Нуржігіт Алтынбеков
жүктеу/скачать 1,09 Mb. Pdf көрінісі
|
| Нуржігіт Алтынбеков
29. Көкбауыр. Көкбауырдың ақ және қызыл пульпасы, олардың құрылысы және тіндік құрамы. Көкбауырдың қанмен қамтамасыз етілуі. Венозды синустардың құрылымды-функциялық ерекшеліктері. Регенерациясы және жасқа байланысты өзгерістері. Көкбауыр-ескірген немесе зақымдалған эритроциттер мен тромбоциттерді жоюға қатысатын маңызды қорғаныс органы, сонымен қатар қанға енген антигендердің қорғаныс реакцияларына қатысады. Көкбауырда ақ және қызыл түсті жұмсақ заттарын (пульпаларын)ажыратуға болады. Даму. Адамдарда көкбауыр эмбриональды даму кезеңінің 5-ші аптасында мезенхиманың дорсальды шажырқайында дамиды. Дамудың басында көкбауыр бастапқы қан тамырларымен өткен мезенхималық жасушалардың тығыз жиналуы болып көрінеді. Құрылысы Көкбауырдың құрылымы дәнекер тіндік капсуламен және перитонеуммен (мезотелий) жабылған. Капсула фибробласттар мен көптеген коллаген және серпімді талшықтардан тұратын тығыз талшықты дәнекер тінінен тұрады. Талшықтардың арасында аз мөлшерде тегіс бұлшықет жасушалары жатыр. Ағза ішіне капсуладан перекладиналар - көкбауыр трабекулалары шығады, олар органның терең бөліктерінде бір-бірімен анастомоздайды. Адамның көкбауырындағы капсула мен трабекулалар органның жалпы көлемінің шамамен 5-7% құрайды және оның тірек- жиырылу аппаратын құрайды. Адамның көкбауырындағы трабекулаларда бұлшықет жасушалары салыстырмалы түрде аз. Трабекулалардағы серпімді талшықтар капсулаға қарағанда көп. Ағзаның стромасы ретикулярлы жасушалармен және құрамында III және IV типті коллагені бар ретикулярлы талшықтармен ұсынылған. Көкбауырдың ақ пульпасы Көкбауырдың ақ пульпасы артериялардың адвентициясында орналасқан шар тәрізді шоғыр немесе түйіндер және лимфалық периартериальды қынаптар түрінде орналасқан лимфоидты тінмен ұсынылған. Жалпы алғанда, олар ағзаның шамамен 1/5 бөлігін құрайды. Көкбауырдың лимфа түйіндері фолликулалар немесе мальпигиялық денелер; диаметрі 0,3—0,5 мм - бұл тегістелген ретикулярлы жасушалардың капсуласымен қоршалған ретикулярлы тіндердің ілмектеріндегі Т-және В лимфоциттерінің, Көкбауырдың қызыл пульпасы: Көкбауыр қызыл пульпасы веноздық синустар мен пульпа тәждермен көрінеді. Пульпарлы тәждер. Синустар арасында орналасқан Қызыл пульпаның бір бөлігі көкбауырлық немесе пульпарлық, Билроттың тәждері (chordae splenicae) деп аталады. Бұл ретикулярлы дәнекер тінінің ілмектерінде жатқан қанның формалы элементтері, макрофагтар, плазмалық жасушалар. Мұнда лимфа түйіндерінің милық тәждерге ұқсас, плазмоциттердифференциациясын аяқтайды және антиденелер шығарады, олардың ізашары ақ пульпаданн осында қозғалады. Пульпарлық тәждерде В және Т лимфоциттерінің шоғыры кездеседі, олар ақ пульпаның жаңа түйіндерін қалыптастыра алады.плазмоциттер мен макрофагтардың шоғыры. Васкуляризациясы Көкбауырдың орталық артериясы ақ пульпадан өтіп , бірнеше гемокапиллярлар немесе шашақты артериолаларға айналады . Бұдан эллипсоидты артериолаларға ауысып барып , қысқа артериолды гемокапиллярлар пайда болады . Қызыл пульпадағы гемокапиллярлар венозды синустарға айналады . Бірақ мұндай синустар ретикулярлы тінде ашық қан айналымдар жүйесіне ауысады . Синустар венозды жүйенің бастамасы болып саналады . Бұлардың d = 12 ден 40 мкм болып келген , эндотелийлері тұтас базальді мембранаға бекінген , қабырғасында перициттері жоқ , синустардың венаға ауысатын жерлерінде ет типті сфинктерлері болады . Көкбауырдың артериялары мен венасының арасында көптеген осындай анастомоздары кездеседі . Иннервациясы . Көкбауырда көптеген симпатикалық нерв талшықтарының сезімтал нерв ұштары болады . Капсуласы мен одан тараған перделерінде , қан тамырларының қабырғаларында , ақ пульпасының артериясының құрамында миалинді және миалинсiз нерв талшықтары бар . Жасқа байланысты ерекшеліктері . Егде жастағы адамдарда көкбауырда ақ және қызыл пульпалары біртіндеп атрофияға ұшырайды . Көкбауырдағы ақ пульпаның немесе лимфатикалық фолликулалардың көлемі мен саны , мөлшері кішірейеді . Ретикулярлы талшықтары иректеліп , өрескел талшықтарға айналады . Осындай талшықтардың бойында көптеген жуанданған түйіндер |