І. Алакөл ойысының геотектоникалық құрылысы.
Алакөл ауданының физикалық географиялық орыны.
Зерттеу тарихы
Алакөл ойысының физикалық географиялық орнына қысқаша шолу.
Алакөл ауданы Алматы облысының солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан. Солтүстіктен оңтүстікке 100, батыстан шығысқа 190 шақырымға созылып жатыр. Аумағы 25 мың шаршы шақырым. Ауданшың батысы мен оңтүстік-ббатыс шекарасы Жетісу Алатауының шығыс бөлігінің сілемдері Арғанаты, Қысқаш, Кеттібай-Борлы, Шатырбай таулары арқылы Сарқан Ауданымен . Шығысында Барлық, Шолақ тауларының аралығындағы ені 15-20 шақырымнан аспайтын Жоңғар Қақпасы арқылы Қытай Халық Республикасы мен , солтүстігі мен солтүстік-шығысында Алакөл арқылы Шығыс Қазақстан облысының Аягөз Үржар аудандарымен шектеседі.
Солтүстік шеткі нүктесі 47036/ с.е., оңтүстік шеткі нүктесі 45020/, батыс шеткі нүктесі 80030/ ш.б.82030/ ш.б. Үшарал, Қабанбай, Тоқжайлау, Лепсі, Бұлақты, Ақжар, Жыланды, Көктұма сияқты ірі елді мекендері тау аралық ойыстар мен аласа таулы алқаптардағы өзен аңғарларында орналасқан. Алакөл ауданының теңіз деңгейінен орташа биіктігі 1000-1500 метр. Аудан аумағында ірі тау аралық Алакөл, Сапақ-Айпара, Бақай-Көксуат, Байыс, Ойжайлау-Қараүңгір, Сарыбөктер, Ақши, Шолақ сыяқты үш деңгейлі ойыстардың аралықтарын Шыбынды, Қайқаң, Жабық, Күңгей, Тастау, Сандықтас, Жүнжүректаулары сыяқты таулы алқаптар мен үстірттер бөліп жатыр.
Дүниежүзілік мұхиттардан алыс орналасуына байланысты климаты шұғыл континенттілігімен күшті желді күндердің көп болуымен ерекшеленеді. Географиялық орнының ерекшелігіне сай шөлді-шөлейті, таулы далалы, таулы орманды, альпілік және сбальплік шалғындар мен нивальды-гльяциальды ландшафтлар таралған. Алакөл, Ұялы, Сасық көл, «Қошқар» көлдері мен Тентек,Жаманты, Ырғайты, Лепсі, Теректі, Тоқта, Шыңдалы өзендерінің жағалауында сазды шалғындар мен тоғайлар қалыптасқан.
Достарыңызбен бөлісу: |
