Бауыр фронталды ж әне сагиталды жазықтықтарда

Юшникалық анатомия
559
Ішпердеден ты с б ө л іктің кө л ем і әр тү р л і болады . Брахим орф - 
ты денелілерде, д олихом орф ты ларға қ а р аға н д а іш пердесіз бөлігі 
кеңдеу болады.
Бауырдың іш пердесіз а л а ң ш ек ар асы : ж о ғар ы д а —IX ңабы рға; 
төменде —X I ң абы рған ы ң төм енгі ң ы ры ; л атер ал д ы — ж ау ы р ы н
сызығының бойы. Іш пердесіз а л а ң п у н к ц и я л ы ң би опси ян ы іш - 
пердеден ты с ж асау ға м ү м к ін д ік береді. Ж ә н е де, осы а р а л ы қ ар- 
ңылы, XI қ абы рға бүры ш ы бойы нда бауы рға іш пердеден ты с енуге 
болады.
Бауыр син топ и ясы : Б ау ы р ал д ы н ан -д и аф р агм ан ы ң қабы рға- 
лық бөліміне ж ән е іш т ің ал д ы ң ғы ң аб ы рғасы н а, қ аб ы р ға доғалары
бұрышында ти іп ж атад ы ; арты нда-бауы рды ң д и аф р а гм а л ы қ беті, 
диафрагманың бел ж ән е қ а б ы р ғал ы қ б өліктері ж ән е төм енгі ңуы с 
венасымен ж ан асад ы . Б ау ы р ж о ғар ы д а —д и аф р агм аға, төменде — 
бауырдың ви сц ералды бетіне, оң ж а қ б ү й р ек к е ж ән е бүй рек үсті 
безге, асқ азан н ы ң к іш і и ін ін е, 12-елі іш е к к е , колд ен ең тоң іш ек к е , 
өңештің қ ү р сақ бөлім іне ти іп ж атад ы .
Бауы рды ң син топ и ясы н білу, ондағы ір ің д ік абсцесстер ж ар ы л - 
ғанда оларды ң тар ал у б ағы ттары н алды н а л а ескеруге м аң ы зд ы .
Іріңді абсцесстердің тар ал у бағы ттары :
1) кеуде қ у ы сы н а —перитонит, іш ек а р ал ы қ абсцесстер дамиды ;
2) диаф рагм а асты н а қ а р ай — д и аф р агм а а сты л ы қ абсцесстер 
дамиды ;
3) ңуы сты м үш елер іш ін е —а сқ а зан , аш ж ән е тоқ іш ектерге;
4) кеуде қ у ы сы н а, п л е в р а іш ін е (эм п и ем аж ә н е ір іц д і п л ев р и т да- 
муы ), өкпеге (өкпе абсцессі немесе бауы р-бронх ж ы л ан к ө зі), 
п ерикард іш ін е (ж ү р ек там понад асы дам уы м үм кін );
5) іш перде арты н д ағы к е ң іс т ік те гі ү л п аға.
Бауырдың б ай л ам д ар ы :
1) ораң тәрізд і б айлам — бауы р мен д и аф р агм а ар асы н д а орна- 
ласады . С агиталды б ағы тта бауы рды оц ж а қ ж ән е сол ж а қ ң а
бөледі;
2) ж ү м ы р байлам — к ін д ік пен орақ тәр ізд і б ай л ам ға дейін со- 
зы л ған . А расы н да к ін д ік венасы өтеді. Оны, ң а қ п а венасы н а 
кон трасты сү й ы қ қү ю ға (к ін д ік венасы ар ң ы л ы портогепа- 
тограф ия ж асау) ж ән е ң а қ п а венасы ң ан ы н экстракорпо- 
р алды үш тасты р ы п (ш ы бы қ ар тер и ясы м ен к ін д ік венасы н 
қосы п), бауы рды ар тер и я л ан д ы р у ға қ о л д ан у ға болады ;
3) тә ж д ік байлам — іш п ер д ен іц бір ж а п ы р а ғы н ан тү р ад ы . Іш - 
перде бауы р үстінен д и аф р агм аға өтеді. Осы б ай л ам н ы ц оц 
ж аң ж ән е сол ж а ң ш еттері, бауы рды ц оц ж а ң т а ғы ж ән е сол

