мен үлылыгы сиякты қасиетке ие болуы үшін, өз іс-эрекеттерінде дүрыс деп тапқан тиісті шараларды колданулары кажет. Ал бұл жолда әдептілік қағидалары мен азаматтык бостандык ығыстырылып, ескерілмей калса, онда түған ештеңе де жок, билеуші оған көңіл бөлмеуі керек. Макивеллидің бұл ілімі “макиавелизм” деп аталып кеткен, саясатта өз максатыңа калай жетсең де дұрыс деген кағиданың қалыптасуына әкеліп сокты. Сол кездегі коғамның халыктың әлеуметтік талап-сұраныстарын шеше алмауы негізінде утопистік (кияли) социалистік идеялар пайда болды. Томас Mop (1478-1535 жж.) “Утопия”, Томазо Кампанелла (1568-1639 жж.) “Күн каласы” атты шыгармаларында “беймэлім жерде”, “күн калада” эділетті когам орнаган, оларда байлар да, кедейлер де жоқ, бұл мемлекеттерде меншік иесі - когам, ал жеке адамдар сол когамнын мүшелері ретінде еңбек нәтижелерін тең бөліседі, оларда билеушілер де, карапайым адамдар да заң алдында тең жэне олар эр түрлі діндерге дәйектілікпен карайды. Бірак, діндерде өндірістік процестерге кесел келтіретіндей эр түрлі тыйым салатын кағидалар аз болуы керек. Жастарды тәрбиелеу ісі коғамның колында болады да, оны дінбасылары баскарады. Т.Мор мен Т. Ккампанелланың идеалды мемлекет пен когам туралы ой-пікірлері элжуаздығына, киялилыгына қарамастан кейінгі социалистік ілімдердің калыптасуына үлкен эсер етті. Әлемдегі процестері өз зандылыктарына сүйеніп, түсіндіруге бағытталған Н. Коперниктің (1473-1543 ж.) негізгі еңбегі - “Аспан денелерінің айналуы туралы” әлемнін күн орталық жаратылысы кағидасыны” негізінде Джордано Бруноның (1548-1600 ж.) философиялык көзкарастары калыптасты. Негізгі еңбектері: “Себептілік, бастама жэне біртүтастык
