«Өрлеу» біліктілік арттыру ұлттық орталығы ақ Қазақстан республикасы білім беру жүйесінің басшы жәНЕ

 
 
30 
 
 
Данные  социологического  опроса  показывают,  что  основным  фактором 
инновационного  развития  повышения  квалификации  ППС  является  профессиональный 
ресурс  самих  преподавателей.  В  связи  с  этим  провели  следующее  исследование,  цель 
которого  анализ  с  целью  совершенствования  мотивации  в  изучении  и  обобщении 
собственного  профессионального  развития,  передового  педагогического  опыта  ППС.  Для 
достижения поставленной цели решались следующие задачи: изучить понятие и особенности 
мотивации  изучения  и  обобщения  собственного  профессионального  развития  ППС, 
рассмотреть  основные  формы  и  методы  мотивацииизучения  и  обобщения  собственного 
педагогического опыта ППС, провести анализ факторов, мотивирующих ППС всобственном 
профессиональном развитии, обобщить результаты исследования. 
Для 
исследования 
была 
определена 
методика 
«Изучение 
мотивации 
профессиональной  деятельности»  К.Замфира  в  модификации  А.Реана  и  подобраны 
диагностики  определения  уровня  готовности  педагога  к  изучениюи  обобщению 
собственного  профессионального  развития  и  педагогического  опыта  в  профессиональной 
деятельности [4]. 
Изучение  мотивации  профессиональной  деятельности  по  данному  вопросу  показало 
следующие результаты (диаграмма, рис.2). 
 
. 
 
 
Рис.3. Мотивация в изучении и обобщении собственного профессионального развития 
ППС 
 
В  результате  обработки  результатов  исследования  получился  следующий 
мотивационный  комплекс,  где  ВМ  (внешняя  мотивация),  ВПМ  (внешняя  положительная 
мотивация, ВОМ (внешняя отрицательная мотивация), который показывает, что активность  
ППС  в  изучении  и  обобщении  собственного  опыта  мотивирована  самим  содержанием 
деятельности,  стремлением  достичь  позитивных  результатов[4].  Данные  показывают 
высокий  вес  внутренней  и  внешней  положительной  мотивации  и  низкий  –  внешней 
отрицательной, что говорит о понимании необходимости изучения и обобщения передового 
педагогического опыта. 
Анализ  всей  исследовательской  работы  показал,  что  препятствующими 
профессиональному  развитию  факторами  являются  прежде  всего  личностные.  Недостаток 
времени  отмечен  как  один  из  наиболее  значимых  препятствующих  факторов.  Среди 
стимулирующих  факторов  ППС  выделяют  методическую  работу  (методическая  учеба, 
консультации методистов и др.) в филиале, обучение на курсах, зарубежные стажировки, что 
в  первую  очередь  и  способствует  повышению  профессионального  развития  и  повышения 
передового  педагогического  опыта.  Отмечается  стремление  отдельных  педагогов  к 

 
 
31 
 
карьерному  росту,  потребность  в  достижении  профессионального престижа,  и  уважения  со 
стороны коллег. Значительная часть профессорско-преподавательского состава выдвигает на 
первый план участие в методической работе по вопросу изучения и обобщения своего опыта 
и повышению квалификации, что непосредственно способствует профессиональному росту.  
Здесь  хочу  оговорить,  что  повышение  квалификации  ППС,  изучение,  обобщение  и 
распространение  передового  педагогического  опыта  проводится  через  разные  формы: 
конкурсы  педагогического  мастерства  («Лучшая  учебная  программа»,  «Лучший  УМК»), 
организация  и  проведение  научно-практических  конференций,  семинаров,  мастер-классов, 
круглых столов, практикумы, тренинги, методические выставки, участие в республиканских 
и  международных  конференциях  и  семинарах,  а  также  активное  участие  в  издательской 
деятельности  (монографии,  учебное  пособие,  методические  рекомендации,  сборники, 
написании  статей  и  др.).Так  за  2015  год  сотрудниками  филиала  были  опубликованы  64 
статьи и 1 монография.  
Значим  тот  факт,  что  к  началу  реализации  модернизации  системы  образования  в 
Восточно-Казахстанской  области  доля  преподавателей,  повышающих  уровень  своей 
профессиональности,  отвечающих  современным  требованиям  к  условиям  осуществления 
образовательного процесса, в 2014 году составляла 39%. Сегодня этот показатель - 86,26. 
Актуальность 
исследования 
обусловлена 
необходимостью 
переосмыслить 
традиционные  представления  об  инновационном  педагогическом  опыте  в  соответствии  с 
современными  требованиями  общества  к  качеству  образования  в  целом.  Общество 
нуждается  в  модернизации  региональной  системы  образования,  однако  наблюдается 
недостаточная теоретическая разработанность содержания и структуры организации данного 
процесса  на  основе  инновационного  педагогического  опыта.  Актуальность  данных 
направлений  подчеркивается  повышенным  вниманием  государства  к  проблемам 
образования, принятием Приоритетного национального проекта «Образование»[5]. 
Проведенное  нами  исследование  подтвердило,  что  инновационный  педагогический 
опыт 
выступает 
фактором 
модернизации 
региональной 
системы 
образования. 
Эффективность  процесса  модернизации  зависит  от  педагогического  проектирования, 
включающего разработку и реализацию модели внедрения инновационного педагогического 
опыта  как  фактора  модернизации  региональной  системы  образования  и  организационно- 
педагогических  условий.  Не  все  аспекты  изучены  нами  с  достаточной  степенью  полноты, 
однако общий подход исследован, апробирован и дал положительные результаты. 
Полученные  результаты  исследования  могут  быть  использованы  при  организации  и 
модернизации  региональной  системы  образования  в  целом  и  отдельных  образовательных 
организациях  в  частности,  в  системе  обучения  специалистов  управления  образования,  в 
разработке тренингов и семинаров. 
Выполненные  исследования  и  полученные  результаты  позволили  сформулировать 
основные выводы: 
1.Содержание  образования  новых  образовательных  систем,  учебно-методических 
комплексов  отвечает  характеристикам  инновационного  содержание  образования, 
соответствует  современным  целям  образования;  интегрирует  сильные  стороны  формально-
знаниевого  и  личностно-деятельностного  подходов  в  образовании,  является  актуальным, 
полезным,  реализуемым,  способным  повышать  эффективность  деятельности  субъектов 
образования. 
2.Изучение  и  обобщение  передового  педагогического  опыта  представляет  собой 
процессуальную систему,  соответствующую  по содер-жанию инновационной деятельности, 
а  по  способу  -  управленческо-  педагогической;  а  также  способствующую  освоению  
преподавателями  ИПК  научно  обоснованного  новшества  и  преобразованию  всей  системы 
повышения квалификации. 
3.Система 
деятельности  методиста  поизучению  и  обобщению  передового 
педагогического 
опыта 
базируется 
на 
принципах 
субъектности, 
креативности, 

 
 
32 
 
самостоятельности,  взаимодействия  субъекта  и  объекта  и  позволяет  комплексно  решать 
задачи этого процесса 
4.Содержание  деятельности  определяют:  главная  функция  методиста  -  методическое 
обеспечение,  направленное  на  создание  условий  для  эффективного  изучения  и  обобщения 
передового педагогического опыта, направления деятельности  - инвариантное (организация 
учебы ППС по данному направлению) и вариативное (опытно-экспериментальная работа на 
базе филиалов АО «НЦПК «Өрлеу»); управленческие функции и инте- грация традиционных 
и  интерактивных  методов  и  форм  повышения  квали-  фикации  и  работы  методической 
службы. 
5.Технология  деятельности  методиста  по  изучению  и  обобщению  передового 
педагогического  опыта  как  процесс  реализуется  в  соответствии  с  функциями 
управленческого  цикла:информационно-аналитической,  мотивационно-целевой,планово-
прогностической,организационно-исполнительской,контрольно-диагностической, 
регулятивно- коррекционной. 
6.Критериями  совершенствования  деятельности  методиста  определены  результаты 
созданных  условий  изучения  и  обобщения  передового  педагогического  опыта:  готовность 
ППС  к  изучению  и  обобщению  своей  деятельности;  обобщение  и  распространение 
инновационного педагогического опытапреподавателей филиала и инновационный характер 
совершенствования деятельности самого методиста. 
7.Результаты  экспериментальной  работы  показали,  что  произошли  положительные 
изменения  во  всех  интересующих  нас  сферах  деятельности  и  личности  педагогов  и 
методистов: мотивационной, когнитивной, креативной, технологической  и рефлексивной. У 
преподавателей 
института 
повышения 
квалификации 
произошли 
изменения 
в 
профессиональной  педагогической  деятельности  на  содержательном  уровне,  заметно 
улучшились  показатели    готовности  к  разработке  УМК.  У  преподавателейфилиала 
отмечается  значительный  рост  показателей  инновационной  деятельности,  он  связан  с  тем, 
что  в  условиях    института  у  методиста  есть  возможность  корректировать  деятельность  по 
освоению требований к УП, УМК, межкурсовой деятельности с помощью различных форм 
методического  сопровождения.  Стабильность  мотивационного  компонента  и  у 
преподавателей,  и  у    методистафилиала  объясняется  тем,  что  и  преподаватели  осознанно 
включаются в процесс внедрения, и у них назрела необходимость изменения. 
Проведенное  исследование  не  претендует  на  полное  раскрытие  всех  проблем 
изучения  и  обобщения  передового  педагогического  опыта  в  деятельности  методиста. 
Требуется  дальнейшая  разработка  вопросов  совершенствования  деятельности  методиста 
системы  повышения  квалификации  в  реализации  принципов  преемственности  и 
непрерывности подготовки преподавателей по следующим направлениям: 
1)формирование  методической  службы  филиала  по  изучению  и  обобщению 
передового педагогического опыта; 
2)взаимодействие  со  структурами  АО  «НЦПК  «Өрлеу»,  занимающихся  изучением  и 
обобщением инновационного передового педагогического опыта. 
 
Список литературы: 
1.
 
План работы   филиала  акционерного общества  «Национальный  центр повышения квалификации 
«Өрлеу» институт повышения квалификации педагогических работников  по Восточно-Казахстанской области 
на 2016 год. 
2.
 
Корнилова Т. В., Смирнов С. Д.. Методологические основы психологии. — СПб.: Питер. — 320 с.: 
ил. — (Серия «Учебное пособие»)., 2006  
3.
 
Климова  Т.Е,  Педагогическая  диагностика:  Учебное  пособие.  —    Магнитогорск:  Лаборатория 
проблем непрерывного образования, 2000. – 126с. 
4.
 
Замфир К. (в модификации А.Реана). Диагностика мотивации профессиональной деятельности (в 
том числе, педагогической) См.: Реан А.А., Коломинский Я.Л. Социальная педагогическая психология. – СПб., 
1999. С. 235-237. 
«Lesson Study» - тәжірибе арқылы мұғалімнің кәсіби 

 
 
33 
 
біліктілігін жетілдіру тәсілі 
 
Өрлеу» БАҰО АҚ, ҚР ББЖ ҚБАРИ,  
«Инновациялық даму және әдістемелік 
 қамтамасыз ету» бөлімінінің 
 бас маманы п.ғ.к. Базарбекова Р.Ж. 
 
Білім  берудегі  инновация  оқытудың  жаңа  тәсілдемелерінен,    жаңа  бағыттарынан 
тұратыны  белгілі.  Оқытудағы  жаңа  бағыттар  жеке  мұғалімнің  немесе  тұтас  ұжымның  озық 
тәжірибелерімен танысу, зерттеу арқылы игеріледі. Бұл үдеріс белгілі бір басқаруды, жүйелі 
түрде  ұйымдастыруды  қажет  етеді.  Оқытудың  барлық  технологияларын  дидактикалық, 
компьютерлік, модульдік, проблемалық т.б. қай түрін болмасын ең бірінші  жүзеге асырып, 
тәжірибеде қолданатын ол – оқытушы мұғалім. 
Мектептің  оқу-тәрбие  үдерісіне  жаңа  технологияны  енгізу  барысында  мұғалімге 
кеңесші, тәрбиеші, бағыт беруші қызметін  атқаруға тура келеді. Бұл мұғалімнен тек пәндік 
білімді ғана емес, қазіргі заманғы педагогика және психологиядан, оқыту мен тәрбиелеудің 
технологиясынан білімді қажет етеді.  
Қазіргі  кезде  мұғалімнің  кәсіби  біліктілігін  арттыруда  өз  әрекетіне  талдау  жасап, 
рефлексия  жасаудың  қаншалықты  маңызды    екені  түсінікті.    Дегенмен  мұғалімге  тек  өз 
тәжірибесі  арқылы  үйрену  қиын  және  ол  үнемі  табысты  бола  бермейді.  Сондықтан  ұжым 
болып  сабақты  талдау  мұғалімдер  үшін  өте  пайдалы.  Бұл  мектептің  білім  беру  жүйесінде 
кеңес дәуірінен бері  қалыптасқан үрдіс.  Ал ұжым болып бірігіп сабақ жоспарын құру, ұжым 
болып  сабақ  мақсатын  құру,  ары  қарай  сол  мақсатқа  жеткен-жетпегенін  бақылау,  сабақты 
зерттеу  –  бұл  білім  мазмұнын  жаңартудағы  жаңа  бағыттың  бірі.  Бұл  тәжірибе  әдістемелік 
құралдарда  «Lesson Study» деп айтылып жүр. Lesson Study, яғни  сабақтағы зерттеу мектеп  
тәжірибесінде  ХІХ  ғасырдың  70-жылдарында  Жапонияның  бастауыш  сыныптарында 
қолданыла бастаған.
 
Қазіргі  күні    Lesson  Study  білім  сапасын    халықаралық  зерттеулерде  (PISA,TIMSS)  
алдыңғы  орындарды  иеленетін  шығыс  елдері  Жапония,  Сингапур,  Гонконг,  Қытайда  және 
батыс европа елдері АҚШ, Ұлыбритания, Швеция, Канадада кеңінен таралып отыр. 
Бұл  тәсіл бойынша мектептегі әдістемелік бірлестік сияқты мұғалімдер топ  құрады. 
Топқа  біріккен  мұғалімдер  бірге  сабақ  мақсатын  құрады,  сабақта  қолданылатын  тәсілдерді 
бірігіп таңдайды, бір сөзбен айтқанда бірігіп, ақылдаса отырып сабақ жоспарын құрады. Ары 
қарай осы сабақ практикада қаншалықты нәтижелі, табысты болатынын зерттейді. Сабақты 
зерттеп  талдау  арқылы  басқа  мұғалімдер  қолданылған  тәсілдердің  табысты  болатын-
болмайтынына    нақты  іс-әрекет  барысында  көз  жеткізеді.    Бірлесіп  жоспарлау,    бірлесіп 
талдау,  бірлесіп қадағалау арқылы  оқыту туралы бірлескен пікір қалыптасады. 
Lesson Study мұғалімге барлығынан хабардар болып, өмір бойғы тәжірибесінде әрбір 
оқушының қажеттілігін ескеріп отыруға мүмкіндік береді. 
Сабақтағы  зерттеу  жұмысы  мұғалімнің  кәсіби  шеберлігін  шыңдауға,  өз  жұмысына 
қызықтыруға  көмектеседі.  Әр  мұғалім  әртүрлі  дереккөздерден  жинаған  оқу  материалдарын  
өз  сабақтарына  бейімдеп,  қолдана  алады.  Сабақты  зерттеу  мұғалімнің  білім  саласындағы 
өзгерістен  оқшауланып  қалмауын  болдырмайды.  Мұғалімнің  сабақ  беру  мәдениеті  өседі, 
басқа  мұғалімдермен  қарым-қатынас  арқылы  өзінің  жеке  тәжірибесімен  бөліседі,  өзіндегі 
кемшіліктерді байқайды. 
Дәстүрлі өтетін ашық сабақ кезінде мұғалім оқушыға емес, өзінің әрекетіне көп көңіл 
бөледі,  көбінесе  «сабақты  қалай  беремін?»,  «сабағым  қалай  шығар  екен?»  деп  соған 
алаңдайды.  
 
 
     Ашық сабақ 
Lesson Study (зерттеу сабағы) 

 
 
34 
 
Мұғалімнің өз еркімен өткізіледі 
Жоспарлы, міндетті түрде өткізіледі 
Мұғалімді бақылайды 
Оқушыны бақылайды 
Жоспарды жеке өзі жасайды 
Жоспарды бірігіп, ақылдасып жасайды 
 
Ал  Lesson  Study  кезінде    мұғалім  ең  бастысы    оқушыларды  дамытуға,  оқу  ортасын 
құруға  назар  аударады.  Сонда  ғана  оқушылар  ақпаратты  енжар  қабылдамай,  оқу  үдерісіне 
белсенді қатысатын болады.  
Сабақты зерттеудің мынадай артықшылықтары бар: 
1.
 
Сабақты зерттеу белгілі бір мақсатқа бағытталады; 
2.
 
Кәсіби біліктілікті арттырудың бір тәсілі 
3.
 
Әріптестер арасындағы өзара қарым-қатынас орнатады; 
4.
 
Мектепте білім берудің жаңа бағыты 
5.
 
Кері байланыс, өз жұмысын талдау 
 Lesson Study-ді, яғни сабақты зерттеу мынадай қадамдардан тұрады: 
1.Бір пәннен сабақ беретін пән мұғалімдері немесе бастауыш сыныптың 4-6 мұғалімі 
бірігіп  топ  құрады.    Мұғалімдер  белгілі  бір  нәтижеге  жетуді  көздейтін,  өзара  сыйластыққа 
құрылған талаптарды  құрастырып алады. 
2.Топтағы  мұғалімдер  сабақты  зерттеудегі  басты  мәселені  анықтап  алады,  мысалы 
«А»  деген  баланың  оқуын  жақсарту  үшін  «Х»  тәсілді  біз  қалай  тиімді  пайдалана  аламыз?
 
3.
Топ мұғалімдері қандай сыныпқа зерттеу сабағын ұйымдастыратынын және қай оқушыны 
зерттейтінін  алдын-ала  ақылдасып  анықтап  алады.  Сыныпта  оқитын  оқушылардың  ішінен 
жоғары,  орта,  төмен  көрсеткіштері  бар    үш  оқушыны  (А,Б,В)  таңдап  алады.  Lesson  Study-
діңаяғында әр оқушыдан қандай нәтиже күтетіні туралы қысқа жазып қояды. 
4.Топ  мұғалімдері  бірігіп  зерттеу  сабағының  жоспарын  жасайды.  Жоспар  жасау 
барысында  зерттелетін    үш  оқушының  деңгейіне  қарай  тапсырмаларды  іріктеп  алады.
 
5. Топтың ішінен  бір мұғалім зерттеу сабағын жүргізеді де, қалған  мұғалімдер зерттелетін 
оқушыны ерекше назарға алып, байқағандарын жазып отырады.
 
6.  Сабақтан  кейін  мұғалім  бірнеше  оқушыдан  зерттеу  сабағы  туралы  пікірлерін 
тыңдайды. 
7. Сабақ бітісімен топ мұғалімдері сабақты талдауға кіріседі. 
Сабақты талдау төмендегі құрылым бойынша жүргізіледі: 
-
 
бақылауға  алынған  оқушылардың  оқу  нәтижесі  жоспарлау  кезінде  алдын-ала 
жасаған болжамға сәйкес келген-келмегенін салыстырады. 
-
 
сыныптың жаппай сабаққа қатысу деңгейі тексеріледі; 
-
 
зерттеу  сабағының  барысы  мен  оқыту  үдерісі  қалай  ұйымдастырылғаны 
анықталады; 
-
 
зерттеу  сабағында  қойылған  оқу  мақсатының  нәтижеге    жеткен-жетпегені 
анықталады; 
-
 
зерттеу  барысында  анықталған  мәселелердің  негізінде  келесі  сабақтың  сабақ  
мақсаты қойылады;  
-
 
топ мұғалімдері келесі зерттеу сабағының жоспарын бірігіп жасайды.
 
Lesson  Study-дің  2-3  циклінен  кейін  топ  оқу  мен  оқытуға  өзгерту  енгізу  жөнінде 
ақылдасып, шешім қабылдайды. 
Мектепте  шағын  топ  құрып,  сабақты  зерттеу  жұмысына  мектептің  әкімшілігін  де 
қатыстырған  дұрыс.  Себебі  бұл  жерде  ұстанатын  негізгі  қағида  тек  сол  сабақтың  табысты 
болуы ғана емес, мектепте оқытудың жалпы сапасын жақсартуға бағытталады. Lesson Study-
ді  жүргізуді  мектептің  оқу  жоспарына  енгізіп,  оны  жүргізу  мұғалімдерге  міндеттелген 
жағдайда  ғана  бұл  әдіс  табысты  болады.  Сондай-ақ  әрбір  сабақты  жоспарлауға  кеткен 
мұғалімдердің уақытын да есептемеуге болмайды. Сондықтан мұғалімнің еңбегіне төленетін 
жалақы  мәселесі  де  дұрыс  шешімін  табуы  керек,  себебі  Lesson  Study  жүйелі  түрде  үздіксіз 
жүргізілетін, ұзақ уақытты қажет етеді. 

 
 
35 
 
Сабақты  зерттеу  кезінде    мұғалімнің  іс-әрекеті  ғана  емес,  оқушылардың  оқу  әрекеті 
бақыланады.  
Көп  жағдайда  мектепте  жүргізілген    академиялық  зерттеулер  шынайы  болмайды,  
онда  өмірден  тыс  қалған  ақпарат  басым  келеді.  Ал  егер  мұғалімдер  Lesson  Study  арқылы, 
яғни нақты сабақ беру тәжірибесі  (практика) арқылы зерттеу сабағын жүргізумен айналысса 
мектептегі  оқытуды  жақсартуға  мүмкіндік  ашылар  еді.  Сондықтан  да  аудандық  немесе 
облыстық  оқу-әдістемелік камтамасыз ету  бөлімінің мамандары мұғалімдердің кәсіби және 
ғылыми  біліктілігін  арттыру  мақсатында  осы  әдісті  қолдану  мүмкіндігін  мұғалімдерге 
түсіндіріп,  оны  ұйымдастыруға  көшбасшы  болса,  онда  Lesson  Study  тәсіліне  деген 
қызығушылық артып, оның құндылығы кеңінен мойындалар еді.  
 
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
 
1.
 
Пит Дадли. Lesson Study: нұсқаулық. Астана 2015. 
2.
 
Асхат Әлімов.  Интербелсенді әдістемені мектепте қолдану. Алматы, 2015ж. 
 
 
Білім мазмұнын жаңарту аясында педагогтың кәсіби  
қалыптасу моделін жүзеге асыру 
 
Бисалиева А.Т. 
«Сәулет» мектеп-лицейінің 
 оқу ісінің меңгерушісі 
 
Бәсекеге  қабілеттілік  деңгейін  айқындайтын   негізгі  өлшемдердің   бастылары    білім 
саласымен тікелей байланысты. Қазіргі таңда білімнің өзектілігі күннен-күнге өсе түсуде. 
Әлемдегі ең жақсы мектеп жүйелерінің тәжірибесіне сүйенетін болсақ, білім сапасын 
арттыруға  себеп  болатын  үш  фактор  анықталған:  1)мектепте  мұғалім  тұлғасына    лайық, 
икемі бар адам жұмыс жасау керек;  
2) ұстаздарды оқытудың тиімділігі арттыратындай дайындықтан өткізу;  
3) әр оқушы сапалы білім алуына жағдай туғызу.  
 «Мектептің  жаны  –  ол  ұстаз»  -ұлы    сөздер.    Жалпы    жоғары  тиімді  мектеп 
жүйелерінің  құрылысымен  және  оқыту  мазмұнымен  ерекшеленетін  болса  да,  барлығы 
мұғалімнің  жұмыс  сапасын  басты  назарда  ұстайды.  Кезінде  Германия  канцлері  Бисмарк 
франко-пруссия  соғысын  прусс  солдаты  емес,  прусс  офицерін,  фельдфебельді,  инженерін 
және солдатын тәрбиелеген прусс ұстазы жеңіп алды деген. 1961 ж 12 сәуірде Юрий Гагарин 
алғаш  рет  космосқа  ұшқан  кезде  АҚШ  президенті  Джон  Кеннеди  «Космостан  орыстарға 
мектеп партасында ұтылып қалдық» деген екен. Сондықтан да мектеп жұмысы мен оқушы 
жетістіктерін өрістетудегі негізгі тұлға – мұғалім. 
  Қазіргі  таңда  еліміздің  білім  беру  жүйесінде    белсенді  түрде  инновациялық 
технологиялар  енгізілуде.  Сол  өзгерістерге  сай  мұғалімдердің  білімі  мен  біліктеріне  қатар 
олардың кәсіби даму деңгейіне де талаптар күшейді. 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  1996  жылғы  «Дарынды  балаларға  арналған 
мектептерге  мемлекеттік  қолдау  көрсету  мен  дамыту»  туралы  Жарлығына  сәйкес  талантты 
жастарды  қолдау  мен  дамыту  мақсатында  2002  жылы  2  қыркүйекте  Тасқала  ауданында 
жаратылыстану-математика  бағытында  «Сәулет»  мектеп-гимназиясы    ашылды.  2002  жылы 
28  тамызда  Батыс  Қазақстан  облысы  әкімиятының  №273  қаулысы  негізінде  құрылған, 
құрылтайшысы  Тасқала  аудандық  білім  бөлімі  болып  табылады.  Бірінші  уақытта  аз  ғана 
оқушымен, кішкентай ғимаратта.  Мектеп-гимназияның ашылуының басты себепкері болған 
кәсіби  шеберлігі  жоғары,  өз  ісініне  жоғары  жауапкершілікпен  қарайтын,  энтузиаст,  облыс 
көлемінде  танымал  математика  пәні  мұғалімдері  болғаны.  Олар  Тасмағамбетов  Бақтығұл 
Жұмажанұлы  (мектеп  басшысы  болып  тағайындалды),  Кабдешов  Досымғали  Қабдешұлы, 

 
 
36 
 
Акишева  Роза  Ізімқызы.  Осы  мұғалімдер  мектепке  математика,  физика  пәндеріне  икемді 
дарынды  және  талантты  балаларды  жинап,балаларға  білім  беруде  барынша  жоғары 
жетістіктерге қол жеткізу үшін қолайлы орта жасауға тырысты. Креативті, дивергентті және 
сын  тұрғысынан  ойлауорын  тапты.  Себебі  оқушылар,  ата-аналар,  құрылтайшы,  аудан 
жұртшылығы алдында үлкен жауапкершілік тұрды. Олардың сенімін қалай да ақтау және де 
дәлелдеу  керек  болды.  Соған  байланысты  бір  мәселенің  бірнеше  шешімін  тауып,  оларға 
өзгеше  қарап,  шығармашылықпен,  ерекше  тәсілдермен  шешуге  тура  келді.  Соның 
нәтижесінде  оқушыларда  ерекше  мектепке  деген  патриотизм  сезімі  пайда  болды,  қалайда 
қиын  есептерді  шығаруға  тырысу,  облыс  көлеміндегі  өтетін  жарыстарда  орын  алу,  соның 
арқасында  мектепті  танытуға  ұмтылыс.  2003  жылы  оқушылар  облыстық  математикалық 
регатада  орын  ала  бастады,  содан  кейін  облыстық  пәндік  олимпиадада  көрінді.  Ғылыми 
жобамен  математикадан  Республикалық  деңгейіне  қатысқан  оқушы  болды,  2004  ж. 
Қалниязов  Дархан  «Құрамында  модулі  бар  теңдеулер  мен  теңдеулер  жүйесін  шешу» 
тақырыбымен. Интернет жүйесіне шығу, алғаш рет қашықтықтан оқыту сол жылдары алғаш 
рет ауданда гимназияда жүзеге асты. Гимназияда оқушыларды өзгеше (критериалды) бағалау 
жүйесі,  яғни  гимназиялық  баға  енгізілді.  Мектепке  мұғалімдер  конкурс  негізінде  іріктелді, 
аудан мектептеріндегі ең мықты мұғалімдер қабылданды. Университет бітірген жас ұстаздар 
келді.  Оларды  ұжым  ретінде,  жас  және  тәжірибесі  аз  мұғалімдерді  үйрету,  педагог  ретінде 
қалыптастыру  мектеп  басшысы  мен  тәжірибелі  мұғалімдерінің  басты  міндеттерінің  бірі 
болып  саналды.    Жаңа  оқу  орнын  ұйымдастыруда,  ондағы  білім-тәрбие  мазмұнын 
айқындауда,  әр  алуан  бағыттарды,  идеяларды  және  өзіміздегі,  жалпы  білім  беруіміздегі 
дәстүрлі  қалыптасқан  кейбір  тәжірибелерді  негізге  ала  отырып,  өз  бағытымызды  айқындау 
міндеті  тұрды.  Ақырында  нәтижеге  бағытталған  оқу-тәрбие  үдерісі  орнатылды.Білім  беру 
ұйымның  беделі  жылдар,  кейбірде  ғасыр  өткен  соң  орнатылады.  Егер  мектептің  беделі 
жоғары  болып  орнатылса,  ол  айналасына  энергияны  шашып,    «маховик»  секілді  жұмыс 
жасай  бастайды.  Мектеп  танымал  және  беделі  жоғары  болса,    оның  мүмкіншіліктері  де 
жоғарылай  бастайды.  «Сәулетте»  жұмыс  жасайтын  мұғалім  немесе  «Сәулетті»  бітірген 
оқушы үлкен бренд болып әлі де саналады.  
 Мектепке  оқушылар  конкурс  негізінде  қабылданатын  болғандықтан,  келген 
оқушының  мотивациясы  жоғары  болады.  Себебі  ол  жақсы  білім  аламын  деп  келеді. 
Сондықтан да мектеп мұғалімдерін білім іздеп келген оқушылардың ниеті ынталандырады, 
ізденіске  итермелейді.  Мұғалімдердің  бір-бірімен  тәжірибе  алмасу,  бір-бірінің  сабақтарына 
бейресми  түрде  қатысуы,  бірігіп  сабақ  берулері  дәстүрге  айналды.  «Жақсы  нәтижелерге 
қалай  жету  керек?»  деген  сұрақ  барлық  мұғалімдерді  толғандырады.  Себебі  білімінің 
дәрежесіне, кәсібилік деңгейіне қарамастан кім болмасын өзінің үздік нәтижесін үнемі ұстап 
тұра  алмайды,  білімді  үнемі  жетілдіріп  отыру  керек.  Ойшыл  Плутарх  кезінде  былай 
депті:“…Көптеген  табиғи  талант  дарынсыз  ұстаздардың  кесірінен  жойылып  кетеді.  Олар 
дарынның  табиғи  құбылысына  терең  бойлай  алмай,  тұлпарды  есекке  айналдырып  құртып 
тынады”. 
Біздің де оқушылар сияқты әр түрлі педагогикалық қабілеттеріміз бар. Педагогикалық 
қабілеттер  -  функционалдық  жүйе,  сондықтан  оның  басты  критерийі  оқытудың  нәтижесі 
болып табылады. Қабілеттіліктен басқа кәсіби шеберлік мұғалімнің кәсіби құзыреттілігімен 
байланысты.  Қазір  кез-келген  проблеманы  шешуде  шығармашылық  тұрғыда  қарайтын, 
салыстыра  алатын,  талдау  жасайтын,  зерттеушілік,  кез-келген  жағдайдан  шыға  алатын 
педагог  қажет.  Сондықтан  да  біздер  мектепте  білім  берудің  жеке  пікірі  креативті,  кәсіби 
тұрғыда жоғары деңгейдегі маман тәрбиелеудегі іс-тәжірибемізді ұсынамыз. Педагогикалық 
қабілеттер  –  бұл  жүйе,  сондықтан  оның  басты  өлшемі  қызметтің  нәтижесі.  Мұғалімнің 
қабілеттері, кәсіби деңгейі оның кәсіби құзыреттілігімен байланысты. Педагогикалық ұжым 
мүшелерінің  кәсіби  деңгейі  бірден  жоғары  болып  келмейді,  нәтиже  бірден  болмайды.  Бұл 
педагогикалық ұжым қалыптасуы бірнеше жылғы мақсатталған үрдіс. Осыған сәйкес мектеп 
жұмысын  ұйымдастыруда  ұжым  болып  проблемаларды  анықтап,  оның  шешу  жолдарын 

 
 
37 
 
талқылаймыз. Талдау барысында анықталған проблемалар бойынша педагогтардың өзін-өзі 
кәсіби  жетілдіруі  үшін,  оның  теориялық  негіздерін  білу  қажеттілігі  туындайды.  Осыдан 
мектептің  зерттеушілік  тақырыбы  анықталады.  Зерттеушілік  тақырыбы  төңірегінде 
мектептің әдістемелік тақырыбы және одан әр педагогтың жеке тақырыбы шығады. Тақырып 
бойынша  жұмыстардыңнегізі  –  әр  педагогтың  өзін-өзі  зерттеу  функциялары    және  кәсіби 
жетілдіруі болып табылады.  
Мұғалімнің осы бағытта нәтижелі жұмыстануы үшін: 
-
 
Мектепте  әріптестер  арасындағы  толеранттық  қарым-қатынас,  өз  іс-тәжірибесімен 
алмасуға болатын ашық инновациялық орта қалыптасқан; 
-
 
Әріптестер  арасында  жан-жақты,  бей  ресми  өзара  белсенді  қарым-қатынас 
орнатылған; 
-
 
Мектептің дамуына әр педагог белсенді түрде өз шығармашылық жұмысымен үлесін 
қосады. 
Осы тақырыпты жүзеге асыру үшін келесі әдістер кешені пайдаланылады: 
-
 
Теориялық  –жеке  іс-әрекетінің  жан-жақты  талдауы,  синтезтеу,  абстракциялау, 
нақтылау,  модельдеу,  педагогикалық  тәжірибені  талдау,  талдаудан  алынған  эмпирикалық 
деректер мен өз қызметін ретроспективті талдауын жинақтау.  
-
 
Эмпирикалық-тәжірибелік-эксперименттік  жұмыс,  озық  тәжірибені  зерттеу  және 
талдау, бақылау, сауалнама, рейтинг, әңгімелесу, сұхбат алу, өзін-өзі бағалау, сараптамалық 
бағалау жүргізу. 
Тақырып  бойынша  жұмыс  жүргізу  барысында  әр  түрлі  өлшем  пайдаланылып, 
талдаулар, ақпарат жинақтау, салыстыру қызметтері атқарылуда.  
І  кезеңде  –  тақырып  бойынша  мұғалімдердің  теориялық  дайындық  деңгейі,  қажетті 
жағдайлардың болуы анықталады.  
ІІ кезеңде – мұғалімдердің осы тақырып бойынша өзін-өзі кәсіби даму деңгейлерінің 
критерийлері көрсеткіштері жасалады. 
ІІІ кезең – зерттеу нәтижелерін талдау, сапалық және сандық нәтижелерін жинақтау.  
Бағытталған,  жүйелі  жұмысты  ұйымдастыру  нәтижесінде  әр  мұғалім  нақты  өзінің 
жеке  даму  траекториясын  анықтау  барысында  жеке  тұлға  ретінде  психологиялық,  кәсіби 
маман  ретінде  өзгереді  және  өзін-өзі  тәрбиелейді.  Бұның  себебі  зерттеушілік  дағдыларын 
дамыту  барысында  жаңа  жолдар,  бағыттар  іздеуде  мұғалімнің  жаңа  педагогикалық 
құндылықтары  пайда  болады:  өзіндік  сана,  өзін-өзі  дамыту,  креативті,  коммуникативтік, 
рефлексиялық және болжау қабілеттері.  
Біздің  мектеп  мұғалімдерінің  өзін-өзі  кәсіби  жетілдіруін  қарқынды  дамыту  моделі 
бағытта жүргізіледі. 
 
Педагогтың өзін-өзі кәсіби жетілдіруін қарқынды дамыту моделі 
1 – кезең 
мотивациялық 
2 – кезең 
ұйымдастырушылық 
3 – кезең 
рефлексивті 
ОРТА 
Инновациялық орта 
Мектептің 
даму 
жоспары, 
ғылыми-әдістемелік 
жұмыс 
жүйесі 
Толеранттық орта 
Психологиялық  орта,  позитивті 
қарым-қатынас, 
демократиялық 
тұрғыда 
басқару, 
әлеуметтік 
педагогикалық қолдау, диалог 
Ашық орта 
Мектептен  тыс  кәсіби  қарым-
қатынас,  ақпараттық  кеңістік, 
тәжірибені  жинақтау  және 
насихаттау жүйесі 
НӘТИЖЕ 
Өзім  жасай аламын 
(қызмет атқарушы субъект) 
Басқалармен бірге жасай аламын 
(әрекет етуші субъект) 
Басқалар үшін істей аламын 
(өзгеріске бейім субъект) 
КӘСІБИ ІС-ӘРЕКЕТ ДЕҢГЕЙІ 
Репродуктивті 
Әрекеттің 
талапқа 
сай 
таңдаулы түрлерін меңгереді 
Эвристикалық 
Жеке жұмыс стилі қалыптасады 
Креавтивтік 
басқалармен  қарым-қатынаста 
жеке стилі қалыптасады 

 
 
38 
 
 
Мұғалімдердің  кәсіби  қалыптасуына  басшылық  ету  келесі  міндеттерді  іске  асыруды 
талап етеді. 
І кезең – мотивациялық – мұғалімдерді зерттеушілік іс-әрекетке тарту.  
ІІ кезең – ұйымдастырушылық – педагогтарды инновациялық технологияларға оқыту. 
ІІІ кезең – рефлексивті - алған іс-тәжірибелерін жинақтап,  таратуға мүмкіншілік беру. 
 Мектептің    даму  жоспарын  дұрыс  жасау    арнайы  ұйымдасқан  орта  қалыптасуына, 
зерттеушілік жұмыстарға бағыттау, педагогтардың білімін жетілдіру жүйесінің қалыптасуы 
нәтижесінде мұғалімнің өзінің жеке беделінің артуына әкеледі.  
І.  «Мен  өзім  жасай  аламын»  кезеңінде  басқарушылық  іс-әрекеттер  мұғалімдерді  бір 
мақсатты  көздейтін,  біріккен  жұмысқа  ұйымдаса  алатын  ұжымға  топтастыру  болып 
табылады.  Олардың  алға  басуының  бір  шарты  әр  түрлі  жерлерден  ақпарат  алу,  өзі 
тәжірибелеріне сүйену және әріптестерімен ақылдасып, пікірлесу болады.  
ІІ.  «Басқалармен  бірге  жасай  аламын»  кезеңінде  мұғалімдер  өзін-өзі  басқару, 
жұмысын  жетілдіругеүйрену  арқылы  жеке  белсенді    іс-әрекет  жасауға  бағытталады. 
Мұғалімдердің тақырып бойынша табысты жұмыс жасауына мектептегі ғылыми-әдістемелік 
жұмыс  жүйесі,  әдістемелік  бірлестікте,  шығармашылық  топтардағы  ізденушілік, 
шығармашылық жұмыстары әсер етеді. Бір пән мұғалімдері, деңгейлік бағдарлама бойынша 
біліктілігін  арттырған  мұғалімдер  топтары  бірігіп  сабақтарын  жүйелі  түрде  жоспарлайды, 
зерттейді, талдайды, іс-тәжірибелерімен алмасады.  
Қорытынды «Басқалары үшін істей аламын» кезеңінде міндеттері болып табылатыны: 
тақырып  бойынша  меңгерген  технологияларымен,  жинақталған  тәжірибелерімен  бөлісу, 
оларды басқаларға үйрету, тарату.  
Біздің моделіміз бойынша ұйымдастырған жұмыс нәтижесінде келесі  қорытындылар 
жасауға болады.  
1.  Педагогтардың  кәсіби  өсуіндегі  маңызды  мәселе  –ол  қажеттіліктің  туындауы,  оң 
қызығушылықтың  пайда  болуы,  өз  іс-әрекетінің  мақсатын  анықтай  алатыны.  (Мен  өзім 
жасай аламын, сондықтан мен осы тақырыпты зерттеймін...) 
2.  Белсенді  инновациялық  іс-әрекетте  жұмыс  жасауы  тұлғаның  өзін-өзі  дамытуына 
әкеледі.  (Басқалармен  бірге  жасай  аламын,  өзара  қарым-қатынаста  тәжірибе  жинақтай 
аламын). 
3. Өз тәжірибесін жинақтау, талдау, алмасу, кәсіби тұрғыда өзін-өзі дамытуға әкеледі 
(Басқалар үшін жасай аламын, сонда өзім үнемі кәсіби жетілемін, өсемін).  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
39 
 
Қазіргі  таңда  «Сәулет»  мектеп-лицейінде  46  педагог  жұмыс  жасайды.  Оның  ішінде 
75%  жоғары  және  бірінші  санатты  мұғалімдер.  Мектеп  аудан  мұғалімдері  үшін  әдістемелік 
орталық  болып  саналады.  Себебі,  мектеп  педагогтары  өз  іс-тәжірибелерімен  облыс,  аудан, 
мұғалімдерімен үнемі алмасуда. Мектепте мұғалімдер үшін тақырыптардың берілуі, есептер 
шығару  жолдары,  сабақтарды  ұтымды  ұйымдастыру,  қосымша  білім  беруді  ұйымдастыру, 
жаңа  технологияларды  тиімді  пайдалану,  оқушыларды  олимпиадаларға,  интеллектуалдық 
байқауларға  дайындау  бойынша  шеберлік  кластары,  оқыту  семинарлары,  конференциялар 
аудан, облыс көлемінде ұйымдастырылып, өткізіледі.  
Мектеп  мұғалімдері  облыс,  республикалық  деңгейде  шығармашылық  кәсіби 
байқаулар  мен  сайыстарда,  олимпиадаларда,  регаталарда  жүлделі  орындарға  иеленуде. 
Сонымен  қатар,  мұғалімдердің  іс-тәжірибелері  халықаралық,  республика,  облыс,  аудан 
көлемінде таралуда.  
Мұғалім ізденімпаз болса, оқушы білімпаз болады. Мектеп оқушылары жүйелі түрде 
халықаралық,  республикалық,  облыстық  деңгейдегі  олимпиадалар,  ғылыми  жобалар, 
интеллектуалдық, шығармашылық байқаулардың жеңімпаздары аталуда.  
Қазақстандағы  білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік 
бағдарламасы  жобасында  Қазақстанда  оқитындарды  сапалы  біліммен  қамтамасыз  етіп, 
халықаралық  рейтингілердегі  білім  көрсеткішінің  жақсаруы  мен  қазақстандық  білім  беру 
жүйесінің  тартымдылығын  арттыру  үшін,  ең  алдымен,  педагог  кадрлардың  мәртебесін 
арттыру, олардың бүкіл қызметі бойына мансаптық өсуі, оқытылуы және кәсіби біліктілігін 
дамытуды  қамтамасыз  ету,  сондай-  ақ  педагогтердің  еңбегін  мемлекеттік  қолдау  мен 
ынталандыруды арттыру мәселелеріне үлкен мән берілген. Осыған байланысты қазіргі таңда 
еліміздің  білім  беру  жүйесіндегі  реформалар  мен  сыңдарлы  саясаттар,  өзгерістер  мен 
жаңалықтар әрбір педагог қауымының ойлауына, өткені мен бүгіні, келешегі мен болашағы 
жайлы толғануына, жаңа идеялармен жаңа жүйелермен жұмыс жасауына негіз болары анық. 
Олай болса, білімнің сапалы да саналы түрде берілуі  білім беру жүйесіндегі  педагогтердің, 
зиялылар  қауымының  деңгейіне  байланысты.  Дәстүрлі  білім  беру  жүйесінде  білікті 
мамандар  даярлаушы  кәсіби  білім  беретін  оқу  орындарының  басты  мақсаты  – 
мамандықтарды  игерту  ғана  болса,  ал  қазір  әлемдік  білім  кеңестігіне  ене  отырып,  басекеге 
қабілетті  тұлға  дайындау  үшін  адамның  құзырлылық  қабілетіне  сүйену  арқылы  нәтижеге 
бағдарланған білім беру жүйесін ұсыну – қазіргі таңда негізгі өзекті мәселелердің бірі. 
 
Қолданылған әдебиеттер: 
1.  Введенский  В.Н.  Моделирование  профессиональной  компетентности  педагога  // 
Педагогика. – 2003. – №10. – С. 51-55. 
2. Кучугурова Н.Д. Формирование профессиональной компетентности будущего специалиста 
// Проблемы и перспективы педагогического образования в XXI веке. – М., 2000. – С. 360-362. 
3. ҚұрманалинаШ.Х.жәнет.б. Педагогика. Астана-2007. 274-307 бет 
4. Компетенции в образовании: опыт проектирования : сб. науч. тр. / под ред. А.В.Хуторского. 
– М.: Научно-внедренческое предприятие «ИНЭК», 2007. - 327 с. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

жүктеу/скачать 4,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: