Molecular Biology of the cell клетканың молекулалық биологиясы Алтыншы басылым, І том

жүктеу/скачать 52,26 Mb.

Pdf көрінісі

бет	316/330
Дата	27.09.2022
өлшемі	52,26 Mb.
	#40449

1 ... 312 313 314 315 316 317 318 319 ... 330

Байланысты:
alberts-kletkanyn-molekulalyk-1-tom-comp (1)

5.4-кестеде келтірілген. ДНҚ-транспозондар кесу-және-енгізу механизмінің көмегімен көше алады ДНҚ-транспозондары
352 5-тарау.

транспозициялық элементтер деп аталады. Транспозицияда, әдетте, транспозонның
өзімен кодталатын және транспозаза деп аталатын спецификалық ферменті транспо-
зонның екі ұшындағы ДНҚ тізбектерінде әрекет етеді және оның жаңа сайтқа тасы-
малдануын немесе енуін іске асырады. Транспозондардың басым бөлігі нысана сайтын
таңдамайды және геномның кез-келген ауданына ене алады. Негізінде, енгізілетін аудан
мен транспозон ұштарындағы тізбектердің ұқсас болуы шарт емес. Транспозондардың
көпшілігі өте сирек тасымалданады. Тасымалдану жиілігін нақты тіркеуге келетін
бактерияларда транспозондар, шамамен, 10
5
клетка бөлінулерінде тек бір-ақ рет орнын
ауыстырады. Көшу жиілігінің артуы қожайын клетканың өліміне алып келер еді.
Құрылымы мен транспозиция механизмдеріне қарай транспозондарды негізгі үш
класқа бөлуге болады: ДНҚ-транспозондар, ретровирус тәрізді ретротранспозондар
мен ретровирустық емес ретротранспозондар. Олардың арасындағы айырмашылықтар
5.4-кестеде
келтірілген.
ДНҚ-транспозондар кесу-және-енгізу механизмінің көмегімен көше алады
ДНҚ-транспозондары, тасымал кезінде ДНҚ түрінде болады және бактерияларда
көп кездеседі және антибиотиктерге төзімді бактериалдық штамдардың таралуына
жауапты болады. Пенициллин мен стрептомицин сияқты антибиотиктер 1950 жылда-
ры қолжетімді болғаннан кейін адам ауруларын тудыратын барлық бактериялар осы
антибиотиктерге сезімтал болып алды. Қазіргі таңда жағдай басқаша болып отыр,
себебі пенициллин мен оның туындылары заманауи бактерияларға қарсы аса тиімді

352 5-тарау. ДНҚ репликациясы, репарациясы және рекомбинациясы
әсер етпейді. Антибиотикке төзімділіктің таралуы, транспозондарда болатын, антибио-
тиктерді инактивациялайтын ферментті кодтайтын гендердің әсерінен пайда болады
(
5.60-сурет
). Бұл мобильдік элементтер клетка ішінде ғана тасымалданса да, көлденең
ген тасымалы көмегімен клеткадан клеткаға көше алады. Жаңа клеткаға енгеннен кейін
транспозон өзін геномға енгізіп, келесі ұрпақтарға тұрақты тасымалдануын қамтамасыз
етеді.

жүктеу/скачать 52,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 312 313 314 315 316 317 318 319 ... 330