Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
жүктеу/скачать 4,34 Mb. Pdf көрінісі
|
umkd (1)
| Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ҧлттық университеті Пәннің оқу-әдістемелік кешені Басылым: алтыншы ЕҰУ Ф 703-08-17 Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым байланысты ақпарат бұрмалануы мүмкін. Осындай әсерлер шуылдар (кедергілер) деп аталады. Байланыс арнасы бойынша қайталама хабар ӛткеннен кейін, ол қабылдау құрылғысына (КК) түседі мұнда бір мезгілде кейін түрлендіру үшін кажетті формаға түрленіріледі. Егер берудің алдында кодтау жүргізілген болса, қабылданғаннан кейін қайталама хабар декодерге (Д) жіберіледі және содан кейін ғана - ақпарат алушыға (АА) жӛнелтіледі. Бұл ретте декодер түрлендіргішпен (мысалы, телеграфтық аппарат немесе компьютер) немесе ақпараттарды қабылдағышпен (Морзе азбукасымен) дабыл үдерісінде тасушыға айналады. Берілетін хабарларға сәйкес уақыт ішінде ӛзгеретін тасушы параметрі, ақпараттылық (информативтілік) деп аталады. Әртүрлі табиғи тербелістер, кӛбінесе жеке жағдай - тұрақты күйді (ω = 0 ) қоса алғандағы гармоникалық тербелістер ақпараттық тасымалдаушылар ретінде пайдаланылады. Техникалық ақпараттық жүйелерде электр кернеуі немесе тоғы түріндегі тасымалдаушылар неғұрлым кең тарау алды. Сондықтан нақтылық үшін алдағы уақытта (дабылдар модельдерін карастыра отырып, оларды электр дабылдарына жатқызатын боламыз. u(t) = const тасымалдағышта бір ғана ақпараттылық параметр деңгей ғана болады (мысалы, кернеу денгейі). Гармоникалық электр тербелістерін пайдалану кезінде амплитуда, жиілік фаза сияқты параметрлер ақпараттық болуы мүмкін. Тербелісті детерминделген және кездейсоқтыққа бӛлу қабылданған. Уақыттың кез келген мезетінде дәл анықталған тербеліс детерминделген деп аталады. Кездейсоқ тербеліс, олардың кейбір параметрлерінің мәнін алдын ала болжап айту мүмкін еместігімен ӛзгешеленеді. Олар, яғни дабылдар бізге қызықты ақпараттар бергенде (кездейсоқ дабылдар) немесе біз қызықтыратын дабылдарды бақылауға кедергі келтірілген кездегі кедергілер ретінде қарастырылуы мүмкін. Біз байланысты арналардың жалпы қасиеттерін, дабылдарын және кедергілерін зерделеу кезінде, модельдермен алмастыра отырып, олардың нақты физикалық табиғатына, мазмұны мен атқаратын қызметіне назар аударамыз. Модель - бұл түбегейлі кӛзқарас тұрғысынан факторлардың шешілетін есептерін керсететін объектіні, үдерісті немесе құбылысты сипаттаудың тандап алынған тәсілі. Ақпараттық жүйелердің атқарымдылығының тиімділігін арттыру eceптepi байланыс арнасы мен ақпараттар кӛзін сипаттайтын негізгі параметрлер арасындағы сандық арақатынасты белгілеумен байланысты. Сондықтан зерттеу кезінде математикалық модельдер қолданылады. Математикалық модельдеу бізді қызықтыратын кӛрсеткіштер анықталатын тәсілге қатысты әртүрлі әдістермен жүзеге асырылуы мүмкін. Іргелі зерттеу, жалпы түрдегі модельдердің параметрлері арасындағы тәуелділікті анықтауға мүмкіндік беретін математикалық арақатынастардың жиынтығын жасау болып табылатын аналитикалық модельдеу әдісіне негізделеді. Бұл ретте, нақты объектілердің физикалық қасиеттеріне қайшы келетін модельдер, параметрлер қолданылады. Мысалы, дабыл моделі кӛбінесе шексіз жалғасатын (синусоид) атқарымдардың шексіз санының жиынын кӛрсетеді. Сондықтан бұл жағдайда бақыланатын шындыққа сәйкес келетін нәтижелер алуға кедергі келтірмейтін жағдайға назар аудару маңызды болып саналады. Ӛйткені хабарлар кӛзі әpбір хабарды біршама ықтималдықпен береді, сондықтан ақпараттылық параметрлері мәнінің дәл ӛзгеруін алдын ала болжап айту мүмкін емес. Демек дабыл кездейсоқ тербелісті кӛзге елестетеді және ықтималдылық сипатымен анықталатын кездейсоқ үдеріс қана оның аналитикалық моделі болуы мүмкін. Соған қарамастан детерминделген тербеліс кезінде детерминделген дабыл туралы айтылады. Осындай дабыл ешқандай мағынасы жоқ белгілі хабарды бейнелейді. Уақыт аралығында толық анықталған атқарымдар түріндегі модель соған сәйкес келеді. Детерминделген дабылдар модельдерін зерделеу кӛптеген себептер байланысты қажет. Олардың ең маңыздылары мыналар: детерминделген дабылдарды талдау нәтижелері неғұрлым күрделі кездейсоқ дабылдарды зерделеу үшін негіз болып саналады. Ол мынадай |