Министерство сельского хозяйства республики казахстан

40 
 
 Томат  в  защищенном  грунте  занимает  второе  место  после  огурца.  Выращивание 
томатов в зимних теплицах имеет огромное народнохозяйственное значение для страны, т.к. 
в  зимний  период  населению  необходимо  особенно  потреблять  продукты  питания  богатые 
витамином  С.  Плоды  томата  отличаются  высокими  питательными,  вкусовыми  и 
диетическими качествами. Плоды томата – отличный источник витамина С (30-35 мг). Кроме 
него в плодах томата содержаться витамины В
1 
(аневрин), В
2
 (рибофлавин), В
3
 (пантотеновая 
кислота), фолиевая кислота, РР (никотиновая кислота, провитамин А (каротин), соли калия, 
натрия, кальция, магния, фосфора, железа, йода и другие полезные вещества. 
 Калорийность  томатов  невысокая (160-200 ккал/кг).  Так  в  плодах  помидоров 
содержится  от 5 до 8 % сухих  веществ,  в  том  числе 3-7 % сахаров,  до 1% яблочной  и 
лимонной кислот и белков. Все эти вещества необходимы для нормализации обмена веществ 
в организме человека и сохранения его трудоспособности. 
Высокая  продуктивность,  широкое  распространение,  хорошие  вкусовые  качества  и 
многообразие  использования  сделали  томат  одной  из  самых  распространенных  культур  в 
нашей стране. Как культурное растение он известен в Европе всего около 200 лет, а в нашей 
стране, тем более в средней полосе, его возделывают сравнительно недавно. Исключительно 
велика  биологическая  ценность  плодов  томата,  которые  обладают  также  фитонцидными 
свойствами.  
Современный  уровень  развития  тепличного  овощеводства  предъявляет  высокие 
требования  к  сортам  и  гибридам  выращиваемых  культур.  Быстрый  сортосмен 
обусловливается  рядом  объективных  факторов – недостаточно  высокой  урожайностью, 
отсутствием  устойчивости  к  определенным  болезням,  невысоким  качеством  и  плохой 
лежкостью  плодов  отечественных  гибридов  для  защищенного  грунта,  а  семена  известных 
фирм ближнего и дальнего зарубежья, обладающие высокой урожайностью, устойчивостью 
к комплексу болезней и вредителей и высокими вкусовыми качествами плодов. Однако такие 
семена  имеют  очень  высокую  стоимость.  Селекционная  работа  в  Казахстане,  в  этом 
направлении началась сравнительно недавно.  
Исследования    проведены  в 2015 г  в  весенне-летнем  обороте  в  зимней  теплице 
КазНИИКО. 
Стандартами  для  изучения  образцов  томата  являлись  районированные  гибриды  Алуа 
F
1
,  Нурай  F
1
,  и  сорта  Жалын,  Сердце  Астаны.  Оценивали  по  хозяйственно-ценным 
признакам:  урожайность, устойчивость к болезням, вкусовые качества плодов. 
Закладку  опыта,  отбор    плодов  растений  для  выделения  семян  и  для  анализов 
проводили  согласно  «Методике  государственного  сортоиспытания  сельскохозяйственных 
культур», «Методические указания по закладке и проведению опытов в защищенном грунте» 
[1,2]. 
Отмечались  сроки  наступления  и  прохождения  фенологических  фаз:  фаза  появления 
единичных  и  массовых  всходов,  фаза  начала  цветения,  дата  образования  плодов,  дата 
первого и последнего сборов. 
Перед высадкой рассады в грунт на постоянное место, при массовом  цветении и перед 
первым  сбором,  определяли  высоту  растений,  количество  листьев,  кистей.  Урожай 
учитывали ранний и общий, по вариантам опыта. 
Биохимический  анализ  на  содержание  в  плодах  сухих  веществ,  витамина  «С»,  общих 
сахаров,  кислотность  проводили  в  лаборатории  химического  анализа  КазНИИКО  согласно 
«Методических указаний по определению химических веществ для оценки качества урожая 
овощных и плодовых культур» [3]: аскорбиновой кислоты  - по Мурри, сахара – по Бертрану, 
кислотность – титрованием 0,1Н щелочью (NaOH), сухое вещество – методом высушивания. 
Фенологические  наблюдения  необходимы  для  оценки  влияния  агроприемов,  в 
частности удобрений на рост и развитие растений. 
Фенологические  наблюдения  проводили  для  установления  (визуально)  сроков 
наступления и завершения  определенной фазы развития растений. 

41 
 
На всех делянках опытов отмечали  начало (10 % растений) и массовое наступление (75 
% растений) каждой фенофазы. 
Для  оценки  ростовых  процессов  изучаемых  сортообразцов  провели  биометрические 
наблюдения. Учеты проводили в основном в те же фазы, в какие проводили фенологические 
наблюдения. 
Для  проведения  биометрических  наблюдений  на  опытных  делянках  выделили 3-5 
растений в каждой повторности. 
Учет  урожая  проводили  в  период  уборки  сплошным  методом  с  определением  его 
структуры поделяночно. 
В  результате  проведенных  фенологических  наблюдений  при  единой  дате  посева 
особых различий между стандартными и изучаемыми гибридами и сортами не было, однако 
по количеству дней от всходов до плодоношения сорт Керемет в сравнении со стандартным 
сортом  Сердце  Астаны  разница  составила 10 дней,  изучаемый  сорт  более  позднеспелый. 
Гибрид Тепличный в сравнении со стандартнымF
1
Алуа показал себя как более раннеспелым. 
F
1
Гибридный56 в сравнении со стандартным F
1 
Нурай на 13 дней позже, а КазАЦИРО 206 на 
12 дней в сравнении со стандартным вариантом Жалын контролем. 
В  результате  биометрических  измерений  на  начало  плодоношения (12.05.2015) было 
отмечено,  что  по  количеству  кистей  стандартный  вариант  отличался  от  изучаемого 
незначительно,  так,  например,  у  сорта  Керемет -6 кистей,  а  у  Сердца  Астаны 5,6, у  сорта 
КазАЦИРО 206 – 6,0, а в стандартном варианте Жалын -5,8 
Однако, анализируя данные по урожайности, следует отметить, что у двух изучаемых  
сортов  и  одного  гибрида  была получена прибавка урожая (таблица 1). 
 
Таблица  1  – Оценка  сортообразцов  томата на продуктивность  в питомнике ГСИ 
 
№ 
Сортообразцы 
Урожайность, кг/м
2
 
Прибавка 
к st % 
Масса 
плода, г 
ранняя  
общая 
товарная 
1  СердцеАстаны st 
5,9 
20,7 
19,4 
- 
79 
2  Керемет 6,4 
24,2 
23,3 
+16,9 
83 
3  АлуаF
1 
st 13,9 
25,8 
24,8 
- 
60 
4  ТепличныйF
1
 12,1 
24,0 
23,0 
-7,0 
82 
5  НурайF
1 
st 9,5 
22,5 
21,9 
- 
79 
6  Гибридный 56 F
1
 9,7  28,1 27,1 +24,8 
54 
7  Жалын st 
8,7 
19,3 
18,8 
- 
71 
8  КазАЦИРО 206 
13,9 
27,6 
26,6 
+43,0 
65 
 
Самый высокий ранний урожай  был получен у сорта   КазАЦИРО 206 и    гибрида 
Алуа  F
1 
и  составил 13,9 кг/м
2
,  самый  высокий  общий  урожай  был  получен  в  варианте 
Гибридный 56 F
1 
он составил 28,1кг/м
2
. У двух изучаемых сортов и гибрида  Каз АЦИРО 
206 был получен более высокий урожай, чем в контрольном варианте, прибавка к стандарту 
составила от 16,9% до 43%.  
 При  оценке  по  биохимическим  показателям  было  отмечено,  что  по  содержанию 
витамина С было отмечено у сорта Жалын – 17,6, самое низкое у Гибридный 56 F
1 – 
11,48. 
Известно, что вкусовые качества определяются по соотношению кислоты к сахару, чем выше 
сахарокислотный показатель, тем лучше  считается вкус томатов по этому параметру самый 
высокий  сахарокислотный  показатель был у сорта Жалын – 12 и гибрида  Алуа – 7,8.  
Таким  образом,  для  более  достоверной  оценки  изучаемых  сортообразцов  желательно 
изучения  продолжить,  однако  предварительно  можно  сделать  заключение  наиболее 
перспективные сорта Керемет и КазАЦИРО 206, гибрид  Гибридный 56 F
1.
 
 
 

42 
 
                                                   Литература  
 
1.   Методика  госсортоиспытания  с/х  культур  (картофель,  овощные  и  бахчевые 
культуры), М, 1975.   
2.  Методические  указания  по  закладке  и  проведению  опытов  в  защищенном  грунте / 
Сост. Ващенко С.Ф., Набатова Т.А. и др. М., 1976.  
3.  Методические  указания  по  определению  химических  веществ  для  оценки  качества 
урожая овощных и плодовых культур. Ленинград: ВИР, 1979. -с. 102.  
 
 
УДК 631.52:635.132 
 
СƏБІЗДІҢ ЖАПЫРАҚ АҚ ҰНТАҚ (ERYSIPHE HERACLEI) ДЕРТІНЕ ТӨЗІМДІЛІГІ 
МЕН ӨНІМДІЛІГІ 
 
Манабаева У.А., Амиров Б.М. 
 
Қазақ картоп жəне көкөніс шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты,  
Алматы облысы  
 
          Аннотация  
          Приведены  результаты  комплексной  хозяйственно-биологической  оценки 28 
сортообразцов столовой моркови. Сортообразцы получили полевую оценку на  устойчивость 
к мучнистой росе, по формированию общего и товарного урожая, а также по средней массе 
корнеплода.  
 
          Annotation  
          Results  of  evaluation  of  28  carrot  accessions by farm-valuable traits are given. The carrot 
accessions have been evaluated for resistance to Powdery mildew and on productivity and 
marketability. 
 
Кілт сөздер: сəбіз, ақ ұнтақ ауруы,  төзімділік, өнімділік. 
 
Кіріспе 
Сəбіз -  Apiaceae тұқымдастарының ішіндегі ең кең тараған  көкөніс дақылы, ежелгі 
заманнан  өзіне  тəн  хош  иісімен,  тағамдық  жəне  емдік  қасиеттерімен  белгілі.  Сəбіздің 
қолданыс аясы өте кең –  шикідей, кулинариялық қоспалар, консервіленген өнім түрлерінде 
жəне малдық азық ретінде қолданылады. Сəбіздің басты ерекшелігі оның құрамындағы «А» 
провитамині – бета  каротиннің  жоғары  мөлшері.  Дүние-жүзілік  азық-түлік  жəне 
ауылшаруашылық  ұйымының  деректері  бойынша (FАО), «А»  витаминінің  жетіспеушілігі 
салдарынан  жыл  сайын  əлемнің 75-тен  асатын  елінде 350 мыңнан  артық  бала  жартылай 
немесе  толықтай  көру  қабілетінен  айрылып,  оның 60 пайызы  соқырлықтың  алғашқы 
айларында-ақ  қайтыс  болады  екен.  Сəбіз  сондай-ақ  емдік  жəне  диеталық  қасиеттерімен 
белгілі, оның құрамында жоғары мөлшерде қант, ағзаға қажетті белсенді элементтер (темір, 
кальций, калий, фосфор т.б.), витаминдер тобы (В, С, Е, PP) жəне т.б. биоактивті заттар бар. 
Қазақстанда сəбiздің көкөнiс дақылдарының iшiндегі үлесі үлкен – соңғы жылдары оның егіс 
көлемі 20 мың гектарға жетті [1].  
Қазіргі  жағдайда  Қазақстанның  көкөніс  шаруашылығы  біршама  қиыншылықтарды 
бастан  өткеріп  отыр.  Шешімі  табылмай  отырған  мəселелердің  ішінде  аса  баса  назар 
аударатын  жəйт - отандық    сорт  шығару  мен  отандық  тұқым  өндіру  жұмыстары.  Осы 
олқылықты  негізге  ала  отырып  Қазақ  картоп  жəне  көкөніс  шаруашылығы  ғылыми-зерттеу 
институтында  соңғы  жылдары  жинақталған  гендік  қордағы  сəбіз  сортүлгілерін  ғылыми 

43 
 
сараптау жұмыстарының негізінде болашақ сорт шығаруға қажетті бастапқы материалдарды 
айқындап бөліп алу жұмыстары атқарылып отыр.  
Қазақстанның  көкөніс  шаруашылығының  өркендеуі  отандық  сорт  шығару  ғылыми 
жұмыстарының  дамуына  тікелей  байланысты  жəне  мұндай  зерттеулер  еліміздің 
тауарөндірушілерін  шетелдік  тұқым  импорты  тəуелділігінен  арылтуға,  демек,  еліміздің 
азықтүлік қауіпсіздігін арттыруға ықпал етеді.  
Сəбіз  тамыржемістерінің  өнімділігіне  тікелей  əсер  ететін  факторлардың  қатарына 
олардың  өсімдік  дерттеріне  қарсы  тұруы  немесе  төзімділігі  жатады.  Осыған  байланысты 
сəбiздiң  бастапқы  формаларының  негізінде  бірнеше  сортүлгілер  іріктелініп  алынып  оның 
жапырақ ақ ұнтақ Erysiphe heraclei дертіне егістіктегі төзімділігі зерттелді.  
Материалдар  мен əдістемелер   
Зерттеулер Қазақ картоп жəне көкөніс шпруашылығы ғылыми-зерттеу институтының  
тəжiрибе  танабында  өткiзiлдi.  Танаптың  топырағы  қара-қоңыр,  орташа  саздауыт,  қоректiк 
элементтермен орташа қамтамасыз етiлген.  
Сəбiздiң  бастапқы  формаларын  зерттеу  тəлімбағында 28 сортүлгі  орналастырылып, 
сортүлгілердің  дені  негізінен  сорттық  үлгілерден,  будандардан  жəне  линиялардан  құралды. 
Стандарттық  сортүлгі  ретінде  аудандастырылған  қазақстандық  Алау  (Шантенэ  сорт  типі) 
жəне ресейлік Нантская 4 (Нантская сорт типі) сорттары егілді.  
Сортүлгілер  бастапқы  материал  ретінде  қарастырылғандықтан  жəне  ұрықтың 
тапшылығы  ескеріліп,  сондай-ақ  əдістемеліктерге  сүйене  отырып,  танапта  бір  қайтара  ғана 
егілді.  Танаптың  басы  мен  аяғында  жəне  екі  қапталында  сəбіздің  ақ  ұнтақ  ауруына  орташа 
төзімділік көрсететін отандық Алау сорты себілді.  
Сəбіз  ұрығы  сəуірдің  соңы - мамыр  айларында  қолмен  алдын  ала  дайындалған 
көтермелі қатарларға себіліп артынан жеңіл таптағышпен нығыздалды.  
Сəбізді сирету жұмыстары өсімдік 2-3 жапырақ байлаған соң жүргізіліп əрбір есептік 
танаптықтарда 100 дана (гектарға шаққанда 350 мың дана) сəбіз өсімдігі қалдырылды.  
Танаптағы  қажетті  агротехникалық  шаралар  қалыптасқан  дəстүрлі  əдістердің 
негізінде атқарылды.  
Жинау  мерзіміне  бір  ай  қалғанда  танаптықтардағы  сəбіз  сортүлгілерінің    ақ  ұнтақ 
дерттеріне төзімділігі сарапқа салынды (балл): 0 – ауру белгілері жоқ; 1 - ауру белгілері өте 
төмен (1-10%); 2 - ауру белгілері əлсіз (11- 25%); 3 - ауру белгілері орташа (26-50%); 4 - ауру 
белгілері өте айқын (51%-тен жоғары). 
Өнім қазан айының екінші жартысында жиналды. Жиналған сəбіз тамыржемістерінің 
өнімділігі жалпы шығымы мен тауарлылығы ескере отырып есептелінді.  
Сортүлгілерді  тəжірибелік  танапта  орналастыру,  тамыржемістің  өлшемдерін,  
өнімділік  жəне  тауарлық    көрсеткіштерін  қолданыстағы  əдістемеліктер  мен  нұсқаулықтар  
негізінде жүргізілді [2-6]. 
Зерттеу нəтижелері 
Ғылыми  жұмыстар  жүргізілген  өңірде  ауа  райының  көрсеткіштері  ағымдығы  жылы 
көпжылдық  қалыпты  жағдайдан  ауытқығанмен  сəбіз  дақылының  өсіп-өнуі  мен  жетілуіне 
айтарлықтай  əсер  еткен  жоқ.  Дегенмен,  жаздың  шілде  мен  тамыз  айларында  температура 
қалыпты жағдайдан 3-8 градус жоғары болды. Мұндайда күннің күндізгі ыстығы мен түнгі 
салқындауынан  туындайтын  конденсаттың  болуы  ақ  ұнтақ  ауруының  дамуы  мен  тез 
таралуына əкеліп соқты да сəбіз жапырақтарында ақ ұнтақ дақтары пайда болды.    
Жинаудан  бір  жарым  ай  бұрын  мерзімде  жүргізілген  сараптамалар  танаптағы  сəбіз 
сортүлгілерінің  жапырақ  ақ  ұнтақ  Erysiphe heraclei  ауруына  əртүрлі    төзімділігін  көрсетті 
(Кесте).  Зерттелген  сортүлгілердің  барлығында  ауру  нышандары  байқалып 100 пайыз 
тарады,  ал  оның  даму  дəрежесі 62,5 – 93,8 пайыз  аралығында  болды.  Ақ  ұнтақ  Erysiphe 
heraclei  ауруына  төзімділігі  өте  төмен - 3,1-3,8 балл 19 сортүлгі (CR01473, CR01471, 
CR00675, CR01227, CR01351, CR01443, CR01478, CR01482, Нантская 4, CR01486, CR01065, 
CR01470, CR01241, CR01359, CR01312, CR01435, CR01479, CR01480, CR01474) бөлінсе, 

44 
 
қалған    9-да  бұл  көрсеткіш (CR01226, CR00612, CR01469, Алау, CR00549, CR01476, 
CR01481, CR00552, CR01472) 2,5-3,0 балл аралығында болды.  
Өнімділігін  айқындап  көрсету  мақсатында  сəбіз  сортүлгілері  үш  топқа  бөлініп 
сарапталынды.  Жалпы  өнімділігі  бойынша:  төмен - < 30,0 т/га;  орташа – 30,1 – 40,0 т/га 
жəне жоғары - > 40,1 т/га.  Тауарлылығы бойынша: төмен - < 55,0 пайыз; орташа – 55,1- 70,0 
пайыз жəне жоғары  – > 70,1%.  
Тамыржемістің орта салмағы 100 г-нан төмені ұсақ тамыржемістілер тобына, 101-150 
г – орта  салмақты  тамыржемістер  тобына,  ал  салмағы 151 г-нан  жоғарылары – ауыр 
салмақты тамыржемістер тобына жатқызылды. 
Зерттелген  сортүлгілердің    9-ның (CR01227, Нантская 4, CR01241, CR01470, 
CR01480, CR01359, CR00552, CR01479, CR01478) жалпы  өнімділігі  əр  шаршы  метрге 
шаққанда 30  тоннадан  төмен болды, 8 сортүлгінің (CR00612, CR01435, CR01482, CR01486, 
CR00675,  Алау, CR01476, CR01473) əр  шаршы  метрдегі  өнімділігі 30,1 – 40,0 т/га 
аралығында,  ал  қалған 11 сортүлгінің (CR01474, CR00549, CR01443, CR01226, CR01312, 
CR01469, CR01481, CR01065, CR01472, CR01351, CR01471) өнімділігі  əр  шаршы  метрге 
шаққанда 40,1 тоннадан  жоғары  болды.  Ең  жоғары  жалпы  өнімділігімен  сортүлгілердің 
арасынан СR01474 бөлінді – 59,0 т/га, ал ең төменгі көрсеткішімен - СR01478 – 23,8 т/га. Ең 
төменгі  тауарлық  өнімділікті CR01472 – 6,2 т/га  жəне CR00552 – 9,6 т/га  сортүлгілері 
көрсетті.  
Тауарлылығы 70 пайыздан  жоғары 13 сортүлгі  (Алау, CR01471, CR01359, CR00612, 
CR01443, CR01470, CR01481, CR01479, CR01480, CR01065, CR01478, CR01486, CR01312) 
айқындалды, 8 сортүлгіде (CR00675, CR01227, Нантская 4, CR01482, CR01226, CR01241, 
CR01476, CR01469) бұл көрсеткіш 55,1-70,0 пайыз, қалған 7 сортүлгінің (CR01473, CR01435, 
CR01351, CR01474, CR00552, CR00549, CR01472) тауарлылығы 55 пайыздан төмен болды. 

45 
 
Кесте - Сəбіз сортүлгілерінің  ақ ұнтақ Erysiphe heraclei жапырақ дертіне төзімділігі мен 
өнімділігі, 2015 ж. 
Сортүлгі-
лер 
Ақ ұнтақ ауруы 
Жалпы 
өнімді-
лік, т/га 
Тауар-
лық 
өнімді-
лік, т/га 
Тауар-
лылығы, 
% 
Тауар-
лы 
тамырж
емістің 
орта 
салма-
ғы, г 
Зақым-
дану 
баллы 
(М) 
Ауру-
дың 
тарал-
уы, % 
(R) 
Ауру-
дың даму 
дəреже-
сі, % (С) 
Алау  
2,8 
100 
70,0 
33,7 
28,9 
85,7 
119,9 
Нантская 4  
3,5 
100 
86,3 
29,4 
18,7 
63,5 
110,3 
CR00549 2,8  100  70,0  57,7  17,7  30,6 272,0 
CR00552 
2,7 100 67,5 25,0 9,6 38,5 
107,0 
CR00612 3,0  100  75,0  39,5  30,7  77,8 129,5 
CR00675 3,7  100  92,5  34,4  23,9  69,6 123,8 
CR01065 3,4  100  83,8  44,6  32,9  73,8 135,3 
CR01226 3,0  100  73,8  53,4  31,9  59,8 182,5 
CR01227 3,7  100  92,5  29,9  19,2  64,1 104,4 
CR01241 3,4  100  85,0  28,4  15,8  55,7 96,9 
CR01312 3,3  100  81,3  49,5  34,8  70,4 180,3 
CR01351 3,6  100  88,8  42,4  22,1  52,0 130,0 
CR01359 3,4  100  85,0  26,0  20,4  78,4 95,7 
CR01435 3,2  100  78,8  37,2  19,7  53,0 152,0 
CR01443 3,6  100  88,8  56,2  43,1  76,8 178,1 
CR01469 2,9  100  71,3  46,1  25,4  55,1 184,0 
CR01470 3,4  100  83,8  28,2  21,5  76,1 95,0 
CR01471 3,7  100  91,3  41,3  34,2  82,9 159,3 
CR01472 
2,5 100 62,5 44,2 6,2 14,0 
172,5 
CR01473 3,8  100  93,8  30,2  16,6  54,9 118,7 
CR01474 3,1  100  77,5  59,0  29,5  50,1 216,3 
CR01476 2,8  100  70,0  32,1  17,8  55,3 158,4 
CR01478 3,6  100  88,8  23,8  16,9  71,1 93,4 
CR01479 3,2  100  78,8  23,9  17,8  74,6 83,0 
CR01480 3,2  100  78,8  28,0  20,8  74,4 113,8 
CR01481 2,8  100  70,0  44,8  34,0  76,0 190,2 
CR01482 3,6  100  88,8  37,1  22,6  61,1 132,0 
CR01486 3,5  100  87,5  35,5  25,1  70,6 134,8 
 
Тамыржемісінің  орташа  салмағы 100 г-нан  төмен 5 сортүлгі (CR012416, CR01359, 
CR01470, CR01478, CR01479), 101-150 г  аралығында 12 сортүлгі (CR01065, CR01486, 
CR01482, CR01351, CR00612, CR00675, Алау, CR01473, CR01480, Нантская 4, CR00552, 
CR01227),  ал  ауыр  салмақты  тамыржемістерімен (151 г-нан  жоғары)  қалған 11 сортүлгі 
(CR00549, CR01474, CR01481, CR01469, CR01226, CR01312, CR01443, CR01472, CR01471, 
CR01476, CR01435) ерекшеленді.  Ең  ауыр  салмақты  тамыржемістермен – 272 г CR00549 
сортүлгі ерекшеленді.  
Сəбіз  жапырақтарының  Ақ  ұнтақ  ауруымен  зақымдануы  мен  оның  өнімділік 
көрсеткіштерінің  арасында  қандайда  бір  байланыс  барлығын  тексеру  мақсатында 
корреляциялық  есептеулер  жүргізілген  болатын.  Алайда,  алынған  мəліметтер  мұндай 
байланыстың айтарлықтай тығыз еместігін дəлелдеді (r=0,198-0,447). 
 

46 
 
Əдебиеттер 
 
1.  Комитет  по  статистике  Министерства  национальной  экономики 
Республики  Казахстан. 3 серия.  Сельское,  лесное  и  рыбное  хозяйство. 
Посевные  площади  сельскохозяйственных  культур  под  урожай 2015 года  в 
Республике Казахстан. - С. 42. 
2.    Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М., 1985. - 415 с. 
3.   Классификатор   вида Daucus  carota L. (морковь мясистая). Л., 1990.-25 с.  
4.  Методика  государственного  сортоиспытания  сельскохозяйственных  культур 
(картофель, овощные и бахчевые культуры)» М.: Колос, Вып. 4, 1975.  - 183 с. 
5.  Методы  селекции  и  семеноводства  овощных  корнеплодных  растений/  Под  ред. 
Пивоварова В.Ф., Бунина М.С. М., 2003. - 284 с. 
6.  Делянки    и    схемы    посева  в  селекции,  сортоиспытании,  в  первичном 
семеноводстве. Параметры. /Отраслевой стандарт - ОСТ 4671-78 М.: Колос, 1979. - 15 с.   
 
 
УДК 452(574.51) 
 
 
ВЛИЯНИЕ ИНОКУЛЯЦИИ СЕМЯН И ФОСФОРНЫХ УДОБРЕНИЙ НА 
УРОЖАЙНОСТЬ КОЗЛЯТНИКА ВОСТОЧНОГО В УСЛОВИЯХ  
ЮГО – ВОСТОК КАЗАХСТАНА 
 
Мендибаева Г.Ж.,  Оразбаев С.А.  
 
Казахский национальный аграрный университет, г. Алматы 
 
Аңдатпа  
Қазақстанның  оңтүстік-шығыс  тау  бөктері  аймағының  Алматы  облысы    жағдайының 
суармалы егістігінде мал азықтық шығыс ешкі шөбін өсіруге болады. Бірінші жылы - екі, ал 
екінші-үшінші  жылдары  үш - төрт  толыққанды  өнім  береді.  Тұқымына  инокуляция  мен 
фосфор тыңайтқышын енгізу өнімділіктің ұлғаюына əсер етеді. 
 

жүктеу/скачать 4,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: