Лекция конспектілері «Педагогикалық психология»
А). Психология ғылымындағы негізгі зерттеу әдістері
жүктеу/скачать 0,67 Mb.
|
| А). Психология ғылымындағы негізгі зерттеу әдістері
Бақылау әдісі арқылы байқалған фактілер мен құбылыстардың табиғаты психологиялық тұрғыдан түсіндіріледі. Өмір тәжірибесінде әдеттегі бақылаудан ғылыми бақылаудың негізгі айырмашылығы-құбылыстардың себеп-салдар принципі бойынша әр нәрсенің сыры ашылады. Ғылыми бақылау мақсат, міндет, шарттары болады. Бақылауда қажетті техникалық дайындық: тіркеу қағаздарын дайындау (бланкілер); тіркеп жазу формасын анықтап алу; жазу құралдарының бар екендігіне көз жеткізу; бақылауға араласу, алдын - ала біліп алу; көріп бақылауға болатын орынды айқындап алу; Қарапайым бақылау кезінде тура және жанама бақылау түрлері қолданылады. Тура бақылау-адамның тітіркендіргіштерге жауап реакциясын бақылау. Ол белсенді және енжар болып екіге бөлінеді. Бірнеше қайталана берудің арқасында тұрмыстық бақылаулар мақал, мәтел, жаңылтпаштарға айналдырылып айтылып кетеді. Жанама бақылау- тура бақылауға келмейтін психикалық процестерді обьективті әдістер арқылы зерттеу қажет болған жағдайда жүргізіледі. мысалы, шаршау немесе кернеу деңгейін анықтау үшін бір әрекет не іспен айналысу, орындау барысын бақылау. Бақылау әдісі сонымен қатар басқа да сипаттарына сай жіктеледі:
Психологиядағы зерттеулердің басты әдісі эксперимент. Эксперимент - бақыланушының әрекетіне белсенді араласып жағдай жасау арқылы психологиялық факт шығару әдісі. Бұл әдіс арқылы кейбір жеке психикалық функцияларды даралап, дәл зерттеуге болады. Эксперимент- себеп-салдар байланыстарын қарастыру мақсатындағы зерттеу әрекеті, оның мәні: - эксперимент жасаушы құбылыс жағдайларын өзгерте алады; - эксперимент нәтижелерін бірнеше рет шығаруға мүмкіндік болады; - математикалық формулалар арқылы белгіленетін санды заңдылықтарды орнатады. Лабораториялық эксперимент зерттелінетін құбылыстардың тереңірек бағалау үшін жасанды жағдаяттар әзірлейді. Неміс ғалымы В.Вундт психикалық құбылыстарды эксперименттік әдіспен зерттеудің негізін салды, тұңғыш рет лаборатория ашты. Бақыланушы өзінің экспериментке қатысатынын біледі, бірақ эксперименттің маңызын толық білмейді. Психикалық процестерді зерттеуде аспаптар қолданылады. Мысалы, психикалық процестердің пайда болу шапшандығын өлшеу үшін- хроноскоп, тері түйсігінің сезгіштігін байқау үшін- эстезиометр, зейіннің көлемін анықтау үшін- тахистоскоп, есітуді өлшеу үшін- аудиометр, бұлшық ет жұмысын тіркеп отыру үшін- эргографты пайдаланады. Табиғи эксперимент қалыпты өмір жағдайында жасалынады. Экспериментатор эксперимент барысында араласпайды, оның өтілу барысын сол қалпында белгілейді. Табиғи экспериментті қолданысқа енгізген орыс ғалымы А.Ф.Лазурский болып табылады. Нәтижесі кейде қатаң бақылау болмағандықтан, толық болмауы мүмкін.Қатысушылар эксперимент жөнінде білмейді. Ол көп өткізілмейді, өйткені ақпарат алуға көп көмек тигізбейді. жүктеу/скачать 0,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|