Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен
жүктеу/скачать 2,45 Mb. Pdf көрінісі
|
| Есептік – аналитикалық әдіс
– шығындар ықтималдылығының қисығын қҧрастыруға және кәсіпкерлік тәуекел кӛрсеткіштерін бағалауға негізделген. 3.3 КӘСІПКЕРЛІК ТӘУЕКЕЛДЕРДІ БАСҚАРУ Кәсіпкерлік қызмет қолайсыз нәтижелердің, оң салдардың пайда болу мҥмкіндігімен байланысты болғандықтан, олардың пайда болуын азайтатын немесе теріс салдарды болдырмайтын әдістер мен тәсілдерді жасап шығару қажеттілігі туындайды. Экономикалық ғылымда мҧндай сипаттағы іс- әрекеттерді тәуекелді басқару жҥйесі деп атайды. Кәсіпкерлік фирманың 58 қызметінің шекті нәтижелеріне тәуекелдің әсерін жҧмсартуға бағытталған қызметтің ерекше тҥрі. Тәуекелді басқару тҧжырымдамасы ҥш негізгі айқындамадан тҧрады: 1) Тәуекел жағдайында кәсіпкерлік қызмет салдарын анықтау; 2) Бҧл қызметтің мҥмкін болатын теріс салдарына әсер ету қабілеті; 3) Жасалатын іс-әрекеттердің оң нәтижелері жойылатын немесе теріс нәтижелердің орны толтырылатын шараларды жасап шығару мен жҥзеге асыру. Тәуекелді басқару шешімді қабылдау барысында нҧсқаларды іздеуді білдіреді. Тәуекелді сапалық бағалау кәсіпкерлік фирманың ҧзақ мерзімді перспективада кәсіпкерлік фирманың табысқа жету мҥмкіндіктерін арттырады, оның қаржылық жағдайының нашарлау қаупін біршама тӛмендетеді. 4-кестеде кәсіпорын тәуекелін басқарудың негізгі әдістерінің жіктемесі келтірілген. Аталған әдістердің бір бӛлігі болашақта тәуекелді тӛмендетуді, ал қалған бӛлігі дереу тӛмендетуді кепілдендіреді. Бір әдістерді шамаға тікелей әсер ету шаралары ретінде, ал қалған әдістерді – жанама әсер ету шаралары ретінде қарастыруға болады. 4-кесте – Тәуекелді басқару әдістерінің жіктелуі Тәуекелді ескерту әдістері Тәуекелді болдырмау әдістері Тәуекелді локальдау әдістері Тәуекелді әртараптандыру әдістері Тәуекелдің экономикалық салдарын тӛмендету әдістері Тәуекел туралы қажетті ақпаратты алу Кәсіпорын қызметін стратегиялық жоспарлау Белсенді мақсатқа бағытталған маркетинг Сыртқы орта дамуын болжау Персоналды оқыту мен оның инструктажы Ескерту шараларын жҥзеге асыру (аварияға қарсы, ӛртке қарсы) Сенімсіз әріптестерден бас тарту Гаранттарды іздестіру Тәуекелді жобалардан бас тарту Мҥліктің консервациясы Қабілетсіз қызметкерлерді жҧмыстан босату Тәуекелді жобаларды жҥзеге асыру ҥшін еншілес кәсіпорындарды қҧру Арнайы қҧрылымдық бӛлімшелерді қҧру (негізделген балансы бар) Тәуекелді жобаларды жҥзеге асыру ҥшін бірлескен қызметті жҥзеге асыру туралы келісімшартты жасау Жеке жобалардың қатысушылары (бірігіп орындаушылар) арасында тәуекелдерді ҥлестіру Ӛткізу мен тасымалдарды әртараптандыру Инвестицияларды әртараптандыру Қызмет тҥрлерін әртараптандыру Уақыт бойынша тәуекелді ҥлестіру Лимиттеу Ӛзін-ӛзі сақтандыру (қорларды қҧру мен резервілеу) Ӛзара сақтандыру Сақтандыру Қазақстанның шаруашылық жҥргізу тәжірибесінде тәуекелді болдырмау мен локальдау әдістері кеңінен тараған. Бҧл әдістерді сенімсіз әріптестер қызметінен бас тартатын, тек сенімді контрагенттермен жҧмыс істеп, әріптестер ортасын кеңейтуді қаламайтын кӛптеген ӛндірістік кәсіпорындардың басшылары қолданады. |