Исследование» научные доклады «Білім беру саясаты, тәжірибе және зерттеу»

предметной области 

специалистами в 

режиме 

видеоконференцсвязи 

Урок с 

использованием баз 

данных и 

лабораторных 

комплексов 

удаленного доступа 

- Предварительное 

исследование 

имеющихся в сети 

Интернет ресурсов, 

выяснение условий 

доступа к ним, 

организация 

(согласование) 

доступа в учебных 

целях для школьников 

с держателями 

ресурса 

– При изучении нового

материала в целях 

обеспечения нагляд-

ности; 

– при отработке прак-

тических навыков

проведения экспери-

мента в режиме on-line; 

– для отработки на-

выков работы в Ин-

тернете 

– Анализ

результатов 

проведенного 

эксперимента, 

обработка его 

результатов 

Урок с 

использованием 

демонстрационного 

эксперимента в 

режиме on-line 

– Включение

демонстрационного 

эксперимента в 

структуру урока на 

определенном этапе; 

– организация

обсуждения 

наблюдаемого 

эксперимента; 

– организация

проектной работы по 

поиску наблюдаемого 

эксперимента или его 

аналогов в реальной 

жизни и т.д.; 

– учитель может

отключить звук и 

попросить ученика 

прокомментировать 

процесс, остановить 

кадр и предложить 

продолжить описание 

дальнейшего 

протекания процесса, 

попросить объяснить  

процесс и т.д. 

- Экспериментальное 

подтверждение 

изучаемых процессов и 

явлений; 

– составление описания

результатов 

эксперимента; 

– поиск в Интернет

подтверждения

реалистичности

наблюдаемых 

экспериментов 

– Тесты по

содержанию 

теоретического 

материала, 

объясняющего 

используемый 

демонстрационный 

эксперимент; 

– описание

результатов 

эксперимента 

Урок с применением 

информационных 

ресурсов музеев 

– Изучение сайтов

музеев; 

– составление

маршрута вирту-

альной экскурсии; 

– организация вир-

туальных экскурсий 

на уроках 

– Сбор материалов –

как теоретических, так 

и иллюстративных; 

– виртуальное

путешествие по 

предложенному 

учителем маршруту 

– Сетевой проект;

– сетевые конкурсы,

олимпиады 

866

Информационные  технологии    могут  дать  учителям  возможность  проводить 

проблемно-ориентированное  или  конструктивистское  обучение  в  индивидуальном  темпе,  а 

также 

контролировать 

успеваемость 

учащегося 

новыми, 

интерактивными, 

привлекательными методами, с помощью которых можно лучше оценить глубину понимания 

содержания  материала  и  процессов.  В  отличие  от  традиционных  методик,  где  учитель 

привык  давать  и  требовать  определенные  знания,  при  использовании  интерактивных  форм 

обучения  ученик  сам  становится  главной  действующей  фигурой  и  сам  открывает  путь  к 

усвоению знаний. Учитель выступает в этой ситуации активным помощником, и его главная 

функция – организация и стимулирование учебного процесса. 

2. Образовательные сайты. В сетевом пространстве существуют тысячи Web-сайтов,

содержащих  собрания  высококачественных  «путеводителей»  по  учебным  программам, 

планам  занятий,  образовательной  деятельности.  Мне  хотелось  бы  остановиться  на 

образовательных  сайтах,  появившихся  совсем  недавно  и  ставшими  популярными  как  у 

учеников, так и у учителей [3]. 

http://itest.kz/.  Сайт iTest.kz – комплекс  виртуального  обучения  по  программе 

подготовки  к  ЕНТ.  Главная  цель  этого  проекта – подготовка  учащихся  к  успешной  сдаче 

единого  национального  тестирования  (ЕНТ)  в  доступной  и  интересной  форме.  Тестовые 

задания данного сайта были подготовлены преподавателями и методистами-консультантами, 

которые  принимали  участие  в  подготовке  тестовых  заданий  для  ЕНТ. iTest состоит  из 

тестовых  заданий  по  каждому  предмету  с  ответами.  Дополнительно  имеются  конспекты 

обзорных лекций и возможность выполнить работу над ошибками. 

Электронный  комплекс  поможет  подготовиться  и  успешно  сдать  тесты  по  каждому 

предмету.  Также  этот  учебный  комплекс  дает  возможность  пройти  пробные  тесты  ЕНТ  по 

изучаемым предметам в условиях, максимально приближенных к реальному тестированию. 

Именно этим сайтом начали активно пользоваться с 1 сентября выпускники школы. 

http://bilimland.kz/. Сайт, созданный для того, чтобы помочь учителю сделать работу в 

классе  интересной  и  эффективной.  Содержит    одну  из  лучших  в  мире  виртуальных 

лабораторий  по  физике,  математике,  химии,  биологии  и  географии,  а  также  обучающие 

ресурсы,  доступные  на  казахском,  русском  и  английском  языках.  Дает  возможность 

погружения в язык для изучающих английский, немецкий и французский языки. И учителя, и 

ученики  могут  просматривать    более 10 000 интерактивных  уроков,  созданных  на  основе 

школьной  программы.  Дает  возможность  получить  качественное  образование  детям  с 

ограниченными возможностями. 

http://www.imektep.kz/.  Сайт – помощник для учителей и учащихся, содержащий в себе 

анимацию,  интерактивные  уроки,  задания,  материал  уроков  по  предметам,  изучаемым  в 

начальной школе. 

https://twig-bilim.kz/.  Это  один  из  лучших  мировых  образовательных  ресурсов, 

используемый  школьниками 30 стран  мира  на 13 языках,  который  появился  теперь  и  на 

нашем рынке. 

Благодаря  увлекательным  фильмам  и  другим  учебным  материалам  ресурса,  учащиеся 

получают  простые  и  доступные  объяснения  самых  сложных  тем  по  физике,  математике, 

химии,  биологии  и  географии. 

Twig-Bilim  создан  специально  для  учителей  и  учеников  в 

соответствии с международной учебной программой.

 

В  его  создании  использовались  самые  лучшие  видеоматериалы,  которые  превращают 

учебу  в  захватывающее  приключение  и  связывают  теоретические  знания  из  учебников  с 

реальной жизнью. 

867

http://www.bilimal.kz/.  Данный  сайт  является  частью  проекта  "Білімал"  центра 

инновационных технологий "Өрлеу".

  

Использование данного сайта открывает возможности, как для учащихся, так и для их 

родителей, и, конечно же, преподавателей. Это ведение личного кабинета в системе Білімал, 

контроль за успеваемостью и посещением ребенка учебного заведения, просмотр школьного 

расписания,  получение  напоминания  об  имеющихся  задолженностях  по  предметам,  обмен 

информацией, опытом, повышение эффективности взаимодействия с родителями  и многие 

другие. 

Быстрое  развитие  информационных  технологий  определяет  необходимость  поиска 

новых  подходов  к  организации  процесса  обучения.  Современный  учитель  должен 

эффективно  применять  информационные  и  коммуникационные  технологии  в  учебном 

процессе.  

У  современного  человека  появилась  необходимость  в  неоднократном  обновлении 

знаний на протяжении его жизни. Все более важным становится навык, умение, способность 

человека  добывать,  сортировать,  обрабатывать,  классифицировать  новые  знания.  Это 

касается  как  фактологических  знаний,  так  и  знаний  методологических.  Иными  словами 

процесс персонификации знания должен быть под стать времени: быстрым, результативным 

и качественным. Человек, не способный или не желающий осваивать новое знание не сможет 

поддерживать  свой  социальный  статус,  так  как  проиграет  в  конкурентной  борьбе  тем,  кто 

делает это лучше. В конце XX века произошло своеобразное совпадение частот смены жизни 

поколения  и  большинства  технологий,  что  привело  к  нарушению  стандартной  логики 

социального поведения, которой человечество управлялось тысячи лет [4. с. 13-15]. 

Потребность  быстро  осваивать  новые  знания  требует  от  человека  умения  обобщать, 

выводить  алгоритмы  обучения,  искать  закономерности  в  самом  процессе  усвоения  знаний, 

системно  анализируя  этот  процесс.  Это  требует  от  него  умения  подниматься  на  более 

высокие уровни оперирования информацией. 

Использованная  литература 

1. Открытые  образовательные  ресурсы  в  Республике  Казахстан //  СНГ  на  пути  к

открытым  образовательным  ресурсам.  Аналитический  обзор. – М.:  ИИТО  ЮНЕСКО. 2011. 

С.91-94. 

2. Брыкова  О.В.  Возможности  интернет-технологий  в  образовательном  процессе //

Использование  интернет-технологий  в  современном  образовательном  процессе.  Часть II. 

Новые возможности в обучении – СПб.: ГОУ ДПО ЦПКС СПб «Региональный центр оценки 

качества образования и информационных технологий», 2008. С.30-36. 

3. Качественное образование доступное всем. - http://bilimmedia.kz/ru/ (24.09.2014г.).

4. Бульба  Д.Д.  Приоритеты  обобщенных  средств  управления // Труды  СПбГПУ.

Фундаментальные  исследования  в  технических  университетах.  Материалы VII 

Всероссийской  конференции  по  проблемам  науки  и  высшей  школы. 20-21 июня 2003 г. 

Санкт-Петербург, Том. 2, Часть 2. – СПб.: СПбГПУ. С. 13-15. 

868

ҮШ ТІЛДІ БІЛІМ БЕРУДІҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ 

Калимова А.Г., Каримова А.К. 

«БЭСТ» гимназиясы» коммуналдық мемлекеттік мекемесі 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ 

Аңдатпа 

Мақалада  қазақ  тілі  мен  қазақ  əдебиеті  сабақтарында  үш  тілді  қолданудың  тиімділігі,  

артықшылығы,  оқыту  əдістері  мен  тапсырмалары  қарастырылады.  Үш  тілді  салыстыра, 

салғастыра  оқыту  барысындағы  оқушылардың  əрекетіне  талдау  жасалады.  Сондай-ақ 

мектепте үш тұғырлылық концепциясының жүзеге асу барысы сипатталады.  

Аннотация 

В  статье  рассматриваются    пути  применения    трехъязычного  обучения  на  уроках 

казахского  языка  и  литературы.  Предлагается  анализ  учебных  действий  учеников  при 

использовании  сопоставильного  метода  обучения.  А  также  описывается  процесс 

осуществление концепций триединства  языков в школе.   

Аbstract 

The ways of application of trilingual training at the lessons  Kazakh language and literature are 

considered In article. The analysis of educational actions of pupils while using a comparative method 

of training is offered. The process of implementation of the trinity of languages concept is also 

described. 

 Əр мемлекеттің, əр ұлттың ұрпақтан-ұрпаққа берілетін құндылығы – тіл.  Тəрбие мен 

əдептің басы – тіл, адамның құты да тілден басталады. Қазіргі жылдам өзгермелі қоғамда елдің 

əлемдегі  орны  адамдық  капиталдың  сапалығымен,  елдегі  білім  деңгейінің  жағдаймен, 

ғылымының дамуымен анықталады.  

Отанымыздағы  жүргізіліп  жатқан  білім  беру  реформалары  мен  бағдарламаларының 

ортақ мақсаты білім беру жүйесінің жаңа əлеуметтік-экономикалық ортаға бейімделуі болып 

табылады.  Өйткені  білім  мен  ғылым  қоғамнан  бөлек  дами  алмайды.  Балалардың  мектеп 

қабырғасында  алған  білімі  күнделікті  өмірде  қолданыс  табуы  қажет.  Ал  тілді  меңгеру 

үрдісінде  тəжірибе  жүзінде  көрініс  таппаса,  қолданылмаса,  ол  тілді  меңгеру  деңгейін 

төмендетіп, қиындата түседі. Біздің көп ұлтты қоғамда тілдерді дамыту жəне оқыту  өте өзекті 

мəселелердің бірі болып табылады. Елбасымыз «Қазақстан - 2050» стратегиясы: бір халық - 

бір  ел – бір  тағдыр»  Жолдауында  «Тəуелсіздік  жылдары  ішінде  Қазақстандағы  тілдердің, 

мəдениеттер  мен  салт-дəстүрлердің  этностық  көптүрлілігі  сенімді  үндестікке,  өзіне  тəн 

реңктер  мен  əсемдіктер  молшылығына  ие  болды....  Қазақстанда  тəуелсіздік  жылдарында 

бірде-бір  этнос  өз  тілін  жоғалтқан  жоқ.  Əрине,  осы  этностық  əралуандықтың  бəрі  біртұтас 

ұлтқа айналуы үшін жақсы цемент қажет. Бүгінде ұлтты біріктіруші басты фактор қазақ тілі – 

мемлекеттік тіл болып отыр» деп атап өткен болатын [1].  

Еліміз  өзінің  көпұлттылығымен    көптілді  ортаны  қалыптастырушы  біріктіруші  күшке 

айналды. Бірнеше тілді білу  қандайда бір ұлттың немесе басқа ұлттың өміріндегі оқиғаларды, 

олардың салт-дəстүрлерін, тəжірибесін, философиясын дұрыс ұғынуға  мүмкіндік береді жəне 

Қазақстанда біріңғай мəдени, білім жəне ақпараттық кеңістік құрудың тікелей міндетті шарты 

болып  келеді.  Елбасымыз  Н.Ə.  Назарбаев  əр  қазақстандық  кемінде  үш  тілді:  қазақ,  орыс, 

ағылшын тілдерін үйренуге талпыну қажеттігін айтып өтуі кездейсоқ емес. Бүгінгі күні тілдің 

869

үшбірлігінің  дамуы  қазақстандық  қоғамның  экономикалық  жəне  əлеуметтік  жаңғыртудың 

маңызды  аспектісі  болып  келеді.  Орта  мектепте  тілдерді  үйрену  жолына  жүгінейік. 

Оқушыларға осы  оңай емес міндетті шешуде оқытудың заманауи əдістерін игерген мұғалім 

көмектесуге ынталы болып келеді [2, 380-б.].  

Бірнеше  тілдерді  тез  арада  игеру  үшін  келесі  əдістерді  жиі  қолданылады:  ой-талқы, 

проблемалық оқыту, пікірталастар, рөлдік ойындар, іскерлік ойын, форум, жарты дауыспен 

талқылау, «Ойла жəне тыңда!» жəне тағы басқалар.  

Сондай-ақ  біздің  ойымызша  балаларды  тілдерге  үйретуде  оқушылардың  топтық 

жұмысына, ынтымақтастықта оқытуға, белсенді танымдық үрдіске, өздігінен ақпарат іздеуге 

бағытталған жаңашыл технологияларды  қолдану аса тиімді болады.  

Бұл  технологиялар  зерттеу,  проблемалық  əдістерді  кеңінен  пайдалануды,  алған 

білімдерін  бірлескен  немесе  жеке қызметте қолдануды қарастырады, сонымен қатар, тек сын 

тұрғысынан  ойлаудың    дамуын  ғана  қарастырмай,  қатынас  жасау  мəдениетінің,  бірлескен 

түрлі əлеуметтік  рөлдерді орындау іскерліктерінің дамуын қарастырады. Бұл технологиялар 

жеке-бағытталған оқыту проблемаларын  аса тиімді шешуге септігін тигізеді.  

Көп  тілділік  көбіне    кіріктірілген    сабақтарда    мысалы,  ағылшын  жəне  қазақ  тілдері 

мұғалімдері бірлесіп өткізген іс-шараларда  жарқын көрініс табады. Бұл  əсіресе  бірнеше тілде 

сөйлеу  мүмкіндіктерін  көрсететін    ашық  сабақтарында  орын  алады.  Күнделікті  өмірде  бұл  

қолайлы емес. Алайда  орыс тілін, ағылшын тілін немесе қазақ тілін жақсы білетін мұғалім   

оқушылардың  мемлекеттік  тілдегі,  екінші  шетел  тілде  білімдерін  тарта  отырып  сабағын  

бірнеше тілде неге   ұйымдастырмасқа. Балалар үшін  бұл  барлық тілді меңгеру жетістіктерін 

көрсетуге немесе осы тілдердің біреуін жетілдіруге, жолдасын ауызекі қазақ немесе ағылшын 

тілдерін үйрету үшін керемет мүмкіндік емес пе?  Тілді үйрету жəне тілге үйрену бұл  тек 

арнайы    кестеде  бөлінген  сағаттарда    ғана  емес  үнемі  жүзеге  асырылуы  қажет.  Көп  тілді 

сабақта оқушы алған ерекше жігер тілдік материалды жеңіл меңгеруге көмектеседі,  бір немесе 

басқа тілді басқалардан жақсы білетін оқушының өзін-өзі бағалауын арттырады, онымен қоса,  

қатынас  жасау  деңгейі    бұндай  топта  əлде  қайда  жоғары,  өйткені  қажетті  сөзді  таңдауға 

көмектесу,  өзаракөмек,  бір-біріне  мейірімділікпен  қарау  толыққанды  коммуникативтік 

кеңістікті ұйымдастыру сияқты тəрбиелік жұмыстарды да шешуге септігін тигізеді.  

Одан  басқа  күнделікті    қатынаста  тілдік  кедергі  де  алынады.  Бақылағыштық  жəне 

қабылдау икемділігі, топтағы əрқайсысының  тілді түсінуі,  түсінікті болу ықыласы – қатынас 

жасаудың  құндылығы осында!  Тілді білу дегеніміз не? Біреулері бұл тілде өлең жазу деп 

ойлайды, ал біреулері бұл тілде армандау немесе қалжыңдасу деп ойлайды. Қалай болғанмен  

біз  үйреніп  жатқан  тіл – бұл  грамматикалық  ережелер  жинағы  немесе  əліпби  тəртібіндегі 

сөздерден қарағанда артық.  Тіл – əлемді көру жəне суреттеу тəсілінің бірі,  тағы бір орта,  жаңа 

толқынға бейімделу. Сабақта бірнеше тілде өз білімдерін көрсетудің бір түрі – «рөлдік ойын», 

онда  балалар    аудармашының  рөлін  орындай  отыра    өздерін  осы  мамандықта  көре  алады.  

Қазіргі уақытта  көп тілді пайдаланудың пайдасына дəлелдер ұшан теңіз. Соның бірі - уақыт 

талабы – Қазақстан  Республикасының  мектеп  оқушылары  мен  жастарынан  көп  мəдениетті 

тұлға қалыптастыру қажеттілігі.   

«Ғаламдық білім мəнмəтініндегі көптілділік» Халықаралық ғылыми-тəжірибелік конференция 

қатысушыларының шешімі бойынша:  

-

  қазақ, орыс жəне ағылшын тілдерін үйрену бойынша Интернет-портал құруды ұсыну; 

-

  Қазақстан Республикасында көп тілділік білім бағдарламасын  жүзеге асыру үрдісіне 

мониторинг жасауға мүмкіндік беретін  іс-шараларды үнемі өткізу; 

-

  Көптілдік сөздіктер, оқу құралдары мен дидактикалық материалдар жасау;  

870

-

  Көптілдік  білімді  енгізу  бойынша  Назарбаев  Зияткерлік  Мектептің  бағдарламасын 

қолдау қажетті деп танылады.     

Тілді  меңгеру  барысында  жүйелілік  өте  маңызды  рөл  атқарады.  Қазақ  тілін  меңгеру 

барысында  эйдетикалық  əдісті  де  қолдануға  болады. «Эйдос»  грек  тілінен  аударылғанда 

«бейне» деген мағынаны білдіреді. Эйдетизм – біздің таным көкжиегімізде жоқ заттарды өте 

жарқын  түрде  бейнелеу  болып  табылады.  Эйдетикалық  оқытудың  тағы  бір  артықшылығы 

баланың  тілді  меңгерудегі  қызығушлығының  артуы  болып  табылады.  Мүмкіндігінше 

сөздердің жазылуы мен дыбысталуын нақты бір образдармен байланыстыру қажет. Сурет те 

салуға болады. Ол үшін суретші болу міндетті емес, сызба түрінде бейнелеуге болады. Бала өз 

санасында суретке, бейнеге қарай отыра, сөздің жазылуы мен дыбысталуын еске түсірулері 

қажет  жəне  керісінше  дыбыстау  арқылы  cалынған  суретті  естеріне  түсіреді.  Сондай-ақ 

фонетикалық  ассоциация  тəсілі  арқылы  ана  тіліндегі  сөздермен,  олардың  дыбысталуымен 

ассоциацияланады.  

Қазақ тіліндегі 

сөздер 

Тірек сөз немесе сөйлем 

Орыс тіліндегі 

аудармасы 

Қарындас 

Аға 

Представьте 

себе 

как 

приходит 

брат 

и 

говорит сестренке«Аға! Это ты сломала мой карандаш!» 

Сестренка 

 Брат 

Кілем 

На ковер намазали крем от загара. 

ковер 

Аяз 

А я замерз – там мороз! 

Мороз 

Айдын 

Ай! дыня пошла на каток! 

Каток 

Шынығу 

Шыны гудят, когла закаляются 

Закаляются 

Қырау 

Қуры клюют иней 

Иней 

Сырғанау 

Как сыр галандский в масле кататься 

Кататься 

Тоңу 

Утону в проруби, замерзну 

Зябнуть, мерзнуть 

Сең 

Сено везут на льдине 

Льдина 

Шырша 

Ель шуршала своими иголками 

Ель 

Өзге тілді оқыту мақсатты интеллектуалды күш-жігерді жəне жүйелі еңбек етуді қажет 

етеді.  Ол  оқытуға  деген  ынталандыру,  мұғалімнің  шеберлігі,  оқушының  еңбегі  сияқты  үш 

маңызды аспектінің бірлесуіне негізделеді. Жаңа тілді оқу барысында оқушылар өз ана тілінде 

ойлап,  жаңа  тілдің  түсініктерін  қалыптастырады.  Сондықтан  өзге  тілді  меңгеруде 

оқушылардың  кейбір  грамматикалық  категорияларын  игеруде,  ана  тілінің  логикалық-

грамматикалық  стереотиптерін  жеңу  барысында  қиындықтар  кездеседі.  Фонетика,  лексика, 

грамматика,  сөзжасамға  салыстырмалы  талдау  жасау  айтылым  мен  жазылымдағы,  сөйлем 

құраудағы  жіберілетін  қателерді  болдырмауға  əкеледі.  Ағылшын  жəне  қазақ  тілдері  түрлі 

топтағы  тілдерге  жатқанмен,  ұқсастықтарды  табуға  болады  (кейбір  дыбыстардың 

фонетикалық ұқсастығы, зат есім мен сын есім арасында, сан есм мен зат есім арасында қиысу 

жоқ жəне т.б.)  Тілдерді оқыту барысында салғастырмалы əдістерді қолдану ағылшын, қазақ, 

орыс  тілдерін  терең  жəне  кең  түрде  игеруге  жол  ашады.  Осылайша,  тəжірибе  жүзінде 

оқытудағы полилингвалдылық принципі жүзеге асады [3, 11-б.]. Ян Амос Коменский тілдерді 

оқытуда  келесідей  принциптерді  ұсынған:  белсенділік,  жүйелілік,  қолжетімділік  жəне 

бірізділік.  Ол  оқытуда  қарапайымнан  қиынға,  нақтылықтан  жалпылауға,  жеңілден  қиынға 

қарай жүруді ұсынып, тілді саналы түрде меңгеруге жəне «сөз бен заттар арасында параллель 

жүргізуді» сақтау қажеттілігін атап өтеді. Я.А. Коменский тілдік фактілерді салғастырмалы 

тəсілді, «оқытудың алтын ережесі» ретінде көрнекілік принципін қолдануға кеңес береді.  

871

«БЭСТ» гимназиясында қазақ, орыс, ағылшын, неміс, француз тілдері қатар оқытылады. 

Мектеп қабырғасында өткізілген іс-шараларда балалар өз ойларын шет тілінде жеткізуге аса 

ынталы  болып  келеді.  Сондықтан  сабақ  барысында,  түрлі  іс-шаралар  барысында  сөздердің 

аудармасын бірнеше тілде айту, ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтау жиі кездеседі. 

Мысалы 7-сыныпта «Мемлекеттік тіл-менің тілім» тақырыбында өткізген сабағымда суретті 

жұмбақтар арқылы өткен сабақтарда танысқан мақал-мəтелдерді еске түсіріп, жаңа сөздерді 

қайталау мақсатында үш тілділік принципін ұстандым. Яғни балалар суреттегі сөздерді ана 

тілдерінде  анықтап,  қазақ  жəне  ағылшын,  неміс  тілдеріне  аудару  қажеттілігі  туындады. 

Балалардың суретті жұмбаққа деген қызығушылықтары артып, сөздердің аудармасын бірнеше 

тілде анықтау тақырыпқа деген ынталарын арттыра түсті. Сондай-ақ жасырылған сөздердің 

аудармасын  анықтауда  балалар  ізденушілік  қабілеттерін  танытып,  пікірталасқа  түсіп,  ой 

қозғауға түрткі болды. Тілдерді салғастыра, салыстыра оқыту өте нəтижелі тəсілдердің бірі 

деп ойлаймын.  

Тілдік  құбылыстардың  ұқсастықтары  мен  айырмашылықтарын  анықтау  негізінде 

оқушыларды айтылым мен жазылымға оқыту үшін түрлі жаттығуларды жасауға болады.  

Мысалы: сөздерді жұбын анықтап, айырмашылықтарын табу: сurl, акт, Ann, таң, flag,  kirk, 

план,  lamp, көл, kernel, факт, мəн, tang, флаг, көк,  мan, лампа, plan,  көңіл, act, Анна, fact. 

Сөздерді  дыбысталуын  қайталай  отыра,  олардың  ағылшын,  орыс,  қазақ  тілдеріне 

жататындығын дыбысталуы бойынша анықтау қажеттілігі туындайды:   

taxi -  такси

adept – əдепті 

carry – кəрі    

      hat  - хат 

back – бак

tergal – төгіл 

lack – лак

tan -тəн 

album – альбом

class – класс

Мəтінмен жұмыс жасау барысында мақал-мəтелдерді қолдану өте пайдалы болып келеді. 

«Мақал – сөздің  мəйегі»  дегендей  қазақ  тілі  мен  əдебиеті  сабақтарында  мақалдар  көптеп 

қолданылады.  Олардың  мағынасын  тек  аударумен  жеткізу  қиын  болады.Сондықтан  ана 

тілінде, ағылшын тілінде баламасымен таныстырып түсіндіру тиімді деп ойлаймын.  

Əр істің – арты игі. A good beginning makes good 

ending. 

Без труда не вытащишь и рыбку из пруда. 

Жылтырағанның 

бəрі алтын емес 

All that glitters is not gold. 

Не всё золото, что 

блестит. 

Əр  елдің  салты 

басқа. 

Every country has its customs. 

Каждая страна  имеет свои  обычаи. 

Үш тілдегі мақал-мəтелдерді  келесі тапсырмаларда қолдануға болады:  

-

  Мақал мəтелдерді мəтін мазмұнына сəйкестігін анықтауда;  

-

  Мəтінді бөлімдерге бөліп, əр бөліміне сəйкес мақал-мəтелді анықтау; 

-

  Мəтінге деген көзқарасты мақал арқылы жеткізу;  

-

  Сыныптастарына мақал-мəтелерді қолдана отырып, хат жазу;  

-

  Мақал бөліктерін анықтау;  

-

  Мақалдардағы бос орынды қажетті сөздермен толықтырып, аудармасын айту;  

-

  Қазақ тіліндегі мақалға орыс жəне ағылшын тіліндегі баламасын іздеу,  

-

  Берілген мақалдардың ортақ тақырыбын анықтау [4, 473-б]. 

Осылайша,  тілдердің  үш  тұғырлығы  тілдерді  сапалы  оқытуға  жəрдемдесіп, 

оқушылардың  сабақта  белсенді  жұмыс  жасауына  жəрдемдеседі.  Тілдердің  үш  тұғырлығын 

872

жүзеге  асыру  барысында  салғастырмалы  əдіс,  ойталқы,  пікірталас,  рөлдік  ойындар,  топтық 

жұмыстар өз нəтижелерін береді.  

жүктеу/скачать 16,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: