Монография \ 3 «санат» а л м п и 1МП


Kepin, ел тану тэр1эдо болатынын кызык, далелдеген-до. Бутан  Караганда



Pdf көрінісі
бет105/217
Дата24.11.2022
өлшемі12,37 Mb.
#52446
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   217
Байланысты:
kabdolov zeinolla soz oneri

Kepin, ел тану тэр1эдо болатынын кызык, далелдеген-до. Бутан 
Караганда, сюжет аркылы жасалган “тьщ таршгак элемшде” 
езипне 6iTiM, езгеше бутщдне болатыны байкдлады. Сонда 
сюжет дегешщз жекелеген кцмыл гана емес, жуйел1 эрекет, 
ягни ж ел т окща болып шыгады. Булай десек, В.Кожинов- 
тьщ узищ-кесшн “фабула сюжеттен бурын пайда болады” 
деген байпауына крсылу киын.
Сюжет пен фабуланы беле кдрап, параллель жасаушылар 
сюжета — эрекет, фабуланы — окига деп угатыны мэл!м. 
Жэ, солай-ак болсын. 
BipaK 
эрекетЫз окига бола ма? Немесе 
езара тутасып, окигага айналмаган кимылды жуйел1 эрекет 
деуге бола ма? Болмайды. Ендеше, окиганы эрекеттен белуге 
болмайтыны сиякгы, фабуланы сюжеттен белмей, екеуш 
6ip угымга сыйгыза тексерген Л.Тимофеев пен Л.Щепило- 
ваньщ толгамдарында** толып жаткдн нанымды дэлелдер

М.Горький.
Собр. соч. М., ГИХЛ, 1953, т. 27, стр. 215.
** 
Л.Тимофеев.
Основы теории литературы. М., 1966, стр. 159. 
Л.Шепилова.
Введение литературоведение. М., 1968, стр. 130-131.
171


бар. 
MiHe, 
бул тургыдан келгенде, сюжет дегешмхз енер 
туьшдысыньщ мазмунына айналган емхрлж окигалардын, 
езара байланысы, 
ep 6yi, ep icrey i 
екеш даусыз. 
Bip-6ipiMCH 
карым-кдтыстагы адам тупогалары осьшау азехи окигалар 
арнасында, тутаскдн турлх-турл1 кимыл эрекет устшде, 
шиелешскен шытырман курес, какгыгыс, карама-карсылык 
ишнде кдлыптасады. Сюжетп шытармалардьщ мазмунында 
кебше курдел! кдйшылыкгар, ем1рлж тартысгар жел1 тартып 
жату себебх де соган байланысты.
Тартыс (латьшша 
conflictus 
— кактыгыс, айкдс; кейде 
collisio 
— ала ауыздык, талас) — 
BMipdezi 
к,айштыкупардыц 
внердег! Kepwici, адам 
mipuiiAiaiHdeei 
турл'те карама- 
карсылыктардыц, адамга тэн эр алуан кезк,арастагы, 
идеядагы, сез/мдег], нанымдагы, 
ic-dpeicemmeei, 
мак,сат- 
Myddedeei керегар кубылыстардыц енер туындысындагы 
жинакщалуы, 
cypemmenyi. 
вн ердеп тартыс — ойдан 
шыгарылган не колдан жасалган элдене емес, акикдт шын- 
дыкташ ала ауыз элеуметтж куштердщ айкдсы, “драмага 
толы, улы Ьем кулкип кдйшылыктарга толы ем1рдщ” 
(Горький) ез арпалысы. ©нердеп oMipnhc тартыс — керкем 
шыгарманьщ идеялык мазмунындагы узшмес жел1, кеген, 
аркду, керек десендз, куши енер туындысына прш гак берш 
турган жульш, жуйке. Олай болса, эдеби шыгармадагы 
табиги тартыс оныц сюжеп мен композициясын ербхтер 
езгеше кура л, козгаушы куш екеш взш ен-ез! тусшнсп. 
0нер туындысын ем1рд1к тартыска 
КУР.У 
деген сез — 
шыгарма сю ж етш шиыршык аткан ш ымырлыкка, 
композициясын ширак та шынайы сулулыкка жетшзу 
деген сез. Эдеби шыгарманыц окырманды баурап экетер 
тартымдылыгы да осында жатады.
Тартыстыц тууы туралы турлияе топшылаулар бар, олар 
жэне куш бупн гана сез болып журген нэрсе де емес, rim i, 
сонау Гегелвден 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   217




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет