Құл-Мұхаммед М., төраға

36

Кейінгі бізге нұсқа боп,

Бұрынғылардан хат қалды.

Ілгері заман адамы

Мал бағып жүріп аттанды.

Біздің заман жаңғыртты

Көп жасаған қарттарды.

Әзіреті сұлтан уақтында,

Билеген екен үлкен боп

Ноғайлы деген халықтарды.

Ноғайлының ішінде

Әліби деген бай болып,

Төрт түлік малы тұмандай,

Абырой мүлкі сай болып,

Мастықпен көңіл шаттанды.

Жетпіс бес жасқа келгенше, 

Бәйбіше бала туған жоқ,

Көңілде осы дақ бар-ды.

Күндерде бір күн қасына

Бәйбішесін шақырып,

Іштегі сырын ақтарды.

«Әулие іздеп түнейік,

Өзіміз жаяу жүрелік,

Айдатайық жігітке

Жылқыдан семіз аттарды.

ұнамады көңілім

Бұл малға ие болмаса,

Бәйбіше бекер жатқан-ды.

Жер жүзін тегіс қыдырып,

Әулие іздеп табайық.

Батыр Жәнібектің өлеңі

10

20

40

ТАРИХИ  ЖыРлАР

40

41

Қайда әулие бар десе,

Іркілмей іздеп барайық.

Бір-бір қонып басына,

Бір семіз аттан шалайық.

Байлық пен малға мас болып,

Арт жағымыз пәс болып,

Тұяқсыз кетіп қалмайық».

Осыны айтып Әліби,

Өксіп-өксіп жылады.

Бәйбішесі Қарлығаш

Бұл айтқан сөзін ұғады.

«Сұрайық бала» дегенін

Көңіліне мақұл ұнады.

Бай-бәйбіше екеуі

Қораға шығып тұрады.

Қызметкерлер шақырып,

Жол жабдығын даярлап,

Жол жүрмек қамын қылады.

Жылқышыларын шақырып,

Жылқыдан жүз ат айдатып,

«Малдан жоқ бізге пайда» деп,

Түліктен жүзден қияды.

Қалманбет шалды басшы қып,

Төрт жүз малды айдатып,

Сәрсенбі күні шығады.

Қаратауды қыдырып,

Әулие қоймай сыдырып,

Перзент бер деп сұрады.

Тынбастан жүріп күндіз-түн

Әулие қарап, мал сойып,

Осындай істер қылады.

Қарлығаш пен Әліби

Жаяулап перзент тіледі. 

Әулие көрсе, мал сойып, 

«Перзент бер» деп түнеді.

Ешбірі аян қылмады.

Қаратауды бөкселеп,

Әулие қоймай қыдырды.

Сау тамтық қалмай киімнен

30

40

50

60

40

40

41

БАТыР  ЖӘНІБЕКТІҢ  ӨлЕҢІ

Етегін шеңгел сыдырды.

«Бермесең перзент, алғын» деп,

Бір шыбын жаннан түңілді.

Аяқтары жарылып,

Күндіз-түн шаршап, зарығып,

Өкшелері тілінді.

Ертеңнен кешке сандалып,

Күн батып қалған мезгілде

Бір түп шеңгел басында,

Дәрет суы қасында,

Бір бұлақ аққан білінді.

Бәйбіше мен екеуі:

«Бұл шеңгел тегін» емес деп,

Мұнартып көзі елестеп,

Етпетінен жығылды.

Бір көк атты алдырып,

Қалекеңе шалдырып,

Кемпір-шал жылап бүгілді.

Малшыларға басшы еді,

Бірге жылап Қарекең,

Тұзын ақтап бұлардың,

Еңбегін бұл да сіңірді.

Әліби мен Қарлығаш

Жылауменен отырып,

Таңға жақын болғанда

ұйықтап, көзі ілінді.

Көзі ілініп кемпір-шал,

Екеуі бірдей түс көрді.

Бірге жатып екеуі,

Көңліне қуаныш іс көрді.

Көрген түсі мынадай:

Айталық қуаныш істі енді.

Бір диуана Аллалап,

Жетіп келді түсінде,

Көңіліне бұлар күш көрді.

Бәйбішенің қолында 

Алтыннан жүзік бұрама.

Біреу жарлы, біреу бай.

Бәрін де Құдай қыла ма?

70

80

90

100

42

ТАРИХИ  ЖыРлАР

42

43

Есітпесе жақсы сөз,

Жаралы көңіл тына ма?

Жарылқаса Жаратқан,

Қуанбай пенде тұра ма?

«Еңбегің жанды, кемпір-шал, 

Мен айтамын, құлақ сал,

Мен—Шашты Әзиз диуана.

Болдыңыз бір қыз, бір ұлды,

Жаратқан кеңдік бір қылды,

Қайғырып зарлап жылама.

Талай бардым сен үшін

Дәргаһна Құдайдың,

«Бір ұл, бір қыз бердім» деп,

Есіттірді жауабын,

Бұл болды сізге сыбаға.

Сендер үшін, кемпір-шал,

Дәргаһна Құдайдың

Алты барып, бес қайттым.

Соңында болды қуаныш

Төрт барғанда, бос қайттым.

Өзі рақым қылыпты,

Көзіңнің жасын көріпті.

Атса, мылтық өтпейтін,

Шапса, қылыш кеспейтін,

Бір Алладан болмаса,

Пендеден ажалы жетпейтін

Бір ұл, бір қыз беріпті.

Бірнеше күн зар жылап,

Көзіңнің жасын бұладың.

Жылаған сайын Құдайдан

«Бір перзент бер» деп сұрадың.

Тілектерің қабыл боп,

Әсіл болды мұратың.

ұлыңның аты—Жәнібек,

Қызыңның аты—Мақпал қыз,

Атын да мәлім қыламын.

Қабыл болды көз жасың,

Қадірлі болды өз басың,

Енді уайым қылмағын.

110

120

130

140

42

42

43

БАТыР  ЖӘНІБЕКТІҢ  ӨлЕҢІ

Әліби, қайтқын еліңе,

Жарылқады сені де,

Осы сөзді сынағын.

Батыр болар Жәнібек,

Қысылған жерде «бабам» деп,

Көңліне алып, жат қылса,

Өзім де барып тұрамын.

Балаңыз маған сыйынса,

«Баба түкті шашты Әзіз,

Қырық шілтен» менің ұраным».

Осыны айтып шашты Әзіз

Көтерді қолын дуаға.

Жүректері лүпілдеп,

Кемпір-шал тұрды қуана.

Осындай аян көргенсін

Қуанбай пенде тұра ма?!

Жәнібек батыр, Мақпал қыз

Бұларға болды сыбаға.

«Аллаһ акбар, қош бол!»—деп,

Осыны айтып болды да,

Ғайып болып кетті диуана.

Түсін болжап кемпір-шал,

Қуанып тұрды шаттанып.

Жүректері жарылып,

Қайғысын іштен ақтарып:

Құдай берді, Қалеке,

«Шүйінші!» деп мақтанып,

Ал қайтамыз, жігіттер,

Еліміз жаққа аттанып.

Сапарымыз жарыды,

Далада енді жатпалық.

Қалған малдың бәрін де 

Құдайы қып беріпті.

Қуанып қалды жігіттер,

Қой, сиыр, түйе, атты алып.

Жолдастары айтып жүр:

«Бай-бәйбіше шаршады,

Қашан елге барғанша, 

Жақсы қып бағып сақталық».

150

160

170

180

44

ТАРИХИ  ЖыРлАР

44

45

Бай-бәйбіше қуанып,

Еліне қайтып жөнелді.

Түстенген қонған жерінде

Кемпір-шалға жігіттер

Шатыр тігіп береді.

Жігіттерден оңаша

Дем алған жері бір күні

Паналау жылға жер еді,

Әлекең байқұс  қарбаңдап,

Алып-ұшып жүрегі,

Ойнағысы келеді.

«Не қылсаң, өзің білгін!»—деп,

Бәйбіше пәлен демеді.

Қарбаңдап жатып шал байқұс,

Болар-болмас іс болды

Көп сөздің не дер керегі?

Еліне келіп бәйбіше,

Қампайып қарны жүкті болып,

Қуаныштың болды дерегі.

Тоғыз ай өтіп, тоғыз күн

Туатын уақыты боп еді.

Бәйбіше бір күн толғатып,

Арыстандай ұл бала

Дүниеге енеді.

«Бәйбіше туды!»—дегенсін,

Құтты болсын айтқалы

Елдің игі жақсысы

Жиылып бәрі келеді.

Ат шаптырып, той қылып,

Былайша қуаныш ой қылып,

Мал-мүлкін үшке бөледі.

Бір бөлген малын халқына,

Тілектес бол жұртым деп,

Қолынан бөліп береді,

ырза болып халқы тарқады,

Үштен бір мал да көп еді.

Күн санап өсті бұралып

Кемпір мен шалдың көдегі.

Тілектес болған әулие,

190

200

210

220

44

44

45

БАТыР  ЖӘНІБЕКТІҢ  ӨлЕҢІ

Жәнібек сынды батырдың 

Күн санап өскен себебі.

Жәнібек батыр туғансын,

Бір жасқа батыр толғанда,

Бал тасындай жайнады.

Екі жасқа келгенде,

Жай оғындай қайнады.

Үш жасына келгенде

Бұлбұл болып сайрады.

Төрт жасына келгенде

Ақыл айтып әркімге,

Жігіттермен ойнайды.

Бес жасқа анық келгенде

Өз қатары жастарды,

Ерегіссе, қуады.

Жәнібек сөйтіп жүргенде,

Қарындасы—Мақпал қыз

Айдай толқып туады.

Қуанып, жайнап Жәнібек

Алты жасқа келеді.

Айтысып келген дау болса,

Төресін әділ береді.

Жетіге анық шыққанда

Өзі теңдес балалар

Нөкер болып ереді.

Сегіз жасқа келгенде

Алды-артын болжап әр істің,

Үлкейіп жігіт боп еді.

Сегізден өтіп тоғызда,

Берен мылтық, ақ қылыш,

Қылыш шауып, оқ атып,

Үйрену болды өнері.

Қасында жүрген балалар

Қаз, үйрек болды жегені.

Әні-міні дегенше,

Тоғыз бен толды сегізге.

Аққу, үйрек, шағала,

Аулады аңды теңізде.

Тоғыздан онға келгенше

230

240

250

260

46

ТАРИХИ  ЖыРлАР

46

47

Тау-таста жүрді аң аулап,

Үйренбек мақсат негізде.

Он бір жасқа келгенде

«Ат!»—деп ойланды.

Он екі жаста жылқыға 

Бармақ үшін толғанды.

Жылқы жаққа барғалы,

Ат жүгенін қолға алды.

Адам ертпей қасына,

Жалғыз өзі кетеді.

Шымалдай байдың жылқысы

Қаратаудың етегі.

Ақ қылышы белінде,

Мылтығын асып мойнына,

Ендеп жатқан жылқыға

Талма түсте жетеді.

Сылдыратып жүгенін,

Бір биікте тұрады.

Шұрылдап жатқан көп жылқы

Кісінеп даусы шығады.

Жүгенін жігіт көтерсе,

Шу асау жылқы бұғады.

Жылқыны көрді аралап,

Біріне назар қылмады.

Қарсы келіп тұрса алдына,

Жәнібек соны ат қылмақ.

Қотыр да болса, баққызып,

Сол аттың көңілін шат қылмақ.

Жылқыдан бір ат жақпаса,

Қаратып елден таптырмақ.

Ноқталады Жәнібек.

Бір шұңқыр терең бұлақтан

Жеке жүрген бір жылқы

Шыға келді шапқылап.

Батырдың келді қасына,

Шауып шығып түбектен.

Өзін-өзі жаратып,

Құндыздай жүнін түлеткен.

Маңлайын сипап Жәнібек,

270

280

290

300

46

46

47

БАТыР  ЖӘНІБЕКТІҢ  ӨлЕҢІ

Жүгенін алды білектен.

Мінбекке батыр ой қылды

Қайтпайтын шын жүректен.

Ішкен суы тұлпардың

Қаратаудың бұлағы.

Шақпақ еті бір құшақ,

От орнындай тұяғы.

Сазға біткен қамыстай

Ақ құла аттың құлағы.

Арқа-басын бір сипап,

Қарғып мінді тұлпарға

Әлібидің шырағы.

Жайдақ мініп құла атты,

Аулына келді Жәнібек.

«Құтты болсын!»—деп жатыр

Үлкен-кіші бәрі кеп.

Шешесінен сұрады:

«Ер-тоқым бар ма, кәні!»—деп.

Алтыннан суын таққызған,

Күмістен ойып, жапқызған,

Істеткен екен ұстаға,

Құла атқа ұрды жабдықты.

Көргендер айтты: «пәлі!»—деп,

Мылтығын алып, құс салып,

Күнде бір көлге барады.

Үйрек пен қаз жолықса,

Қаршығасын салады.

Жұлдыздай ағып тұйғыны,

Сілтеген аңын алады.

Біреуін де өзі алмай,

Қасында жүрген балалар

Олжаға батып қалады.

Жай жүрсе, тұлпар тұяғы 

Дүбірі жерді жарады.

Сол қызықта жүргенде

Он төрт жасқа толады.

Қарындасы—Мақпал қыз

Тоғыз жасар болады.

Күші сыймай бойына,

310

320

330

340

48

ТАРИХИ  ЖыРлАР

48

49

Әр нәрсе түсіп ойына,

Манаурап батыр жүргенде

«Қалмақ жаман шапты-ау!»—деп,

Сөйлесіп отыр көп адам,

Құлағы шалып қалады.

Аттан түсіп Жәнібек,

Сәлем берді бәріне.

Қолын алып, бас иді

Үлкен-кіші, кәріге.

Көргеннің бәрі таңырқап, 

Көз айырмай қарайды

Ат-әнжемнің сәніне.

«Сөз қылғандарың не сөз?»—деп,

Бала батыр сұрады,

Көкелер, айтшы әлгіні.

—Не айтамыз бұған?-деп,

Бір-біріне қарады.

Әлібиден ұялып,

Жай-жайына тарады.

—Отыр, балам, бері,—деп,

Айтуға бір шал жарады.

Шалдың балаға айтқаны:

Арқадан оқта-текте келер қалмақ

Шапқалы біздің елді әдейі арнап.

Бес-он жылда бір келіп, шауып кетер,

Біздің ел әлі келмей, жылар зарлап.

Қалмақтар аттанады ауық-ауық,

Жайқын жатқан малға кеп, айдар, тауып.

Шамамда он бес жылдай болған шығар,

Бұл елді кеткен қалмақ әбден шауып.

Ақ таяқ, көк таяқпен сабаластық,

Қоян-қолтық алысып, жағаластық.

Талай адам науыт болып, өліп кетті,

Ақыры жау басым болып, жаман састық.

Қалмақ келсе, кетірер сәнімізді,

Бес-он жылда бір шабар малымызды.

Аз ғана жұрт осындай қорлықтамыз,

350

360

370

48

48

49

БАТыР  ЖӘНІБЕКТІҢ  ӨлЕҢІ

Іздейтұғын бала жоқ арымызды.

Шыға алмаймыз, қорқамыз далаға көп,

Жау келсе, қарсы тұрар шама да жоқ.

Әзіреті сұлтан басшымыз желп етпейді,

Қалмақтан кек әперер бала да жоқ.

Балам, артық көрінді сауалыңыз,

«Батыр бала туса!» деп жылағамыз.

«Әлібиден бір бала туды!» дейді,

Ер жетсе, сол бала жарар!» деп, қуанамыз.

Бала айтты: «Сөзіңізді аңдап қалдым,

Жауап берсең жолыма бармақтамын.

Жер-суын, жол-жобасын білесіз бе,

Сол айтқан қай тарапта қалмақтарың?

Мен іздеп сол қалмақты барар едім,

Тәуекел деп соғысып қарар едім.

Анықтап жолын сілте, ей, атажан,

Әлім келсе, жұрт кегін алар едім!»

Шал айтты: «Сарқа деген жер болады.

Таудан арғы  сол айтқан ел болады.

Төрт түлік мал шуылдап ішіп жатқан,

Әр жерде ауқым-ауқым көл болады».

Жәнібек «Қош, ата!»—деп, мінді атқа,

Көңлімен бек сыйынып жалғыз Хаққа.

Қаршығасын салуға пұрсат қылмай,

Келеді басын бұрмай ауыл жаққа.

Сынамақ болды батыр күшін енді,

Қондырды тұғырына құсын енді.

Әліби мен бәйбіше баласының

Қарады сол уақытта түсіне енді.

Көз жасы баласының тізіліп тұр,

Қол қусырып, Жәнібек сызылып тұр.

Ашуының келгені мәлім болды,

Реңі Жәнібектің бұзылып тұр.

—Бәйбіше, жақсы бақтың, ата,—дейді—

Балаңда көп, кешіңіз, қата,—дейді.

Қалмақтан кеткенімді әпкелемін.

Қол жайып, беріңіздер бата,—деді.

Ауыл аймағы, қарындасы, әке-шешесі

«Бармағын!» деп айтқан сөзі.

4-0273

380

390

400

410

50

ТАРИХИ  ЖыРлАР

50

51

Қарлығаш—шешесі:

—Қой, шырақ!—деп Қарлығаш,

Құшақтап алды баласын.—

Өлімтік шал мен кемпірді

Кімге тастап барасың?

Жасың болса, толған жоқ,

Қабырғаң қатып болған жоқ,

Қайғыға бізді саласың.

Он екі жасқа іліндің,

Жаңадан жұртқа біліндің,

Жасыңның білдің шамасын.

Жинап алып қалмақтар

Аттанбаққа осы елге,

Жанымның ақ-қарасын.

Сабыр қыл, балам, тілімді ал,

Сен аттанып кеткен соң

Бір жағыңнан бұлт етіп

Жау қалмақ келіп қалмасын.

Әкесі сорлы еңкілдеп,

Құшақтап алды батырды

Сөзінің бөліп арасын.

Атасы:

—Тоқсан бес жасты жасаған,

Сенің атаң мен едім.

«Бір перзент бер!» деп құдайға,

Қасірет, қайғы жеп едім.

«Перзент бер!» деп зарығып,

Бір перзенттен тарығып,

Әулие іздеп жөнедім.

Арқа етім арша боп,

Борбай етім борша боп,

Әулие қоймай қыдырдым,

Сөйткенде көрген көдегім.

Жас балапан жас жүрек,

Қайтпайтын болат тас түлек,

Он төртке жаңа кеп едің.

420

430

440

450

50

50

51

БАТыР  ЖӘНІБЕКТІҢ  ӨлЕҢІ

Қабырғаң әлі қатқан жоқ,

Жау келіп, қинап жатқан жоқ.

Қиналған осы себебім.

«Балапаным ер жетсе,

Ертіп жүріп қасыма,

Қызығын көрсем», деп едім.

Ноғайлының баласын,

Күшіңнің болжа шамасын,

Қолыңнан келсе, жебегін.

«Атса, мылтық өтпес,—деп,

Шапса қылыш кеспес,»—деп,

Баба түкті шашты Әзіз

Білдіріп еді дерегін.

Бәйбіше, бата берелік,

Баланың көңлін қайт қылып, 

Анау-мынау демегін.

Аллаһу Акбар, бар, балам,

Пірлерің болсын жар, балам!

Қайтпасын бетің жөнегін.

Бермесе сені, қайтер ем?!

Бір салғаны Құдайдың,

Халықпен бірге көремін!

Қарындасының айтқаны:

Мақпал қыз шықты далаға,

—Міндің бе атқа, көкем-ай?

Қорқып жылап жатыр ғой

Кемпір мен шал-екеуі-ай.

Арыстан туған жігіттің

Дұшпанға кегі кетеме-ай?

Жол жүрмекке қалмаққа

Көңліңіз шапқан екен-ай.

Тілеу досыңды қасыңа ал,

Жау қалмақтың басын ал,

Өзіңе болғын бекем-ай.

Қарындасың мен болсам,

Жас жүрек батыр сен болсаң,

Сенен батыр өтеме-ай.

460

470

480

52

ТАРИХИ  ЖыРлАР

52

53

Қарындасың—Мақпал қыз,

Тілектес әке-шешең-ай.

Батасын алғын, қол жайып,

Ата-ана, көке, менен-ай.

Ажалды үйде өлмей ме,

Жол жүрген адам келмей ме?

Зарықтырмай, кемпір, шал,

Берсеңдер жауап, нетеді-ай.

Тапсырдым жалғыз Құдайға!

Әкем, анам, мұңайма,

«Бата бер» деген кеп еді-ай.

Мақпалжан айтты, «Жан көке,

Сіз—аға, біз—ініңіз.

Жалғыз Құдай жар болсын,

Көп кешікпей, жүріңіз.

Талап қылдың бас тартпа,

Ерліктің ісі—мұныңыз.

Қызығып, ұзап кетпеңіз,

Бұл жақтағы елден де

Хабардар болып тұрыңыз.

Қалмақтардың еліне

Аман-есен барсаңыз.

Оңаша адам жолықса,

Ел хабарын біліңіз.

Қойып кетпей қалыңға,

Кіріп кетпей жалынға,

Жабылып қалмақ ат қойса,

Шеттеп ұрыс қылыңыз.

Жау ортаға алып қалса,

Көзін сипап құла аттың,

Самал жаққа шығыңыз.

Қысылсаңыз, жар берер,

Буыныңа әл берер,

Есіңнен, көке, шықпасын,

Баба түкті шашты Әзіз,

Қырық шілтен—кәміл піріңіз».

Осыны айтып Мақпал қыз,

Қол жайып, берді батасын.

—Батаң бер!-деп қинады.

490

500

510

520

52

52

53

БАТыР  ЖӘНІБЕКТІҢ  ӨлЕҢІ

Анасы мен атасын.

—Күліп барып, ұрып кел,

Қалмақты ойран қылып кел.

Күшің келсе, шығарғын

Ноғайлының қапасын.

Батасын беріп үшеуі,

Кіріпті жылап үйіне.

Дамыл таппай еңірейді,

Түс көргендей боп қалды,

Қарайды бір-біріне.

Батасын алып бұлардың,

Жәнібек батыр ат басын

Бұрады тізгін түруге.

Айдын көлді жағалай,

Тілеу досы екеуі

Құс салушы еді күніге.

Нәсіп бердің, жалғыз Хақ!

Жаратушы бергей бақ,

Өлі менен тіріге!

Тілеу досы жүр екен,

Жанашырдың бірі екен,

Жәнібекті білуге.

Жетіп келіп Жәнібек:

—Қалмаққа, досым, жол тарттым,

Досымсың, сені ел тарттым,

Қалайсың бірге жүруге?

Досы Тілеу қуанып, жүрегі жарылып,

Кер шабақ тұлпарды борбайлап,

Достықтың жайын енді ойлап:

—Сен өлген жерде өлейін,

Абырой берсе, көрейін.

Жүр, досым Құдай оңдаса,

Қалмаққа барып,

Бір шеттен қиқу берейін.

Ноғайлының кегін алып келелік,—

деп,  екі  батыр  Мыңжылқының  тауынан  асып,  жүрегін  басып, 

найза-қылышын  асынып,  үш  айшылық  жолды  бес  күнде  ба-

сып, он шақты күн жүріп, он бір күнде ел шетіне кіріп, жайқын 

530

540

550

560

54

ТАРИХИ  ЖыРлАР

54

55

жатқан халықтың қалмақ екенін біліп, аттан түсіп, бір бұлаққа 

ат шалдырып, суынан ішіп, дем алып отырды. Сол уақытта бір 

құрығын  сүйреткен  жылқышы  шал  келді,  аты  Дүрмен  деген 

еді,    қалмақтың  жылқышысы  келіп,  аттан  түспей,  құрығына 

сүйеніп тұрып, Дүрмен шал бір сөйледі.

Дүрмен сонда сөйледі:

—Екеуің де—баламсың.

Ат-әбзелің әдемі,

Түзетіп әбден алғансың.

Іздеген жоғың бар болса,

Кешікпей-ақ табарсың.

Түрлерің суық көрінді,

Қай қаланы шабасың,

Сендердей бала жоқ еді,

Мыңжылқының тауының

Көріп ем санап саласын.

Шыққыр көзім шықпаса,

Қабылан жүрек ерлерсің,

Хан емессің қарасың.

Мәрт болсаң, ерлер, шын сөйле,

Қапыл жатқан жайқын ел 

Арманда боп қалмасын.

Түрлеріңнен таныдым,

Жолбарыстай шабындың,

Бет алған жағыңды аласың.

Бет алған жауың осы емес,

Шыныңды айтшы, шырақтар,

Қай жаққа кетіп барасың?

Жәнібек сонда сөйледі:

—Жан ата, бері келіңіз,

Сөзіңізден байқадым,

Бар екен сөзге ебіңіз.

Жасыңыз болса, қарт екен,

Біз емес сіздің теңіңіз.

Естуіңіз бар шығар,

Сіздің елдің ермегі—

Ноғайлы біздің еліміз.

«Кегімізді алсақ,—деп,

570

580

590

54

54

55

БАТыР  ЖӘНІБЕКТІҢ  ӨлЕҢІ

Елді шапқыш ерлерге,

Бір шулыған салсақ»,—деп,

Ойлаған осы көңіліміз.

Ханыңызға хабар беріп,

Айтқыңыз келсе, бара бер,

Жассынсаңыз да, мейліңіз.

Ханыңның басын кесеміз,

«Еркек деп туған шешеміз,

Сұрасаң, осы—пейліміз.

Нағарасын қақтырсын,

Жинап алып нөкерін,

Мәрт болса, тапсын майданнан,

Ханыңызға хабар беріңіз.

Осы елді келдік шапқалы,

Сіз хабар бер ханыңа

Жиналғанша топтары,

Осылай біздің жөніміз.

Жылқышы шаба жөнелді,

«Мақұл», деп атын қамшылап.

Қорқып, жылап келеді,

Көзінің жасы тамшылап.

Ордаға кіріп бара алмай,

Кіруге лаж таба алмай,

Есіктен тұрды алысырақ.

—Бармысың мұнда, бермен шық,

Қарабек батыр—ханымыз.

Халықты сұрап, хан болып,

Келіскен еді сәніңіз.

Хабарға келді патшам,

Жылқышың—Дүрмен шалыңыз.

Көріп келдім екі сұм,

Сөзіме құлақ салыңыз.

Қарауылдар, қайдасың?

Тұс-тұсыңмен шабыңыз.

Ноғайлыдан жас бөрі 

Екі арыстан келіпті,

Жұртыңды жинап, майданнан

Ертең түсте табыңыз.

Түрлері суық айбатты,

600

610

620

630

56

ТАРИХИ  ЖыРлАР

56

57

Жолбарыстай қайратты.

Екпіндеп шауып барып ем,

жүктеу/скачать 1,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: