11.1.1. Коңіл-күй одағайлары
Бұл топтағы одағайлар адам ны ң әр түрлі
сезімдерін, коңіл-күйін білдіреді. Олар сан жа-
ғы н ан мол, сем антикалы қ құбылу ж ағы н ан әр-
қилы, семантикалы қ реңкі оте бай топ. Бұл топ-
тағы одағайлар әрі жағымды, әрі жағымсыз коңіл-
күйді білдіре алады. Осы қасиетіне қарай коңіл-
күй одағайлары ішінара үш топқа болінеді.
1)
Ж ағы м ды көңіл-күйді білдіретін одағай-
лар:А лақай! Ура!
(куаныш, шаттану),
һа! паһ-
паһ! (
сүйсіну, таңдану),
Бәрекелді! (
сүйсіну, кош-
тау),
оһо!
(таңдану)
т.б. М ысалы:
Тракторға
теңеу таппай, жұрт абыржып, аузына келгенін
айтты
-
Паһ-паһ! Күйше күркіреуін караіиы!
(М ұстаф ин)
Алақай! АтаІАпа!... Есбосындар келіп
калды! Соғыс біт т і!(С ш \\оъ).
-Оһо, жолдас болатын болдың
(Әбішев) т.б.
2) Ж ағы м сы з эмоцияны білдіретін одағай-
ла/>:Әттеген-ай! әттең! Қ ап
І(өкіну),
Тәйірі! түге!
(наразылык, іреніш),
бай-бай-бай! (наразы лы қ,
кейістік), піш! пішту!
(жактырмау, менсінбеу)
т.б.
Мысалы:
Қап, Қазекеңе бакты суару керек деп
айтайын деп отырып, ұмытып кеткенімді кара-
шь//(Ш амкенов). Уай
,кайдасыңдар,
түге, бар бол-
ғы рла р!(С
онда).
Піш, тапкан екенсің кажырлы
кісіні!
(М ұқанов).
Бай-бай-бай, сорлы-ай, мені
біреумен кетіп барады дейсің беі Айт акт ағалы
барамын ғой...
(Қуаныш баев).
3)
Эрі ж ағы м ды
,
әрі ж ағымсыз эмоцияны
білдіретін одағайлар:
Бұл топтағы одағайлар
әдетте коп мәнді болып келеді де, олардың ма-
ғы налары контекст ішінде не ситуацияда аны қ-
талады:
Достарыңызбен бөлісу: |
