ОҚУДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК ЖӘНЕ МӘДЕНИ АСПЕКТІСІ

 
 
32 
қарады,  ақылдың  көзін  байлады  және  т.т.б.  (Қазақ  тілінің  сөздігі.  – 
Алматы, 1999. – 157-158 - бб).  
Ар  –  әдеп  (этика)  категориясы.  Ар  көрді,  арын  арлады,  арын 
аттады,  арын  аяққа  басты,  арын  сақтады  сынды  ауыспалы 
мағынаға  ие.  Негізгі  мағынасы  –  адамгершілікті  уағыздайтын  ізгі 
қасиет.  Ұждан,  ұят  сөздерімен  астарлас.  Пәлсапа  тіліне  салсақ, 
адамның  өзіне-өзі  ұждан  тұрғысынан  баға  бере  білуі    (Қазақ  ұлттық 
энциклопедиясы. – Алматы, 2004. – 394-бет). 
Ғылым  –  қазір  қоғамдық  сана  формаларының  біріне  жатады 
(Философиялық  сөздік.  –Алматы,  1996.  –  114-115  -  бб).  Қарапайым 
тілде зерттеу қызметінің саласы. Абай бабам өз ғақлиясының алғашқы 
сөзінде  ғылым  бағу  тіркесімін  қолданыпты:  Жоқ,  ғылым  бағарға  да 
ғылым  сөзін  сөйлер  адам  жоқ.  Білгеніңді  кімге  үйретерсің, 
білмегеніңді  кімнен  сұрарсың?  Ж.Жабаев  ғылымды  біліммен 
ұштастырыпты:  Немерем  мен  шөберем  Бесігің  де  сендердің. 
Жастайынан үйренген Ғылым-білім өрнегін. 
Мінез.  Бұл  арқылы  адамның  белгілі  бір  жағдайда  өзін  қалай 
ұстайтындығын  алдын  ала  білуге,  бойына  қоғамға  пайдалы 
қасиеттерді  қалыптастырып,  мінез-құлқын  бағыттап  отыруға  болады 
(Философиялық  сөздік.  –  Алматы,  1996.  –  289-бет).  Абайша  айтсақ, 
Мен  егер  зәкүн  қуаты  қолымда  бар  кісі  болсам,  адам  мінезін  түзеп 
болмайды  деген  кісінің  тілін  кесер  едім.  Яғни,  мінезде  (мінез-құлық 
деп те қолданыла береді) психикалық және рухани қасиеттер бар.  
Сонымен бізде не бар, не жоқ? Неге екені белгісіз, біз оқу мәнін 
оқушы мен студенттің парызындай түсінеміз. Ол солай да. Бірақ оқу 
мәні  әр  ғылым  саласын  саралап  жүрген  ізденушіге  де  келеді.  Демек, 
кітап оқу тек көркем дүние ғана емес. Ол мектеп оқулығынан бастап, 
қартайғанға дейінгі кең бір дүние. Тек оқудан ғана ғылым мен техника 
дамып,  экономика  қарыштап  өседі.  Бұл  Елбасымыздың  айтқан 
интеллектуалды ұлт концепциясына әкеледі. Әлеуметтік мән ең басты 
назарда  болады  деген  сөз.  Ал  мәдени  аспект  ұлт  санасын  сараласа 
керек.  Қазақтың  қазақтылығын  танытатын  қазақи  сөзде  үлкен 
мәдениет бар. Әдеп те сонда. Ар-ұждан да одан алыс емес. Әрине, ол 
көргенді  жерден  тарайды.  Біз  –  ауыл  ақсақалының  ақыл  сөзі  бүкіл 
елдің  нақыл  сөзіне  айналған  жұртпыз.  Көреген  қария  немересіне 
молла  бол  дейді.  Молла  сөзі  дін  қуып,  құран  бағышта  дегенмен 
шектелмейді.  «Молла»  -  сөзінде  «оқу»  -  деген  де,  «мұғалім»  -  деген 
де,  «білімді»  - деген  де бар.  «Шәкіртсіз  ұстаз  тұлдың»  тереңдігі  сол, 
ұрпақ алдындағы борыш, болашақ алдындағы жауапкершілік. Мұндай 
сөздер, сөйлемдік құрылымдар қазақ халқында жетіп артылады. 

 
 
33 
Қазіргі  заман  -  техникаға  бағынған  заман.  Тіпті,  техниканың 
адамды  билеген  тұсы.  Бірақ  адамзаттың  әрдайым  алғашқы  екенін 
ешкім  жоққа  шығара  алмайды.  Ал  техниканы  бағындыру  -  оқумен 
орап,  біліммен  бекіткеннің  белгісі.  Оқуда  мән  қалмады,  көкейім 
теледидармен толады дегенде үлкен адасушылық бар. Мәселенің түп-
төркіні кітап, оқу, білім ұғымдарымен астарласып-ақ тұр. 
Яғни,  кітап  –  тасқа  басылған,  өмірі  құндылығын  жоймайтын 
зат.  Тіпті,  құран  сөзі  мен  түрлі  діни  жазбалар  осы  кітаппен  жеткен. 
Тәурат  (Мұса  пайғамбардың  кітабы),  Зәбүр  (Дәуіт  пайғамбардың 
кітабы),  Інжіл  (Иса  пайғамбардың  кітабы),  Құран  (Мұхаммед 
пайғамбардың  кітабы)  көктен  түскен  төрт  киелі  кітап  емес  пе  еді?! 
Бертіндегі халық тарихы – кезінде тасқа қашалса (Күлтегін, Тоныкөк, 
Білге  қаған  жәдігерлері  жадыңызда  ма),  кейіннен  қағазға  қатталды 
(ХІІІ-ХУ  ғасырлардағы  сөздіктерді  есіңізге  түсіріңіз).  Қазіргі  күні 
кітаптың  не  екенін  түсіндірмесе  де  болады.  Сәби  боп  әліпбилеп, 
есейгенде  көңілге  түйер  көркем  дүниені  іздейсің.  Қартайып  жас 
келгенде, киелі төрт кітаптың бірін серік етесің.  
Кітаптың  атынан  гөрі,  зады  қымбат.  Оның  зады  сол,  ішінде 
қатталған дүниені танып-білу. Танып-білу дегеніміз – оқу. Оқу мәдени 
мәселеден гөрі, әлеуметтік қағида. Адам баласына бәрінен оқу жақын. 
Тілін сындырған бала жаттай оқиды. Мұнда үлкен мән бар. Қазақ ауыз 
әдебиетінің  жаттай  оқумен  жеткізілгенін  еш  ұмытпасақ  керек.  Он 
жасқа  жеткен  бала  жатпай  оқиды.  Бұл  біздің  алдыңғы  аға-
апаларымыздың  көрпе  астында  тығылып,  май  шаммен  оқуы  болса 
керек.  Қазір  жастар  тізіп  оқиды.  Бұл  мынау  бүгінгі  күннің  мәпақасы 
деп түсінгендердікі. Кейбір жастар кезіп оқиды. Меніңше, бұл - қазіргі 
ғылымның  жайын  жетік  түсінгендердің  ісі.  Сонымен,  оқу  көп.  Бірақ 
сол  оқудың  екі  түрі  бар.  Біріншісі  –  бала  Томас  Эдисонның 
кітапханаға  алғаш  келіп,  сөредегі  кітаптарды  шетінен  алып  оқып 
шықпақшы болған ойы. Басқаша айтсақ, көз жүгірту, бармен танысу. 
Екіншісі  –  тағы  да  сол  американдық  өнертапқыш  Эдисонның  атын 
әлемге  жеткізгендегі  оқымыстылығы.  Демек,  қажетті  кітапты  оқу 
керектігі. Қазақтың «оқу инемен құдық қазғандай» - дегені осы болса 
керек.  
Оқу, сондай-ақ, біліммен егіз. «Оқусыз білім жоқ, білімсіз күнің 
жоқ»  -  дейді  қазақ  мақалы.  «Білекті  бірді,  білімді  мыңды  жығады»  - 
деп  білген халқымыз үшін  білім  ақыл-парасат, ой-өріс ұғымдарымен 
қатар  тұр.  «Күш  –  білімде,  білім  –  кітапта»  дейді  тағы  бір  дана  сөз. 
Қалай  болғанда  да,  бұл  үштіктің  басы  бір.  Байыптай  қараған  адамға 
кітап пен оқудың, оқу мен білімнің мән-мағынасы жақын. Кітап десең 
оқудың,  оқу  десең  білімнің  көз  бен  көкейден  орын  алатыны  содан. 

 
 
34 
Қорыта  келгенде,  аз  айттық  па,  көп  айттық  па,  әйтеуір  айттық.  Біліп 
айтсақ  та,  білмей  айтсақ  та  сараласын  дедік.  Барды  бағаласын  дедік. 
Оқысын  дедік.  Керегін  көңілге  тоқысын  дедік.  Кел,  бәріміз,  оқылық, 
оқығанды көңілге ықыласпен тоқылық. Рахмет!   
 
 
 
ОБОСНОВАНИЕ АКТУАЛЬНОСТИ МЕТОДОЛОГИЧЕСКОЙ 
ПОДГОТОВКИ  РАБОТНИКОВ БИБЛИОТЕК 
 
Д.П. Мучкин 
ПГПИ, г. Павлодар 
А.Н. Мучкина 
ПГУ им.С. Торайгырова, г. Павлодар 
 
В  Концепции  образования  Республики  Казахстан  до  2015  года 
сказано:  «Современные  преобразования  в  обществе,  новые 
стратегические  ориентиры  в  развитии  экономики,  открытость 
общества, его быстрая информатизация и динамичность кардинально 
изменили  требования  к  образованию.  Системы  образования 
большинства  ведущих  стран  мира  отреагировали  на  эти  вызовы  тем, 
что стали основывать цели, содержание и технологии образования на 
ожидаемых  от  него  результатах.  Основной  целью  образования 
становится  не  простая  совокупность  знаний,  умений  и  навыков,  а 
основанная  на  них  личная,  социальная  и  профессиональная 
компетентность  –  умение  самостоятельно  добывать,  анализировать  и 
эффективно  использовать  информацию,  умение  рационально  и 
эффективно  жить  и  работать  в  быстро  изменяющемся  мире»  [1]. 
Очевидно,  что  достижение  поставленной  цели  неразрывно  связано  с 
чтением и работой с письменными текстами.  
Как  известно,  в  приобщении  членов  общества  к  письменной 
культуре,  к  чтению  особое  место  занимают  образовательные 
учреждения и библиотеки. Исходя из того, что  среднее образование 
является  обязательным  для  освоения  уровнем  в  системе  образования 
Республики  Казахстан,  справедливо  предположить,  что  именно  на 
этом    уровне  образования  выше  обозначенная  нами  цель  должна  
достигаться обязательно.    
В  связи  с  этим  давайте  рассмотрим,  какими  возможностями 
располагают  общеобразовательные  школы  в  интересующем  нас 
аспекте. 

 
 
35 
В 
общеобразовательных 
учебных 
заведениях, 
при 
непосредственном  участии  библиотек,  учащиеся  приобретают 
базовые  навыки  чтения,  владения  родным  языком  (курсы  языка  и 
литературы),  специализированными  кодами  письменной  культуры 
(курсы,  относящиеся  к  специальным  предметным  областям, 
предусмотренным  образовательными  стандартами),  овладевают 
умением  работать  с  письменными  текстами,  необходимым  для 
различного рода учебной деятельности, а так же для самообразования 
[2, с.5].  
Типичными формами работы школьных библиотек, как правило, 
могут стать: 
- индивидуальные консультации по библиографическому поиску 
литературы; 
- групповые консультации, беседы, лекции о правилах работы с 
имеющимися информационными сетями; 
- экскурсии по библиотекам; 
-  практические  занятия  по  использованию  информационных 
ресурсов, включая электронные. 
Работники  школьных  библиотек  могут  знакомить  учащихся  с 
материалами,  которые  издаются  в  помощь  освоению  библиотечно-
библиографических знаний:  
- рекомендательными указателями литературы, планами чтения, 
памятками,  путеводителями  по  библиотеке  и  библиотечно-
информационным 
службам, 
инструкциями, 
методическими 
рекомендациями и тому подобное [2, с.40]. 
И  здесь,  как  нам  кажется,  важно  отметить,  что:  «одним  из 
факторов  и  одновременно  последствий  глобализации  является 
свободное  движение  информации,  интеллектуальной  продукции  и 
идей» [3]. С учётом данного фактора, становиться актуальным Закон 
«О  правах  ребенка  в  Республике  Казахстан»,  в      статье  36  которого 
сказано:  «Государственные  органы,  физические  и  юридические  лица 
обязаны  защищать  ребенка  от  отрицательного  воздействия 
социальной 
среды, 
информации, 
пропаганды 
и 
агитации, 
причиняющих  вред  его  здоровью,  нравственному  и  духовному 
развитию»  [4].  Таким  образом,  работники  библиотек  должны, 
учитывая 
зачастую 
неконтролируемо 
свободное 
движение 
информации,  защищать  ребенка  от  её  возможного  отрицательного 
воздействия.  Исходя  из  того,  что  перечисленные  выше  типичные 
формы работы школьных библиотек не предусматривают того, чтобы 
их  работники  защищали  ребенка  от  возможного  отрицательного 

 
 
36 
воздействия  информации,  становиться  закономерным  вопрос  о  том, 
как именно можно это реализовать на практике? 
Попытаемся  ответить.  Мы  считаем,  что  любая  информация, 
прежде чем «превратиться» в  личное знание, должна пройти этап её 
интерпретации субъектом, а для этого «нужны научно обоснованные 
методы исследования. Последние обнаруживают свою зависимость от 
совокупности теоретических принципов, получивших в науковедении 
название  методологических»  [5,  с.35].  Между  тем  методология  -  это 
«система  принципов  и  способов  организации  и  построения 
теоретической и практической деятельности» [6]. Методология делает 
акцент  на  методах  и  путях  достижения  истинного  и  практически 
эффективного  знания,  ищет  способы  развития  этого  знания  [7].  В 
своей  работе  «Системный  подход  и  принцип  деятельности»  Э.Г. 
Юдин  отмечает,  что  всякая  методология  выполняет  регулятивные  и 
нормативные 
функции. 
В 
этом 
состоит 
её 
назначение. 
Методологическое  знание  может  выступать  либо  в  дескриптивной 
(описательной),  либо  в  прескриптивной  (нормативной)  форме. 
Дескриптивная форма имеет дело с ретроспективным описанием уже 
осуществлённых  процессов  научного  познания,  а  прескриптивная 
направлена  на  регуляцию  деятельности.  Так  же  Э.Г.  Юдин, 
рассматривая  структуру  методологического  знания,  выделяет  четыре 
уровня: 
1)  высший,  философский  уровень  –  его  составляют  общие 
принципы  познания    и  категориальный  строй  науки  в  целом. 
Методологические  функции  выполняет  вся  система  философского 
знания.; 
2)  общенаучный  –  представляет  собой  теоретические 
концепции,  применяемые  ко  всем  или  к  большинству  научных 
дисциплин. На данный момент приоритетное значение в общенаучной 
методологии отдаётся системному подходу;  
3)  конкретно-научный  –  совокупность  методов,  принципов 
исследования и процедур, применяемых в той или иной специальной 
научной  дисциплине.  Конкретно-научная  методология  каждой  науки 
и  обслуживаемой  ею  практики  раскрывается  через  специфические, 
относительно самостоятельные подходы, или принципы; 
4)  технологический  –  его  составляют  методика  и  техника 
исследования,  то  есть  набор  процедур,  обеспечивающих  получение 
достоверного  эмпирического  материала  и  его  первичную  обработку, 
после  которой  он  может  включаться  в  массив  научного  знания  [5, 
с.37]. 

 
 
37 
Таким образом, знание и умение применять методы достижения 
истинного  и  практически  эффективного  знания,  служат  целям 
ориентации    современного  человека  в  окружающей  социальной  и 
природной  реальности,  а  также  рационализации  его  отношений  к 
действительности,  избавляет  от  предрассудков  и  заблуждений, 
позволяет  адекватно  интерпретировать  имеющуюся  информацию.  И 
это  крайне  важно,  так  как:  «в  условиях  нарастающих  темпов 
умножения информации  и представления её через посредников, резко 
ослабляется  контакт  с  подлинной  реальностью,  ибо  утрачиваются 
критерии  различия  реального  от  нереального,  ценности  от  её 
суррогата, правды от обмана»  [8]. 
Учёт выше сказанного, позволяет считать справедливым мнение 
К.А. Нефёдовой,  которая  подчёркивает,  что  «усвоение  знаний  из 
возрастающего  потока  информации  выдвигает  на  первый  план 
методологическую подготовку» [9].  
В связи с этим, как мы считаем, важно отметить возникновение 
необходимости 
разработки 
мероприятий 
по 
диагностике 
методологической  подготовленности  работников  библиотек,  для 
выявления у них уровня  её сформированности, так как от этого может 
зависеть  эффективность  защиты  ими    ребенка  от  возможного 
отрицательного воздействия информации.  
И  это  важно,  так  как  именно  работники  библиотек  играют 
существенную  роль  в    приобщении  членов  общества  к  письменной 
культуре  и  чтению.  Соответственно,  становится  насущной  
необходимость  разработки  адекватных  методов  диагностики  уровня 
методологической подготовленности работников библиотек, а так же 
поиска  предложений  (при  необходимости)    по  её  оптимизации  (на 
пример - ИПК).  
В  заключении  хотелось  бы  привести  следующую  цитату, 
которая,  как  мы  считаем,  способствует  актуализации  темы  нашего 
теоретического  исследования:  «Грамотность,  общекультурная  и 
читательская  компетентность,  умение  работать  с  текстами  разных 
типов,  решать  интеллектуальные  задачи  и  проблемы  –  все  это 
необходимо современным людям в их частной жизни, в общественной 
и  профессиональной  деятельности.  В  сегодняшних  сложных  и 
динамичных  социокультурных  условиях  малообразованные,  не 
умеющие  читать  серьезную  литературу  члены  общества  составляют 
группу социального и культурного риска. Их некомпетентность может 
приводить  и  уже  приводит  к  негативным  последствиям  из-за 
непродуманных  социально  значимых  решений,  неумения  грамотно 

 
 
38 
выразить мысль, непонимания значения слов родного языка и смысла 
идей, сконцентрированных в письменных источниках» [2, с. 4]. 
 
Литература 
1.  Концепция  образования  Республики  Казахстан  до  2015  года  //  Учитель 
Казахстана. – 2004. - №1-2. - С.2-6. 
2.  Рекомендации    по  повышению  уровня  читательской  компетентности  в 
рамках Национальной программы поддержки развития чтения. – М.: МЦБС, 2008. 
– 72 с. 
3. Государственная программа развития образования Республики Казахстан 
на 2011-2020 годы: Проект.  -  Астана, 2010. – С.7 . 
4.  Закон    «О  правах  ребенка  в  Республике  Казахстан»  (с  изменением, 
внесенным Законом РК от 06.01.2011). 
5.  Сластёнин  В.А..  Общая  педагогика:  учеб.пособие  для  студ.  высш.  учеб. 
заведений в 2-х ч.: Ч.1 / В.А.Сластенин, И.Ф.Исаев, Е.Н.Шиянов. – М.: ВЛАДОС, 
2003. - 286с. 
6. Философский энциклопедический словарь. – М., 1983. – С.365. 
7. Педагогика: учебник. - Алматы: Print-S, 2005. - С.17. 
8. Дубровский Д.И. Проблема идеального. Субъективная реальность.  – М.: 
Канон+, 2002. – С.355.  
9. Нефёдова К.А. Самообразование учителя общеобразовательной школы. – 
Омск, 1984. – С.10. 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
39 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ҚАЗАҚСТАННЫҢ КІТАП МӘДЕНИЕТІ 
 
КНИЖНАЯ КУЛЬТУРА КАЗАХСТАНА 

 
 
40 
МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ ЖӘНЕ ҚОҒАМ 
 
Т.Ш. Әбілқасымов 
Облыс тілдерді дамыту басқармасы, Павлодар қаласы 
 
Тіл  -  адам  баласының  ғана  емес,  ұлттың,  халықтың,  қоғамның 
болмысын  көрсететін  құбылыс.  Киелі  Кереку  өңірінің  біртуар 
перзенті,  атақты  жерлесіміз  Жұсіпбек Аймауытовтың  тілімен  айтсақ, 
«Ана  тілі  -  жүректің  терең  сырларын,  басынан  кешкен  дәуірлерін, 
қысқасы,  жанның  барлық  толқындарын  ұрпақтан-ұрпаққа  жеткізіп 
отыратын қазына». 
Сондықтан елдігіміз бен ұлттығымыздың баға жетпес қазынасы 
болып  табылатын  мемлекеттік  тіліміздің  қолдану  аясын  кеңейту 
барлық  қазақстандықтардың  парызы  болып  келеді.  Ол  үшін  ең 
алдымен  қазақ  тіліндегі  кітап  қорын  көбейтіп,  кітап  оқуға  деген 
адамдардың  қызығушылықтарын  арттыру  жұмыстарын  қолға 
алуымыз  қажет.  Жасыратыны  жоқ,  соңғы  кездері  кітап  оқуға  құмар 
жастардың қатары азайып барады. Кейбірі оқыса да тек қазақ тіліндегі 
өзінің  мамандығы  мен  саласына  қатысты  оқулықтармен  шектеліп, 
қазақтың  тарихы  мен  салт-дәстүрінен,  мәдениеті  мен  озге  де  құнды 
қасиеттерінен сыр шертетін ұлы ақын-жазушылардың шығармаларын 
оқымайды.  Әрине,  бұл  бүгінгі  өмір  сүріп  жатқан  дәуірмен  де  тығыз 
байланысты.  Себебі,  қазіргі  уақытта  қоғам  техникаға  бағынышты 
болып  отыр.  Сондықтан  ғаламтор,  теледидар,  радио  тәрізді  адам 
өмірімен  тығыз  байланысты  ақпарат  құралдарында  кітап  оқуға 
қызығушылықтарын 
арттыруды 
қолға 
алатын 
жұмыстарды 
ұйымдастыру керек. 
Сонымен қатар қазақ тіліндегі кітап қорын көбейту жұмыстары 
да  жыл  сайын  қадағаланып отырса, оқырман  қатарын  көбейтудің бір 
жолы  болмақ.  Бұл  мәселе  облыс  әкімі  Б.Ә.  Сағынтаевтың 
төрағалығымен өтетін Павлодар облысында мемлекеттік тіл саясатын 
одан  әрі  жетілдіру  жөніндегі  жұмыс  тобының  отырысында  қаралып 
отырады.  Осы  жылғы  өткен  жұмыс  тобының  отырысында  да  қазақ 
тіліндегі  кітап  мәселесі  тағы  да  қарастырылып,  қалалар  мен 
аудандардың  әкімдеріне  облыс  елді  мекендерінің  кітапханаларын 
қазақ  тіліндегі  әдебиеттермен  қамтамасыз  ету  жұмыстары 
жалғастырылсын  деген  тапсырма  берілген  болатын.  Сондықтан 
шалғайдағы  елді  мекен  тұрғындары  да  оқығысы  келген  кітапты 
алыстан іздемей-ақ ауыл кітапханасынан таба алады. 
Алайда қазақтың ақиық ақыны Мұқағали Мақатаев айтпақшы,
 
«...Біздерді де жоқтайтын жан болса егер,
 

 
 
41 
Шаң 
басқан 
архивтерден 
табылармыз» 
деген 
өлең 
жолындағындай, ұлы тұлғаларымыздың шығармалары кітап сөресінде 
шаң  басып  жатпау  керек.  Сонда  ғана  жастарымыздың  қазақ  тіліне 
деген  сүйіспеншілігі,  Отанға  деген  патриоттық  сезімі  ұлғая  түсетіні 
сөзсіз.
 
Уақыт  өткен  сайын  мемлекеттік  тілді  оқып-үйрететін 
орталықтар  да  көбейіп  келеді.  Қазірде  облысымызда  олардың  саны  
18-ге 
жетті.  С.Торайғыров  атындағы  Павлодар  мемлекеттік 
университетінің  жанындағы  оқыту  орталығы,  «Новое  поколение», 
«Langberry» және басқа да жеке меншік орталықтар бар. Мемлекеттік 
тілді  үйренуге  шақырған  сан  алуан  мәдени-бұқаралық  шаралар  жиі 
өткізілуде.  Павлодар  қаласындағы  Достық  үйінде  этномәдени 
бірлестіктері  өкілдерінің  «Жорға»  деп  аталатын  клубы  құрылып, 
жемісті  қызмет  етуде.  Осында  қазақша  сөйлеймін  деп  алдына  игі 
мақсат қойған өзге ұлт жастары көптеп келуде.
 
XXI  ғасыр  техниканың  нағыз  қарыштап  дамыған  дәуірі 
болғандықтан, қазақ тілін оқытуда электрондық кұралдар көмегіне де 
сүйенген  жөн.  Осы  мақсатпен  «Жеңіс»  атты  электрондық  оқулық 
шығарылып,  барлық  мемлекеттік  және  мемлекеттік  емес  органдарға 
таратылды.  Облыс  орталығынан  шалғайда  орналасқан,  өзге  ұлт 
өкілдері  тығыз  қоныстанған  аудандарда  мемлекеттік  тілді  оқыту 
ұйымдастырылды.
 
«Тәрбие  басы  -  тал  бесік»  демекші,  жас  бүлдіршіндеріміз  бен 
сәбилеріміздің тілі қазақ тілінде шығуына жақсы көңіл бөлу керек. Ол 
үшін  ең  алдымен  ата-ананың  рөлі  ерекше  болса,  сонымен  қатар 
балабақшада  алатын  тәрбиенің  орны  да  зор  екендігін  бәріміз  де 
білеміз. 
Сол  себепті  бала  тәрбиесімен  айналысатын  мекемелердің  кітап 
қоры  әрдайым  қазақ  тіліндегі  оқулықтарға  толы  болуы  қажет.  Осы 
бағытта Тіл басқармасы мектепке дейінгі тәрбие беретін мекемелерді 
назардан  тыс  қалдырмай,  жыл  сайын  бүлдіршіндерге  арналған  қазақ 
тіліндегі кітаптармен қамтамасыздандырып отырады.
 
Сондай-ақ  осы  жағынан  келгенде  мемлекеттік  органдар  да  Тіл 
басқармасы тарапынан барынша көмекке кенелуде. Соңғы екі жылда 
облысымызға  жоғары  сапалы  әрі  өте  қажетті  оқулықтар  көп 
жеткізілді. Мысалы, 2009 жылы облысымыз 10029 дана, ал 2010 жылы 
14200  дана  оқу-әдістемелік  құралдармен  және  сөздіктермен 
қамтамасыз етілсе, 2011 жылы дастархан, шаңырақ, мәдениет, саяхат, 
білім,  денсаулық,  кәсіп,  қызмет  көрсету,  сауда,  спорт  саласымен 
байланысты  93  мың  кітап  барлық  мемлекеттік  органдар  мен 
мекемелерде  тегін  таратылды.  Бүгінде  Ертістің  Павлодар  өңірінің 

 
 
42 
барлық  қаласы  мен  ауданы,  мемлекеттік  мекемелері,  оқыту 
орталықтары  мемлекеттік  тілді  үйренуге  арналған  оқулықтармен, 
жұмысқа қажетті сөздіктермен толық қамтамасыз етілді.
 
Облысымыздағы  жүргізіліп  жатқан  мемлекеттік  тіл  саясатын 
жүйелі  түрде  іске  асыру  мақсатында  тілдерді  дамыту  мәселелері 
жөнінде  әлеуметтік  зерттеулер  жүргізіліп,  нәтижесі  негізінде 
шығарылған  материалдар  қалалар  мен  аудандарға,  мемлекеттік 
органдарға таратылды. Облыстық тілдерді дамыту жөніндегі басқарма 
өңірдің  барлық  қаласы  мен  аудандарымен  тығыз  қарым-қатынас 
орнатып, ортақ мақсат жолында бірлесіп жұмыстар атқаруда.
 
Нәтижесінде  мемлекеттік  тілді  дамытуда  жетістіктерге  ие 
болдық.  Алдағы  уақытта  осы  бағыттағы  игі  істер  жалғасын  табады. 
Мәселен,  өткен  жылы  елімізде  халықаралық  саяси  шаралармен 
ерекшеленуімен  бірге  аса  маңызды  үлкен  еңбек  -  «Тілдерді  қолдану 
мен  дамытудың  2011-2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік 
бағдарламасын»  әзірлеп,  қоғам,  ел  болып  талқылап,  бекітумен  де 
табысты болды.
 
Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқына арнаған биылғы 
«Болашақтың іргесін бірге қалаймыз» атты Жолдауында мемлекеттік 
тілге  ерекше  көңіл  бөліп,  өз  қолдауын  білдірді.  Елбасы  біздің 
алдымызға 
2017 
жылға 
қарай 
мемлекеттік 
тілді 
білетін 
қазақстандықтар  санын  80  пайызға,  ал  2020  жылға  қарай  кемінде  95 
пайызға  жеткізу  жөнінде  үлкен  міндет  қойып  отыр.  Облысымыздың 
тұрғындары  бүгінгі  таңда  мемлекеттік  тіл  ретінде  қазақ  тілінің 
дамуына,  оның  мемлекеттік  мәртебесінің  сақталып,  одан  әрі 
нығаюына  қолдау  көрсетуде.  Бұл  үрдіс  соңғы  жылдары  Қазақстанда, 
соның  ішінде  Павлодар  облысында,  қазақ  тілінде  еркін  сөйлейтін 
адамдар санының тек қана ұлты қазақтардың арасында емес, өзге ұлт 
өкілдері арасында да бірте-бірте көбейіп жатқанынан байқалады.
 
 
 
 

жүктеу/скачать 2,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: