371
азырақ, ал төзімділікті жаттықтыратын спортшы əйелдердің жұмысқа
қабілеттіліктеріне көбірек ықпал етеді. Волейболшы, баскетболшы,
гимнастардың жұмысқа қабілеттіліктері етеккір кезеңінде көбіне,
қалыпты жағдайдағыдан төмен, бірақ төзімділік жаттығуларына
маманданған спортшыларға қарағанда жоғары болып келеді.
Қарқынды спорттық жаттығулар мен жарыстарға қатысу етеккір
циклінің басталу мерзімі мен өту сипатына біраз ықпал жаса-
уы мүмкін. Токиода өткен Олимпиада ойындарына қатысқан 41%
спортшы жаттығулар мен жарыстар қандай да бір шамада олардың
етеккір циклінің үйреншікті өтуіне, тіпті, оны бұзылуына дейін
əсер ететінін байқаған (Е. Захарьева, 1965). Спортшы əйелдерде
етеккір орташа кешірек басталған жəне аменорея (етеккірдің
жоғалуы) немесе олигоменорея (етеккірдің азаюы) жиі байқалған.
Бұл бір жағынан соматикалық (денедегі майдың аз болуы) жəне
ішкі секреция бездерінің кейбір ерекшеліктеріне қарай спортқа ар-
найы сұрыптаудың салдары да болуы ықтимал. Дегенмен, жаттығу
жүктемелерінің көлемі мен қарқындылығының ықпал етуі күмəнсіз.
Мысалы, орташа қашықтыққа жүгіретін желаяқтарда аменорея
апталық жүктеменің жалпы көлемі 16 км болғанда 20%, апталық
жүктеме 80 км болған кезде 30%, ал апталық жүктеме 120 км жуық
болғанда 40%-дан аса жағдайларда байқалған.
Аменорея басталуы жүйелі түрде берілген дене жүктемесінің
нəтижесінде майды жоғалтумен байланысты екендігі атап өтілген.
Аменореяны етеккірмен бірге темірдің жоғалуының алдын алатын
қорғаныс механизмі ретінде қарастыру кажет. Темір тапшылығы
төзімділікті талап ететін спорт түрлерімен айналысатын тұлғаларда,
бірақ əсіресе, стайер-əйелдерде (ұзақ қашықтыққа жүгіретіндерде)
көбіне жиі байқалған.
Достарыңызбен бөлісу: