П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет764/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   760   761   762   763   764   765   766   767   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

Олар:әдейі, жорта, қаса-
қана, әдейілеп. 
М ақсат үстеулері құрамы ж ағы - 
нан тек негізгі түбір болып келеді. Сөйлемде етіс- 
тікпен тіркесіп, мақсат пысықтауыш қызметін ат- 
қарады. 
Құнанбай бағанадан эзіл салғанда да,
әдейі
соған шұқшиған
(Әуезов) деген сөйлемде не мақ- 
сатпен? деген сұраққа жауап беріп пысықтауыш 
қызметінде тұрған үстеу - 
әдейі 
сөзі.
8.4.7. Себеп-салдар үстеулері
Қазіргі қазақ тіліндегі себеп-салдар үстеулер 
қимыл, іс-әрекет, амалдың болу, болмау себебін 
немесе салдарын (нәтижесін) білдіріп, не себепті? 
неге? деген сұрақтарға жауап береді. Себеп-сал- 
дар үстеулерге жататын сөздер мыналар: 
босқа,
амалсыздан, бекерге, текке, лажсыздан, құр бос-
қа, шарасыздан, жоққа 
т.б.
Құрамы ж ағы нан себеп-салдар үстеулер ту- 
ынды түбір болып келеді. Олар көлемдік (барыс, 
ш ығы с) септік жалғауларының конеленуі арқы- 
лы жасалады. Олар: 
бекерге, босқа, текке, жоққа,
шарасыздан, амалсыздан, лажсыздан.
Себеп-салдар үстеулер сөйлемде қимылдың 
жүзеге асу себеп-салдарын білдіріп, сөйлемнің 
себеп-салдар пысықтауышы қызметінде жұмса- 
лады
.Жандыкең
лажсыздан өзінің артықтау кет-
кенін түсінді м е
(Айымбетов).
8.4.8. Топтау үстеулері
Қ азіргі қ а за қ тіліндегі топ тау үстеулері 
қимыл, іс-әрекеттің жасалуының топты қ сипа-
тын білдіреді де, нешеден? қаншадан? деген сұрақ- 
тарға жауап береді. Топтау үстеулеріне жататын 
сөздер төмендегідей: 
біреулеп, екеулеп, коптеп,
қос-қостап, топ-тобымен, он-оннан, бір-бірлеп
т.б. М орф ологиялы қ құрамы ж ағы нан топтау 
үстеулері туынды түбір күйінде және қосарлан- 
ған, я ғн и күрделі туынды 
түбір күйінде 
кезде- 
седі. Топтау үстеулерінің жасалу жолдары:


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   760   761   762   763   764   765   766   767   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет