Лекциялар жинағы шымкент 2019
жүктеу/скачать 0,76 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Лекция мәтіні
| Систематикасы:
Бауырымен жорғалаушылар класы – Reptilia Класс тармағы Анапсидтер – Anapsida Тасбақалар отряды- Testudines Класс тармағы Лепидазаврлар - Lepidosauria Тұмсықбастылар отряды - Rhynchocephalia Қабыршақтылар отряды – Sguamata Класс тармағы Архозаврлар - Archosauria Крокодилдер отряды - Crocodylia Өзіндік сұрақтар: 1.Бауырмен жорғалаушылар класы. 2. Морфологиялық және биологиялық сипаттамасы. 3. Қосмекенділердің маңызы 8-лекция. Тақырыбы: Класс тармағы Анапсидтер Түйінді сұрақтар: 1. Апапсидтер кластармағы. 2. Тасбақалар отрядының ерекшеліктері, өкілдері. 3. Лепидозаврлар кластармағы. 4. Тұмсықбастылар отряды. 5. Қабыршақтылар отряды. 6. Құрылыстарындағы ерекшеліктері, систематикасы, өкілдері. 7. Архозаврлар кластармағы. Лекция мәтіні:Тасбақалар отряды (Testudines)Жасырын мойынды тасбақалар отряд тармағы – Criptodira Теңiз тасбақалары отряд тармағы – Chelonioidea Жұмсақ терiлi тасбақалар отряд тармағы – Trionichoidea Бүйiр мойын тасбақалар отряд тармағы – Pleurodira Тасбақалардың денесi сүйектi сауытпен қапталған. Басын, мойын, аяқтарын, құйрығын қауiп төнгенде осы сауыттың iшiне жиырып алады. Сауытының жоғарғы жартысы карапаксдан тұрады. Ол терi тектес пластинкалық сүйектерден пайда болған, оған қабырғалары және омыртқалардың көпшiлiгi қосылып, бiрiгiп кеткен. Төменгi жартысы – пластрон, бұлда терi тектес сүйектен тұрады, бiрақ мұнымен төс сүйегi мен бұғана қосылып кеткен. Тасбақаның мойын және құйрық омыртқаларынан басқалары карапакспен бiрiгiп кеткен. Жауырын мен карокоидта бос болады. Бас сүйегiнiң ерекшелiгi – екiншi реттегi сүйектi таңдайдың жетiлуi, тiстiң болмауы. Мойын, аяқ, құйрық еттерi өте күштi болады. Тасбақалар дымқыл тропикалық, ыстық шөлдi жерлерде тiршiлiк етедi. Қазiр тасбақалардың 183 дейiн түрi белгiлi. Жасырын мойын тасбақалар отряд тармағына жататын тасбақалар мойынын S тәрiздi етiп сауытының iшiне жиырып алады. Осыған байланысты олардың мойын омыртқаларының көлденең қанаттары жойылып кеткен, немесе нұсқасы ғана сақталған. Жамбас сүйектерi дене сауытымен бiрiгiп кетпеген[1]. Өкiлдерi – дала тасбақасы, сауытының ұзындығы 25 сантиметрге дейiн жетедi. Орта Азияда және Қазақстанда кездеседi. Европада, Қырымда және Кавказда батпақ тасбақасы кездеседi. Бүйiр мойын тасбақалар отряд тармағына жататын тасбақалар мойнын сауытының iшiне жиырғанда, ол оң немесе сол бүйiрiне қарай қисайып, басы қолтығына барып енедi. Сондықтан мойын омыртқаларының көлденең өсiндiлерi және оған байланысты еттер жақсы дамыған. Жамбасы құрсақ және арқа сауытымен қозғалмайтын болып бiрiгiп кеткен. Өкiлдерi аррау, жылан мойын Африкада, Австралияда және Оңтүстiк Америкада суда тiршiлiк етедi. жүктеу/скачать 0,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|