пиғылды түземей түрып, дін уағыздап, қүлкын камы үшін көпті дінге шакырмак болған жалган кожа-молданы сөгеді. Қолын үрлықка былғаса, зорлығын өткізіп күнаға батса, өзінің айткан сөзіне сенбесе, дүниені көксеген сан килы арманы көкейінде тұрса, баласын молдаға окуға 272
берген болып аузына Алланы алғанмен, көңілін дүниемен ғана жүбаткан адамның екі жүзділігін ашады. О дүниенің азабы жайлы бұ дүниеде айтылған сөзге имансыз кұлак аспас, ал малды болсын, малсыз болсын, ғалымды да, залымды да, діндіні де, дінсізді де ғибрат шерне үшін жараткан бір иесі бар. Ол бүкіл игілік иесі, сондыктан құдайдың бермесін ала алмайсың. Сонымен катар рахым шапағат иесі түгі жок жарлы бейшараға берілген, бұ дүниенің жарығынан арткан бакыт жок. Бұл жайлы Абай осы хадис шарифті мысалдай отырып, отыз алтыншы кара сөзінде былай дейді: «Біздің казактың өзінің мақалы да бар «ұят кімде болса иман сонда» деген. Енді бұл сөзден білінді уят өзі иманның бір мүшесі екен. Шын ұят сондай нәрсе, шариғатка теріс, я акылға теріс, я абиұрлы бойға теріс бір іс себепті болады. ¥ят деген - адамның өз бойындағы адамшылығы, иггігінді ішіңнен өз мойныңа салып сөгіс кылған кысымның аты» дейді. ¥ят сактау арлылык имандылыктың басты белгісі деп біледі. Аштык кедейлік ар-ұятты жоғалтуға сылтау емес. Иманды күшейтсең, жалған намыс пен шын намысты, жалған ұят пен шын ұятты ажыратасың дейді. 273
13-ТАК.ЫРЫП. МӘДЕНИЕТ ФИЛОСОФИЯСЫ: КАҒИДАТТАР, ТЕОРИЯЛАР, ТӘСІЛДЕР Мэдениетті бағалаудың, түсінудің, зерттеудің эртүрлілігі сиякты мэдениет элемі де алуан түрлі. Біз "дэуір мэдениеті", "этнос мәдениеті",
