Министерство здравоохранения и социального развития республики казахстан

47
ПОЛИЯЗЫЧИЕ В КОНТЕКСТЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ
А.А. Катимова, А.Е. Малдиева
КӨПТІЛДІЛІК-БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІ МАМАН 
ҚАЛЫПТАСТЫРУ ҚҰРАЛЫ РЕТІНДЕ
С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық Университеті, Алматы қаласы
Ғылыми жетекші: Г.А. Садыров, С.Ж. Асфендияров атындағы қазақ ұлттық 
медицина университетінің «Денсаулық сақтаудағы және фармациядағы экономика» 
модулінің жетекшісі, Алматы қаласы
Президентіміз Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқына Жолдауындағы білім беру жүйесінде үш 
тілдің – мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін, ұлтаралық қатынас тілі ретінде орыс тілін және әлемдік 
экономикаға үйлесімді кірігу тілі ретінде ағылшын тілін меңгерген, бәсекеге қабілетті маман да-
ярлау міндетін атап көрсетті. Бұл дегеніміз оқу орындарына жаңа міндеттер, жаңа талап, жаңа 
мақсаттар қойып отыр дегенді түсіндіреді. Қазіргі кездегі жаңа білім саласына қойылатын талап, 
жас маманның кәсіби білімділігін, біліктілігі мен дағдысын қойып отыр.Өркениетті қоғамда тіл 
адамзаттың баға жетпес құндылығы деп саналады.«Тегінде адам баласынан ақыл, білім, ар, мінез 
қасиеттерімен» озады деген ұлы ақын Абай сөзі қай заманда да өз мәнін жойған емес. Сондықтан 
болар, білім беру жүйесін дамыту басты бағыт болып саналады. [1]
Көптілділік - көп мәдениетті тұлғаны қалыптастырудың өзегі. Бүгінгі таңда көп тілді оқы-
ту – жас ұрпақтың білім кеңістігінде еркін самғауына жол ашатын, әлемдік ғылым құпияларына 
үңіліп, өз қабілетін танытуына мүмкіндік беретін қажеттілік. Үш тілде оқыту – заман талабы де-
сек, оның негізгі мақсаты: бірнеше тілді меңгерген, әлеуметтік және кәсіптік бағдарға қабілетті, 
мәдениетті тұлғаны дамыту және қалыптастыру. Қазақ тілі мемлекеттік тіл, ал орыс тілі мен шетел 
тілдерінің бірін білу тұлғаның ой - өрісін кеңейтеді, оның «сегіз қырлы, бір сырлы» тұлға болып 
дамуына жол ашады, ұлтаралық қатынас мәдениетін  және толлеранттылығының қалыптасуына 
мүмкіндік туғызады.
Көптілділік мәселесі – Қазақстан үшін ғана емес, бүкіл әлемнің алдында тұрған көкейтесті 
мәселелердің бірі, себебі, жаһандандыру заманы тілдерді білуді талап етеді.Қазақстан Республи-
касының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Қазақстан халықтары Ассамблеясының 12 
сессиясында: «Қазақстандықтардың жас ұрпағы кем дегенде үш тілді білулері тиіс: қазақ, орыс, 
ағылшын тілдерін еркін меңгерулері қажет»-деп, Еуропадағы мектеп түлектері мен студенттерінің 
өзара бірнеше тілде еркін сөйлесулері қалыпты жағдайға айналғандығын атап өтті. Кем дегенде 
үш тілді меңгеру-заман талабына айналып отырған қажеттіліктердің бірі.[2]
Қазіргі таңда Қазақстан қоғамының әлеуметтік-экономикалық, рухани қалыптасуының жаңа 
міндеттерін іс жүзінде асыруға дайын жас ұрпақты тәрбиелеудің негізгі факторларының бірі- мек-
тепте көптілді білім беруді жолға қою болып табылады. Бұл халықаралық тұрғыда бағытталған 
тұлғаны тәрбиелеуде тікелей құрал болып есептеледі, яғни өзін өркениетті және тарихи субъект 
ретінде тани алатын, даму кезінде өз елінің және адамзат тарихын қабылдай алатын, өзі үшін, 
халқы үшін, мемелекеті үшін, адамзат болашағы үшін жауапкершілік жүгін сезінетін, өзара тәу-
елділік пен әлем бүтіндігіне, адамзат өркениетінің ғаламдық мәселелерін шешуде мәдениаралық 
қатынастың қажеттілігін жете түсінетін, білікті маман мен адамды дайындау осы заман оқытушы-
лары мен ұстаздардың алдында қойылатын үлкен заман талабы деп білуіміз керек.
Елбасы  Н.Ә.Назарбаев  өзінің  жылдағы  дәстүрлі  Жолдауында  «Тілдердің  үш  тұғырлығы» 
мәдени жобасын іске асыруды жеделдету тиістігіне ерекше мән береді. Сонымен қатар, бүкіл қоға-
мымызды топтастырып отырған мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін оқытудың сапасын арттыру 
қажеттілігіне  ерекше  назар  аударады.  Сондықтан  қазақ  тілін  тереңдетіп  оқыту,  сонымен  қатар 
көптілділікті меңгеруді жолға қою- бүгінгі таңдағы орта білім жүйесінде педагогикалық үрдістің 
негізгі бағыттарының бірі. Әлемдік білім беру іс- тәжірибесінде көптілді және билингвалды білім 
беру жаңалық емес. Қазақстандық білім беру жүйесінде көптілді және билингвалды білім берудің 
халықаралық іс-тәжірибесінде қолданыс тапқан моделдерін енгізу- жаңа педагогикалық мәселе, 
өйткені ол жаңа жағдайларда шығармашылық тұрғыдан іске асырылуы тиіс.
Еліміздің қазіргі заман талабына сай ҚР «Білім туралы» заңында «Барлық оқу орындары 
мемлекеттік жалпы міндетті стандартқа сәйкес мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін білу мен да-
мытуды, орыс тілі және бір шетел тілін оқып үйренуді қамтамасыз етуге тиіс» деп көрсетілген.[2]

48
КӨПТІЛДІЛІК ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ КОНТЕКСТІНДЕ 
Тілдің адам өміріндегі ең шешуші орын алатыны әркімге түсінікті. Ол танудың, түсінудің, даму-
дың құралы.Көп тіл білу біздің мемлекетіміздің халықаралық байланыстарын дамытуға мүмкіндік 
беретін бәсекеге қабілетті, тұлғааралық және мәдениаралық қарым-қатынастардың аса маңызды 
құралы болып табылады. Негізгі мақсаты – өмірден өз орнын таңдай алатын өзара қарым-қаты-
наста  өзін  еркін  ұстап,  кез  келген  ортаға  тез  бейімделетін,  белгілі  бір  ғылым  саласында  білімі 
мен білігін көрсете алатын, көптілді және көпмәдениетті құзіреттіліктерді игерген полимәдениетті 
жеке тұлға қалыптастыру.[3]
Қазақстанның  болашағы  көптілді  білім  берумен  қатар  12  жылдық  білім  беру  саласында 
осы мақсатты жүзеге асыру мәселесі болып саналады.Бұл міндетті шешудің маңыздылығы Қа-
зақстанның  жаhандану  жағдайында  ұлттық  білім  жүйесінің  бәсекеге  қабілеттілігін  арттыруға 
ұмтылысымен  анықталады.[4]Оның  жүзеге  асырылуына  Елбасы  Н.Ә.Назарбаевтың  «Тілдердің 
үш тұғырлылығы» мәдени жобасы септігін тигізді деп айтар едім. Қазақстандықтардың үш тілді 
еркін меңгеруі туралы идеяны тәжірибе жүзінде іске асыру бүгінде отандық мектептен маманның 
шығармашылық өзін-өзі жетілдіру саласын дамытуға, мемлекеттік тілдің қоғамдық өмірдің бар-
лық саласында қызмет етуін қамтамасыз етуге, оның ұлтаралық келісім мен қазақстандық патрио-
тизмді нығайту факторы ретіндегі рөлін арттыруға, орыс тілінің лингвистік белсенділігін сақтауға 
және ағылшын тілін ғылыми ақпарат пен жаhандану экономикасына сәтті кірігу тілі ретінде енгізу 
бағытталған көптілді білім беруді енгізуді талап етеді. Бұл мәселенің бүгінде мемлекеттік деңгей-
де талқыланып, білім реформалары аясында қарастырылып отырғандығы қуантады.
Қорыта айтатын болсақ, көптілді білім беру бағдарламасы аясында үштілді меңгеру тәжіри-
бесін жинақтап, әлемдік деңгейде көтерілуіміз керек. Бұл оқушылардың халықаралық жобаларға 
қатысуын кеңейту, шетелдік әріптестермен ғылыми байланыстарын нығайтуға, шетел тілдеріндегі 
ақпарат  көздеріне  қол  жеткізуіне  мүмкіндік  береді.  Елдің  ертеңі  өресі  биік,  дүниетанымы  кең, 
кемел ойлы азаматтарын өсіру үшін бүгінгі ұрпаққа ұлттық рухани қазынаны әлемдік озық ой-
пікірімен ұштастырған сапалы білім мен тәрбие берілуі қажет. Н.Ә.Назарбаев өзінің Қазақстан 
халқына жолдаған Үндеуінде: «Біздің болашағымыз білікті де, білімді жастардың қолында»- деп 
атап көрсетсе, сол жастарды мектеп табалдырығынан бастап дайындауға көш алдында болайық.
«Тілі бірдің-тілегі бір», «Тіл тағдыры-ел тағдыры» екендігін жадымызда ұстай отырып, ел 
бірлігінің негізі- тіл бірлігіне қол жеткізу жолында қызмет ету парыз. Ендеше, жас ұрпақтың қазақ 
тіліне деген сүйіспеншілігін, өзге тілдерді оқып білуге деген қызығулары мен ұмтылыстарын арт-
тыру арқылы олардың Отанға деген махаббаттарын оятып, бәсекеге қабілетті, өз тағдырын ел тағ-
дырымен мәңгілікке байланыстыратын ұрпақ болып қалыптасуына қол жеткізу- басты міндетіміз.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы «Жаңа 
әлемдегі жаңа Қазақстан»,»Тілдердің үштұғырлығы» мәдени жобасы.Астана 2007ж.
2. ҚР «Тілдер туралы» Заңы
3. ҚР «Білім туралы» Заңы
4. 12 жылдық білім. Ғылыми-әдістемелік, ақпараттық-сараптамалық журнал №3 2008ж.
I.N. Kenzhessarina
MULTILINGUALISM AS ONE OF THE PRIORITIES 
OF MODERN EDUCATION
Kazakh Humanities and Law University, Astana
Scientific adviser: D.S. Akhmanbetova, the teacher of Kazakh Humanities 
and Law University, Astana
Today we can talk about the shutdown on institutional ensuring of implementation of the State 
program of education development in the Republic of Kazakhstan for 2011-2020, one of the basic com-
petencies which are trilingualism, Eurasian multiculturalism, communication and technocratic character. 
In the basic provisions of the concept which refer to the need of high-quality foreign language graduate 

49
ПОЛИЯЗЫЧИЕ В КОНТЕКСТЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ
of a modern school and it is the most topical issue in the education of professional youth, because the 
rapid pace and level of development of science and technology in the world require proficiency in foreign 
languages for a better way and more fully obtain the necessary theoretical and practical knowledge and 
skills. Issues related to multilingualism cause problems in the implementation of international standards. 
[1].
Multilingual education is purposeful and organized as a three-pronged process of learning, ed-
ucation and development of the individual as a multilingual person which is based on a simultaneous 
acquisition of multiple languages as a “fragment” of the various cultures of the mankind. The content of 
multilingual education should include systematic knowledge, abilities and skills in the field of native and 
official languages, and one or more foreign languages in accordance with the intercultural paradigm of a 
modern language education.
The relevance of multicultural and polylingual education is based on a general global trend towards 
integration in the economic, cultural and political spheres. We understand this polylingual education as 
a purposeful process of exposure for a world culture by means of multiple languages when studying lan-
guages act as a way of understanding the areas of special knowledge, learning of the cultural-historical 
and social experiences of the various countries and peoples.
Kazakhstan being a multi-ethnic and multi-confessional state is experiencing in today’s complex 
and contradictory period of its cultural and linguistic development as evidenced by the current language 
situation, the characteristics of which is given in the concept of language policy of the Republic of Ka-
zakhstan. It should be noted that almost all the documents in the field of language policy as the main idea 
is the necessity of mastering several languages.
According to the President N. Nazarbayev “... Kazakhstan is unique and is known for its cosmopol-
itan. On its land is formed a unique multicultural space... Multiculturalism of Kazakhstan is a progressive 
factor in the development of society. Eurasian roots of the peoples of Kazakhstan allow you to connect 
Eastern, Asian, Western, European streams and to create a unique variant of the development of Kazakh-
stan’s multiculturalism”.
At the moment, multicultural education in the Republic of Kazakhstan is one of the main directions 
in the system of secondary specialized and higher education. It is the education which appears to be as the 
most important step in the process of formation and development of the multicultural personality stage, 
when consciously formed the basic values and principles of life. It is a multilingual able to provide the 
student an enabling environment, providing a harmonious blend of humanistic development of human 
personality qualities with the ability to fully implement of its national-cultural and ethnic needs. There-
fore, the teacher’s the most important task is to use our unique experience and knowledge of the cultural 
traditions of the peoples and ethnic groups, human values and world culture in creating an enabling edu-
cational environment conducive to the formation of socially active person.
It is known that a state can only develop successfully and harmoniously in a number of leading 
countries of the world which will be able to create decent conditions in order to acquire a high-quality and 
modern education for its citizens.
In this regard, a new sound becomes the problem of language education. The original is the idea 
that learning a language should be accompanied by the studying the culture of the speakers of that lan-
guage. Moreover, this process has to take place simultaneously, not in separate planes. In this context, 
it is legitimate to talk about polylingualism education, which should lead to multilingualism of the citi-
zens. Nowadays, Kazakh language is the state language, the knowledge of which successfully promotes 
our civic integration, Russian language is a source of scientific and technical information and a foreign 
language and other non-native languages develop a human capacity for self-identification in the world 
community. Therefore, studying a foreign language as one of the main indicators of human adaptation to 
the new socio-political and socio-cultural realities becomes the current scientific-theoretical and scientif-
ic-practical task. In addition, objectively there is a need to rethink existing in the period of independence, 
the traditional concept of language policy and language situation.
The main goal of teaching a language is the development of a multicultural personality, capable of 
social and professional self-determination, knowledge of the history and traditions of its people.
As we know English is the mother tongue of more than 400 000 000 people living in 12 countries, 
including: USA, Canada, England, Australia, New Zealand and others, and in more than 30 countries, 

50
КӨПТІЛДІЛІК ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ КОНТЕКСТІНДЕ 
such as India, Singapore, Philippines, Malaysia, Burma and many others, it is widely used nationally, 
along with the national languages. English occupies the 1st place in the world among foreign languages at  
middle and high schools, as well as various courses of adult education. For example, in Kazakhstan, En-
glish language is studied by 70 % of pupils and students of secondary and higher educational institutions. 
English is becoming the norm for scientific and technical intelligentsia of the most developed countries. 
It’s the principal means of communication with the contacts of foreign tourists with the staff in all conti-
nents. It is believed that currently about 1 billion people will speak English [2].
One of the main tasks of the foreign language teacher is to maintain students’ interest for the sub-
ject  and students’ desire to learn it. A teacher must not only know the subject properly, but also a teacher 
must look for new methods that develop cognitive interest in learning a language. So, the main factor 
for successful learning is motivation, i.e., positive students ‘ attitude towards a foreign language as an 
academic discipline and a conscious need of knowledge in this area.
Multilingualism and multilingual teaching of foreign languages is an absolute necessity which is 
dictated by our time, because the whole world is politician and prelinguistic. Therefore, solving the main 
problems of a modern world we should conclude: harmony and understanding between people overcome 
the difficulties of inter-ethnic communication, and intercultural communication can be contributed to a 
greater extent, and to a greater extent the preservation and promotion of the situation of multilingualism 
in each state and between the states. [3].
References:
1. N. A. Nazarbayev’s message, dated from 27.01.2012 
2. Emanakova M. , pedagogical magazine  of  Kazakhstan, “Colleagues”
3. Zhumagulova B. , Kazakhstanskaya Pravda
Б.Е. Конарбаева
ФОРМИРОВАНИЕ ПОЛИКУЛЬТУРНОЙ И ПОЛИЯЗЫЧНОЙ 
ЛИЧНОСТИ В ВЫСШЕЙ ШКОЛЕ
Карагандинский Государственный Медицинский Университет, Казахстан, г. Караганда
Научный руководитель: Ж.М. Керимбекова, преподаватель кафедры 
иностранных языков КГМУ
Полиязычие как важное направление развития человечества осознавалось давно. Сегодня 
невозможно представить себе, что где-то ещё существуют страны, люди которых владели бы толь-
ко одним языком. И нет таких цивилизованных государств, жители которых принадлежат к одной 
национальности. Для гармоничного функционирования многонационального государства весьма 
существенно формирование двуязычия и полиязычия.
Казахстан – страна многонациональная. Люди разных национальностей живут здесь одной 
большой дружной семьей, постоянно находятся в общении с представителями других националь-
ностей, изучают их языки.
Многообразие культур и языков, их равное сосуществование являются безусловным досто-
янием нашей страны, а проводимая языковая политика как обеспечивает соблюдение языковых 
прав всех этносов, так и предоставляет свободный выбор языка для общения, получения образо-
вания, реализации творческих потребностей. На современном информационном веке английский 
язык является языком обучения, русский – языком общения, в особом статусе - казахский. 
Студенты КГМУ изучают академический, научный, профессиональный казахский язык, по-
мимо  спецкурсов,  в  обязательную  программу  изучения  государственного  языка  входят  литера-
тура, культура, история казахского народа. Это хороший ход для повышения интереса к языку и 
традициям народа. 
В «Стратегии трансформации общества и возрождения евразийской цивилизации» наш пре-
зидент Н. Назарбаев, подчеркнул, что «...Казахстан уникален и силен своей многонационально-
стью. На его земле сформировалось уникальное поликультурное пространство… Поликультур-

51
ПОЛИЯЗЫЧИЕ В КОНТЕКСТЕ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ
ность  Казахстана  –  это  прогрессивный  фактор  развития  общества.  Евразийские  корни  народов 
Казахстана позволяют соединить восточные, азиатские, западные, европейские потоки и создать 
уникальный казахстанский вариант развития поликультурности» [Назарбаев Н.А., 2012. 16-18].
Одним из важнейших аспектов происходящей в казахстанском обществе экономической и 
социальной модернизации выступает политика в области языка. Внимание Лидера нации к этой 
составляющей государственной политики очевидно и заслуживает самого пристального изучения 
и анализа, поскольку именно в нашей республике реализуется уникальный проект, инициирован-
ный Главой государства, триединство языков. В современном мире, полиязычном и мультикуль-
турном,  как  никогда  актуальна  проблема  сопряженности  языков,  поиск  эффективных  и  жизне-
способных программ в области языков по консолидации обществ. В связи с этим значимость и 
актуальность полиязычного образования, являющегося результатом внедрения идеи Президента о 
триединстве языков, не вызывают сомнения. [Никитина С.А., 2014. 139].
Безусловно, полиязычие – основа формирования поликультурной личности. Полиязычным 
можно назвать человека, говорящего, понимающего и умеющего в различных ситуациях общения 
пользоваться чужими языками. Изучение иностранного языка еще не говорит о получении образо-
вания. О полиязычном образовании можно говорить в тех случаях, когда на изучаемом иностран-
ном языке преподаются еще другие учебные дисциплины, например, культурология, информатика.
В своих выступлениях и обращениях Президент страны Нурсултан Абишевич Назарбаев не-
однократно говорил о важности и значимости развития полиязычия для многонационального ка-
захстанского общества. Идею триединства языков в Казахстане Президент впервые озвучил ещё в 
2004 г., впоследствии неоднократно к ней возвращаясь. В октябре 2006 г. на ХІІ сессии Ассамблеи 
народа Казахстана Глава государства вновь отметил, что знание, как минимум, трех языков важно 
для будущего наших детей. А уже в 2007 г. в Послании народу Казахстана «Новый Казахстан в 
новом мире» Глава государства предложил начать поэтапную реализацию культурного проекта 
«Триединство языков». Именно с этого момента и начинается отсчёт новой языковой политики 
независимого Казахстана, которая сегодня может служить примером для других стран мира по 
степени популярности в обществе и уровню своей эффективности. Гармонично войдя в процесс 
духовного развития народа, языковая политика неотделима от общей политики масштабной соци-
альной модернизации. Президент считает, что для успеха модернизации очень важно, чтобы каж-
дый гражданин был полезен своему Отечеству. Модернизация нужна всем казахстанцам. Только 
при таком понимании может быть достигнут широкий общественный консенсус и успех [Назар-
баев Н.А., 2007. 33].
«Казахстан должен восприниматься во всем мире как высокообразованная страна, - неод-
нократно подчёркивал Президент, -население которой пользуется тремя языками. Это: казахский 
язык  государственный язык, русский язык — как язык межнационального общения и английский 
язык - язык успешной интеграции в глобальную экономику» [Назарбаев Н.А., 2012. 218]. 
Интеграция Казахстана в мировое сообщество зависит сегодня от осознания и реализации 
простой истины: мир открыт тому, кто сможет овладеть новыми знаниями через овладение доми-
нирующими языками. Казахстан приступил к реализации концепции полиязычия в образовании, 
потому что именно полиязычие послужит укреплению конкурентоспособности Казахстана.
Многообразие культур и языков, их равное сосуществование являются безусловным досто-
янием нашей страны, а проводимая языковая политика как обеспечивает соблюдение языковых 
прав всех этносов, так и предоставляет свободный выбор языка для общения, получения обра-
зования,  реализации  творческих  потребностей.  Позитивность  развития  трехъязычия  для  казах-
станского сообщества возможна при условии единой политической, идеологической, культурной 
платформы [Государственная программа развития языков, 2011. 22]. 
По данным статистическому комитету РК с целью создания инновационной, полиязычной 
модели образования количество школ, предоставляющих образование на трех языках, увеличится 
с 33 до 700, в том числе количество школ сети «Назарбаев интеллектуальные школы» расширится 
с 6 до 20. Эти школы станут базовыми площадками для апробации полиязычной модели образо-
вания, инноваций в образовании [Государственная программа развития образования., 2011. 13].
Кроме того, есть и проблемы которые должны решать в настоящем и в будущем:повышать 
востребованность и престижа употребления государственного языка; сохранять языкового много-

52
КӨПТІЛДІЛІК ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУ КОНТЕКСТІНДЕ 
образия в Казахстане; сохранять функционирования русского языка в коммуникативно-языковом 
пространстве; изучение английского и других иностранных языков;  формирования полиязыко-
вой образовательной среды; Развитие государственного, казахского языка, сохранение и развитие 
русского, осуществление политики полиязычного образования – задача важнейшая, но трудная. 
Решить эту задачу можно только сообща, усилием всех членов общества.
И  в  конце,  хотелось  бы  сказать,  что  Полиязычие  формирует  патриотизм,  нравственность 
через  изучение  культурного  наследия  народов,  населяющих  нашу  республику!  Казахстан-  наш 
общий дом, на каком бы мы не говорили языке. Язык-опора дружбы, язык - особый инструмент, 
способствующий сближению народов.

жүктеу/скачать 3,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: