Оқулық Алматы, 014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 9,2 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Спорттық практикадағы күш түсінігі.
| 46-сурет. Бұлшық еттің зақымдалуы мен күштік тапшылыққа пассивті
жəне изометриялық жаттықтырудың ықпалы (Koh & Brooks (2001) Am J Physiol 281:R155-R161) Ал зақымдалудан 4 күн, 2 апта жəне 4 аптадан кейін бұлшық ет талшықтарының біртіндеп қалпына келу динамикасы миолог ғалымдар түсірген фотосуретте көрсетілген. Перри мен Рудницкий (2000) еңбектерінде бағаналы (діңгек) жасушалар – сателлиттерден 165 бұлшық ет талшықтарының дифференциациялану үдерісіне дейінгі кезеңдер бейнеленген (47-сурет). 47-сурет. Сателлит жасушаларының активациясы жолымен бұлшық ет талшықтарының қалпына келуі Myology (Sanes, McGraw-Hill, 1994); Perry and Rudnicki (2000) Frontiers in Bioscience 5:D750-67) Спорттық практикадағы күш түсінігі. Күш – адамның өз бұлшық еттері күші есебінен сыртқы қарсылықты жеңу неме- се оған қарсы тұра алу қабілеті. Оның мөлшері бұлшық еттердің физиологиялық кесіндісіне, оның талшықтарының ерекшеліктеріне жəне биохимиялық қуатына байланысты болып келетіндігі белгілі. Күш дене сапасына орталық жүйке жүйесінің қызметі ерекшелігі де елеулі əсер етеді. Күш дене сапасын жалпы жəне арнайы деп бөлу, белгілі бір спорт түріне қажетті күш түрлерінің бағытын көрсетеді, ол жаттығу түрлерін таңдауға байланысты болып келеді. Күштің берілу түрлеріне байланысты статикалық жəне динамикалық, спорттық кейбір түрлерінде «жарылыстық» деп ата- латын күш түрлерінің атаулары кездеседі. Динамикалық күш бұлшық еттердің кедергіні жеңу немесе шегінуі жағдайында іске асырылады. Бірінші жағдайда бұлшық ет жиырылады, екінші жағдайда созыла- ды. Динамикалық жұмыс түрлі жылдамдықта, қарқында əрі əртүрлі 166 күшті жұмсау жағдайында өтуі ықтимал. Статикалық жағдайда бұлшық еттер өздерінің ұзындығын өзгертпейтін жағдайда болады. Абсолюттік күш динамикалық жəне статикалық жағдайда ең жоғары күш қабілетін көрсету болып табылады. Салыстыр- малы күшке спортшының бір килограмм салмағына бөлінген күш көрсеткішін алады. Осы көрсеткіштің жоғары жəне сапалы деңгейде болуы спортшының спорттық шеберлігінің шыңдалуына ықпал етеді. Арнайы күш қабілетін арттыру алдымен, жалпы дайындық кезеңдерін өткізуден кейін іске асырылады. Ол спортшының маманданған спорт түріне қажетті жағдайда жұмыс жасауына мүмкіндік береді. Күш дене сапасын арттыруға арналған əдістемелер бойын- ша үлкен күш жұмсай орындалатын жаттығулар орындалу уақыты жағынан жылдам, көп күшті жұмсауды қажет ететін болуы əрі бағыты жағынан спорт түрінің өзіндік ерекшелігін сақтауы керек (Д. Оңғарбаева жəне əріпт., 2013). жүктеу/скачать 9,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|