Оқу лық/ Н. А. Закирова, Р. Р. Аширов Ас та на: «Ар ман­ПВ» бас па сы, 2018. 304 б



Pdf көрінісі
бет114/199
Дата18.10.2023
өлшемі13,17 Mb.
#117933
түріКнига
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   199
п
п
па
ші және кер-
с
ты болады? Оны қа
ныс тапты?
және кер-
ы
ы
ты болады? Оны қалай 
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


173
­жыл­ғы­электр­энер­ги ­сы­ның­та­ри­фы,­­
т
Вт
Қа­ла­
­дең­гей
­дең­гей
­дең­гей
Қо ста най 
17,60
21,95
27,44
Ал ма ты
16,65
21,99
27,48
Тал ды қор ған
16,45
19,86
24,82
Көк ше тау
15,46
19,33
24,16
Та раз 
14,41
17,94
22,43
Шым кент
14,49
18,88
23,61
Пет ро пав л
12,09
16,30
20,37
Орал
10,46
13,23
16,53
Пав ло дар 
10,69
13,72
17,15
Аста на
9,61
15,59
19,49
Ак тө бе
9,79
12,42
15,52
Қа ра ған ды
10,12
13,37
16,72
Өс ке мен
10,19
13,97
17,46
Аты рау
5,67
7,13
8,93
Ақ тау
19,42
­
­
Алматы облысы бойынша электр энергиясының 2018 ж.
арналған тарифы. Жеткізуші «Жетісу Энерготрейд» ЖШС.
Критерийлер
Лимит­деңгейі­бойынша­
тұтыну­нормасы,
Вт 
­сағ­ ­адамға
Тариф­­
Вт
­ ­сағ­қа
Электр пештерін қолданбайтын 
тұрғындар үшін 
1­деңгей
70
16,45
2­деңгей
70­тен 130­ға 
дейін
19,86
3­деңгей
130­дан жоғары 24,82
Электр пештерін қолданатын 
тұрғындар үшін 
1­деңгей
80
16,48
2­деңгей
80­нен 150­ге 
дейін
19,86
3­деңгей
150­ден жоғары 24,82 
АР
Р
РРР
М
М
М
ММ
М
Электр пештерін
тұрғындар үшін
А
А
А
пештерін қолданбайтын
тұрғындар үшін
пештерін
Н
Н
Н
Критерийлер
қолданбайтын
-
-
-
П
П
облысы
облысы
бойынша
бойынша
тарифы.
тарифы.
Жеткізуші
Жеткізуші
П
ПППВ
В
ВВВВВ
10,19
5,67
19,42
б
ббббббббб
12,42
13,37
а
ааа
13,23
13,72
15,59
12,42
с
с
сссссссс
16,30
п
п
пппппппп
22,43
а
аааа
27,48
24,82
24,16
с
с
с
с
с
с
­дең­гей
­дең­гей
­дең­гей
27,44
27,48
ы
ы
ыыыы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


174
§ 28. Электр то гы ның жы лу лық әсері,
Джоуль – Ленц за ңы
I Электр то гы ның жы лу лық әсері.
Джоуль –
Ленц за ңы
Тіз бек тен ток өт кен кез де өт кіз гіш тер қы за­
ды. Бұл за ряд тал ған бөл шек тер дің крис талдық 
тор дың ион да ры мен соқтығысуы нә ти же сін де 
жү ре ді. Элект рон дар өздері нің энер гия сы ның бір 
бө лі гін жы лу энергиясы ре тін де ион дар ға бе ре ді.
Егер өт кіз гіш қоз ғал май тын бол са, он да ғы 
бар лық электр энер гия сы жы лу энер гия сы на 
ай на ла ды. Қыз ған өт кіз гіш ал ған энер гия сын ай­
на ла сын да ғы де не лер ге бе ре ді. Өт кіз гіш бө ле тін 
жы лу мөл ше рі бұл жағ дай да ток жұ мы сы мен 
анық тала ды:
Q

A
­
не ме се 
Q

IUt
.
 =
Ом за ңын қол да нып, кер неу ді алмас­
ты ра мыз, сон да:
Q

I
2
Rt
.
То­гы­бар­өт­кіз­гіш­бө­ле­тін­жы­лу­мөл­ше­рі­
ток­ кү­ші­нің­ к ад­ра­ты­ның ­ өт­кіз­гіш­ ке­дер­гі-
сі­нің­ж не­уа­қыт­тың­кө­бейт­ін­ді­сі­не­тең.
Бұн дай нә ти же ні тә жі ри бе жү зін де бір­
бі рі нен тәу ел сіз ағыл шын ға лы мы Джей мс 
Джоуль мен орыс ға лы мы Эми лий Ленц ал ған­
дықтан, өр нек
Джоуль 

енц за ңы
деп аталды.
Егер өт кіз гіш ток жұ мы сы ның нә ти же сін де 
қоз ға лысқа түссе, он да бөлінген жылу мөлшері 
ток жұмысынан төмен болады 
Q
A
. Бұл жағ­
дай да жы лу мөл ше рі электр энер гия сының 
шығынын анық тай ды. Мы са лы, жұ мыс іс те ген кез де электр дрель қы зып 
ке те ді, әри не бұл – құ рыл ғы үшін тиімсіз құ бы лыс.
II Электр тіз бе гін де гі электр то гы ның жы лу лық әсерін реттеу тә сіл де рі 
Қа зір гі кез де жұмыс істеу тәртібі реттелетін электр ас пап та ры бар, 
мы са лы: үтік, кір жуу ма ши на сы. Электр аспаптарының жұмыс тәртібін
ау ыс ты ру ар қы лы жы лу бе рілу ді кү шей ту ге не ме се бә сең де ту ге бо ла ды. 
Оны қа лай іс тей ді? Ре зис тор дан бө лі нген жы лу мөл ше рі өт кіз гіш тің ке дер­
гі сі не тәу ел ді. Сон дық тан элект рқыздырғыш ас пап тардың жұмыс тәртібін
бір қа лып ты реттеп отыру үшін ай ны ма лы сым ре зис тор лар ды пай да ла ну ға 
Кү­ті­ле­тін­нә­ти­же
а ра ра ты қып с д р
 
ул
а ы
с пт р ы ар у да 
қ л да уды р
с д р
­Лен
­
Эми­лий­
рис­
тиано­вич
­ 8
8
­орыс­­
­ ­і ­ лект­р­те ­н к ­ е­тер-
бур ­ А­ ака­ е­м ­і ­ л­ 8 ­
ы­лы­ н­ ук­ ­лық­ ток­тың­
ба­ғы­тын­ анық­тау­ға­ ар­нал­ған­
ере­ ені­ қорытып­ ығар ы ­
8 ­ ы­лы­ нақ­ты­ т ­ і­р -
бе­ ар­қы­лы­ лектр­ то­ы­ның­
ы­лу­лық­ сері­ а­ңын­ бе­кіт-
ті ­ ен ­
 
м­ а­ңын ­ме­талл­
ке­ ер­і­ле­рі­нің­ тем­пе­ра­ту­ра­ға­
т ­­уел­ і­лі­ін­ анық­тау­ға­ қа­тыс-
ты­ ­мыс­тар­ ың­а ­то­ры
А
174
174
Оны
Оны
гі сі не
гі сі не
бір 
бір 
қа лып ты
қа лып ты
Р
Қа зір гі
Қа зір гі
мы 
мы 
са лы:
са лы:
үтік,
үтік,
а
а
у ыс ты ру
у ыс ты ру
а
аа
ар 
ар 
Оны
Оны
қа
қа
лай
лай
гі сі не
гі сі не
тәу
тәу
М
шығынын
шығынын
М
әри не
әри не
бұл
бұл
II Электр тіз
II Электр тіз
бе
бе
гін
гін
Қа зір гі
Қа зір гі
к
к
ез де
ез де
үтік,
үтік,
А
тау­ға
А
анық 
анық 
тай ды.
тай ды.
бұл
бұл


құ рыл ғы
құ рыл ғы
А
­мыс­тар­ ың а ­то­ры
Н
қоз 
қоз 
Н
бе­кіт-
ме­талл
ем­пе­ра­ту­ра­ға
тау­ға қа­тыс-
а ­то­ры
-
Дж
Дж
дықтан,
дықтан,
П
т
т
ок
ок
кү­
кү­
сі­нің
сі­нің
ж не
ж не
Бұн дай
Бұн дай
бі 
бі 
рі нен
рі нен
бі 
бі 
бі 
оуль
оуль
ПВ
ты ра мыз,
ты ра мыз,
сон да:
сон да:
То­гы
То­гы
бар
бар
өт­
өт­
кү­
кү­
ші­нің
ші­нің
ж не
ж не
уа­қыт­тың
уа­қыт­тың
б
ше рі
ше рі
бұл
бұл
тала ды:
тала ды:
Q
Q
=
=
A
A
не ме се
не ме се
Ом
Ом
за 
за 
ңын
ңын
а
кіз гіш
кіз гіш
не лер ге
не лер ге
б
б
е ре ді.
е ре ді.
бұл
бұл
жағ 
жағ 
дай да
дай да
с
ре тін де
ре тін де
ғал май тын
ғал май тын
гия сы
гия сы
жы 
жы 
лу
лу
кіз гіш
кіз гіш
а
а
л ған
л ған
е ре ді.
е ре ді.
п
соқтығыс
соқтығыс
уы
уы
дері нің
дері нің
энер 
энер 
гия сы ның
гия сы ның
ре тін де
ре тін де
ион дар ға
ион дар ға
ғал май тын
ғал май тын
бо
бо
а
кіз гіш тер
кіз гіш тер
шек тер дің
шек тер дің
крис 
крис 
талдық
талдық
уы
уы
нә 
нә 
ти же сін де
ти же сін де
гия сы ның
гия сы ның
с
кіз гіш тер
кіз гіш тер
қы 
қы 
ы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года

217


175
бо ла ды. Жұмыс тәртібінің түрлерін таң даудың 
тағы бір жолы – бір не ше ре зис тор ларды қол­
да ну. Ас пап тың жұ мыс іс теу тәртібін таң дап
біз же лі ге тізбектей немесе параллель жалғанған 
ре зис тор лар дың бі рін қо са мыз. Ас пап тың жы лу 
бе руі жә не қу аты өт кіз гіш тер ді па рал лель жал­
ғау ке зін де мак си мал ды, ал тізбектей жалғағанда 
минималды бо ла ты нын дә лел деу қи ын емес.
III Ток қу аты ның тіз бек тің әр түр лі
бө лі гін де та ра луы 
Ток қу аты ның фор му ла сын 
P

UI
жә не Ом 
за ңын 
I
U
R
=
пай да ла на оты рып, қу ат ты анық­
тай тын та ғы бір фор му ла ала мыз:
P
U
R
=
2
.
Алын ған фор му ла дан ас пап тың қу ат ы мен 
ке дер гісі арасында ке рі про пор цио нал тәу ел ділік 
бар екен ді гі шы ға ды. Барлық элект рас пап тар кер­
неу і 220 В желіге қо сы ла ты нын ес кер сек, қу ат ы 
жоғары ас пап тар дың ке дер гі сі қу аты тө мен ас пап­
тар ға қа ра ған да азы рақ бо ла ды деп бол жау ға 
бо ла ды. Қу ат ы жоғары ас пап тар да ғы ток әсе рі 
қар қын ды бо ла ды, өйт ке ні он да ғы ток кү ші көп.
Әр түр лі қу ат ы жоғары ас пап тар ды бір­бі рі не 
тіз бек теп қо са мыз. §26­да өт кіз гіш тер дің тіз бек­
тей қо сы лу заң ды лы ғын қо ры тып шы ғар ған бо­
ла тын быз. Ток тың бір дей мә нін де ке дер гі сі үл кен 
өт кіз гіш те кер неу де жо ға ры бо ла ды. Сон дық тан 
қу ат ты лы ғы тө мен, ке рнеудің түсуі аз ас пап тар ға 
қарағанда, қу ат ты лы ғы тө мен, ке дер гі сі үл кен 
ас пап тар ға кө бі рек күш тү се ді.
Жауабы­қандай
 
 л т па рал л л
ал а а т т р 
ы лу м л р
 
Q
U
R
t
=
2
 
р му ласы 
б ы а с п т
д рыс
р с т л
р му ла 
б ы а
ул
а ы б ы а 
а сал а с п т у л р д
а ыр ма ы лық та ры 
б ла ма
Тап­сыр­ма
­ Ж ­мыс­іс­теу­т ртібі­
а ­ны­ма­лы­ре­ с­тор­мен­
рет­те­ліп­оты­ра­тын­
т р­мыс­тық­қ ­рал­ ар­ ы­
атаң­ ар ­ р­мыстық­
қ ­рал­ а­р ың­қа ­сы-
сын­ а­ ­мыс­т ртібі­
се­кір­ме­лі­т р­ е­ ­е­ріп­
оты­ра­ ы
­ нер­к ­сіп­тік­ е­лі­е­
қо­сыл­ған­қу­ат­ты­
қ ­рал­ ар­ а­ток­к ­ і­нің­
к ­бі­рек­болатынын­
­лел­ ең­ ер
­ кі­ре­ с­тор­ті ­бек­те ­
ал­ғанған­ке ­ е­ лектр­-
ас­пап­тың­қу­аты­м ­н -
мал­ ы ­ал­па­рал­лел ­
ал­ған­ған­ке ­ е­мак­с -
мал­ ы­бо­ла­тын­ ы­ғын­
­лел­ ең­ ер
Өз­тәжірибең
­ -қа­есеп­тел­ен ­қу­ат­та­ры­
­ т­ ­не­ ­ т­екі­ ам­ ы­ а­ра­па­рал­лел ­ ал­ғап ­
лектр­ е­лі­сі­не­қо­сың­ ар ­ ам­ ар­ ың­ а­ну­ а­рық­ты­ғы­на­на­ ар­ау­ а­рың­ ар ­ ам­ ар­ ы­
ті ­бек­те ­ ал­ғап ­қа ­та­ е­лі­е­қо­сың­ ар ­ ­ т­а ­қу­ат­ты­ ам­не­лік­тен­
­ т­ ам­ға­
қа­ра­ған­ а­ а­ры­ғы­рақ­бо­ла­тын­ ы­ғын­т ­сін­ і­рің­ ер


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   199




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет