Оқушыларда толеранттықты қалыптастыру: бірімізді біріміз түсінуді үйренеміз
жүктеу/скачать 343,42 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Әдістер: Мәдени-кросс, проблемалық, эмпатия әдісі, ойынтерапия әдісі Формалар
- Деңгейлер: төмен, орта, жоғары Нәтиже: этносаралық қатынастың жоғары деңгейінде
| М
ОТ ИВ А ЦИ ЯЛ Ы Қ - МА Қ С А ТТЫ БЛО К Мотивациялық-құндылықты компонент Мақсаты: Оқушыларда ұлтаралық қатынастар мәдениетін қалыптастыру Міндеті: Түрлі ұлт өкілдерімен қатынас процесінде құндылықтар жүйесін және әрекеттер мен іс-қимылдың жоғары адамгершілікті мотивациясын, ұлтаралық қатынасқа қызығушылық қалыптастыру, мектептің білім беру процесінде ұлтаралық қатынастың позитивті тәжірибесін ұйымдастыру Тәсі лд ер : мә тін дік -- ди ал ог тық , м әден иет тан уш ыл ы қ, и нт ег рат ив ті к, м ән мәт ін ді к П ринци пт ер : маң ыз ды лық , қо лж ет ім ді к, сен ді рер лі к, тү сі ун у, мәт ін де гі маз мұ ныд ы бая нд ау құ рыл ым ын ың адам ның тан ым ды қ қыз мет ін ің п си хо ло ги ял ық қ ұр ы лым ы на сәй кест іг і;т ар их и ж ән е мәден и мұ ра басым ды лығ ы ; ру ха ни лы қ ж ән е мәден исәй кест ік , ж едел дет у, ғыл ым ил ық , қо лж ет ім ді к, өз ін -ө зі шығ ар машы лық іс ке асыр у, дер бе с ж ән е ұж ым ды қ кө зқ ар ас та р бі рл іг ін ің п ри нц ип і че ск ая с амо ре ал из ац ия , п ри нц ип е ди нс тв а ин ди ви ду ал ьн ог о и ко лл ек ти вн ог о по дх од ов М АЗ М ҰН Д Ы - ОПЕ РА ЦИ Я - Л Ы Қ БЛО К Когнитивті компонент Пәндердің оқу бағдарламалары; оқушылар үшін «Ұлтаралық қатынас мәдениетінің негіздері» және мұғалімдер үшін «Ұлтаралық қатынас мәдениеті» арнайы курстары Әдістер: Мәдени-кросс, проблемалық, эмпатия әдісі, ойынтерапия әдісі Формалар: проблемалық пікірталас- тар, сынып сағаттары, дәстүрлі емес сабақтар (саяхат-сабақ, зерттеу- сабақ, театрландырыл- ған сабақ), тренингтер, ойындар Құралдар: мультимедиялық проектор, интерактивті тақталар, кинофильмдер, Интернет ресурстар, ұлтаралық қатынастың түрлі жағдайы сипат- талған карточкалар ҰЙ Ы М Д АСТ Ы РУ - Б А С ҚА РУ ШЫ Л Ы Қ Б ЛО К Іс-әрекеттік компонент Түрлі ұлт өкілдерімен ұлтаралық қатынас тәжірибесін кеңейтуге және қатынастың практикалық біліктері мен дағдыларын қалыптастыруға бағытталған іс-шаралар өткізу: ұлттық дәстүрлер, облыстық балалар фестивалі, діни мейрамдар (Ораза, Құрбан-айт, Пасха, Рождество және т.б.), көркем-эстетикалық, туристік-өлкетану бағыттары бойынша үйірме жұмысы, «Қазақстан халқы: тарих, білім беру, мәдениет» аймақтық ғылыми-практикалық конференция, қазақ тілі және әдебиеті бойынша облыстық олимпиада. Д ИА ГНОС ТИ КА Л Ы Қ БЛ О К Критерийлер: когнитивті мотивациялық- құндылықты іс-әрекеттік Көрсеткіштер: өз халқының және өзге халықтардың тарихы мен мәдениетін, басқа ұлттардың ерекшеліктерін білу (тарихы, тілі, діні, салт-дәстүрі, түрлі ұлт адамдарының өзара әрекетіндегі жалпыға қабылданған нормалар мен мінез- құлық ережелері) оқушылардың басқа ұлт адамдарымен әрекеті мен қатынасының мотивациясы; ұлттық айырмашылығына қарамастан әрбір адамды құрметтеу; жалпыадамзаттық құндылықтарға бағдарлану; эмпатия басқа ұлт өкілдерімен позитивті қатынас жасауға даяр болу, этникалық толеранттық көрінісі Деңгейлер: төмен, орта, жоғары Нәтиже: этносаралық қатынастың жоғары деңгейінде оқушылардың ұлтаралық толеранттығының қалыптасқандығы Педагогикалық шарттар оқушыларда ұлтаралық қатынас мәдениетін қалыптастыруда білім беру процесінің бағыттылығын қамтамасыз ету; оқу (оқу пәндері бағдарламаларының мазмұнын өңдеу (оқу жоспарына оқушылар үшін арнайы курстар кіргізу) және оқудан сыныптан тыс қызметті (ұлтаралық қатынас тәжірибесін кеңейтуге бағытталған шаралар жүргізу) ұйымдастыруға өзгерістер енгізу, оқыту мен тәрбиенің арнайы іріктелген әдістері, формалары мен құралдарын пайдалану 1- сурет – Оқушыларда этносаралық толеранттық қалыптастыру моделі 11 Мәдениетаралық білім берудің әлемдік тәжірибесінің талдауы оны балалық шақта жүзеге асырудың өзіндік құндылығын көрсетуге мүмкіндік береді, ол балалықтың мәдениетаралық қатынаста позитивті көзқарас қалыптастыру мен мәдениетаралық құзыреттілікті дамытуға жоғары сензитивтілігімен келісілген. Қазақстанда мектепке дейін білім беру мекемелерінің балалар топтары мен орта мектептің сыныптары көп жағдайда көпэтникалы. Этносаралық қабылдау ерекшеліктері жасына және дамудың әлеуметтік жағдайларымен келісілгендігі дәлелденді. Бір жағынан, балаларда 6 жасқа дейін өз ұлты туралы түсінігі нақты болмайды алайда, 4 жасар балада өзге ұлттың адамына қарама-қатынасы қалыптаса бастайды. Психологиялық-педагогикалық ғылымның деректері бойынша мектеп жасына дейінгі және бастауыш мектеп жасындағы балалардың түсінігі көбінесе қате болмайды, бірақ 9 жасында эмоционалдық артықшылық беру орнықты стереотипке ауысады, ал оны өзгерту қиын. Қостанай мемлекеттік институтында Педагогика және бастауыш білім беру әдістемесі кафедрасында Б.Б. Даумованың жетекшілігімен оқушыларда этникалық толеранттық қалыптастыру бойынша Қазақстандағы білім беру ұйымдарының тәжірибесі жинақталды. Оқушыларда этникалық толеранттық қалыптастыру бойынша тәжірибелік-эксперименттік жұмыс Қостанай қаласы және Әулиекөл ауылындағы орта мектептер, Қостанай қаласы білім беру қызметкерлерінің біліктілігін арттыру институты базасында іске асырылды. Қалыптастырушы эксперимент №№ 1, 2, 10, 17-мектептерде жүргізілді, экспериментке 10-сыныптардан 200-ге жуық оқушы қатысты. Осы зерттеулер негізінде оқушыларда ұлтаралық толеранттығын қалыптастыру деңгейін бағалаудың критериалдық-диагностикалық кешені құрастырылды. «Қазақстан – барлық азаматтардың Отаны» курсын зерттеу оқушыларда елімізде бейбіт, жасампаз, қақтығыссыз өмір үшін барлық жағдай жасалғанын сезінуіне ықпал етеді [15; 16]. Білім беру ұйымдарының орта мектеп оқушыларында ұлтаралық толеранттық қалыптастыру бойынша инновациялық педагогикалық тәжірибесін зерттеу нәтижесінде біз оқушының этникалық толеранттығы білім, мойындау, олардың ұлттық ерекшеліктерін қабылдау және тұлғаның құқықтары мен бостандығын құрметтеуі тұлғаның интегралды сипатын көрсетеді деген қорытындыға келдік, ол индивидтің, басқа этнос өкілдерін өзара қабылдауын, өзара әрекеттесуін болжайды. |