Білім беру мазмұнын жаңарту жағдайында педагогтің
кәсіби өсуіндегі әдістемелік қызметтің рөлі
Алтынбаева А.А.
Жамбыл облысы, Меркі ауданы әкімдігі
білім бөлімінің № 5 Ақарал орта мектебі
директорының оқу- әдістемелік
ісі жөніндегі орынбасары
Қазақстан Республикасында білім беру жүйесі жаңа белеске көтерілу үшін әлемдік
білім беру кеңістігінде ықпалдастық қарым – қатынаста болғаны абзал. Елбасы «ХХІ ғасыр
жоғары технологиялар дәуірі болады» деген сөзіне лайық мамандар дайындау мәселесінде
ауқымды жұмыстар жүргізілуде. Қазіргі білім беру саласындағы проблема – әлеуметтік
педагогикалық және ұйымдастыру тұрғысынан, білім мазмұнына жаңалық енгізудің тиімді,
жаңа әдістерін іздестіру, оларды жүзеге асыра алатын мұғалімдердің кәсіби біліктілігін
арттыру. Қоғам талабына сай шебер мұғалім болу заман талабы болып тұрғаны анық. «Жаңа
тұрпатты мұғалім – жан-жақты рухани дамыған, әлеуметтік тұрғыдан кемеліне келген
шығармашыл тұлға, педагогикалық әдіс-тәсілдерді кәсіби тұрғыдан жетік меңгерген, үнемі
өзін-өзі жетілдіруге ұмтылатын құзіретті маман. Сондықтанда жаңа формация мамандарын
дамыту мен жетілдіруде мектептегі әдістемелік қызметтің маңызы зор болып табылады.
Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін жаңаша құру
ұмтылысы мұғалімнің ииновациялық іс-әрекетіне байланысты болады.
226
Мектептің әдістемелік қызметтің тақырыбы: «Педагогтардың теориялық білімі мен
әдістемелік білігін үздіксіз жетілдіру және оқытудың озық әдіс - тәсілдерімен қаруландыра
отырып, құзіретті, бәсекеге қабілетті жеке тұлғаны дамыту» деп белгіленді.
Мақсаты: Мұғалімнің кәсіби құзырлығын арттыруға, мұғалімдер мен оқушылардың
шығармашылық әлеуетін дамытуға әдістемелік жағдайлар жасау; Күтілетін нәтижесі оқыту
мен оқуда білім беру мазмұнын жаңарту жұмысын жаңа тұрғыда ұйымдастыру арқылы, жеке
тұлғаның өздігінен ізденіп, ой – өрісінің жан – жақты дамуына жағдай жасалып білім сапасы
артады.
Әдістемелік жұмыс негізгі үш бағытта жұмыс жасайды:
Инновациялық бағыт: жаңа педагогикалық технологияларды меңгеру және ғылыми-
зерттеу әрекетін ұйымдастыру.
Әдістемелік бағыт:Жаңартылған білім беру мазмұнын енгізуде кәсіби қоғамдастық
жұмысын үйлестіру; Әдістемелік конференциялар мен іс- тәжірибе алмасу семинарлары.
Мұғалімдердің тәжірибелерін зерттеу және жалпылау бағыты: мұғалімдердің
шығармашылық топтары, публикациялар, әдістемелік құралдарды енгізу.
Жаңа білім беру ортасын қалыптастыруда әдістемелік қызмет төмендегідей
топтармен жұмыс атқарады. Олар «Кәсіби қоғамдастық», «Әдістемелік пәндік бірлестіктер»,
«Заманауи технология көшбасшылары», «Тәлімгерлер мектебі», «Сабақты зерттеушілер
тобы», «Диагностика және мониторинг тобы», «Озық тәжірибе мектебі».
Педагогтардың әдістемелік деңгейін көтеру жүйесі жоғары кәсіби деңгейге жетудің
жаңа мүмкіндіктеріне жол аша отырып, өзгеріп тұратын білім беру жағдайын тұрақты
бейімдеу мен педагогикалық әлеуетті үздіксіз дамыту үшін жаңа білім беру ортасын
қалыптастыруда Қазақстан Республикасы педагог қызметкерлерінің деңгейлі бағдарламасы
бойынша біліктілігін арттыру курсынан өтіп келген мұғалімдер қатарынан орта білім беру
мазмұнын жаңарту жағдайында деңгейлік бағдарлама идеяларын жүзеге асыруда «Ақарал
прогресс» кәсіби қоғамдастығы жұмыс жүргізеді. Қоғамдастықтың жұмыс мақсаты:
Сындарлы оқыту теориясына негізделген деңгейлі бағдарлама идеяларын оқыту мен оқу
тәжірибесіне жеті модульді ықпалдастыра отырып коучинг, тәлімгерлік, сабақты зерттеу
үдерістері арқылы жүйелі енгізу.Табысты кәсіби қоғамдастықтар реформа жүргізу жөніндегі
көптеген жұмыс топтарын құру арқылы жүзеге асырылады.Олар Басқарушы тобы
«Самғау», Үйлестіруші тобы «Шабыт», Дамытушы тобы «Зерде» топтары арқылы іске
асырылады.
Басқарушы топтыңнегізігі жұмыс бағыты төмендегідей:
•
Жаңа білім беру мазмұнына сай іс- әрекетті жоспарлау және жоспардың
орындалуына басшылық жасау;
•
Мектепте кездесетін проблеманы анықтауға зерттеу жүргізу;
•
Мектептегі инновациялық жұмыстың жай-күйі, тиімділігі және әсерлілігін бақылау;
•
Мұғалімдердің теориялық және тәжірибелік кәсіби құзіреттілігінің жоғары
деңгейіне жетуге және олардың оқыту мен оқу тәжірибесін жетілдіруге ықпал ететін
коучинг және тәлімгерлік үдерістерін іске асыру, басқару
•
Білім сапасының өсуіне мониторинг жүргізу.
•
Желілік қоғамдастық арқылы тәжірибе алмасу;
Үйлестіруші тобы:
•
Мектептегі барлық оқушылардың оқыту тәжірибесін жетілдіру мақсатында іс-
әрекеттегі зерттеу жүргізу;
•
Мұғалімдерге бағдарламаның жеті модулі ықпалдастырылған тізбектелген сабақтар
топтамасын жоспарлауға көмектесу;
•
Жиынтық және қалыптастырушы бағалауды пайдалану тиімділігін қамтамасыз
етуде әріптестеріне көмек көрсету;
•
Мұғалімдерді оқыту, оларды мектептегі Сабақты зерттеуге тарту мәселелері
бойынша мұғалімдер тобымен кәсіби әңгімеге қатысу;
227
•
Оқыту тәжірибесін жетілдіру мәселелері бойынша жұмыс жүргізілуіне ықпал ету.
•
Коучинг қажеттілігін анықтау;
•
Мұғалімдер тобына коучинг және тәлімгерлік жасау;
Дамытушы тобы:
•
Бағдарламаның жеті модулі аясында оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдерді жетілдіру;
•
Мұғалімдерге көптеген оқыту стратегиялары, түрлі педагогикалық тәсілдерді
араластырып қолдану мүмкіндіктерін кеңейту;
•
Өзінің оқыту тәжірибесіне Бағдарлама идеяларының енгізілуін талдау;
•
Мұғалімдерге АКТ саласында мықты дағдыларды игертіп, оқытудың тиімді құралы
ретінде пайдалануға көмектесу;
•
Бағалау жүйесін жақсартуға ықпал ету;
•
Мектеп қажеттілігін анықтауда сауалнама жүргізу;
Заманауи қоғамның тіршілігінде осы кәсіби қоғамдастықтың маңызы күннен күнге
артып отырғаны анық. Қазіргі заманғы ұйымдар кәсіби қоғамдастықтың білім және
инновациялар алмасу үдерісінде маңызды болып табылады. Қоғамдастық жұмысының
әдістемелік кеңес жұмысымен бірге бірлесуі арқылы мұғалімдердің құзіреттігін арттырып,
оқушылардың мүмкіндіктерін кеңейту, оқыту тәжірибесімен алмасудың тікелей тетігін
қамтамасыз ететіндігі байқалады. Заманауи технологиялар көшбасшылары мұғалімдерге
әріптестерімен бірге жаңа тәсілдерді пәнге енгізу үшін коучинг және тәлімгерлік арқылы
жұмыс істеуге мүмкіндік беретін дағдыларды ұсынады. Мұғалімдерге өз жұмысында
жетістікке жетуге мүмкіндік беретін іс-әрекетті талдау және ол туралы ойлануға арналған
құралдарды ұсыну мүмкіндігі коучинг пен тәлімгерліктің барлық түрлерін біріктіруші
фактор болып саналады.
Қоғамдастық жұмысының негізгі бір бағыты коучинг үдерісі
Тәлімгерлік үдеріс 6 қадамнан тұрады олар:
1.
Кәсіби сұхбат, сауалнама алу;
2.
Сұраныс бойынша проблеманы анықтау;
3.
Тәлім алушылармен ақылдаса отырып мақсаттар қою;
4.
Міндеттер бөлісу (не істейді);
5.
Қажетті ресурстармен қамтамасыз ету;
6.
Сабақтарды, тізбектелген сабақтар топтамасын бірігіп жоспарлау;
Әдістемелік қызметтің жаңаша жұмыс түрлері:
Сындарлы оқыту теориясына негізделген деңгейлі бағдарлама идеяларын оқыту
мен оқу тәжірибесіне енгізу сабақтары ;
“Жаңа технологиялар – жаңа сабақта” әдістемелік онкүндіктер;
Жаңартылған білім беру мазмұны бойынша іс – тәжірибе алмасу семинарлары,
тренингтер;
Ашық есік күндері;
Тәлімгерлік шеберлік сабақтар;
«Оқытуда АКТ пайдалану үздіктері» апталығы
«Үздік әдіс- тәсілдер» аукционы
Оn-Line конференциялар, вебинарлар
Мұғалімдер арасындағы дебат пікір сайысы
Оқу сабақтарының өткізу сапасын бақылау, талдау, әдістемелік көмек көрсету;
Мұғалім
қажеттілігін
анықтау
Коучинг
сессиядан
кейінгі
сабақтар
Коучинг
алды пікір
алмасу
Коучинг
сессия
өткізу
Мұғалімдер
мен кәсібіи
сұхбаттар
228
Мектебімізде мұғалімдерге қойылатын талаптардың бірі – оқытудың жаңа
технологияларын меңгеру және сабақтарында қолдану. Жаңа білім беру мазмұнына сай
сындарлы оқыту теориясы негізінде жеті модульді сабақта тиімді ықпалдастыру; Түрлі
оқыту құралдарын қолдануы. Әр сабақ бойы оқушылардың белсенділігін ұйымдастыру;
Сабақта жаппай, топтық, ұжымдық жұмыстарды үйлестіру; Сабақта оқытудың әртүрлі әдіс-
тәсілдерін қолдануы. Қолданылған тәсілдердің сабақ мақсаты мен міндеттеріне сәйкестігі
және жалпы сабақ мазмұнын айқындауда жүйелілігін қажет етеді. Мақсат – адам нәтижесіне
кәміл сеніп, табандылықпен ұмтылатын, сол адам үшін ең маңызды болып табылатын
дүние.Көзделген мақсатқа бірінші қадам- әрекеттер жоспарын жасау.Жоспардың болуы
өздігінен мақсатқа жету болып табылмайды, алайда әрекеттер жоспарын жасау кезінде
көзделген мақсаттарды бекіту өте маңызды. Осыүшін мақсаттарды бекіту маңызды болып
саналады. Мұғалімнің оқушыларға арнап жоспарлайтын іс – жоспарлары оқу мақсаттары
болып табылады. Осыған байланысты, оқыту мен оқу мақсаттарын қалыптастыруда
мұғалімдер төмендегілерді ескеруге бағытталған:
Сіздің ойыңызша оқушылар нені білулері тиіс?
Оқушылар қандай түйінді идеяларды түсінулері керек?
Оқушылар қандай мәселелерді зерттеп, талдаулары керек?
Яғни оқыту мақсаттары оқушы көзқарасымен болуы қажет.Оқыту мақсаты
оқушының оқу барысында күтілетін нәтижесі.Оқыту мақсаты тек қана нәтижелерге жетуді
көрсетпейді, яғни күтілу нәтижелеріне жету жолдарын көздейді.
Жаңа білім беру мазмұнына сай сабақты талдау әдістемесі
Сабақ мақсаты қаншалықты нақты болды? Оқушыларды сабақ мақсатымен
таныстырылды ма? Жетістікке жету үшін оқушылар нені оқып үйрену керектігі ескерілді
ме? Сабақтың білімділік, дамытушылық, тәрбиелік үш мақсатының орындалуына бақылау
жасау. Оқыту мақссатының орындалуы.
Топтастыру әдісінің дұрыс ұйымдастырылуы. Топтар түрлі тәсілдермен құралады,
топта жұмыс істеу ережелерімен таныстырылды ма? Оқушылар топ ішіндегі рөлдерді бөліп
алды ма? Мысалы: көшбасшы, хатшы, тілші,бақылаушы, дизайнер, баяндаушы.
Үй тапсырмасын бақылау.Үй тапсырмасын мүмкіндігінше саралап беру және
пәнді терең меңгеруге талпынатын, қабілетті оқушылар үшін қиындығы жоғары
қосымша тапсырмалар берілген бе? Үй тапсырмасының тиімділігін арттыруға арналған
және оқушылардың терең білім алуына мүмкіндік беретін дидактикалық әдістер болды ма?
Бірлескен оқуды жүзеге асыру.Топ қалай бірлесіп жұмыс атқарды? Топ мүшелері
бір- біріне қалай көмектесті? Топ ішінде талқылау кезінде мұғалім әр топтың көзқарасын,
жұмыс жүйесін мұқият бақылады ма? Бағыт берілдіме?
Сабақта оқытудың қандай тиімді стратегиялары пайдаланылды?(Сабақта барлық
оқушылар үшін түрткі болатын тапсырмалар болдыма? Қолданылған әдістері сабақ
мазмұнын ашуға ықпал етті ме?)
Жоғары қабілетті, дарынды және талантты балалар ескерілдіме? (Талантты және
дарынды балаларды анықтап күрделілігі жоғары тапсырмалар болды ма? Мысалы: деңгейлік
тапсырмалар, шығармашылық жоба, шығармашылық тапсырмалар, эссе, ментальді карта,
тақырыптық таныстырылым жасау, т.б)
Сонымен қатар мектебімізде енгізілген инновациялық іс – әрекеттің толыққанды
нәтижесін көру мақсатында мектебімізде 2015 жылдан бастап жаңа бағыттағы мұғалім
жұмысының тиімділігін бақылау моделі (бұдан әрі Модель) әзірленді.Бұл модел мұғалім
жұмысына эвалюация жасауды, оның қажеттілігі, мұғалім мәдениеті, мектептің дамуына
мониторинг жүргізуді, кәсіби даму және жеке тұлғалық- кәсіби ахуал, кәсіби қоғамдастықты
дамыту мәселелерін қарастыруды көздейді. Бұл Модель негізгі үш бағытты қамтиды:
1.
Педагогикалық ұжымның өзіндік үздіксіз кәсіби дамына қолдау көрсету;
2.
Мектептің даму іс- әрекеттерін бағалау;
229
3.
Коучинг, тәлімгерлік, сабақты зерттеу үдерістері және кәсіби қоғамдастық
бойынша мұғалім жұмысын эвалюациялау.
4.
Осылайша ұсынылып отырған Модель мектеп мұғалімдерінің жұмыстарының
тиімділігін бақылау арқылы табыстылығы туралы қазіргі түсінікке сай ауқымды білім мен
тәжірибелік дағдыларды игеруіне, сондай- ақ енгізілген өзгерістерді бағалау, үнемі кәсіби
өсуіне назар аудартуға бағытталған эвалюациялық үдерісті қамтиды.
Заман көшіне ілесе отырып, жаңашыл бағытта жұмыс жүргізу – барша ұстаз алдында
тұрған негізгі міндеттердің бірі. Осы міндеттерді жүзеге асыруда мектептің әдістемелік
жұмысының алатын орны ерекше. Мектеп мұғалімдері арасында өтілетін түрлі әдістемелік
отырыстар жаңаша түрде ұйымдастырып өткізуді дәстүрге айналдыру керек. Әдіс –
тәсілдердің бәрін жүзеге асыру мүмкін емес. Ол үшін шығармашылық тұрғыдағы ізденіс,
шыдамдылық, жүйелі жұмыс жасалуы керек. Қазіргі қоғам алдындағы қойылып отырған
міндеттердің ең өзектісі бүкіл білім жүйесін түбегейлі жаңартып, дүниежүзілік деңгейге
сәйкес келетін оқыту мазмұнын жаңартудың куәсі болып отырмыз. Жастарға сапалы білім
беруге жағдай жасайтын және олардың үйлесімді дамуына, жеке бастың тұлға ретінде
қалыптасуына бағытталған жаңа үлгідегі мектеп құру – педагог ғалымдар мен тәжірибелі
мұғалімдердің бірлескен жұмысының нәтижесінде қол жеткізуге болатын ізденіс
қорытындысы дегім келедеді.
Білім беру ұйымдары менеджерлердің басқару мәдениетін дамыту жолдары
Омарбекова Ғ. Ш.
Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасы
оқу-әдістемелік кабинетінің «Білім сапасын
басқару және менеджмент» бөлімінің жетекшісі
Біз әлемдік білім кеңістігіне енуге бағытталған жаңа білім беру жүйесінің
қалыптасуына куә болып отырмыз. Барлық білім беру нәтижесіне халықаралық талаптардың
күшеюіне байланысты Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев – «Ұлтымыздың әлеуетін
оятуға және оны жүзеге асыруға жағдай жасайтын интеллектуалды төңкеріс қажет»,
деп барлық білім беру жүйесінің қарқынды дамуына, ертеңгі болашағына тұғыр боларлық
міндет жүктеп отыр.
Көз алдымызда білім парадигмаларының ауысуы жүріп жатыр: баcқаша мазмұн,
басқаша көзқарастар, басқаша қатынастар, басқаша педагогикалық менталитет ұсынылуда.
Бүгінгі күннің сұраныстары әр маманнан білімді игерудің барысында жалпы білім беретін
мектеппен және кәсіптік оқу орындарымен шектелмей, білім мен дағдыларды өмір бойы алу
мен жаңалау үдерісіне қарай бет алуды талап етеді. Сонымен қатар білім беруді басқаруға
ғылыми көзқарастың, басқару мәдениетінің өзектілігін қамтамасыз ету мен негіздеуге,
басқаруды ғылыми негізде ұйымдастыруға объективті және субъективті сұраныс саланы
басқарудың барлық деңгейлерінде өткір сезіліп отыр. Білім беру ұйымдарын басқару
деңгейінде бұл сұраныс «Нәтижеге бағытталған сапалы білім» моделі арқылы,
жаңартылған білім мазмұнына көшу жағдайында басқару объектісі ретінде орта мектептер
алдына қойылатын міндеттердің түбегейлі өзгеруімен, оның дербестігінің өсуімен, оны
инновациялық үрдіс негізінде ұйымдаcтыру көмегімен ұдайы жаңарту қажеттілігімен,
басқаруға зерттеушілік көзқарасты игерумен, мектепке және оны басқаруға әлеуметтік
талаптардың күшеуінің талаптары ұсынылып отыр.
Осы орайда, білім беру ұйымдарының әдістемелік бағытта сапалы қызмет атқаруына
әдістемелік қолдау көрсетуге облыстық оқу-әдістемелік кабинетінің «Білім сапасын басқару
және менеджмент» бөлімі тарапынан келесі бағыттар жүзеге асырылуда.
Негізгі бағыттары:
230
Білім беру мекемелерінің басшыларына оқу-әдістемелік жұмыстарды ұйымдастыруда
ақпараттық- әдістемелік қамтамасыз ету;
Оқыту мен тәрбие жұмысының озық технологиялары бойынша ақпаратты
қорытындылау және тарату.
Білім беру ұйымдары басшыларының инновациялық, тәжірибелік-эксперименттік
жұмыстарының нәтижелерін зерделеу, жүйелеу, қорытындылау және тарату.
Күтілетін нәтиже:
Білім беру ұйымдары басшыларын әдістемелік қамтамасыз ету арқылы басқару
мәдениетінің жаңа парадигмасын құру болып табылады.
Осы орайда әдістемелік қамтамасыз ету шараларын нәтижеге бағыттау бойынша
бірқатар жұмыстар атқарылып жатыр. Атап айтар болсақ, облыс көлемінде тәжірибелі
мектеп директорларының озық іс-тәжірибесін тарату семинарлары, шеберлік сыныптары
өткізіліп, облыс көлемінде таратылып, жас мектеп директорларының кәсіби шеберліктерін
дамыту бағытындағы коучинг-сессиялары, білім сапасын арттыру бойынша тиімді әдіс-
тәсілдер ұсынатын тәжірибелік семинар-практикумдар, білім алушылардың функционалдық
сауаттылықтарын қалыптастыру мақсатындағы халықаралық апробациялық және негізгі
зерттеулер бойынша ақпараттар, мектеп директорының ғылыми әдістемелік жұмыстары
жөніндегі орынбасарларының шығармашылық белсенділіктерін арттыру мақсатында
өткізілген ғылыми-әдістемелік жұмыстың ең үздік үлгісін анықтайтын байқаулар, мектеп
бітірушілеріне кәсіптік бағдар беретін онлайн конференциялар, «Орта білім беретін үздік
ұйым» байқаулары, таңдау курсының ең үздік авторлық бағдарламасы сияқты үздік
жұмыстар облыс көлемінде таратылды. Соңғы жылдары инновациялық үрдіс тек оқыту мен
тәрбиелеудің ғана емес, мектепті басқару үрдісінде де кеңінен таралуда. Қазіргі заманғы
мектеп директоры дамушы мектепті басқаруға қабілетті менеджер және көшбасшы
реформаторлық қабілетті ұштастыра алатын тұлға болуы керек. Сондықтан республикалық
дәрежеде сыртқы байланыстарды тиімді орнату мақсатында Ы.Алтынсарин атындағы
Ұлттық Білім Академиясымен, «Назарбаев Зияткерлік мектептері» дербес білім беру
ұйымдарының педагогикалық шеберлік орталығымен үнемі байланыс орнатылуда.
Бүгінгі күні қазақстандық білім беру жүйесінің алдында білім сапасының
бәсекелестігін арттыру, шынайы өмірлік кезеңдерге бейімдендіру мәселелері тұр. Осыған
байланысты оқушылардың білім жетістіктерінің деңгейін анықтауға Қазақстан 2011 жылы
TIMSSхалықаралық зерттеуіне қатысқаны сіздерге мәлім.
Осыған орай, Жамбыл облысында 2011 жылы халықаралық TIMSS-2011 негізгі
зерттеуі өткізілді. Облыс бойынша халықаралық зерттеуге 12 жалпы орта білім беретін
мектеп қатысты.
Жамбыл облысы бойынша 4 сыныптар арасындағы қазақ тілінде оқитын
оқушылардың білім сапасы – 51,4% (респ. - 45,2%, респ. - 5 орын), орыс тілінде оқитын
оқушылар - 60%- ды көрсетті (респ. - 54,2%, респ. - 8 орын). 8-сыныптар бойынша қазақ
тілінде оқитын оқушылар - 45,2% (респ. - 42,2%, респ. - 6 орын), орыс тілінде оқитын
оқушылар - 62,6% білім сапасын көрсетті (респ. - 45%, респ. - 1 орын).
Сондай-ақ, мектеп басшыларының басқару шеберліктерін арттыру мақсатында
Қазақстан Республикасының «Кәсіби өсу мен даму» орталығымен және Қазақстан
Республикасының Ұлттық білім беру статистикасы және бағалау орталығымен бірлесіп 2011,
2014 жылдары облыстың басшы кадрлары үшін семинар жұмыстары ұйымдастырылды.
Қазақстан
Республикалық
Педагогикалық
Ғылымдар
Академиясының
ұйымдастыруымен өткізілген «Үздік директор», «Үздік директордың орынбасары» атты
тәуелсіз қоғамдық республикалық байқауында облыстық «Дарынды ер балаларға арналған
мамандандырылған қазақ-түрік мектеп-интернатының директоры Ахмет Гази Чолак 2015
жылғы «Үздік директоры» І Тәуелсіз қоғамдық байқауының жеңімпазы деп танылып,
Қазақстан Республикасының Педагогикалық Ғылымдар Академиясының Мүшесі болып
сайланды. Сондай-ақ, аталған байқауда Т.Рысқұлов ауданы №2 шағын орталықты орта
231
мектеп директорының ғылыми-әдістемелік ісі жөніндегі орынбасары – Сүлейменова Анар
Кәдірбайқызы Республикалық «Үздік мектеп директорының орынбасары» тағы басқа мектеп
әкімшіліктері осындай байқаулардың жеңімпаздары атануда.
Сондай-ақ,«Үш тілде оқытатын мамандандырылған дарынды балаларға арналған»
мектеп директоры Раушанова Рахат Арқабайқызы Қазақстан Республикасының Білім және
ғылым министрлігі «Дарын» республикалық ғылыми-практикалық орталығының
ұйымдастыруымен Астана қаласында өткізілген «Үздік мамандандырылған білім мекемесі-
2015» байқауында бас жүлдені иеленді.
Жамбыл облысының үздік білім беру ұйымдарының басшылары «Лучшие люди в
образовании» халықаралық Энциклопедиясына үздік білім мекемелері мен үздік білім беру
ұйымдарының басшылары ретінде ұсынылып халықаралық энциклопедияға жарияланды.
2011 жылдан бері облыста өткізілетін «Орта білім беретін үздік ұйым» грантын
тағайындайтын байқауына қатысып, берілген критерийлерге сәйкес сапалы қызмет атқарып
жүрген үздік білім беру ұйымдарының басшылары да жетерлік. Атап айтсақ, 2011 жылы –
Меркі ауданы И.Трубицын атындағы мектеп-гимназиясы, директоры - Тлеубердиева Гүлжан
Ержанқызы; 2012 жылы – Тараз қаласа №1 гимназиясы, директоры Тумабекова Алия
Абдрахманқызы; 2013 жылы – Тараз қаласы Бауыржан Момышұлы атындағы №45 қазақ
классикалық гимназиясы, директоры Ниязбекова Айша Бердешқызы; 2014 жылы –
«Дарынды ер балаларға арналған мамандандырылған қазақ-түрік интернаты», директоры
Ахмет Гази Чолак; 2015 жылы – Тараз қаласы №40 гимназиясы, 2016 жылы - «Үш тілде
оқытатын мамандандырылған дарынды балаларға арналған» білім мекемелері грант иегері
атанып облыс әкімінің қаржылай сертификаттарына ие болуда.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың бес институционалдық
реформасын іске асыру мақсатында «100 нақты қадам» Ұлттық жоспарының 76-шы
қадамындағы табысты мектептерді ынталандыру жүйесін құру облыс бойынша жалпы орта
білім беретін мектептердің білім беру мекемелері қызметтерінің тиімділігін бағалау, білім
беру сапасын арттыруға ынталандыру, мақсатында облыс бойынша инновация режиміндегі
«Табысты мектеп» номинациясы бойынша Тараз қаласы әкімдігінің білім бөлімінің №45
Бауыржан Момышұлы атындағы қазақ классикалық гимназиясы, Сондай-ақ Тараз қаласы
№1 гимназиясы, Жуалы ауданы әкімдігінің білім бөлімінің Г.Орджонекидзе атындағы
мектеп-гимназиясы қаржылай сертификаттарға ие болуда.
Мінекей әдістемелік қызметтің тиімділігі мен нәтижелілігінің түйіні осында жатыр
деп ойлаймын. Алдағы уақытта бұдан да жоғары көрсеткішке ие болу үшін мектеп
басшыларын ақпараттық-әдістемелік қамтамасыз ету қызметтері дами түсуі тиіс. Әсіресе
мектеп директорлары 2016 жылдан бастап, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы
25 сәуірдегі №243 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында білім беруді және
ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру
жөніндегі іс-шаралар жоспарының 86-тармағы «Мектеп директорларының қызметін бағалау
мен мониторингтеуді жүргізу бойынша ұсыныстар енгізу» туралы тапсырмасына сәйкес
жергілікті атқарушы органдардың білім беру ұйымдары басшыларын бағалауды жүргізуіне
арналған әдістемелік ұсынымдары бойынша басшылық және басқару сапасының
өлшемшарттары мен дискрипторлары бойынша бағалау ұсынылуда.
Ол үшін Білім беру ұйымын басқарудағы негізгі ұстанымдар яғни, ғылымилық,
басқару мәдениеті, мақсаттылық, жүйелілік, жекелей жауапкершілік, жеке тұлға ретінде
қарау, адамгершілік, сауаттылық, ынтымақтастық, инновациялық даму, жаңа бағытта дамуға
бағыт-бағдар беру, Блез Паскальдің «Мектеп ұжымына әсер етудің екі түрлі жолы бар.
Бірі – ынталандыру, екіншісі әр мұғалімнің білімі мен білігіне күмән келтірмеу. Соңғысы
қашанда өтімдірек болмақ» демекші ынталандыру әдістері арқылы айтарлықтай жетістікке
жетуге мүмкіндік бар.
232
Аталған, әдістемелік ұсынымдағы өлшемшарттарға сәйкес келу үшін мектеп
басшылары тынбай сапалы, нәтижелі қызмет етулеріне әдістемелік сүйемелдеу бойынша
барынша ықпал етуіміз қажет.
Қорыта айтқанда, Тәуелсіздіктің үшінші онжылдығына еркін қадам басқан егемен
еліміздің білім беру саласындағы әдістемелік қызметтерінің міндеттері мен перспективасы
айқын.
Қазақстанды әлемге паш ететін – ғылымы мен сапалы білімі - деп Елбасы Нұрсұлтан
Әбішұлы Назарбаев тілге тиек еткендей білім беру ұйымдарындағы сапалы білім беруді
дамытуда табысты мектептердің қатарын көбейту, инновацияға жаңа қадам басу – басты
міндет десек, болашаққа бағдарланған осы саясат аясында жүзеге асырылып жатқан
қызметтің орындалуына барынша үлес қосу – әдістемелік қызметтің басты міндеті деп
білемін.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. «Білім туралы» ҚР 2007 жылдың 27 шілдедегі №319-ІІІ Заңы;
2. 2016 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2016 жылғы 25 сәуірдегі №243 қаулысымен
бекітілген Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасы;
3. Білім беру ұйымының әдіскері №7 (7)-2015ж.
4. Білім беру мекемесі басшыларының анықтамалығы № 8(72) 2016ж.
Кәсіби құзіреттілікті дамытудағы шығармашылық
топтардың үлесі
Бейсекеева Ф.М.
Жамбыл облысы, Сарысу ауданы
«Абылай хан атындағы орта мектебі»
коммуналдық мемлекеттік мекемесі,
директордың ғылыми әдістемелік
ісі жөніндегі орынбасары
Қазақстан Республикасының білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасы жалпы білім беретін мектептерде еліміздің зияткерлік, дене бітімі
және рухани дамыған азаматын қалыптастыру, оның тез өзгеретін әлемде табысқа жетуін
қамтамасыз ететін білім алудағы қажеттіліктерін қанағаттандыру, еліміздің экономикалық
игіліктері үшін бәсекеге қабілетті адами капиталды дамытуды мақсат етеді. Бұл мақсаттарды
жүзеге асыру үшін ақпараттық қоғамдағы өмір сүру жағдайы мен уақыт талабына сәйкес
әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағдарланған жаңа білім беру жүйесі құрылуда.
Дүниедегі ең абзал нәрсе –адам баласының тәуелсіздігі мен еркіндігі десек, еркін елдің
ертеңі –кемел білім мен кенен ғылымда.
Біздің мемлекетіміз үшін ХХІ ғасыр –дүниежүзілік өркениетке өрлеу ғасыры, білім
бәсекесі ғасыры. Қазақстан республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев: «ХХІ ғасырда
білімін жетілдіре алмаған елдің тығырыққа тірелуі анық. Осы заманғы білім беру жүйесінсіз
әрі алысты барлап, кең ауқымды ойлай білетін осы заманғы басқаруларсыз біз инновациялық
экономика құра алмаймыз» -деп атап көрсеткені баршамызға аян. Мұның өзі білім беру мен
мектепті басқаруда жаңаша педагогикалық құндылықтар көзқарасы тұрғысынан келуді талап
етеді.
Қазіргі білім беру жүйесінің мақсаты–бәсекеге қабілетті маман дайындау.
Халқымыздың заңғар жазушы М.Әуезов «Халық пен халықты, адам мен адамды
теңестіретін- білім» деген пікірі үлкен көрегендік пен даналықтың белгісі. Бүгінгі таңда білім
233
беру саласында болып жатқан өзгерістер мен жаңалықтар аса маңызды және өте тиімді дер
едім. Оған дәлел Қазақстан Республикасы жалпы білім беру ұйымдары басшыларының
біліктілігін арттыру курсының бағдарламасы, деңгейлік курстың ұйымдастырылуы дер едім.
Мектеп басшыларының осы кәсіби біліктілігін арттыру курсына келгелі көңіліме түйгенім,
үйренгенім, өзім үшін алғаным өте көп. Қазіргі уақытта деңгейлік курстан өтіп келген
мұғалімдердің жұмыстарын толық түсініп, бағыт-бағдар беріп, ынтымақтастықпен,
шығармашылықпен жұмыс жасау мектеп өміріне өзгеше бір серпіліс,өзгеріс әкелгендей
болды. Курс барысында алған теориялық білім мен тәжірибені бір мақсат жолында
тоғыстыруды ойладым. Мектептегі тәжірибе кезеңінде мектепті дамыту жоспарын жүзеге
асыру барысында коучингтер мен тренингтер, шеберлік сыныптар мұғалімдерге,
оқушыларға, ата-аналарға үлкен әсер етті. Топтық жұмыс барысында өзара ынтымақтастық,
түсіністік, бір-біріне қолдау көрсету, үйренуге, білуге деген талпыныс, қызығушылық,
шығармашылық сияқты жақсы қасиеттердің дамитынына көзім жетті. Сабақ барысында
оқытудың жеті модулін тиімді пайдалана отырып, барлық оқушыны оқуға қамту,
белсенділіктерін арттыру, қызығушылықтарын ояту, сыни тұрғыдан ойлау, өз ойларын
бүкпесіз айту, ізденімпаздықпен, ұйымшылдықпен жұмыс жасау сияқты көптеген жақсы
қабілеттерді дамытуға мүмкіндік туатынын байқадым.
Мектеп–үйрететін
орта,
оның
жүрегі–мұғалім.
Ізденімпаз
мұғалімнің
шығармашылығындағы ерекше тұсы–оның сабақты түрлендіріп, тұлғаның жүрегіне жол таба
білуі. Сондықтан бүгінгі күні еліміздің білім беру жүйесінде оқыту үдерісін, тың идеяларға
негізделген жаңа мазмұнын қамтамасыз ету міндеті тұр. Осыған байланысты қазіргі таңда
еліміздің білім беру жүйесіндегі реформалар мен сыңдарлы саясаттар, өзгерістер мен
жаңалықтар әрбір педагогтің ойлауына, өткені мен бүгіні, келешегі мен болашағы жайлы
толғануына, жаңа идеялармен жұмыс жасауына негіз болары анық.
Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің
инновациялық
іс-әрекетінің
ғылыми-педагогикалық
негіздерін
меңгеруі-маңызды
мәселелердің бірі. Өзгермелі заман талабына сай жаңа ақпараттық-коммуникативтік
технологияларды меңгеру және тәжірибеде ұтымды пайдалану, оқушыларға нәтижеге
бағытталған сапалы білім беру, жан-жақты дамыған тұлға қалыптастыру-әр мұғалімнің
басты мақсаты. Сондықтан да мектебіміздің ұжымы «Жаңа ақпараттық технологияға
бейімделген білім беру жолдары арқылы оқушылардың білім деңгейін көтеру» деген өзекті
мәселені жүзеге асыру мақсатында жұмыс жасауда. Бүгінгі мақсат-әрбір оқушыға түбегейлі
білім мен мәдениеттің негіздерін беру және олардың жан-жақты дамуына қолайлы жағдай
жасау. Негізгі қағидалары: оқушыға ізгілік тұрғысынан қарау; оқыту мен тәрбиенің бірлігі;
оқушының танымдық күшін қалыптастыру және дамыту; оқушының өз бетімен әрекеттену
әдістерін меңгерту; оқушының танымдық және шығармашылық икемділігін дамыту; әр
оқушыны оның қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне орай оқыту; барлық оқушылардың дамуы
үшін жүйелі жұмыс жасау;оқу үрдісін оқушылардың сезінуі. Әрбір педагогтің инновациялық
іс-әрекетін қалыптастырудың педагогикалық шарттары: инновациялық технологиялар
туралы білімі; оны жан-жақты меңгеруі; инновациялық іс-әрекет диагностикасын меңгеруі;
инновациялық технологияларды тәжірибеге ендіру жұмыстары; инновацияны тәжірибеде
дұрыс қолдану. Инновациялық технологияларды қолдана отырып оқыту-таным әрекетін
ұйымдастырулың ұтымды формасы. Мақсаты-оқу үрдісінің өнімділігін арттыру.
Инновациялық технологияларды қолдану: оқып үйрену, меңгеру, өмірге ендіру, дамыту
кезеңдері арқылы жүзеге асырылады.
Осы орайда білім беруді дамыту жағдайында ғылыми-әдістемелік жұмысты басқару
қалай жүзеге асырылуда? Ұрпақ тәрбиесі ұстаздардың қолында дегенмен, білім мекемесін
тиімді басқару құзыреті бүгінгі әдіскердің тұлғасы мен іс –әрекетіне өте жоғары талап
қоюда. Білім саласын басқарушы шебер ұйымдастырушы болумен қатар ұжымның кәсіби
құзыреттілігін жетілдіріп, инновациялық әдіс –тәсілдерді терең меңгерген, зиялылық пен
ізгілікті бойына жинаған, жауапкершілік пен шығармашылық қасиеттерді бір арнаға
234
тоғыстыра білетін тұлға болуы қажет. «Мұғалімнің айналысатыны – үнемі қозғалып, өзгеріп,
өсетін, өркендейтін тірі адам болғандықтан, біркелкі табан аумай шектеліп қалуға
болмайды... Сабақ беру үйреншікті жай шеберлік емес, ол үнемі жаңадан жаңаны табатын
өнер...»,- дейді Ж. Аймауытов. Мұғалімдерге аса күрделі жауапкершілік өте жоғары міндет
жүктеліп отыр. Ал мұғалім құзіреттілігін қалыптастырып шеберлігін шыңдайтын орта-
мектептің ғылыми әдістемелік орталығы.
Әдістемелік жұмыс – педагог кадрлардың ғылыми-ілімдік, кәсіптік, әдістемелік,
мәдени деңгейін сапалы көтеру бойынша ұжымдық, топтық, жеке жұмыстар жүйесін
қосатын кешенді және шығармашылық даму үрдісі. Ол – оқу-тәрбие жұмысын басқару,
мұғалімдерді жоғары әдістемелік мәдени рухта тәрбиелеу және өз еңбегінің сапасы мен
нәтижесінде талап қоя білудің маңызды бағыты – оқыту тәжірибесінде ұтымды, тиімді
әдістерді шығармашылықпен игеру, бұл оқушылардың танымдық, ойлау қызметін
жандандырып, терең, берік білімді, іскерлік пен дағдыны қалыптастыратын болады.
Мектебімізде алты әдістемелік пән бірлестігі мектеп жұмысын жандандыруда бірлесе
еңбек етуде. Олар: «Асыл қазына» қазақ тілі мен әдебиеті, тарих, «Болащақ» ағылшын, орыс
тілі, «Шамшырақ» бастауыш сыныптар, «Жаратылыстану» география, биология, өзін өзі
тану, «Эврика» математика, физика, информатика және «Әсем өнер» дене шынықтыру,
технология, бейнелеу өнері пән бірлестіктері. Шығармашылық топтар саны үшеу. Олар:
«Зерде» , «Шеберлер», «Қайнар». Мектебіміз аудан көлемінде озат тәжірибені тарату
бойынша тірек мектебі есебінде. Көп жылғы тәжірибесі бар, шығармашыл мұғалімдердің
бастамасымен «Қайнар» озат тәжірибені насихаттау мектебі жұмыс атқарады. Жалпы
алғанда, кез келген жұмыста белгілі бір жетістіктерге жету үшін оның өзіндік ұстанымдарын
сақтау қажет. Бұл жұмысты ғылыми негізде жүргізудің маңызды шарттарының бірі болып
табылады. «Қайнар» озат тәжірибе мектебінің негізгі мақсаты: Мұғалімдердің кәсіби
құзыреттілігін дамыту, сабақта және сабақтан тыс уақытында оқушылардың негізгі
құзыреттіліктерін қалыптастыру жұмыстарын жүйелеу талабы, ұстаздардың кәсіптік
шеберлігін арттыру бағытында үздіксіз жұмыс жүргізу, озық жұмыстарды тарату.
Талаптары:
-әдістемелік жұмыстың ғылымилығы, мұғалімдер мамандығын көтеру жүйесінің
қазіргі ғылым жетістіктеріне бағыт ұстауы,
-әдістемелік жұмыстың жүйелілігі, жүйенің тұтастығы, мақсат, міндет, мазмұн мен
жұмыс әдісінің бірлігі тиімді нәтижеге жетудің көрсеткіші ретінде қаралуы.
- әдістемелік жұмыс пен мұғалімдердің шығармашылық ізденісінің нәтижелі болуы
үшін қолайлы жағдайлар жасау.
Мұғалімдердің бастамасымен құрылған шығармашылық мектептерінің негізгі
қызметі мұғалімдердің кәсіби шеберліктерін шыңдау, озық жұмыстарды насихаттау.
Насихаттак көздері:
Шебер сыныптар,
Дөңгелек үстелдер,
Мектепішілік семинарлар,
Аудандық іс-шараларға қатысу,
Ғылыми-тәжірибелік конференциялар,
Онлайн режиміндегі семинарлар,
Коучингтер,
Іскерлік ойындар.
Аталған іс шаралардың нәтижесі озат тәжірибе мектебінен шыңдалып шыққан қазақ
тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі А.Базарбаевамен, биология пәні мұғалімі А.Ыдырысбаеваның
жұмыстары 2012 жылы республикалық ІІ халықаралық «Орта білім берудің мазмұны:
дәстүрлері мен өзгерістері» тақырыбындағы ғылыми-тәжірибелік конференциясына
қатысып, өзекті баяндамалары мақалалар жинағына, 2012 жылы «Өрлеу» БАҰО АҚ
филиалы Жамбыл облысы бойынша педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру
235
институтының «Білім сапасын басқарудың өзекті мәселелері» тақырыбындағы
республикалық
ғылыми-практикалық
конференция
материалдар
жинағына
А.Ыдырысбаеваның «Педагогикалық технологиялар-білім беру сапасын арттыру құралы»
тақырыбындағы мақаласы енгізілсе, 2016 жылы Жамбыл облысы әкімдігі білім
басқармасының оқу-әдістемелік кабинетінің «Экологиялық ғылыми зерттеу жұмыстары
арқылы оқушылардың шығармашылығын арттыру» тақырыбындағы республикалық
ғылыми-практикалық семинар материалдарының жинағына, биология пәні мұғалімі
А.Ыдырысбаеваның «Экологиялық ғылыми зерттеу жұмыстары арқылы оқушылардың
шығармашылығын арттыру ролі» мақаласы, география пәні мұғалімі Б.Есмуратованың
«Экология және ұлттық ұғым» тақырыбындағы мақаласы енгізілді. Бұл шығармашылық топ
мүшелерінің еңбегінің жемісі.
Мектебімізде I, ІІ және III деңгей бойынша білімдерін жетілдерген 12 мұғалім бүгінгі
таңда мектебімізде «Бастау» атты шығармашылық топ құрып, 2-еуі коуч ретінде жұмыс
жүргізуде. Нәтижесінде өзгерістер мен қайта құрулардың тиімділігі артуы;
-Оқушыларда сыни тұрғылан ойлауының пайда болуы ;
-Топпен жұмыс жандануы ;
-Оқушы үні ;
-Кәсіби әңгіме ;
-Желілік қоғамдастықтардың құрылуы.
Бүгінгі
өзгермелі
заман
талабына
сай
ақпараттық-коммуникативтік
технологиялардың қарқынды дамуына байланысты аудан мектептерімен желілік
қоғамдастық құру арқылы нәтижеге бағытталған білім беруде инновациялық
технологияларды қолдану тиімділігін арттыру мақсатында іс-тәжірибе алмасу өте тиімді.
Желілік қоғамдастық- бұл ақпарат алмасу үдерісі. Сонымен қатар онлайн режимінде сабақ
жүргізу және сабақтарға қатысу, талдау арқылы да мұғалімдердің инновациялық қызметін
дамытуға мүмкіндік зор. Бүгінгі таңда мектебіміздің пән мұғалімдері жоғарыда көрсетілген
инновациялық технологияларды қолданудың оқып үйрену, меңгеру, өмірге ендіру
кезеңдерінен өтіп, дамыту кезеңі бойынша жұмыс жүргізуде. Бұл бағыттағы жұмыстарды
күшейтуде семинар, конференция, тренинг, ашық есік күндері, әдістемелік күн, шебер
сынып, педагогикалық оқу сияқты шаралардың рөлі ерекше.
«Балаға мінез үш алуан адамнан жұғады, біріншісі-ата-анасынан, екіншісі –
ұстазынан, үшіншісі–құрбыларынан»,–деп ұлы Абай айтқандай, жасыратыны жоқ, қазіргі
кезде ата-ананың сұраныс деңгейі биік. Баланы жан-жақты, дені сау, үйлесімді болып өсуіне
ата-анасы мұқият ден қояды және түрлі танымдық қабілеттерін арттыратын түрлі
үйірмелерге қатыстырады. Оның барлығы, әрине, заман талабына сай, бірақ ең бастысы –
адамгершілік, инабаттылық тәрбие–тәрбиенің бастамасы. Осы тұрғыда мектебіміздің
атқарып жатқан жұмыстары ата-ана талабына, оқушы мүмкіндігіне, уақыт ағымына сай дегім
келеді.
Пайдаланған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламасы.
2. Ориентированное оброзование в современной школе. Алматы 2009 жыл, (оқу –методикалық журнал)
3. «Қазіргі кезеңдегі педагогтардың кәсіби құзыреттілігі: проблемалары және даму болашағы» атты
жинағы. Алматы 2009 жыл.
4. М.Валиева. Мектеп қызметін басқару, бақылау жолдары.
Состояние и перспективы методической работы в средней школе
236
Пак Е. А.
заместитель директора по научно-методической
работе КГУ «Средняя школа №31 отдела
образования акимата г. Тараз»
Совершенствование качества обучения и воспитания в школе напрямую зависит от
уровня подготовки педагогов. Общество всегда предъявляло, и будет предъявлять к педагогу
самые высокие требования. Учитель должен знать не только свой предмет и владеть
методикой его преподавания, но и иметь обширные знания, быть современным,
эрудированным человеком, разбираться в различных сферах общественной жизни,
ориентироваться в современной политике, экономике. Этот уровень должен постоянно
расти.
Результат работы школы находится в прямой зависимости от кадрового потенциала,
от уровня профессионального мастерства учителя. Мастерство педагога формируется через
постоянную, систематическую профессиональную учебу на рабочем месте. Поэтому
методическая работа является одним из действенных путей повышения профессионального
мастерства педагога, оказание реальной адресной помощи учителям в развитии их
профессионального мастерства.
Так как требования к учителю на современном этапе постоянно растут, то и
содержание методической работы находится в состоянии постоянного развития.
Методическая работа – это целостная система взаимосвязанных мер, направленных на
всестороннее повышение квалификации и профессионального мастерства каждого педагога,
на развитие и повышение творческого потенциала педагогического коллектива в целом, а, в
конечном счете – повышение качества и эффективности образовательного процесса. Любой
заместитель директора по научно-методической работе знает, что его работа в школе
огромна. Это бесконечный процесс, в основе которого лежит глубокая диагностика
профессиональных потребностей учителей. Научно-методическая работа является одним из
важных компонентов в системе управления учебно-воспитательным процессом. Она
включает целевое стратегическое планирование деятельности всех подразделений работы
школы, грамотное и своевременное внедрение в учебно-воспитательный процесс
инструкций, приказов, положений, изучение с коллективом и внедрение инноваций,
аттестацию, работу с молодыми кадрами, подготовку методических разработок,
методических
рекомендаций,
учебно-методических
пособий
разработку
учебно-
методических материалов, организацию работы с одаренными детьми и многое другое.
Методическая работа сегодня направлена, в первую очередь, на развитие и
саморазвитие индивидуальной творческой деятельности педагога, на социальную защиту
педагогов через оказание систематической адресной помощи с учетом их потребностей и
индивидуальных качеств.
В нашей школе отправным пунктом к планированию работы с кадрами является
диагностика профессиональных потребностей. Какое – то время диагностика
профессиональных потребностей была слабым звеном в моей работе. Знания по системе
организации диагностики я получила на курсах повышения квалификации руководителей
общеобразовательных организаций Республики Казахстан при Центре Педагогического
Мастерства.
Практика показывает, что без диагностики нельзя оптимально управлять какими бы то
ни было педагогическими процессами, ведь смысл диагностирования состоит в том, чтобы
получить реальную и по возможности наглядную картину действительности, оперативную
и надежную информацию о проблемах коллектива в целом и профессиональных
затруднениях каждого. А как планировать работу без такой информации? Изучение
деятельности и личности педагога – необходимая предпосылка повышения качества и
эффективности образовательного процесса, отправная точка, с которой и начинается
237
методическая работа в школе. Когда мы только начали практиковать диагностику
профессиональных потребностей педагогов, то столкнулись с проблемой необъективной
оценки учителями своих потребностей. Возможно «комплекс отличника» является
профессиональной издержкой всех учителей, ведь ни для кого не секрет, что учитель –
публичный человек, который ждет исключительно положительной оценки своей
деятельности. Как следствие – нежелание признавать проблемы в своей работе. При первом
проведении тестирования мы получили результаты, которые были далеки от реальной
ситуации. Исследование показывало, что все без исключения учителя занимаются
самообразованием, постоянно читают методическую литературу, совершенствуют свое
профессиональное мастерство и…успешно справляются со своей работой... Грамотно
спланировать методическую работу в подобной ситуации невозможно. Развивать коллектив,
где большинство убеждено в своей абсолютной компетентности и искренне верит в то, что
не имеет потребностей в профессиональном развитии весьма сложно. Где же решение
проблемы? – В организации комплексной целенаправленной, системной работы с кадрами.
Мы разработали комплекс методических мероприятий, целью которых было заставить
учителей посмотреть на свою работу и на себя в системе педагогической деятельности
критически. Это было массированное и массовое погружение в новые знания, новый опыт,
новую практику. Огромной и актуальной проблемой сегодняшнего дня является нежелание
детей учиться, пресловутая «низкая учебная мотивация». Эта проблема остро стоит и в
нашей школе. А имеют ли высокую профессиональную мотивацию учителя? Методическая
работа в школе начнет приносить результаты только в том случае, если каждый педагог
школы будет заинтересован в личном профессиональном развитии, и развитии школы в
целом. Чем больше удовлетворен учитель своей работой, тем больше он заинтересован в
совершенствовании своего мастерства. Мы начали с того, что задали учителям единственный
вопрос «Если ребенку на моем уроке не интересно, если он на меня не смотрит, если я не
могу найти контакт с родителями, которых вижу каждый день на протяжении 11 лет, какой
вывод я могу сделать о своей работе? Я хороший учитель?»
Удивительно было наблюдать за тем, как на глазах меняются наши коллеги. Как в
старой прописной истине «чем больше мы узнавали, тем обширнее становилось поле
непознанного, тем больше возникало вопросов, чему и как учить».
Повторная диагностика профессиональных потребностей учителей позволила сделать
вывод, что «лед тронулся», у наших коллег появились вопросы и сомнения. Планированию
методической работы предшествует глубокий анализ каждого из ее звеньев с точки зрения
влияния их деятельности на рост педагогического и профессионального мастерства учителя.
Сегодня мы всю работу коллектива строим на основе диагностики, а учителя, зная, что им
будет оказана персональная и своевременная помощь в работе, искренне участвуют в
обмене мнениями, делятся опытом, говорят о проблемах.
В нашей школе не бывает сухих заорганизованных методических мероприятий.
Игры, аукционы педагогических идей, круглые столы, коучинги, тренинги, где идет живое,
бурное обсуждение ситуаций, предлагаются новые нестандартные решения проблем, и
каждый имеет право слова. Почему? Мы поднимаем проблемы, которые волнуют каждого. В
коллективе работают 11 учителей новой формации. Их планы учитываются при
планировании работы школы на год. «Инновационное усовершенствованию учителей» в
нашей школе формируется на основании плана работы профессионального сообщества
«Энтузиаст».
Огромной и пока нерешенной проблемой современного учителя является
самообразование. Не открою Америки, если скажу, что проблема организации
самообразования учителей пока не решена. Большинство педагогов считает «План
самообразования» очередной формальностью. Можно ли директивно заставить учителей
заниматься самообразованием? Опыт показывает, что невозможно. Как организовать
самообразование как процесс сознательной самостоятельной познавательной деятельности?
238
В педагогическом словаре говорится, что «САМООБРАЗОВАНИЕ – это целенаправленная
познавательная деятельность, управляемая самой личностью; приобретение систематических
знаний в какой - либо области науки, техники, культуры, политической жизни и т.п.» Это
говорит о том, что толчком к самообразованию должен стать внутренний посыл,
потребность в знаниях, которая исходит от самого учителя. Можно ли заставить учителя
заниматься самообразованием, если у него отсутствует мотив?.. Ответ лежит на
поверхности.
Причины, которые чаще всего называют учителя - это отсутствие времени, нехватка
источников информации, отсутствие стимулов и др. Это всего лишь проявление инертности
мышления и лености ума, так как самосовершенствование должно быть неотъемлемой
потребностью каждого педагога. А где её взять?
Самообразование - это потребность творческого и ответственного человека любой
профессии, тем более для профессий с повышенной моральной и социальной
ответственностью, каковой является профессия педагога. Научить творчеству нельзя.
Развить способность к самообразованию у взрослого человека можно только в
исключительных случаях. Саморазвитие - признак профессионала высокого класса.
Немаловажно учитывать такие факторы, как интеллект, трудолюбие, наличие цели, высокий
уровень мотивации и многое другое. Каждый ли современный учитель обладает этими
качествами? Уверена, что «самообразование» ради «галочки» никому не нужно. На мой
взгляд, эта работа должна быть индивидуальной и дифференцированной.
Перечисленные трудности свидетельствуют о том, что в школе необходимо создать
благоприятные условия для развития самообразования педагогов с целью формирования
высокого профессионального мышления, организационной культуры, устойчивой
потребности в самосовершенствовании, непрерывного стремления к изучению опыта
самостоятельного приобретения знаний.
И вновь нам на помощь приходит диагностика. Системная работа по организации
самообразования начинается с аналитической деятельности. Это позволяет выявить как
слабые, так и сильные стороны готовности педагогов к самообразованию.
Роль методической службы на первом этапе заключается в том, чтобы на основе
материалов диагностики помочь учителям сформулировать, откорректировать темы по
самообразованию, грамотно спланировать работу. После выбора тем составляется реестр.
Самообразование каждого будет значимым в том случае, если оно определяется
проблематикой конкретной школы, класса, ученика. Без внутреннего мотива самого
учителя, потребности к саморазвитию, стремления к самосовершенствованию
эффективность различных курсов повышения квалификации, семинаров и конференций,
коучингов, менторинга и в целом вся система методических мер,- будет неэффективной, а
процесс самообразования педагога останется пустой формальностью. Учителю должна
быть предоставлена возможность самому выбрать направление деятельности, которое
определяется уровнем его профессионального мышления и мастерства.
В каждой школе есть сложившиеся традиции. Важно с внедрением инноваций
сохранение и развитие положительного опыта, накопленного годами. Участие педагогов в
методической инновационной деятельности способствует в конечном итоге формированию
личной педагогической системы и индивидуального стиля педагогической деятельности.
Для того чтобы справиться с проблемами, в первую очередь административному
корпусу школы необходимо постоянно заниматься самообразованием. Важно не только
правильно определить и ранжировать круг возникающих и интересующих проблем,
подобрать литературу для изучения, но и применить приобретенные знания на практике.
Результаты самообразовательной деятельности членов администрации должны становиться
достоянием членов педколлектива, оказывать эффективное воспитательное влияние, как на
совершенствование управления, так и на жизнедеятельность школы в целом.
239
Инновационный опыт работы школы в условиях
обновления содержания образования
Кайкенова А.А.
г.Павлодар, СОШ № 21
Для реформирования образования актуальным является обновление принципов связи
в системе подготовки специалистов, которая нацелена на целостное развитие личности, на
создание условий и возможностей профессиональной и социальной адаптации личности в
обществе [1].
Современная школа живет в условиях постоянной модернизации. Появляются новые
концепции и новые общественные институты. В таких условиях педагогический коллектив
не может стоять на месте, и поэтому инновационная деятельность общеобразовательного
учреждения в целом и каждого члена педагогического коллектива отдельно должна стать
реальностью дня. Одним из важнейших результатов работы школы в инновационном режиме
является формирование управленческо - педагогического коллектива, владеющего проектно-
исследовательскими, экспертными способами деятельности, способного к разработке и
реализации проектов развития образовательной практики [2].
Главную роль в создании инновационного режима в школе должна сыграть
методическая служба. Работа методической службы средней общеобразовательной школы
представлена в виде следующей схемы (приложение А).
В данной схеме особое место отводим педагогическому совету, который определяет
направление работы школы.Организация деятельности педагогических советов занимает
особенное место в вопросах организационно-исполнительской деятельности администрации,
способствует реализации демократических принципов в управлении школой и
формировании педагогического коллектива, решению педагогических проблем, связанных с
функционированием и совершенствованием учебно-воспитательного процесса[3].
Методический совет школы куда входят заместители директора по научно-
методической и учебной работе, руководители методического объединения,обеспечивает
выработку концепции развития, координацию и согласование действий по выполнению
программ и проектов в школе. Вопросами сопровождение педагогов по вопросам
качественного преподавания и выполнения программ обучения занимается методическое
объединение учителей, а именно руководитель МО. Руководители методического
объединения образуют центр информатизации, обеспечивая сбор, накопление,
систематизацию, полное и оперативное распространение законодательных, нормативных и
учебно-методических документов, координирование использования информационных
ресурсов и внедрения технологий обучения в образовательной практике и передают
информацию учителям методического объединения.
Каждый учитель методического объединения работает над определенной темой
самообразования, планирование которого рассчитано на 3 года или 5 лет. По завершении
работы по теме самообразования каждый учитель на заседании методического объединения
обобщает свой передовой опыт, обсуждаются результаты его работы и даются рекомендации
по распространению. Педагогов обобщающих и распространяющих свой опыт мы
объединяем в педагогические мастерские, руководит которым опытный педагог (сам
обобщивший опыт), освобожденный от классного руководства. Педагогическая мастерская
занимается формированием действенной системы распространения и обобщения передового
опыта. Учителя школы защищали свой опыт на городском, областном уровнях.
Наша школа является инновационной и реализует эксперимент по формированию
конкурентоспособной личностив условиях профилизации образования через партнерское
взаимодействие Школа-Вуз. Оптимальная профессиональная и социальная адаптация
240
личности в обществе, как показывает практика, возможна при взаимодействии уровней
образования.
Цельэксперимента:создание моделиформирования конкурентоспособной личностив
условиях профилизации образования через партнерское взаимодействие Школа-Вуз
Приоритетными направлениями реализации эксперимента являются:
1.Оптимизация учебно-воспитательного процесса,направленная на достижение
высокого качества результатов обучения, успешное выполнение требований ГОСО и
инновационных образовательных программ с целью развития готовности учащихся к
продолжению образования после окончания школы; формирования компетенций учащихся,
развития личности учащихся.
2.Работа с педагогическими кадрами:поддержка педагога, направленная на развитие
его готовности к субъекту – субъектному развивающему взаимодействию.
3.Инновационная деятельность школы, включающая работу с одаренными
учащимися, которая направлена на расширение проводимых мероприятий и на создание
условий для раскрытия, развития и реализации творческих, учебно-исследовательских
способностей учащихся, способствующих формированию конкурентоспособной личности; с
родителями предполагающая повышение степени активного участия родителей в жизни
школы, активизировать родителей регулярно посещать родительские собрания,
общешкольные и классные мероприятия; работа по формированию физически здоровой
личностичерез организацию профилактической работы по сохранению и укреплению
здоровья.
Анализируя деятельность школы в режиме эксперимента можно отметить следующее:
1.Оптимизация учебно-воспитательного процесса заключалась в организации
предпрофильного о профильные обучения в режиме взаимодействия с Вузами.Организация
предпрофильной подготовки и профильного обучения осуществлялась на основе
нормативных документов МОН РК. В данном направлении мы исходили из того, что
профильное обучение и первый его этап – предпрофильная подготовка – призваны помочь
ученику найти своё место в жизни, т.е. помочь самоопределиться – знать четкие ответы на
главные вопросы кем я хочу стать в этой жизни и почему, могу ли я выбрать именно этот
путь, что и как для этого мне необходимо сделать, т.е создавали условия для формирования
конкурентоспособной личности.
Профильное обучение позволяет более полно учитывать интересы, склонности и
способности учащихся, создавать условия для обучения старшеклассников в соответствии с
их профессиональными интересами и намерениями в отношении продолжения образования.
В связи с этим в школе внедрены спецкурсы по предпрофильной подготовке
учащихся, такие как: «Теория и практика анализа текста», «Логика», «Условия успешной
коммуникации», «Решение задач по химии», «Текстовые задачи и пути их решения»,
«Методы решения физических задач», «Биология в задачах». Курс «Логика» начинается с 1-
го класса.
За годы работы в режиме эксперимента в школе сформировалась своеобразная
технология профильной ориентации в 8-9 классах, включающая в себя следующие
составляющие:
1.
Диагностика познавательных интересов и профессиональной направленности;
2.
Проведение классных часов «Выбирая профиль, выбираешь профессию», «Куда
пойду учиться после 9 класса»;
3.
Проведение
родительских
собраний
в
8-9
классах
«Профиль.
Образование»,«Карьера», в 10-11 классах «Современная ситуация на рынке труда и выбор
профессии».
4.
Оформление сменных стендов «Я выбираю профессию», «Выпускнику»,
расположенных в фойе школы;
5.
Встреча с ППС Вузов региона на предмет самоопределения
241
Опыт работы показывает, что при всём многообразии средств педагогического
сопровождения самоопределения школьников, центральным направлением работы школы со
старшими школьниками должно стать информационное сопровождение профильного
обучения, которое охватывает всех участников учебно –воспитательного процесса: учеников,
учителей и родителей.
В рамках предпрофильной подготовки и профильного обучения формируется набор
курсов по выбору. Большинство курсов рассчитано на 34 часа. Курсы направленны на
профильную ориентацию и развитие интереса к определенному профилю или направлению.
В профильных классах учеными Инновационного Евразийского университета
читаются спецкурсы «Специальные методы решения уравнений и неравенств», «Теория
вероятности и матстатистики», «Научные основы познания». Учеными с Павлодарского
государственного университета им.С.Торайгырова ведутся спецкурсы по следующим
тематикам «Методы решения сложных задач по физике», «Физические методы исследования
природы». Содержание данных спецкурсов направлено на формирование у учащихся
естественно-научной картины и направляет их на выбор технических специальностей при
поступлении в Вуз.
Реализация эксперимента осуществляется под руководством ученых (2- х кандидатов
педагогических наук)Инновационного Евразийского университета они образуют проектную
группу,занимающуюся внедрением эксперимента в образовательный процесс. Неотъемлемой
Достарыңызбен бөлісу: |