564
ОДАҒАЙ
Екешдемеулігі, негізінен, есім сөздерге тірке-
седі.
Түйе
екеш
түйесіне дейін егін көрсе, таптап
беріп түрса керек
(Кекілбаев).
Қожа
екеш кожасына дейін бір ауыз бірде-
м ені орысшалаған болып...
(М үсірепов).
11. О Д А Ғ А Й
1 1 .1 .
О Д А Ғ А Й Д Ы Ң Т Ү Р Л Е Р І
О дағай сөз табына жататын сөздер адамның
көңіл-күйін, сезімін білдіру мақсатымен ғана емес,
соны м ен қатар басқа біреуге бұйыру, иш ара
білдіру немесе малды, үй хайуандары н ш ақыру,
айдау, қ о р ға у м ақ саты н д а д а қолд ан ы лад ы .
Тіліміздегі одағай сөздер осындай м әніне қарай
үш то п қ а бөлінеді: 1)
Көңіл-күй одағайлары,
2) Императивтік одағайлар, 3) Тұрмыс-салт ода-
ғайлары.
Сондықтан да одағайлар сойлемде белгілі бір
мақсатпен қолданы лғаны мен, біріншіден, оз ал-
дына жеке-дара тұрып, лексикалық мағына біддіре
алмайды, нақты ұғы м ды қ мәні ж оқ, екінш іден,
сойлем іш інде басқа сөздермен грамм атикалы қ
байланы сқа түспейді. Сондықтан одағайлар син-
такси стік ж ағы н ан оқш ау создер деп аталатын
т о п қ а ж атад ы . Б ір а қ , о д а ғ а й л а р с ө й л ем д е
білдіретін ж алпы о й ға қаты сы бар: айтуш ы ның
әр түрлі коңіл-күйін, сезімін, ишара етуді, импе-
ративтік м әнін, жеку, мал, ж ануарларға бағы ш -
талып айтылу мәнін т.б. білдіреді.
Достарыңызбен бөлісу: 