560
10 бөлім. Құрсақ қуысы агзаларының клиникалық анатомиясы
ж аң т ағы үш б үры ш ты (іш п ерд енің е к і ж ап ы р а ғы н ан ң үры л- 
ған) б ай л ам д ар ы н а қо сы л ад ы . Ү ш бүры ш ты байлам дарды
кесіп , бауы рды ң оң ж а ң бөлігін нем есе сол бөлігін орны нан 
босатады;
4) бауыр — 12-елі іш ек б айлам да ж а л п ы өт өзегі (холедох), 
ң аң п а венасы ж ән е бауы рды ң м е н ш ік т і ар тер и ясы өтеді. 
Ү мытпау ү ш ін м н ем о ти к ал ы қ әдіспен б айлам іш ін д егі 
қүрам д ы оңнан солға ң ар ай «ДВА» деп атау ға болады (дук- 
тус, вена, артери я).
Б ауы р п ар ен х и м асы н ан а ң қ а н ң ан ды бауы р — 12-елі іш е к бай- 
л ам ы н , іш ін д егі там ы р л ар м ен бірге сау сақтар м ен қ ы сы п , у аң ы тш а 
тоқтатуға болады.
Б ау ы р д ы ң ф иброзды қ аб ы
Б ау ы р д ы ң іш п ер д ел ік (серозды ) ж ам ы л ғы сы м ен бірге, ж аң сы
ж етіл ген дәнекер тін д і (ф иброзды ) ңабы бар (Глиссон қабы ).
Ф иброзды ң ап бауы рды қ о р ш ап , іш ін д егі ң ан там ы р ж ән е өт 
өзектеріне ң ы нап тү зей д і ж ән е бауы рды ң бөлш ектеріне ж ү м саң
тір ек ж асай д ы .
Б ү л ң ап ты ң ер ек ш ел ік тер і:
1) бауыр қ а қ п а сы ар ң ы л ы бауы р п ар ен х и м асы н а енеді;
2) қ ан там ы р ж ән е өзектерге п орталды қ ы н а п та р түзейді. Қы - 
н апты кескенде, іш ін д егі қ а н та м ы р л а р оңай а ж ы р а ты л ад ы ;
3) бауыр іш інде «ң ақп алы ң » д ән ек ер тін д і ж а п ы р а ң ң үрай ды ;
4) от ңабы ңүндағы асты н а ж а п ы р а қ төсейді;
5) бауы рға тігіс салған д а ж іп т і ү стай ты н м ы ң ты тір ек болады ;
6) өзін ің м ы ң ты л ы ғы н а б ай лан ы сты х о л ан ги ттер к езін д е, қа- 
бы ну п роцесін ің қ а н т а м ы р л а р ға өтуіне (тром бофлебит да- 
м уы на) себеп болады . Соны м ен ң атар Глиссон қабы созыл- 
м аған д ы қ тан холестаз к езін д е қ а н та м ы р л а р д ы ң ң ы сы луы
м ү м кін .
10.3.4. Б ау ы р ң а қ п а с ы
Б ауы р қ а қ п а сы , бауы рды ң ви сц ералды бетіндегі көлд ен ең ж үл- 
гесінде орналасңан. Осы арада б ауы рға ң ан там ы р л ар ы к ір іп , өт 
өзегі ж ән е л и м ф а там ы р л ар ы ш ы ғад ы . Қ а қ п а м аң ы н д а қ ан там ы р
ж әне өзектер п ар ен х и м а сы рты н д а б олғанды ң тан х и р у р ги ял ы ң
әрекеттерге ы ң ғай л ы ж атад ы .
Қ ақ п ан ы ң алд ы ң ғы ш ек ар асы — ш ар ш ы б ө л ік тің а р тқ ы ш еті- 
мен; артңы ш ек ар асы — бауы рды ң қ ү й р ы қ т ы ж ән е оң ж а қ бөлігі;

Клиникалық анатомия
561
оң жаң ш екарасы —бауы рды ң оң ж аң бөлігі; сол ж а ң ш ек ар асы
бауырдың сол ж а қ бөлігін ің оң ж а ң т а ғы ш етім ен ж үред і.
Бауыр қ аң п асы н ы ң түрлері:
1) аш ы қ;
2) ж абы қ;
3) аралас болады .
Бауыр қ а қ п а сы н ы ң аш ы ң түрінде — көлд ен ең ж ү л ге сол ж аң
ұзынша ж әне қ осы м ш а ж ү л гелер м ен ө зар а қ а т ы н а с т а болады . Сон- 
дыңтан б ө л ік тік , сегм ен тарлы т ам ы р л ар мен өзектерге ж ету оңай 
болады.
Бауы рды көтеріп , ү зы н ш а ж ү л ге н і ы сы ры п , бауы рды ң мен- 
шікті ар тер и ясы н ы ң оң ж а ң ж ән е сол ж а ң та р м а қ т ар ы н ы ң өздері- 
нің бөліктеріне, қ а қ п а венасы н ы ң т ар м ақ тар ы м ен бірге к ір іп , ал 
өт ж олдары ны ң ш ы ғы п ж а т ң ан ы н коруге болады («оң ж а қ » ж ән е 
«сол ж ақ тағы бауы р ң ақ п асы » ).
Бауыр қ а қ п а сы н ы ң ж а б ы қ түрін де —сол ж а ң т а ғы ү зы н ш а ж үл- 
гемен ң аты насы ж о қ , ң осы м ш а ж ү л гел ер де болм айды , ң а қ п а к о ­
лем! кіш ірей ген . Қ аң п ан ы ң осы ндай түрін де, сегм ен тарлы ңан- 
тамырлар мен өзектерге о п ер ац и я ж а са у , тек бауы р п ар ен х и м асы н
кесу арңы лы ж ү р гізіл ед і.

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: