Кешенді емтиханға арналған сұРАҚтар топырақтану топырақ профилі, оның құрылысы және морфологиялық белгілері
Бұршақтұқымдас шөптерге сипаттама
жүктеу/скачать 208,94 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 8. Шабындықтар мен жайылымдарды түбегейлі жақсарту
| 7. Бұршақтұқымдас шөптерге сипаттама
Көпжылдық бұршақ тұқымдас шөптер пішен, пішендеме, дәруменді шөп ұны және жазғы уақытта жасыл балауса мал азығына өсіріледі. Көпжылдық бұршақ тұқымдас шөптер құрамындағы сіңімді протеиннің жоғары мөлшерімен сипатталады: олардан алынған мал азығында жинау технологиясы сақталған жағдайда 1 а.ө-ге 180-250 г сіңімді протеин келеді. Бұл дақылдар тобы мал азығын өндіруде энергетиканың көзі ретінде ғана, малдар рационын ақуызбен алмастырылмайтын аминқышқылдар мен толықтыру үшін де маңызды. Бұршақ тұқымдас шөптер ретінде республикамызда жоңышқа, эспарцет, түйе жоңышқа, қызыл беде өсіріледі. Сиыржоңышқа – сабағы жіңішке, жапырылғыш, айқын емес төртқырлы, әртүрлі дәрежеде түкті, кейде түксіз, биіктігі 60-120 см. Жапырақтары қос-қауырсынды, бұтаққа мұртшамен бітеді, айтарлықтай ірі, 5-8 жұп әртүрлі пішінді жапырақшалары бар. Гүлдері ірі, түстері әртүрлі, бірақ көбінесе ақшыл көк қарақошқыл, жапырақтардың қолтығында қысқа аяқшаларға жұптасып, кейде біреу немесе үшеу болып бекиді. Жемістері – көптұқымды бұршаққап, ұзынша-ромбылы, жалаңаш немесе түкті, тұқым саны 7-9. Тұ-қымдары домалақ, әлсіз қысылған, әртүрлі түсті және суретті, мысалы күн- гүрт-сұр,қоңыр, қара, қара мраморлы қара дақтары және әртүрлі шамадағы нүктелері бар. Сиыржоңышқа – өздігінен тозаңданатын өсімдік. 1000 дәннің массасы 40-60 г. Сиыржоңышқаның өскіндері тұқымжарнақ шығармайды, бірінші екі-үш жапырақтары бір жұпты жапырақшаларды түзейді. Сабақтарының бұтақтануы бір жұмадан кейін басталады. Гүлденуі төменнен басталады да бірте-бірте жоғары қарай жүреді және көктегеннен соң 40-50-ші күндері гүлдене бастайды. Гүлдену кезеңінде, жемістері пайда болғанша өсімдік қаркынды түрде өседі (олардық массасы екі есеге дейін өседі), сондықтан осы кезеңінде ылғалға және қоректілік заттарға өте сұранысты болады. Бі- рінші бұршаққаптары гүлдегеннең соң 25-30-шы күндері пісе бастайды. Шаруашылықтық пісуі 50-70 күннен кейін болады. 8. Шабындықтар мен жайылымдарды түбегейлі жақсарту Табиғи шабындықтың өнімі төмен болып және шөп құрамындағы бағалы астық тұқымдастарының үлесі 32% - ға жетпесе, ондай жерлерді түбегейлі жақсартады. Түбегейлі жақсартқанда табиғи шым толықтай бұзылып, өңделіп, орнына бағалы көпжылдық шөптер себіліп өнімділігі жоғары жаңа мәдени екпе шабындықтар мен жайылымдар жасалады. Табиғатта кездесетін батпақты және сортаңды жерлер де түбегейлі жақсартылады. Шымды топырақты жерлерді түбегейлі жақсартқанда топырақтың биологиялық белсенділігі айтарлықтай күшейеді, органикалық заттардың шіруі тездетіледі де, өсімдіктермен жеңіл қабылданатын қоректік заттар қоры түзіледі. Қазақстандағы табиғи шабындықтар мен жайылымдардан соңғы жылдары алынған өнімін талдау олардағы түсімінің төмендігін байқатты. Мысалы, шөл және шөлейт аймақтарда әр гектардан алынған құрғақ масса 0,5-1,0-ден 3-5 центренге дейін, далалық және қуаң далалық аймақтарда 1,5-6 центнерге дейін құбылатындығын көрсетті. Бұдан басқа осы аймақтарда анықталған 21 млн.гектардай тозып, эрозияға ұшыраған жайылымдар деп атауға болады. Табиғи мал азықтық жерлерді түбегейлі жақсартудың екі әдісі бар. Соның бірі – жеделдетіп жақсарту. Бұл әдіс бойынша ылғалды аудандарда табиғи жерді жыртқаннан кейін немесе бір жылға парға қалдырғаннан кейін келесі жылда бірден көпжылдық шөп себеді. Екінші әдіс – шалғындандыруға жоспарланғантжерге алдын – ала, 1 немесе 3 жыл қатарынан біржылдық мал азықтық дақылдар немесе жемдік астық дақылдар өсіріп, содан кейін көпжылдық шөп себеді.Қазақстанның шаруашылықтарында түбегейлі жақсартудың екі әдісі де қолданылады. Жеделдетіп шымдау республиканың далалық, шөлейт және шөлді аймақтарында қуатты шымдалмаған шабындықтар мен жайылымдарды жақсартуға қолдануға тиімді. Бұл әдіс Қазақстанның табиғи мал азықтық жерлерін жақсартудың негізгісі болып табылады. жүктеу/скачать 208,94 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|