,  басқа  да  тілдік  біріліктермен  байланысты 
енгізілуі  тиіс.  Бұған  педагог  оқушының  білімді  ӛз  бетімен  қабылдауына, 
түсінуіне  және  құрылымдауына  жағдай  туғызған  кезде  ғана  қол  жеткізе 
алады. Белсенді оқыту мақсатының дәстүрлі оқыту жүйесінің мақсаттарынан 
басты айырмашылығы да осында. 
Қазіргі  заманғы  оқу  орындарында  педагогтер  оқыту  үдерісінің 
мақсаттарына  сәйкес  келетін,  шетелдік  аудиторияға  және  оқушылардың 
индивидуалдық  ерекшеліктеріне  лайықталған,  сондай-ақ  оқытушының  да 
барлық  мүмкіндіктері  мен  шығармалышық  потенциалын  ашатын  түрлі 
бағдарламаларды пайдаланады. 
Білімді,  ізденімпаз  педагог  оқытудың  интербелсенді  әдістерді  жүйелі 
түрде қолдану арқылы білім берудегі кемшіліктерді анықтауға және оларды 
жоюдың тиімді жолдарын айқындауға қол жеткізеді.    
Мұнда  мәселені  шешу  үдерісі  мәселенің  жауабынан  да  маңызды 
екендігін  түсінген  абзал,  бұл  интербелсенді  әдістің  мақсаты  тек  ақпаратты 
беріп  қана  қоймай,  оқушылардың  бойында  ӛз  бетінше  іздену,  мәселенің 
жауабын  табу  дағдысын  қалыптастыру.  Топтың  саны  сабақтың  сапасы  мен 
ӛзара  байланыс  дәрежесін  анықтамайды.  «Әрекеттестік»  әдісінің  басты 
ерекшелігі-  оның  жаңалық  ашу  үдерісі  болуында,  оның  мәні  білім 
дағдыларын ӛзара әрекеттістік арқылы меңгеруге бағытталуында. 
Әрине, 
қазақ 
тілін 
оқытудың 
бастапқы 
сатысында 
кейбір 
технологияларды  қолдану  мүмкіндігі  шектеулі,  бірақ  оның  жекелеген 
фрагменттерін қолдануға болады.  
 С.С.
Әділбаева  оқушылар  ӛз  пікірлері  мен  ойларын  айтуы  үшін 
оқытушыға келесі тәсілдерді қолдануды ұсынады: 
1) Оқушыларға әрбір айтқан сӛйлемі үшін үнемі алғыс айтыңыз; 
2)  Ешқашан  да  оқушының  жауабының  дұрыс  еместігін  айтуға  асықпаңыз, 
оның  орнына  басқа  оқушылардың  пікірін  сұраңыз.  Егер  мәселені  барлық 
оқушылар дұрыс түсінбеген жағдайда ғана ӛз пікіріңізді айтыңыз.  
3)  Пассив  оқушыларды  таңдап  алуға  тырысыңыз.  Кей  жағдайда  кейбір 
оқушылар  пассив  болып  кӛрінгенімен,  олардың  ерекше  ӛзіндік  пікірлері 
болуы әбден мүмкін [2].
 
Интербелсенді  әдісте  оқытудың  басқа  да  әдістеріндегідей  кӛптеген 
тәсілдер  бар,  олар  топтағы  ӛзара  әрекетті  ұйымдастыруға  ықпал  етеді.  Бұл 
тәсілдерді былайша топтастыруға болады:   
 
● Ұқсастықтар/айырмашылықтар 
● Саралау 
● Сәйкестіктерді табу 
● Рейтинг 
● Топтастыру 
● Жалпылау 
● Дұрыс/бұрыс 
● Дұрыс немесе ӛзгертуді қажет етеді   
● Артықшылықтар мен кемшіліктер     
● Салдарларды айқындау 

● Қалай ойлайсыз? 
● Зерделеу және есеп 
● Рӛлдік ойындар 
● Ми шабуылы 
● Дебаттар  [3,4].    
Интербелсенді  әдіспен  ұйымдастыруға  болатын  тапсырмалардың 
түрлері  де  жетерлік,  оларды  оқытушы  ӛз  шеберлігіне  қарай  ӛзгертіп 
отырады. 
 Мысалы, «Дұрыс/бұрыс» тәсілі бойынша “ Сен менімен келісесің бе (а)?  
” тапсырмасын орындауға болады  
Бұл  тәсілді  қолдану  барысында  оқушылар  мақұлдау  жауабын  тыңдап, 
оның  дұрыс  немесе  бұрыстығын  анықтайды.  Бұл  тәсіл  бұрынғы  ұғым-
түсініктерді  бекітіп,  оқушыларды  дұрыс    жауапты  табуға  жұмылдырып, 
олардың қабылдауы мен түсінігін тексеруге  мүмкіндік береді.  Нәтижесінде 
қызу пікірталас жүреді.    
Келесі тәсіл – сәйкестікті табу.  Бұл тапсырманы  орындау барысында 
оқушылардан  қажетті  сӛздер  мен  сӛз  тіркестердің  белгілі  бір  оқиғалар  мен 
заттарды  сипаттауға  сәйкес  келетінін  немесе  келмейтіндігін  анықтау  талап 
етіледі,  сонымен  қатар  тапсырма  оқушылар  күрделі  мәтінмен  таныспай 
тұрып алдын ала орындалуы қажет. Бұл сӛздің мәнін бекітуге қолайлы тәсіл 
болып табылады.  
―Қызығушылығын  ояту‖  кезеңінде  алдыңғы  ӛткен  тақырыпты  тексеру 
мақсатында  тест  жұмыстарын  ӛткізу  арқылы  оқушының  білім  деңгейін 
қадағалап, жаңа сабақты бастар алдында  ―Топтастыру‖ стратегиясы арқылы 
оқушылармен  бірлесе  отырып,  жай  сӛздермен  емес,  тақырыппен 
байланыстыра жаңа сабақтың атауын шығарамыз. 
Сабақтың 
қай 
құрылымында 
болмасын 
оқытушы 
осындай 
стратегияларды қолданғанда ―Мен не ұтам?‖ және ―Оқушы не ұтады?‖ деген 
сұрақтарды есінен шығармауы керек. 
“Мағынанаы тану‖ кезеңінде оқушыларды топқа бӛлу арқылы сұрақтар 
дайындап,  оны  ―Куббизм‖  стратегиясы  арқылы  жүзеге  асыруға  болады. 
Сұрақтар  үш  деңгейде  әзірленеді.  Дайындалған  сұрақтарға  оқушылар  ӛз 
ойларымен  жауап  бере  отырып,  бұл  сұрақтар  оқушылардың  деңгейіне  сай 
топтастырылған  немесе  сұрақтардың  ӛзін  сұрыптауда  ―Жуан  және  жіңішке 
сұрақтар‖ стратегиясын  оқытушы жүзеге асырады. 
Осы  кезеңде  ―Түртіп  алу  кестесі‖  бойынша  да  жұмыстану  арқылы 
қорытынды шығаруға болады: 
Интербелсенді әдістің басты мақсаты – оқу үдерісін оптимизациялау. 
Қортынды.  
Қорыта  келгенде,  интербелсенді  оқыту  әдісі  тек  оқыту  үдерісіне 
байланысты  мәселелерді  шешуге  ғана  ықпал  етіп  қоймады,    сондай-ақ 
педагогикалық міндеттерді шешуге: оқушылардың ӛзін ӛзі бағалауына, топта  
қолайлы  қарым-қатынас  орнатуға,  шет  тілінде  сӛйлеу  барысында 
туындайтын психологиялық және тілдік кедергілерді жоюға ықпал етеді.  
 

Әдебиеттер тізімі: 
1 Пассов Е.И., Кузовлев В.П., Коростелев В.С. Цель обучения иностранному языку 
на современном этапе развития общества. Общая методика обучения иностранным 
языкам. Хрестоматия/Ред. Леонтьев А.А.-  М., 1991. 
2  Адильбаева  С.С.  Использование  интерактивных  методов  обучения  на  уроках 
русского языка//www.1september.ru 
3  Байкова  Л.А.,  Гребенкина  Л.К.  Педагогическое  мастерство  и  педагогические  
технологии. - М., 2000. 
4  Шамова  Т.И.,  Давыденко  Т.М.  Управление  образовательным  процессом  в 
адаптивной школе. - М.: Педагогический поиск, 2001. 
 
Резюме 
В  статье  рассматриваются  теоретические  аспекты  преподавания  казахского  языка  в 
иностранной  аудитории,  методические  приемы  обучения  иностранных  студентов 
казахскому  языку.  Система  преподавания,  учитывая  современные  тенденции 
образовательной  деятельности,  требует  поиска  новых  организационных  форм,  методов 
обучения  и  воспитания.  Данные  процессы  актуальны  в  иностранной  аудитории,  где 
интерактивные  методы  обучения  становятся  эффективными  ввиду  высокого  уровня 
трудности обучения студентов неродному языку.  
 
  
Resume 
In article theoretical aspects of teaching of the Kazakh language in foreign audience, methodical 
receptions  of  training  of  foreign  students  to  the  Kazakh  language  are  considered.  Teaching 
system, considering current trends of educational activity, demands search of new organizational 
forms,  training  and  education  methods.  These  processes  are  actual  in  foreign  audience  where 
interactive methods of training become effective in view of high level of difficulty of training of 
students to nonnative language.  
 
УДК 378.016.026:811.161.1 243 (574) 
Алиева Д.А. -к.п.н., профессор 
КазНПУ им. Абая, Алматы, Казахстан 
 
МЕТОДЫ ФОРМИРОВАНИЯ КОММУНИКАТИВНОЙ КОМПЕТЕНЦИИ 
ПРИ ИЗУЧЕНИИ РУССКОГО ЯЗЫКА КАК ИНОСТРАННОГО 
 
Формирование  коммуникативных  навыков  является  одной  из  главных  задач  при 
обучении  иностранному  языку.  В  данной  статье  на  примере  русского  языка  как 
иностранного  автор  рассматривает  комплекс  так  называемых  полиметодов,  который 
включает в себя интегративный подход и инновационные технологии в обучении. Опыт 
работы учителя плюс инновационное обучение является эффективным решением учебно-
воспитательных задач. 
Ключевые  слова:  интегративный  подход,  базовый  информационный  запас, 
оптимизация, мотивация, конечный результат. 
 
Современные исследователи в области методики преподавания русского 
языка  как  иностранного  определяют  комплекс  методических  наработок,  так 
называемый  полиметод,  который  учитывает  новые  подходы  к  теории 
обучения иностранным языкам, таких как интегративный подход к обучению 

различным  видам  речевой  деятельности  и  различным  аспектам  обучения, 
единство обучения языку и культуре, инновационные технологии обучения.  
 Коммуникативный 
подход 
подразумевает 
учет 
возрастных, 
психологических особенностей обучаемых, базовый информационный запас, 
степень  сформированности  личности,  наличие  исходной  языковой  базы.  В 
области изучения русского языка как иностранного коммуникативный метод 
решает  следующие  задачи:  не  придерживаясь  строго  академической 
программы,  смещает  акцент  с  глубинного,  системного  изучения  языка  на 
развитие  коммуникативных  компетенций  обучающихся.  Формулируется 
учебная  задача  -  развитие  речевой  деятельности  в  различных 
коммуникативных ситуациях, а не вооружение обучающихся теоретическими 
знаниями  о  системе  языка  и  на  этой  основе  овладение  практическими 
навыками. Применяется совокупность приемов, нацеленных на повседневное 
разговорное 
общение, 
использование 
речевых 
клише 
и 
фраз, 
соответствующих  конкретным  речевым  ситуациям,  овладение  нормами 
речевого  этикета.  Задания  строятся  на  имитации  ситуаций  из  реальной 
жизни,  способствующих  активному  говорению.  Тематика  занятий  – 
современные проблемы общества, повседневные ситуации, активная лексика, 
используемая  носителями  языка.  Таким  образом,  активизируются 
мыслительные  процессы,  совершенствуется  культура  общения  и  навыки 
социального  поведения, формирование лингвострановедческих  знаний  [1,  с. 
15-20]. 
Успешность  учебного  процесса  зависит  от  умения  учителя 
сотрудничать  со  студенческой  аудиторией,  ставить  проблемные  ситуации, 
требующих  от  учащихся  самостоятельного  поиска  ответов  на  изучаемом 
языке;  оппонировать,  провоцировать  дискуссию,  резюмировать.  Такая 
интерактивная  деятельность,  которая  всегда  преобладает  на  занятиях  по 
изучению русского языка как иностранного, ведет к формированию речевой 
и  коммуникативной  компетенций.  Преподаватель  не  должен  быть 
монологичным,  он  незаметно  управляет  контактами  внутри  группы, 
побуждая  студентов  к  активному  говорению.  Таким  образом,  важна 
психолого-педагогическая 
компетентность 
преподавателя, 
знание 
психологических особенностей студентов.  
Существуют  признанные  основополагающие  принципы  преподавания 
иностранных  языков.  Педагоги  выражают  его  таким  образом:  нужно 
говорить  со  студентами    «о  русском»  и  «по-русски»,  то  есть  давать  им 
возможность как можно больше практиковаться. Студенты должны общаться 
на  языке,  выражать  на  нем  свои  мысли  и  чувства,  и  задача  педагога  – 
помогать им в этом.  
Организовывая  урок,  подбирая  разнообразные  методы,  педагог 
оптимизирует учебный процесс: поднимает интерес учащихся к изучаемому 
предмету,  развивает  их  творческую  самостоятельность,  обучает  работе  с 
различными  источниками  знаний.  Функция  преподавателя  при  таком 
подходе  -  консультирование,  нацеливание  на  результат,  который 

определяется  как  непроизвольное,  свободное  использование  языка  в 
неотработанных контекстах.  
Часто  применяемым  методом  при  таком  подходе  является 
информационный  пробел,  который  проявляется  в  дополнении  знаний  двух 
собеседников (в данном случае двух учеников). Таким образом, развивается 
активная лексика, коммуникативная деятельность, возникает обратная связь. 
Метод  удобен  в  иностранной  аудитории,  где  обучаются  студенты  разных 
национальностей,  которые  поставлены  в  необходимость  общения  на 
изучаемом языке. Ответы  студентов носят свободный характер, отсутствует 
возможность  прогнозируемого  преподавателем  варианта  ответа.  Поэтому, 
как  правило,  все  задания  носят  творческий,  проектный,  проблемный 
характер; реализуется принцип сотрудничества педагога и учеников.  
На начальном этапе изучения языка активно применяется грамматико-
переводной  метод.  Система  языка  изучается  посредством  переводного 
метода по четырем основным языковым навыкам – говорение и аудирование,  
чтение  и  письмо.  Поэтому  большое  внимание  уделяется  разбору  текстов, 
написанию  изложений  и  сочинений.  Кроме  того,  учащийся  должен  усвоить 
структуру  и  логику  иностранного  языка,  уметь  соотносить  его  с  родным, 
понимать,  в  чем  их  сходство  и  различия.  Это  невозможно  без  серьезного 
изучения  грамматики  и  без  практики  двухстороннего  перевода.  В  основе 
грамматико-переводного  метода  лежит  заучивание  грамматических  правил, 
форм  и  словаря  для  того,  чтобы  уметь  переводить  тексты.  Перевод  главная 
цель данного метода. В центре изучения языков  - форма, но не живая речь. 
Этот  аспект  является  недостатком,  на  который  указывают  противники 
метода,  однако  серьезная  языковая  подготовка  невозможна  без  применения 
грамматико-переводного  метода.  Имея  грамматические  знания,  мы  можем 
применять  их  в  русской  речи,  поэтому  они  также  необходимы  при  
формировании языковой компетенции. 
С  другой  стороны,  знания  грамматики  и  лексики  чаще  всего  бывает 
недостаточными: на языке надо уметь свободно, непринужденно и, главное, 
смело  общаться,  с  легкостью  выходить  из  сложных  ситуаций.  И 
коммуникативный  метод  обучения  иностранного  языка  направлен  на 
оттачивание именно этих навыков. Он предполагает, прежде всего, развитие 
устой речи. По этой методике изучение языка начинают с запоминания слов 
и  выражений,  и  только  потом  под  полученные  знания  подводят 
грамматическую  базу.  В  процессе  обучения  студенты  осваивают  устную  и 
письменную  речь,  перевод  иностранных  текстов  на  слух  и  беглое  чтение. 
Главная цель — научить человека разговаривать на иностранном языке легко 
и  относительно  грамотно.  Применение  коммуникативного  подхода  в 
обучении  требует  от  педагога  высокой  квалификации  в  преподавании 
данного  языка  как  иностранного.  Роль  учителя  в  процессе  обучения  очень 
велика:  он  должен  обладать  навыками  живого  языка,  быть  открытым  для 
общения,  располагать  к  беседе.  Чтобы  сделать  занятия  действительно 
увлекательными,  ему  приходится  постоянно  применять  максимально 

разнообразные  виды  учебной  деятельности,  брать  на  себя  различные  роли: 
учителя, организатора общения,  оппонента в дискуссиях и т. д. 
Классический  грамматико-переводной  способ  обучения  ориентирован 
на  академическое  изучение  языка:  он  дает  углубленное  понимание 
грамматической  структуры,  устойчивый  навык  письменной  речи  (более 
высокую грамотность). 
Грамматико-переводной метод обладает рядом достоинств:  
● он действительно позволяет усваивать грамматику иностранного языка на 
очень высоком уровне;  
●  этот  метод  весьма  хорош  для  людей  с  сильно  развитым  логическим 
мышлением,  для  которых  естественно  воспринимать  русский  язык  именно 
как совокупность грамматических формул;  
Однако  метод  имеет  существенный  недостаток  -  метод  создает 
идеальные  предпосылки  для  возникновения  так  называемого  языкового 
барьера, поскольку человек в процессе обучения перестает выражать самого 
себя  и  начинает  не  говорить,  а  просто-напросто  комбинировать  слова 
посредством некоторых правил.  
Коммуникативный  метод  —  прикладной,  он  нацелен  на  успешное 
развитие  способностей  к  устному  общению,  создает  у  человека 
дополнительную  мотивацию  к  изучению  языка,  которая  и  обеспечивает 
заинтересованность  учащегося  в  занятиях,  а  значит,  их  эффективность  и 
результативность. Этот способ больше всего подходит людям, уже имеющим 
определенную грамматическую и лексическую базу.  
Современный  учебный  процесс  невозможен  без  использования 
информационных  технологий.  Действительно,  традиционные  структура  и 
содержание 
образовательного 
процесса 
уже 
не 
удовлетворяют 
общественным потребностям и возможностям: глобальная компьютеризация, 
Интернет,  телевидение  и  видеопродукция,  в  целом  -  изменение  способов 
информационного  обмена  и  видов  получаемой  информации,  -  коренным 
образом  изменили  новое  поколение  учащихся.  Работа  с  компьютером 
формирует особый, «мозаичный» тип восприятия информации.  
При  выборе  методов  мы  ориентируемся  на  ожидания  самих 
обучающихся,  которые  положительно  откликаются  на  использование 
принципа  аутентичности  общения  (погружение  в  реальные  жизненные 
ситуации).  
В  настоящее  время  изданы  учебные  пособия,  авторы  которых 
сознательно отказываются от адаптации текстов для иностранной аудитории. 
(Понимаем, что применение возможно на продвинутом этапе обучения РКИ). 
Однако,  и  на  более  ранних  этапах  такой  подход,  хотя  и  вызывает 
интеллектуальные затруднения, позволяет сделать толчок на новый уровень.  
Таким  образом,  мы  отходим  от  традиционного  метода  обучения 
(грамматического), который основан на механическом заучивании правил, и 
переходим  к  коммуникативному,  включающим  совокупность  приемов, 
нацеленных  на  повседневное  разговорное  общение,  использование  речевых 

клише и фраз, соответствующих конкретным речевым ситуациям, овладение 
нормами речевого этикета.  
Задания  строятся  на  имитации  ситуаций  из  реальной  жизни, 
способствующих  активному  говорению.  Тематика  занятий  –  современные 
проблемы,  которые  обсуждаются  носителями  языка.  Таким  образом, 
активизируются  мыслительные  процессы,  совершенствуется  культура 
общения 
и 
навыки 
социального 
поведения, 
формирование 
лингвострановедческих 
знаний. 
Такое 
обучение 
делает 
процесс 
эмоциональным, вызывает интерес и подталкивает к постановке вопросов, а 
также к поиску ответов на них.  
На  занятиях  по  развитию  письменной  и  устной  речи  работаем  с 
неадаптированным 
текстом. 
Помимо 
традиционных 
(подобрать 
однокоренные  слова,  закончить  предложения,  озаглавить  текст  и  т.д.) 
предлагаем  задания  творческого  характера –  нарисовать  содержание  текста, 
прокомментировать  свою  работу,  обратить  внимание  и  прокомментировать 
работы  своих  товарищей.  Как  небольшую  разминку  используем  на  уроке 
метод фонетических ассоциаций, таким способом запоминаем слова, которые 
нечасто  используются  в  учебниках  по  РКИ,  но  входят  в  активный  словарь 
носителей  языка  –  «бомонд»,  «сметены»,  «многоэтажный»,  «богачка», 
«розетки»  (в  зн.  блюдце),  «захаживал»  и  т.д.  Такая  деятельность  в 
дозированной  форме  вносит  элемент  игры  в  монотонный  учебный  процесс, 
способствуя быстрому усвоению нового материала [2].   
Известно,  что  цели  обучения  определяют  выбор  методов.  Как  правило, 
преобладающей  мотивацией  для  иностранцев,  изучающих  русский  язык, 
является 
конструктивное 
деловое 
общение 
с 
русскоговорящими, 
официальная  переписка  на  русском  языке,  т.е.  профессиональная 
деятельность.  В  этом  аспекте  инновационное  обучение  является 
эффективным  решением  учебных  задач,  которое  основывается  на  анализе 
соотношения языка и речи, речи и мышления, мышления и коммуникации.  
В  общем,  мастерство  преподавателя,  работающего  по  традиционной 
методике,  коммуникативной  или  прямой,  определяется  умением  «увязать» 
все аспекты и компоненты в единый эффективно работающий комплекс, где 
реализуется  принцип,  когда  видимый  конечный  результат  оказывается 
больше  простой  суммы  исходных  элементов.  Или,  проще  говоря,  когда 
количество переходит в качество.  
 

жүктеу/скачать 3,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: