Олжас СҮЛЕЙМЕНОВ, халық жазушысы,
Қазақстанның ЮНЕСКО-дағы тұрақты
өкілі, қоғам және мемлекет қайраткері:
–
Бү
Бү
гі
і
нг
нг
і
і
қа
қа
за
за
қт
қ
ың
ың
з
з
ия
ия
лы
лы
қ
қ
ау
у
ымы
мен
н
жа
жа
лп
лп
ы
ы
әр
әр
бі
бі
р
р
аз
аз
ам
амат
ат
ы
ы
ұл
ұл
т
т
р
руха-
ниятын өркендетуге атсалысуы қажет.
Азаттық рухын асқақтату – парызымыз.
Өйткені біз небір азапты қиын дық тар-
мен келген Тәуелсіздігіміздің жалауын
желбіретіп, тұғырын биік ұстап тұр
ұ
у
у
үшін әсіресе өскелең ұрпақтың тарихи
жадын жаңғыртып, санасына патриот-
тық қаcиеттердің дәнін егуіміз керек. 16
желтоқсан – халқымыз біртұтас ұлт
ретінде
е
өз мемлекеттігін жариялап,
ба
ба
ба
ба
ла
ла
ры
рымы
мы
з
з
аң
аң
с
сап өткен Азаттыққа
қол жеткізген ерекше күн. Еліміз үшін ең
маңызды саналатын бұл күнді
ойлағанда ойымызға Тәуел сіздіктің
бастауы саналатын сонау бір ызғарлы
Желтоқсанның қаһарлы күн дері
елестейтіні рас. Е
Е
ге
ге
ме
ме
нд
нд
ік
ік
а
а
лғ
лғ
ал
ал
ы
ы
бе
бе
рг
рг
і
і
20 жылдан ас
с
та
та
м
м
уа
уақы
қы
тт
тт
а
а
Қ
Қа
за
за
қ
қ
ст
стан
ан
қыруар жетістікке қол жеткізді. Ендігі
кезекте өткеннен сабақ ала отырып, ана
тіліміз бен мәдениетімізді заман ға сай
дамыта отырып, осы Тәуел сіздік
мерекесінің қадыр-қасиеті мен жарқын
тұ
тұ
ст
ст
ар
ар
ын
ын
ж
ж
ан
ан
да
да
нд
н
ыра түсу жолында
әр
әр
қа
қайс
йс
ым
ымыз
ыз
ж
ж
ұ
ұмылуымыз керек.
Бүгінгі жас ұрпақ шын мәніндегі
еркіндіктің не екенін терең ұғынып, өз
Отанының ғана емес, күллі әлемнің
кемел келешегіне сеніммен қарауы тиіс.
Аз-кем пікір а
а
лм
лм
ас
суд
уд
ан
ан к
к
ей
е
ін
ін к
к
еш
еш
қонақтарына ақын О
О
лжастың шығар ма ла-
ры негізінде шағын театр
лан
ды
рылған
қойылым көрсетілді. Белгілі актер Бақтияр
Қожаның ақын мен ақындық жай лы
тартымды монолог оқуынан бастал ған
кеште «АРТ
РТ
иШОК» театрының әртістері,
ре
режи
жи
с
с
се
ер
р
Га
Га
ли
ли
на
на
П
П
ья
нова дайындаған
өлең мен әуен қатар өрілген ойлы компо-
зи ция ұсынылды.
Бұдан соң сахна төріне жаңа жинақтың
авторы, ақын Олжас Сүлейменовтің өзі
шығып, жиналған қауымның алдында зор
дауыспен қуатты жы
ы
рл
рл
ар
арын
ын о
о
қы
қы
п,
п,
а
а
ра
расы
сы
н-
н-
да қаламдастар
ы
ы
ме
ме
н
за
зама
ма
нд
ндас
ас
та
та
ры
ры
жайын да жылы естелік, лебіздерін жеткізіп,
тал ғампаз оқырманның ыстық ықыласына
бө ленді.
Алмат ИСӘДІЛ
ЛЕБІЗДЕР
ТӘУЕЛСІЗДІК ТАБАЛДЫРЫҒЫНДА
1991-1997 жылдар аралығы Тәуел сіз-
д
ді
г
г
ім
ім
із
із
ді
д
ң
ң
ал
ал
ға
ға
шқ
шқ
ы
ы
сы
сы
нд
нд
арлы кезеңі бол-
ға
ға
нд
нд
ық
ық
та
та
н,
н о
ота
танд
ндық
ық
к
к
и
инематографияға
оңай соққан жоқ. Себебі ол – біздің әлі
толы ғымен посткеңестік жасқаншақтықты
жеңіп, отарлықтың езгісін санадан қуып
шығып үлгермеген кезіміз. Сондықтан бұл
кезде кинематографияны
ны
ң ең
е
бірінші мақ
қ
-
саты кеңес үкіметінің
ор
орна
науы
уы
т
т
ур
ур
ал
ал
ы
ы
со
оға
ға
н
н
дейінгі қолдан құрастырылған тарих емес,
Тәуелсіздік көзімен шынайы қазақ тари хы-
ның картинасын жасау болды. Осы ретте
қаншама жыл айтуға тыйым салынған
ақтаңдақтарды, ұжымдастыру кезеңінің
сұ
сұ
мд
д
ық
қ
тары
ры
н,
н,
р
р
епре
р
ссия, Ұлы Отан
со
со
ғы
ғысы
сы кел
ел
ең
ең
сі
сі
зд
здік
к
те
те
рі
рі
н көркем фильм
арқылы халыққа жаңаша көрсету мүм кі н-
ді гі туды. Режиссер Дамир Манабайдың
«Сұр жекей» фильмі, Сәкен Нарымбетовтің
«Көзім нің қарасы» (1994) секілді т.б.
туын дылар тек Қазақстан ғана емес, Орта
Азия аумағындағы хал
ал
ық
ық
та
та
рд
рд
ың
ың
к
к
ең
е
ес
ес
ті
тік
к
кезеңде бастан өткер
р
ге
ген
н
жа
жа
н
н
тү
түрш
рш
іг
і
ер
ерлі
лік
к
жағдайын алғашқы болып көрер мен ге
жеткізген болатын. Осылардың соңын ала
МЕРЕЙ
ОЙТОЛҒАМ
бере «Отырардың күйреуі», «Батыр Баян»,
«Абайдың жастық шағы», «Қозы Көрпеш
– Баян сұлу», «Жамбылдың жастық шағы»
секілді фильмдер дүниеге келіп, біздің
ұл
ұл
тт
тт
ық
ық
фольклорымызды жаңғыр
ыр
ты
ты
п,
,
сол
ол
ар
ар
қы
қы
лы
л
біздің қазақы рухы
мы
мы
зд
зды
ы
дү
дү
р
р
сілкінтті дей аламыз. Біз жаңа Абаймен,
жаңа Жамбыл, жаңа Мағ
жан
мен
қауыштық. Бұл «ендігіде қазақ – азат ел»
деген рухтың дәнін себу болды.
«К
ӨШ
ӨШПЕ
ПЕ
НД
НДІЛ
ІЛ
ЕР
ЕР
»
»
ЖӘ
ЖӘ
НЕ
НЕ
О
О
ДА
ДА
Н КЕ
К
ЙІН
Ай
Айта
та к
к
ет
ет
у
у
ке
ке
ре
ре
к
к,
б
б
ұл
ұл
к
к
ез
ез
де
де
о
о
та
ндық
киногерлеріміздің арасында ұлтшылдық
пен космополитизм идеяларының қақты-
ғысы туды. Қайда бағыт алғанымыз, қан-
дай мемлекет құрғанымыз жөн деген
мәсе ленің тартысқа түсуі енді ғана жа
ж
ңа
ңа
ша
өм
өмір
ір
ге
ге
бет алған елде бола
ты
ты
н
н за
за
ңд
ңд
ы
ы
құ
б
бы лыс секілді. Бір жақ тәуелс
і
із ел
б
болу
үшін ауыр да болса, кейбір келеңсіздіктерді
көрсету керек десе, екінші жағы одан да
еліміздің еңсесін көтеру үшін жарқын
болашаққа үндейтін позитивті фильмдер
түсіре
йі
йі
к
к
де
де
ге
е
нд
д
і айтт
тт
ы.
ы
С
С
ол
ол
айша, ел
еңсе
есі
сі
н
н
кө
кө
те
те
ру
ру
де
де
ж
ж
ар
ар
қы
қын
н
құ
құ
нд
нд
ыл
ылы
ықтарды
көрсету кезеңі 1998 жылдардан бастау
алды. Неліктен 1998 жылы еліміз тари хы-
ның жаңа кезеңі басталғанын сараптап,
қорытынды жасау экономистер мен әлеу-
меттанушылардың еншісінде шығар,
ал
ал
ай
а
да
д
кинода бұл үрдіс тек бізд
д
ің
ің
е
е
лі
л
мі
мі
зд
зд
е
е
ға
ға
на
на е
емес, күллі Орта Азияда қат
т
ар
ар ж
жүр
үрге
ге
н
н
болатын. Алғаш «Көшпенділер» картинасы
түсірілгелі жатқанын естігенде күллі елдің
Жазғы және қысқы Олимпиада ойын-
да рында жүлденің бар түрін олжаладық.
Қысқы және жазғы спо
рт
рт
түр
үр
ле
ле
рі
рі
не
не
н
н
өт
т
ет
ет
ін
ін
әлем чемпионаттары
ынд
нд
а
а
да
да
м
м
ед
едал
аль
ь
ат
атау
ау
-
-
лының барлық түріне қол жетті. Ал қысқы
және жазғы Азия ойындары мен Азия
чемпионаттарында жүлденің үш түрін де
«күреп» алып жүрміз.
Дүниежүзілік рекордтар жаңартып,
ес
ес
ім
ім
де
де
рі
рі
Гин
ин
не
не
сс
сс
ті
ті
ң
ң
ре
ре
ко
о
рдтар кітабына да
ен
ен
гі
гі
зі
зі
лі
лі
п
п
жа
жатқ
тқан
ан
с
с
по
по
рт
рт
шы
шыларымыз бар шы-
лық. Қысқаша айтқанда, 21 жылдағы
жетіс тігіміз мақтан тұтып айтуға тұрар лық-
тай. Әрі оның бәрін газеттің жарты бетіне
тізіп шығу мүмкін емес.
Осы 21 жылғы ерен жетістігіміздің ең
биік сатысы Лондон Олимпиа
и
дасы болды.
Биыл Ұлыбритания
да
да
ө
өтк
тк
ен
ен
Х
Х
ХХ
ХХ
ж
ж
аз
аз
ғы
ғы
Олимпиада ойындары
ы
нда қазақтың
мерейі тасып, абыройы асқақтады. Төрт
жылда бір өтетін дүбірлі доданың алғашқы
күнінен қазақтың Көк байрағы тұманды
Альбион төрінде көкке көтеріліп, Әнұраны
құ
құ
йқ
қ
ылжыды
ды
.
.
Жа
Жа
лп
лп
ы,
ы,
А
Анг
нг
ли
ли
яд
яд
а
а
өт
ө
кен Олимпиада
ойындарында Қазақстан спортшылары 7
алтын, 1 күміс, 5 қола медаль олжалап,
жалпы командалық есепте 12-орынға ие
болды. Бұрын-соңды Қазақ елі мұндай
биікке көтеріліп көрмеген еді. Бұған дейін
төрт рет жазғы Олимп
мпиа
иа
да
да
о
о
йы
йы
нд
нд
ар
ар
ын
ын
а
а
қаты
ысы
сы
п,
п
ү
үші
ші
нш
нш
і
он
он
ды
ды
қт
қта
а
те
терб
рб
ел
еліп
іп
жүре-
тін бі
і
з. Бұған дей
йі
інгі жазғы Олимпиада
ойын дарындағы (жалпы командалық
есеп тегі) ең жоғарғы көрсеткішіміз 22-
орын болатын (Сидней – 2000).
Қысқы Олимпиада ойындарындағы
кө
кө
рс
р
ет
ет
кіштерімізге тоқталар болс
ақ
ақ
,
,
19
19
94
94
жы
жы
лы
лы
Лиллехаммерде бір алтын
н
,
,
ек
ек
і
кү
кү
мі
м
с
с
еншілеп, жалпы командалық есепте
12-орынға ие болғанбыз. Сол үш жүлдені
де даңқты шаңғышымыз Владимир Смир-
нов иеленіп, өңірінде жарқыратқан. Одан
кейінгі қысқы Олимпиада ойындарында
бір-
ек
ек
і
і жү
жүлд
лд
е
е
ал
ал
ып
ып
,
үш
үшін
ін
ші
ш
о
о
нд
нд
ық
ық
қа ілік-
ке нім
м
із
із
ге
ге
м
м
әз
әз
б
б
ол
ол
са
сақ
қ
(е
(екі
кі м
м
әр
әр
те
те
),
) қ
қ
ал
алған екі
Ақ Олимпиадада ауызды қу шөппен сүртіп,
жүлдесіз қайтқанбыз.
Әрине, біз Лиллехаммердегі ерен
жетіс тігімізді ұмытқан жоқпыз. Ұмыт пай-
мыз да. Әйтсе де осы жолғы, яғни Лондон-
дағы жетістігіміздің әсері ерекше болд
л
ы.
Өй
Өй
тк
тк
ен
е
і Лиллехаммердегі же
е
ті
ті
ст
ст
іг
іг
ім
м
із
із
ді
ді
көпш
і
ілік тума талант Владимир
С
Смир
и
нов-
тың атымен байланыстырды. «Осындай өз
Отанына, туған жеріне адал асыл азаматы
бар Қазақстан қандай бақытты» десті. Ал
Лондондағы ерен жетістіктерімізді дүние-
жүзінд
д
ег
е
і елде
д
рд
рд
ің
ң
б
б
ар
р
лығы дерлік
басқ
қаш
аш
а
а
қа
қабы
бы
лд
лд
ад
ад
ы.
ы. Б
Б
ұл
ұл
ж
ж
ол
ол
ы
ы олар
Қазақ станға спорты қарыштап дамып келе
жатқан ел ретінде сүйсіне қарады.
ХХХ жазғы Олимпиада ойында рын да-
ғы жеңістеріміз еліміздің абыройын одан
әрі шарықтатты. Көк байрақты жас мем ле-
ке
ке
т
т
ім
і
із
із
дің беделінің артуына зор
р
ық
ық
па
алы
лын
н
тигізді. Үлкен спорт әр елдің әлеуметтік-
эко номикалық дамуының бірден-бір көр-
сеткіші, халық бірлігі мен патрио тизмінің
нышаны десек, бұл тұрғыда төрткіл дүние
Қа
Қ
за
за
қ
қ ел
ел
ін
іне
е
та
тамс
мс
а
ана қарады. А.Винокуров,
И
И.Ил
И
ьин сияқты спортшыларымыз «Алға,
Қазақстан» деп ұран тастаса, мұны шетел-
діктер «олар қазақша сөйледі» деп іліп
әкетті. Ал З.Чиншанло мен М.Манеза көз-
де рі жасаурап, Әнұранымызды қосыла
шыр қағанда қызы
ы
ққ
қ
ан
а
дар
р
да
,
қызғ
зғ
ан ған-
дар да жетіп
-а
-а
рт
рт
ыл
ыл
ды
ды
.
С.
С.По
П
до
добе
бе
до
дова
ва
,
,
Г.Манюрова сияқты қыздарымыздың «осы
ерен жетістікке қазақ топырағында жүріп
қол жеткізіп отырмын, сондықтан қазақ
халқына алғысым шексіз» деген мәтіндегі
сөздерінен кейін оларды өзімсінгендердің
ау
ау
ыз
ыз
да
да
ры
ры
на
на
қ
қ
ұм
ұм
құйылды. Ал Лондон
төрінде Марина Вольнова қазақ тілінде
таза сөйлеп қоя бергенде өзге тұрмақ,
өзіміздің қазақтар да тұтылды.
Де
Д
мек, Лондо
д
н Олимпиадасы біздің
те
те
к
к сп
сп
ор
ор
тт
тт
ық
ық
т
тұр
ұр
ғы
ғы
да
дағы
ғы т
т
ар
ар
ихи жетістігіміз
бе
бе
н же
і
ңісі
і
міз
ға
на
б
б
ол
ып
қоймай, Тәуел-
сіздігіміздің қазығы бекіп, тұғыры тереңге
тамыр тартқандығын да паш етті.
Айтпақшы, Лондон Олимпиадасының
алғаш қы күнінен Қазақстан жалпы коман-
далық есепте көш басында ж
ж
үр
р
ді
д
. Жаңы-
лыспасам, алғашқы 9-10
к
күн
үн
де
де Р
Р
ес
ес
ей
ейді
дің
ң өз
өзі
өкшемізді басып, алдымызға шыға алмай
жүрді. Бұған таңданбаған, сүйсін беген адам
болмады. Әсіресе ТМД елде рінің өкіл дері
Лондонда Қазақстан деле
га
циясын көре
қалса, таңданыстарын жасыр май, бір-екі
ау
а
ыз
ыз
ж
ж
ыл
ыл
ы
ы
сө
с
з
з
ай
ай
ты
ты
п,
п,
б
б
әй
әй
ек
к
болып жатты...
Еліміз Тәуелсіздігіне қол жеткізгелі бері Қазақстан спортшылары
талай белесті аттап өтіп, талай шыңды бағындырды. Жер шарында
спорт әлемінде қандай дүбірлі додалар болса, соның бәрінде алтынмен
апталып, күміспен күптеліп, қолаға да қол жеткіздік.
Театр, бейнелеу өнері т.б.
секілді тамырын сонау ежелден
та
та
рт
рт
ат
ат
ын
ын
ө
ө
не
Достарыңызбен бөлісу: |