Дене дамуы:
Дене ұзындығы
-Салмақ-бой индексі
-Өкпенің өмірлік сиымдылығы
-Кеуде қаңқасының шеңбері
-Алақанды қысатын бұлшық еттер күші
-Табанның ұзындығы
Жалпы дене дайындалғандығы
Сөреден 30м. жүгіру
5 мин. үзіліссіз жүгіру
-Бір орында 10 сек. шапшаңдықпен жүгіру
-Ерсілі-қарсылы жүгіру 3х10м
-Бір орыннан ұзындыққа секіру
-Белтемірге тартылу
2кг допты лақтыру
-Бір орыннан биіктікке секіру
Қызметтік мүмкіндіктері:
РWС 170
Спорттық көрсеткіштердің өсу қарқыны
Арнайы дене дайындығы
Жаттығу қызметінің параметрлері
-Үйлесімділік қабілеттері
|
+
+
+
-
+
-
+
+
+
+
-
-
-
-
-
-
-
+
|
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
|
14-15-ші кестелерде жасөспірім спортшылардың дене дамуы мен дене дайындығын бағалаудың бағдарлық нормалары берілген.
Спортшы балалар мен жас жеткеншектердің дене дамуын бағалаудың бағдарлық нормалары. (Бүкілодақтық дене тәрбиесі ғылыми зерттеу институты спорттық іріктеу лабораториясының мәліметі бойынша)
Көрсет
кіштері
|
Баға,
деңгейі
|
Жас мөлшері
|
|
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
Бойы (см)
|
5
4
3
2
1
|
154, жоғары
146-153
138-145
130-137
129, төмен
|
160, жоғары
153-159
146-152
139-145
138, төмен
|
168, жоғары
160-167
152-159
144-151
143,төмен
|
177, жоғары
168-176
159-167
150-158
149,төмен
|
185,жоғары
178-184
170-177
160-169
161, төмен
|
188,жоғары
180-187
172-179
164-171
163, төмен
|
Салмағы (кг)
|
5
4
3
2
1
|
48,жоғары
41-47
34-40
27-33
26, төмен
|
54,жоғары
46-53
37-45
28-36
27, төмен
|
58,жоғары
50-57
42-49
34-41
33, төмен
|
65,жоғары
56-64
47-55
36-46
37, төмен
|
75,жоғары
64-74
53-63
42-52
41, төмен
|
78,жоғары
69-77
60-68
51-59
50,төмен
|
ӨӨС (өкпенің өмірлік сиымдылығы см2)
|
5
4
3
2
1
|
3101,жоғары
2601-3100
2101-2600
1501-2100
1500,төмен
|
3501,жоғары
3001-3500
2501-300
2001-2500
2000,төмен
|
3801,жоғары
3301-3800
2801-3000
2301-2800
2300,төмен
|
4601,жоғары
4101-4600
3601-4100
3101-3600
3100,төмен
|
5201,жоғары
4601-5200
4001-4600
3401-4000
3400,төмен
|
5801,жоғары
5201-5800
4601-5200
4001-4600
4000, төмен
|
Қолдың алақан бұлшық еттерінің қысу күші (кг)
|
5
4
3
2
1
|
28,жоғары23-27
18-22
13-17
12, төмен
|
35,жоғары
29-34
23-28
17-22
16, төмен
|
40,жоғары
33-39
26-32
19-23
18, төмен
|
46,жоғары
39-45
32-31
25-31
24, төмен
|
52,жоғары
45-51
38-44
31-37
30,төмен
|
55,жоғары
48-54
41-47
34-40
33, төмен
|
Қолдардың ұзындығы (дене ұзындығының %)
|
5
4
3
2
1
|
45,6жоғары
44,8-45,5
44,0-44,7
43,2-43,9
43,1,төмен
|
45,6жоғары
44,8-45,5
44,0-44,7
43,2-43,9
43,1,төмен
|
45,3жоғары
44,6-45,2
43,9-44,5
43,2-43,8
43,1,төмен
|
45,6жоғары
44,5-45,5
43,4-44,4
42,3-43,3
42,2 төмен
|
45,8жоғары
45,0-45,7
44,2-44,9
43,4-44,1
43,3 төмен
|
45,8жоғары
45,0-45,7
44,2-44,9
43,4-44,1
43,3 төмен
|
Аяқ табанының ұзындығы (дене ұзындығының %)
|
5
4
3
2
1
|
16,6 жоғары
15,8-16,5
15,0-15,7
14,2-14,9
14,1 төмен
|
16,6 жоғары
15,9-16,5
15,2-15,8
14,5-15,1
14,4 төмен
|
16,6 жоғары
15,9-16,5
15,2-15,8
14,5-15,1
14,4 төмен
|
16,6 жоғары
15,9-16,5
15,2-15,8
14,5-15,1
14,4 төмен
|
16,5 жоғары
15,8-16,4
15,1-15,7
14,4-15,0
14,3 төмен
|
16,5 жоғары
15,8-16,4
15,1-15,7
14,4-15,0
14,3 төмен
|
15-кесте
Жасөспірім спортшылардың (балалар және жеткіншектер) дене дайындығын бағалаудың бағдарлық нормалары
Көрсеткіштері
|
Баға деңгейі
|
Жас мөлшері
|
|
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
30м жүгіру (сек)
|
5
4
3
2
1
|
5,6 ж/е одан аз
5,7-5,8
5,9-6,0
6,1-6,2
6,3-одан көп
|
5,3 ж/е одан аз
5,4-5,5
5,6-5,7
5,8-5,9
6,0-көп
|
5,1 ж/е аз
5,2-5,3
5,4-5,5
5,6-5,7
5.8 одан көп
|
4,9 ж/е аз
5,0-5,1
5,2-5,3
5,4-5,5
5,6-көп
|
4,7 ж/е аз
4,8-4,9
5,0-5,1
5,2-5,3
5,4-көп
|
4,6, ж/е а3
4,7-4,8
4,9-5,0
5,1-5,2
5,3-көп
|
5 мин үзіліссіз жүгіру
|
5
4
3
2
1
|
-
|
-
|
-
|
1376 көп
1281-1375
1186-1280
1191-1185
1190 аз
|
1446 көп
1341-1445
1236-1340
1131-1235
1130- аз
|
1576 көп
1476-1575
1376-1475
1276-1375
12- аз
|
Бір орыннан ұзындыққа секіру (см)
|
5
4
3
2
1
|
170, көп
155-171
140-154
125-139
124 ж/е аз
|
182 ж/е көп
165-181
150-164
135-149
134 ж/е аз
|
198 ж/е к
183-197
168-182
153-167
152ж/е аз
|
213 ж/е кө
198-212
183-197
168-182
167ж/е аз
|
238 ж/е кө
219-237
200-218
181-199
180ж/е аз
|
251ж/е көп
235-250
219-234
203-218
202ж/е аз
|
Бір орыннан биіктікке секіру (см)
|
5
4
3
2
1
|
38 ж/е көп
33-37
28-32
23-27
22 ж/е аз
|
40 ж/е көп
35-39
30-34
25-29
24 ж/е аз
|
45 ж/е к
40-44
35-39
30-34
29 ж/е аз
|
50 ж/е кө
45-49
40-44
35-39
34 ж/е аз
|
55 ж/е кө
50-54
45-49
40-44
39 ж/е аз
|
60 ж/е көп
55-59
50-54
45-49
44 ж/е аз
|
Тығыздалған 2кг допты бастан асырып лақтыру (см)
|
5
4
3
2
1
|
270 одан көп
230-265
195-225
160-190
155 аз
|
310, көп
275-305
240-270
205-235
200- аз
|
355, көп
320-350
285-315
250-280
245ж/е аз
|
410, көп
375-405
340-370
305-335
300, аз
|
480, көп
445-475
410-440
375-405
370, аз
|
575, көп
540-570
505-535
470-500
465, аз
|
Белтемірге тартылу (рет саны)
|
5
4
3
2
1
|
8 ж/е көп
6-7
4-5
2-3
1 және аз
|
9 және көп
7-8
5-6
3-4
2 және аз
|
10 ж/е кө
8-9
6-7
4-5
3 ж/е аз
|
13 ж/е көп
10-12
7-9
4-6
3 ж/е аз
|
17 ж/е көп
13-16
9-12
5-8
4 ж/е аз
|
17 ж/е көп
13-16
9-12
5-8
4 ж/е аз
|
Іріктеудің екінші сатысында спорт мектептерінің оқу-жаттығу және спорттық жетілдіру топтарын жасақтау үшін мектеп жасындағы спорттық қатынаста дарынды балалар іріктеліп алынады. Іріктеу бастапқы дайындық топтарындағы шұғылданушылардың соңғы жылы барысында келесі бағдарлама бойынша жүргізіледі: 1/ денсаулық жағдайын бағалау; 2/ бақылау – көшіру нормаларын орындау (әрбір спорт түріне арналған, спорт мектептеріне арналған бағдарламада мазмұндалған); антропометриялық өлшеу; спорттық сапалармен спорттық нәтижелердің өсу қарқынын анықтау.
Іріктеудің екінші сатысы барысында спорт мектебі оқушыларының әрбірінің жеке спорттық мамандануын түбегейлі анықтау мақсатында оларды жүйелі зерттеу жүзеге асырылады. Бұл кездерде педагогикалық бақылау, бақылау сынамалары, шұғылданушылар дайындығының күшті және әлсіз жақтарын одан әрі анықтау мақсатында медициналық-биологиялық және психологиялық зерттеулер жүргізіледі.
Зерттеу нәтижелерін талдау негізінде шұғылданушылардың жеке спорттық бағыттылығы жайлы мәселе түбегейлі шешімін табады.
Әрбір спорт түрі спортшының дене дамуы мен қабілетіне ерекше талап қояды. 16- кестеде спорт мектептеріне балаларды іріктеу процесінде ескерілетін, кейбір спорт түрлерімен шұғылданатындардан талап етілетін міндеттер құрамы берілген.
16-кесте
Кейбір спорт түрлерімен шұғылданушылардан талап етілетін міндеттер
Спорт түрлері
|
Спортшылардан талап етілетін міндет
|
|
қажетті
|
қосымша
|
Екінші дәрежедегі
|
Баскетбол
Волейбол
|
Биік бой, әбжілдік
|
Шапшаңдық, төзімділік, секіргіштік
|
Иілгіштік, қол күші және тұрақты күш
|
Бокс
|
Шапшаңдық, (әбжілдік жұмсақ және дәл қимыл)
|
Қол күші тұрақты күш төзімділік 100 жоғары бой-салмақ көрсеткіштері
|
Иілгіштік аяқ күші
|
Күрес түрлері
|
әбжілдік (жұмсақ және дәл қимыл)
|
Қол күші, тұрақты күш, төзімділік, 100 жоғары бой-салмақ
|
Иілгіштік
|
Суға секіру. Конькиде мәнерлеп сырғанау
|
Әбжілдік, 100 жоғары бой-салмақ көрсеткіштері (дене салмағы мен ұзындығының айырмасы)
|
Күш, иілгіштік
|
Төзімділік, шапшаңдық
|
Есу
|
Биік бой, аяқ күші, 100 жоғары салмақ-күш көрсеткіштері
|
Тұрақты күш, қол мен аяқ күші
|
Шапшаңдық, иілгіштік
|
Конькимен жүгіру спорты. Шаңғы спорты. Жеңіл атлетика орта және ұзақ қашықтыққа жүгіру
|
Төзімділік, аяқ күші, 100 жоғары бой-салмақ көрсеткіштері
|
Әбжілдік, тұрақты күш, шапшаңдық
|
Иілгіштік, қол күші
|
Суға жүзу
|
Төзімділік, иілгіштік (Иық және жіліншік-табан қоспасы). Әбжілдік (қозғалыс үйлесімділігі), "суды сезіну"
|
Биік бой, күш, 100 артық бой-салмақ көрсеткіші
|
Шапшаңдық
|
Мылтық ату және стендты ату
|
әбжілдік нәзік (жіңішке қозғалыс үйлесімділігі)
|
Төзімділік
|
Күш, иілгіштік, шапшаңдық
|
Семсерлесу (фехтование)
|
Әбжілдік, шапшаңдық
|
Биік бой, аяқ күші, төзімділік
|
Иілгіштік
|
17- кестеде белгілі бір спорт түрінде іріктеуде барынша маңызға ие болып табылатын дене сапалары мен морфофункциональдық көрсеткіштерінің сипаттамасы берілген:
17-кесте
Әртүрлі дене сапалары мен морфофункциональдық көрсеткіштерінің нәтижелілікке әсер ету дәрежесі.
Спорт түрлері
|
Дене сапалары мен морфофункциональдық көрсеткіштерін бағалау
|
|
Бұлшық
ет күші
|
Төзім
ділік
|
Дене құрылысы
|
Иілгіш
тік
|
үйлес
тік
|
Шапшаң
дық
|
Сезім мүшелері тұрақтылығы
|
Суға секіру суға жүзу:
-қысқа қашықтық
-ұзақ қашықтық
-Қысқа қашықтыққа жүргіру
Бокс
Дзю-до күресі
-Семсерлесу
Спорттық гимнастика
Стол теннисі
Қол добы (гандбол)
Футбол
|
1
2
2
3
3
2
3
1
2
2
|
1
2
3
3
3
3
2
2
3
3
|
3
3
2
1
2
1
3
1
2
2
|
3
3
2
1
2
2
3
1
2
2
|
3
3
2
2
3
3
3
2
3
3
|
1
2
1
3
3
3
1
2
3
3
|
3
2
2
1
3
2
1
1
2
2
|
Шартты белгілер : 1- елеусіз әсер ету; 2- орташа әсер ету; 3- елеулі әсер ету.
Бұл сатыдағы іріктеудің негізгі әдістеріне антропометриялық тексерулер, медициналық-биологиялық зерттеулер, педагогикалық бақылаулар, бақылау сынақтары (тестілері), психологиялық және социологиялық тексерулер жатады.
Достарыңызбен бөлісу: |
