Түзулердiң өзара орналасуының осы жағдайларына атау берiледi. Сонымен жазықтықта екi түзудiң өзара орналасуының үш жағдайы болады екен, яғни екі түзу беттеседі, қиылысады және олардың ортақ нүктесі жоқ. Екі түзудің ортақ нүктесі жоқ, яғни қиылыспайтын түзулерді параллель түзулер деп атайтын боламыз.
Ұғымдармен жұмыс жүргізгенде қолданылатын логикалық амалдардың бірі – ұғымдарды анықтау.
Оқыту үдерісінде оқушыларды математикалық ұғымдардың анықтамаларын дұрыс және дәл тұжырымдауға баулуға ерекше назар аударылады. Математикалық ұғымдарға дәл анықтама беруге үйрету арқылы оқушылардың математикалық білімдерді саналы игеруі қамтамасыз етіледі, олардың логикалық ойлауы жетілдіріле түседі.
Беттесетін түзулер деп бір жазықтықта жататын және біреуден артық ортақ нүктесі болатын түзулерді атайды.
Қиылысатын түзулер деп бір жазықтықта жататын және бір ғана ортақ нүктесі болатын түзулерді атайды.
Оқушылар әзірге түзулердің бір жазықтықта жату қажеттігін ескермей, параллель түзулердің анықтамасын (қиылыспайтын түзулер ретінде) тұжырымдайды. Сонан соң мұғалім сынып ішінде немесе кубтың немесе папалелепипедтің моделдерінде қиылыспайтын, бірақ параллель түзулер деп атауға болмайтын түзулердің мысалдарын көрсетеді. Мұндай мысалдар параллель түзулердің анықтамасын дәл тұжырымдауға мүмкіндік береді (яғни, бір жазықтықта жатқан және қиылыспайтын түзулер).
Параллель түзулер деп бір жазықтықта жататын және ортақ нүктесі болмайтын түзулерді атайды.
Түзулердің параллельдігін белгілеу үшін «||» таңбасы пайдаланылады. а||b жазуы былай оқылады: «а түзуі b түзуіне параллель». Параллель түзулерде жатқан кесінділер де, сәулелер де параллель. 5.4-cуреттегі а және b түзулерінде жатқан АВ мен СМ кесінділері де, сондай-ақ АВ мен СМ сәулелері де параллель болады: АВ || СМ.
Жазықтықта М нүктесі арқылы шексіз көп түзулер жүргізуге болатыны белгілі. Сонда берілген М нүктесі арқылы өтетін және берілген а түзуіне параллель неше түзу жүргізуге болады? М нүктесі берілсін. Екі қырлы сызғыштың бір қырын М нүктесіне дәл келтіріп қойып, оның екінші қыры арқылы СМ =b түзуін сызайық, яғни а || b. М нүктесі арқылы өтетін түзуді b арқылы белгіледік. Демек, М нүктесі арқылы өтетін және қайсыбір а түзуіне параллель болатын b түзуі табылады. Жоғарыда қойылған сұраққа мына аксиома жауап береді.
Достарыңызбен бөлісу: |
