Н. Ю. Зуева (жауапты хатшы), О. Б. Алтынбекова, Г. Б. Мәдиева

69 
 
Вестник КазНУ. Серия филологическая. № 5-6(139-140). 2012 
 
 
 
 
 
 
ƏОЖ 82:801.6; 82-1/-9 
 
Ж.Т. Абдуллаева 
əл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың ф.ғ.к., доцент, Қазақстан, Алматы қ.  
E-mail: 
zhibek.aknur@mail.ru
 
 
Полифониялық роман 
 
Мақала ХХ ғасырдағы аса ірі ғалым – филолог, философ, мəдениеттанушы М.М. Бахтиннің еңбегіндегі 
роман концепциясын, атап айтқанда, полифониялық роман жанрының ерекшеліктерін қарастыруға арналған. 
Ғалым  өз  зерттеуінде  полифониялық  роман  теориясын  Ф.М.  Достоевскийдің  шығармашылығы  негізінде 
тұжырымдаған.  М.М.  Бахтиннің  пікірінше,  Ф.М.  Достоевский  əдебиетте  өзінен  бұрын  болмаған  романның 
жаңа түрі – полифониялық роман жанрын тудырған. М.М. Бахтин жазушының романындағы ой-көзқарастың 
сан-алуандығын  Ф.М.  Достоевский    шығармашылығына  тəн  құбылыс – «көпдауыстылықпен»  түсіндіріп 
берді.  Зерттеуші  жазушының  шығармашылығына  терең  талдау  жасап,  оның  романында  басқалар  көре 
білмеген  жаңа қырды бірінші болып анықтап, оның романына «полифониялық роман» деген анықтама берді. 
Полифониялық роман диалогқа құрылады. Зерттеушінің пікірі бойынша, жазушы кейіпкерлерінің əрбір ойы 
аяқталмаған  диалогты  білдіреді.  Ф.М.  Достоевский    адам  баласының  барлық  саналы  өміріндегі  диалогтық 
қатынасты  көре  білді.  Автор  М.М.  Бахтиннің  полифониялық  роман  концепциясы  əлемдік  əдебиеттануды 
философиялық тұрғыдан байытты деген тұжырым жасайды.  
Түйін сөздер: полифониялық роман, көпдауыстылық, роман концепциясы, монологиялық роман. 
 
J.T. Abdullayeva 
Polyphonic novel 
 
In this article the novel concept in works of the outstanding scientist of the XX century – the philologist, the 
philosopher, the culturologist M. M. Bakhtin, in particular, specifics of a genre of the polyphonic novel is considered. 
On the basis of work of Ф.М. Dostoevsky a scientist  worked out theory of polyphonic novel. In opinion of М.М. 
Бахтина, Ф.М. Dostoevsky created a new novel genre - polyphonic novel substantially. М.М. Бахтин explained to 
the collision of different opposite points of view inherent to work of writer "polyphony". Scientist deeply analysing 
work of Dostoevsky, the novel of writer as "polyphonic novel" determines .  A polyphonic novel consists of 
dialogues. In opinion of scientist, every idea and expressions of heroes disembogue in the uncompleted dialogue. 
Ф.М. Dostoevsky  managed to listen dialogic relations everywhere, in all displays of the realized and intelligent 
human life. In the conclusion the conclusion is drawn that the concept of the polyphonic novel of M. M. Bakhtin 
philosophically enriched world literary criticism. 
Key words: polyphonic novel, conception, monologic of novel. 
 
Ж.Т. Абдуллаева 
Полифонический роман 
 
В  данной  статье  рассматривается  концепция  романа  в  трудах  крупного  ученого  ХХ  века – филолога, 
философа, культуролога М.М. Бахтина, в частности, специфика жанра полифонического романа. На основе 
творчества  Ф.М.  Достоевского  ученый    разработал  теорию  полифонического  романа.  По  мнению  
М.М.  Бахтина,  Ф.М.  Достоевский  создал  существенно  новый  романный  жанр – полифонический  роман.  
М.М.  Бахтин  объяснил  столкновение  различных  противоположных  точек  зрения  присущим  творчеству 
писателя «многоголосием». Ученый, глубоко проанализировав творчество Достоевского, определяет  роман 
писателя как «полифонический роман».  Полифонический роман состоит из диалогов. По мнению ученого, 
каждая  мысль  и  высказывания  героев  вливаются  в  незавершенный  диалог.  Ф.М.  Достоевский    сумел 
прослушать  диалогические  отношения  повсюду,  во  всех  проявлениях  осознанной  и  осмысленной 
человеческой жизни. В заключение делается вывод, что концепция полифонического романа М.М. Бахтина 
философски обогатила мировое литературоведение.  
Ключевые слова: полифонический роман, концепция, монологичность романа. 
_________________________
 
Роман – əдебиеттануда дəстүрлі түрде елеу-
лі  орынға  ие  жанр.  Роман  жанрының  қалып-
тасу  тарихы  бірнеше  ғасырларды  құрайды. 
М.М. Бахтин өз еңбектерінде роман жанрының 
мəселесін  қарастырып,  романның  пайда  болу 
теориясын, осы жанрдың типологиясын, роман  
 
поэтикасының  бірқатар  категорияларын  ұсын-
ды.  Ғалымның  əдеби-тарихи  жəне  теория- 
лық  зерттеуінде  Ф.М.  Достоевскийдің  шығар-
машылығы  негізінде  тұжырымдалған  поли-
фониялық  роман  теориясы  елеулі  орынға  ие 
болды.  
ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. №5-6 (139-140). 2012
 
   Полифониялық роман 

70 
 
 
 
ISSN 1563-0223                        Bulletin KazNU. Filology series. 
№ 5-6(139-140). 2012 
Ф.М. Достоевскийдің творчествосы бірқатар 
дербес  жəне  керағар  философиялық  ой-түйін-
дерден  тұрады  жəне  бұл  ой-түйіндер  роман-
дағы  кейіпкерлердің  сан-алуан  көзқарасын 
білдіреді.  М.М.  Бахтин  осы  ой-көзқарастың 
сан-алуандығын  Ф.М.  Достоевский    шығарма-
шылығына  тəн  құбылыс – «көпдауыстылық-
пен»  түсіндіріп  берді.  Зерттеуші  жазушының 
шығармашылығына  терең  талдау  жасап,  оның 
романында басқалар көре білмеген жаңа қырды 
бірінші болып анықтап, оның романына «поли-
фониялық роман» деген анықтама берді.  
Ф.М.  Доcтоевский  əдебиетте  өзінен  бұрын 
болмаған романның жаңа түрі – полифониялық 
роман  жанрын  тудырды.  Полифония  (ежелгі 
грек тілінде poliрhonia – көпдауыстылық деген-
ді  білдіреді) – ХVIII  ғасырдың  ортасына  дейін 
(ұлы  классицизмге  дейінгі)  Еуропада  кең  тара-
ған  музыкалық  термин.  Музыка  əлеміндегі  үй-
лесімділіктен  айырмашылықта  полифонияда 
барлық дауыстар тепе-теңдікте өз партияларын 
орындап,  полифониялық  стильді  қалыптасты-
рады.  М.М.  Бахтин  «полифониялық  роман» 
терминін «Проблемы творчества Достоевского» 
атты кітабында алғаш қолданды. Бұл кітап 1929 
жылы  жарық  көріп,  ешбір  елеусіз  қалды. 1963 
жылы  ол  өзгертулер  енгізіліп, «Проблемы 
поэтики  Достоевского»  деген  атаумен  қайта 
баспадан  шықты.  Осы  кітап  зерттеушіні  əлем-
дік  даңққа  бөлеп,  есімін  кеңестік  кезеңдегі 
атақты  орыс  филологтары  мен  философтары-
ның қатарына қосты.  
Осы  күнге  дейін  М.М.  Бахтиннің  кітабы 
пікірталас  тудырып  келді.  Көптеген  сыншы- 
лар  Ф.М.  Достоевскийдің  романдарындағы  
көпдауыстылық  əдебиет  тарихында  жаңалық 
еместігін  айтады.  Мəселен,  А.В.  Луначарский 
Ф.М.  Достоевскийге  дейін  Шекспир  мен  Баль-
зактың  шығармаларында  кейіпкерлердің  көп-
дауыстылығы  болғанын  алға  тартады.  Алай- 
да,  М.М.  Бахтин  сияқты  ешбір  зерттеуші  
Ф.М.  Достоевскийдің  шығармашылығындағы 
көпдауыстылық  мəселесін  тыңғылықты  зертте-
ген жоқ.  
М.М.  Бахтиннің  пікірінше,  роман  авторы-
ның  дауысынан  оның  кейіпкерлері  дауыстары-
ның  басымдық  танытуы  полифониялық  роман-
ның  ажырамас  бір  белгісі.  Мəселен, «Ағайын-
ды  Карамазовтар»  романында  автор  Карама-
зовтардың  тарихын  жақсы  білетін,  болған  оқи-
ғалардың  тікелей  куəгері,  Скотопригоньевск 
қаласының белгісіз тұрғынын қатыстырады.  
Ф.М.  Достоевскийдің  романдарындағы  кейіп-
керлердің  əрбір  жеке  ішкі  монологы  екі  түрлі 
дауыстан  тұратындықтан,  оның  романдарында 
диалогтық  қарым-қатынастың  рөлі  басым. 
М.М. Бахтин романдағы бір ойдың төңірегінен 
екінші бір ойды, яғни ойдың екіге бөлінуін атап 
көрсетеді: «Бір  ой  көрген  жерден  ол  екі  ой, 
екіге  бөліну  таба  білді;  бір  қасиет  көрген  жер-
ден  ол  басқа,  қарама-қарсы  қасиеттің  болуын 
ашты.  Қарапайым  көрінгеннің  бəрі  де  оның 
əлемінде  күрделеніп,  көпқұрамдыға  айналды. 
Бір  дауыста  ол  екі  айтысқан  дауысты,  əрбір 
сөзде  торығу  мен  басқа,  қарама-қарсы  сөзге 
ауысуға дайындықты ести білді; əрбір ишарада 
ол бірмезгілде сенімділік пен сенімсіздікті бай-
қай алды; ол əрбір құбылыстың терең екі мағы-
налығын  жəне  көп  мағыналығын  қабылдай 
білді» [1, 41]. М. Бахтин жазушы кейіпкерлерін 
тəуелсіз  қаһармандар  деп  атайды,  себебі  олар-
дың бір-бірімен пікірталасқа түсіп, айтысулары 
арқылы  өмірге  деген  көзқарастары  өзгеріске 
ұшырап  отырады.  Бұл  жазушы  шығармашы-
лығының  басқа  романистерден  айырмашылы-
ғын білдіреді.  
Сонымен  қатар,  бірқатар  зерттеуші-ғалым-
дардың еңбектерінде жазушының романдарын-
дағы  монологтар  мен  диалогтардың  орны  
мен  маңызды  рөлі  туралы  пікірлер  айтылған. 
Ф.М.  Достоевскийдің  шығармашылығын  зерт-
теуші А. Луначарский жазушы өз кейіпкерлері-
мен  тығыз  байланыста  өмір  сүретіндігін,  олар-
дың  қуанышы  мен  қайғысын  бірге  бөлісуде 
монолог  пен  диалогқа  жүгінетіндігін  айтқан. 
Ф.М.  Достоевский  қысқа  жазбайды,  себебі  ол 
өз кейіпкерлерін сомдай отырып, олармен бірге 
өмір сүреді. Осы ретте оған кейіпкерінің немен 
айналысатындығы  емес,  не  ойлайтындығы,  не 
айтатындығы маңызды. Жазушы ұзақ сөйлеген-
ді  жақсы  көреді.  Оның  шығармасында  моно-
логтар мен диалогтар кеңінен орын алған. Осы 
монологтар мен диалогтар арқылы ол адамның 
ішкі жан əлемінің тереңдігіне үңіледі.  
Қаламгердің барлық шығармалары психоло-
гиялық-философиялық сипаттағы мазмұны мен 
пішіні  тұрғысынан  ерекшеленеді.  Қаламгердің 
«Ағайынды  Карамзовтар»  романындағы  кейіп-
керлердің  монологтары  мен  диалогтары  ар-
қылы  адам  баласының  ойлау  кеңістігі  аңғары-
лады.  
 «Монолог – драмалық  шығармадағы,  сон-
дай-ақ  басқа  əдеби  шығармадағы  кейіпкердің 
ішкі  көңіл-күйін  білдіретін  толғау  сөзі:  кейіп-
керді сөйлету тəсілі» [2, 142]. Б. Майтанов көр-
кем  шығармадағы  монологтың  қызметін  бы- 
лай  түсіндіреді: «Монолог  арқылы  да  мінездер 
ерекшелігі,  ойлау  сипаттары,  образдың  дүние-
   Ж.Т. Абдуллаева 

71 
 
Вестник КазНУ. Серия филологическая. № 5-6(139-140). 2012 
 
 
танымдық  арналары  өрнектеледі» [3, 291]. 
 
Ф.М.  Достоевский  шығармаларындағы  моно-
логтар  философиялық  ой-толғаныстар  ғана 
емес, сондай-ақ шығарманың өзегі болып табы-
лады.  Жазушы  əрбір  монологта  ерекше  жаңа-
лық  аша  біледі,  өйткені  оған  құпия  мағына 
үстейді.  Оның «Бишаралар» романынан  бастап 
соңғы «Ағайынды Карамазовтар» романындағы 
еркін  адамзат  тұлғасының  жүрекжарды  сөзі 
оның  монологының  басты  тақырыбын  құрай-
ды.  Ф.М.  Достоевский  өз  ойын  баяндауы  үшін 
романдық  кеңістік,  шабыт  пен  ойдан  шыға-
рылған,  сонымен  бірге  адами  мінез-құлықтар 
мен  образдарды  қажет  етті.  Сонымен,  жазу-
шының  шығармасындағы  монологтар  идеялар 
əлеміне жол ашады. 
Адамдар мен халықтардың ағайындық идея-
сы  Достоевскийдің  ұзақ  ойының  түйінін  құ-
райды. Романның сюжетіне бір отбасының тра-
гедиясы  алынған.  Ф.М.  Достоевский  бір  отба-
сының  трагедиясы  арқылы  қоғамға  төніп  тұр-
ған  құдайсыздық  мəселесін  көтерген.  Романда 
Карамазовтар  əулетінің  оқиғасы  белгісіз  тұлға 
арқылы  баяндалады.  Бұл – дүниежүзілік  əде-
биетте  Достоевский  тудырған  полифониялық 
романның  жаңа  кейіпкері. «Ағайынды  Карама-
зовтардың»  əңгімелеушісін  житие  баяндаушы- 
сына  стильдеу  Достоевскийге  құдай  мен  ха-
лықтың атынан – халық сөзі Толстойда айтыл-
ған мағынасында емес, оның Достоевскийде ай-
тылған  кең  мағынасында,  яғни  барлық  сосло-
вие атынан айтуға мүмкіндік береді» [4, 51]. 
Зерттеуші полифониялық романға карнавал-
дылықтың  белгілері  тəн  екендігін  көрсетеді. 
Пародиялаушы  сыңарлар  карнавалдық  əде-
биеттегі  жиі  құбылыс  болып  табылады.  Паро-
диялау  (еліктеу,  сықақтау) – қос  сыңар  жасау, 
сондай-ақ  оның  «əлемінің  теріс  жағы».  Мұнда 
кейіпкерлер  өзгелердің  дауысына  ие  бола  оты-
рып,  олардың  идеологиялық  екінші  сыңарына  
(двойник) айналады. Ф.М. Достоевскийдің роман-
дарындағы  барлық  басты  кейіпкерлердің  бірнеше 
сыңарлары  бар.  Мəселен,  романда  сайтан  мен 
Смердяков – Иванның  дауысына  ие  болған 
сыңарлар.  Жазушы  осы  сыңарлар  арқылы 
Иванның ішкі ойының арпалысуын көрсетеді.  
Ең соңында М.М. Бахтин Ф.М. Достоевский-
дің  полифониялық  романын  Л.Н.  Толстойдың 
монологиялық  романына  қарсы  қояды.  Моно-
логиялық  романда  автор  өз  кейіпкерлерінің 
толыққанды қожайыны іспеттес, романда оның 
дауысы басымдыққа ие. Сызба арқылы көрсетсек:
                Автор 
                                           «Мен бармын» қағидасы 
–
 монологиялық роман          
Кейіпкер           Əлем            
 
Ал  Достоевскийдің  романында  автордың 
дауысы  өз  кейіпкерлерінің  дауысымен  бірдей 
дəрежеде. Кейіпкерлердің дауысы ғана естіледі, 
ал  автор  олардың  өз  ойын  айтуына  мүмкіндік  
 
жасайды.  Автордың  ұстанымы  оның  сүйікті 
кейіпкерлерінің  сөздері  арқылы  көрініс  табады 
(Алёша  Карамазов,  Мышкин).  Сызба  арқылы 
көрсетсек:     
 
  Əлем         Кейіпкер    «Сен барсың» қағидасы - полифониялық роман 
    
Полифониялық  роман  диалогқа  құрылады. 
Зерттеушінің  пікірі  бойынша,  жазушы  кейіп-
керлерінің  əрбір  ойы  аяқталмаған  диалогты 
білдіреді.  Ф.М.  Достоевский    адам  баласының 
барлық  саналы  өміріндегі  диалогтық  қаты-
насты  көре  білді.  Жазушының  «Ағайынды 
Карамазовтар»  романы  полифониялық  сипатта 
аяқталады, яғни монологтық көзқарас бойынша 
роман өз мəресіне жетпеген. 
Ф.М.  Достоевскийдің  романындағы  моно-
логтар  құнды  болып  есептеледі,  өйткені  олар 
рухани  өсиет  іспеттес. «Легенда  о  Великом 
Инквизиторе» («Ұлы жендет туралы дастан») –  
Ұлы жендеттің монологы, Достоевский шығар-
машылығының  биік  шыңы. «Ұлы  жендет  ту-
ралы  дастанда»  жазушы  оған  дейін  ешкім  айт-
паған,  ешкімнің  қаперіне  кірмеген  жаңа  сөз  
 
айтты.  Зерттеуші  Павел  Фокин  өзінің  мақала-
сында: «...«Ұлы  жендет» – Достоевскийді  кө-
ріпкел  деп  атауға  негіз  болатын  шығарма», – 
деген.  Шындығында  да,  ХХ  ғ.  отандық  жəне 
шетелдік  гуманитарлық  ой  өкілдері – əдеби 
сыншылар,  филологтар,  дінтанушылар  Иван 
Карамазовтың  «Ұлы  жендет»  дастанындағы 
құпияны  түсіндіруге  тырысты.  Дастан – ро-
манның  жүрегі.  Иванның  романтикалық  бүлігі 
көзқамандықтың  (нигилизм)  төңкерісіне  ай-
налды.  Көзқамандық – бұл  тек  торығу  мен  те-
ріске  шығару  ғана  емес,  сондай-ақ,  ең  бас- 
тысы – бұл теріске шығару мен торығуға деген 
ерік-жігердің  болуы. «Ұлы  жендет»  дастаны 
Иванның  дүниетанымының  дамуындағы  жаңа 
сатыны  білдіреді.  Бұл  көзқамандық  төңкеріс. 
Ф.М.  Достоевский  Иван  Карамазовтың  бейне-
ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. №5-6 (139-140). 2012
 
   Полифониялық роман 

72 
 
 
 
ISSN 1563-0223                        Bulletin KazNU. Filology series. 
№ 5-6(139-140). 2012 
сінде  «Құдай  əлемі  мен  оның  мəнін  барынша 
теріске шығаратын» жастар өкілін суреттегенін 
жазады.  Кеңес  əдебиетінде  көзқамандық  фило-
софиясын  Ницшенің  философиясымен  байла-
ныстыру  дəстүрі  қалыптасқан.  Ф.М.  Достоев-
скийдің  шығармашылығындағы  аталған  мəсе-
леге (көзқамандық мəселесі) Фридлендер жазу-
шы  кейіпкерлерінің  философиясын  Ницше- 
нің философиясымен  салыстыра  отырып, ерек-
ше  назар  аударады.  Сондай-ақ  бұл  туралы  
Д.С.  Мережковский  «Лев  Толстой  и  Достоев-
ский», Л. Шестов «Достоевский и Ницше» атты 
кітаптар жазды. Поэма Құдай мен Христің келуі-
нен басталады. Поэмада екі образ – Құдай мен 
жендет қарама-қарсы қойылады.  
Диалог – тілдік қатынастың бастапқы табиғи 
түрі,  сондай-ақ  көркем  шығармада  кейіпкер 
болмысын,  оның  мінез-құлқын  айқын  таныта-
тын  тілдік  тəсіл.  Көркем  шығармадағы  диа-
логқа  талдау  жасау  бірнеше  міндеттерді  ше-
шеді:  диалогтың  шығармадағы  қызметі  айқын-
далады,  жазушының  диалогты  қолдану  шебер-
лігі мен стильдік қырлары ашылады. 
 Əдебиеттану  терминдерінің  сөздігінде  диа-
логқа төмендегідей анықтама беріледі: «... диа-
лог  кейіпкерді  жай  бірінен  кейін  бірін  сөйлете 
беру  емес,  ол  сөйлесетін  адамдардың  қарым-
қатынасының  қалай  шиеленісіп,  қалай  өзгеріп, 
өрістеп отыратынына сəйкес беріледі» [2,  244]. 
М.М.  Бахтиннің  пайымдауынша,  диалог – 
жеке  тұлғаның  танымдық  жəне    ішкі  əлемін, 
оның  мақсаты  мен  идеяларын  білдіру  жолы 
ғана  емес,  сондай-ақ  жеке  тұлғаның  бойында 
идеялар  болуының  басты  шарты  болып  табы-
лады. «Идея  адамның  оқшауланған  жеке  дара  
санасында  өмір  сүрмейді, – сонда  ғана  қалып, 
ол туындайды жəне өледі. Идея басқа жат идея-
лармен  елеулі  диалогтық  қатынасқа  түскенде 
ғана,  өмір  сүре,  қалыптаса,  дами  бастайды,  өз 
сөз  келбетін  тауып,  жаңарып,  жаңа  идеялар 
тудыра алады» [1, 100]. 
Идеялар  болмысының  диалогиялық  тəсілі 
туралы айтқанда, М.М. Бахтин Гегельдің фило-
софиясында  көрініс  тапқан  Жаңа  дəуірдің  мо-
нологиялық «идеология» тұрғысынан тұжырым 
жасайды.  Осы  ретте  өз  бетінше  өмір  сүріп,  өз 
бетінше  дамитын  идеяның  болуы  еш  шындық-
қа  жанаспайды,  басқаша  айтқанда,  адамзаттың 
оқиғаларынан тыс идеяның болуы мүмкін емес. 
Полифониялық роман жанрының ерекшелігі 
туралы  ғалым  Р.  Нұрғали  былай  деп  жазған: 
«Полифониялық  роман – жанрлық  мүмкіндік-
тері орасан мол, адам мен адам, адам мен қоғам 
арасындағы  өте  күрделі  қарым-қатынастарды 
бейнелеуде  жазушы  үшін  ең  құдіретті  форма-
ның  бірі» [5, 23]. ХІХ  ғасырдың  аяғы  мен  ХХ 
ғасырдағы  қазақ  əдебиетінің  көркемдік  дамуы-
на орыс классикалық əдебиетінің əдеби дəстүр-
лерінің  ықпалы  зор  болғаны  баршаға  аян.  Осы 
ретте  қазақ  жазушылары  үшін  де  көпдауыс-
тылық тəсілін қолдану шығарма тынысын жəне 
реализмін кеңейте  түсуге септігін тигізді деуге 
болады.  Яғни,  қазіргі  заманғы  қазақ  əдебиеті 
қазақ  халқының  ғасырлар  бойы  жинаған  тəжі-
рибесін сіңіре отырып, əлемдік əдеби үрдіс ар-
насындағы дамудан тыс қалған жоқ..   
Сонымен,  полифониялық  романның  алдына 
қойған мақсаты – кейіпкерлерді «ең дұрыс» ав-
торлық  көзқарас  бойынша  сынап-мінеу  емес, 
керісінше  оларды  шығарма  əлеміндегі  «үлкен 
диалогқа»  қосу.  Сондықтан  да  М.М.  Бахтин 
Ф.М.  Достоевскийдің  шығармаларындағы  диа-
лог  феноменін  философиялық  тұрғыдан  тұ- 
жырымдау  үшін  ең  оңтайлы  үлгіні  тапты.  
М.М.  Бахтиннің  полифониялық  роман  концеп-
циясы  ресейлік  жəне  əлемдік  əдебиеттануды 
философиялық  тұрғыдан  байытып,  интеллек-
туалдық сөз тынысын кеңейтті.  
  
Əдебиеттер 
 
1 Бахтин М.М. Проблемы поэтики Достоевского. – М.: Художественная литература, 1972. – 468 с. 
2 Əдебиеттану терминдер сөздігі. – Алматы: Ана тілі, 1998. – 383 б. 
3 Майтанов Б. Қазақ романы жəне психологиялық талдау: оқу құралы. – Алматы: Санат, 1996. –  336 б. 
4  Савченко  Н.К.  Проблемы  художественного  метода  и  стиля  Достоевского:  пособие  по  спецкурсу  для  студентов-
заочников филологических факультетов. – М.: Издательство Московского университета, 1975. – 92 с. 
5 Нұрғали Р. Телағыс. – Алматы: Жазушы, 1986. – 440 б. 
 
References 
 
1 Bahtin M.M. Problemy poetiki Dostoevskogo. – M.: Hudozhestvennaya literatura, 1972. – 468 s. 
2 Ədebiettanu terminder sөzdіgі. – Almaty: Ana tіlі, 1998. – 383 b. 
3 Maytanov B. Қazaқ romany zhəne psihologiyalyқ taldau: oқu құraly. – Almaty: Sanat, 1996. –  336 b. 
4 Savchenko N.K. Problemy hudozhestvennogo metoda i stilya Dostoevskogo: posobie po spetskursu dlya studentov-zaochnikov 
filologicheskih fakul'tetov. – M.: Izdatel'stvo Moskovskogo universiteta, 1975. – 92 s. 
5 Nұrғali R. Telaғys. – Almaty: Zhazushy, 1986. – 440 b. 
   Ж.Т. Абдуллаева 

73 
 
Вестник КазНУ. Серия филологическая. № 5-6(139-140). 2012 
 
 
 
 
 
 
УДК 82:801.6; 82-1/-9 
 
А.С. Афанасьева 
преподаватель КазНУ им. аль-Фараби, Казахстан, г. Алматы  
E-mail: 
alenchika@mail.ru
 
 

жүктеу/скачать 18,4 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: