Материалы проектов
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӚСКЕМЕН ҚАЛАСЫНЫҢ БІЛІМ БЕРУ БӚЛІМІ
«Оралхан Бӛкей атындағы №44 мектеп-лицейі»КММ
Мухаметрахимова Раушан Жумагалиевна
ЖАҢА ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ ПАЙДАЛАНА ОТЫРЫП, ОҚУШЫЛАРДЫҢ
ҤЗІЛІС КЕЗІНДЕ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТТЕРІН ДАМЫТУ
«Тәуелсіздіктің 25 жылдығына – нақты 25 іс» жобасының
«Тәуелсіздіктің 25 жылдығына-жаңа нәтижемен!»
бӛлімі аясында
І тарау.
1.Жобаның авторы: Мухаметрахимова Раушан Жумагалиевна
Автор туралы мәлімет:
1978 жылы 6 тамызда Шығыс Қазақстан облысы, Тарбағатай ауданы,
Тҧғыл кентінде дҥниеге келген. 2012 жылдың қараша айынан бастап Оралхан
Бӛкей атындағы №44 мектеп- лицейінде ағылшын тілі пәнінен сабақ беріп
келеді. Содан бері осы мектепте ағылшын тілі пәнінің қҧдіретін ҧғындырып,
бар кҥш-жігерін шәкірттеріне арнап жҥрген ҧстаз, 7М2 сынып жетекшісі.
Жалпы еңбек ӛтілі 17 жыл.
2.Байланыс
телефоны:
87057640184,
e-mail:muhametrahimovaraushan
@mail.ru
3.Пәні: ағылшын тілі пән мҧғалімі.
4. Тірек сӛздері: Шығармашылық, диагностика, ӛзін-ӛзі басқару, бәсекеге
296
қабілетті тҧлға.
5. Тақырыптың ӛзектілігі:
Қазақстан Республикасының ―Білім туралы‖ Заңының 5-тарауындағы 41-
баптың 1-бӛліміндегі ―педагог қызметкерлер ӛз біліктілігін арттыруға міндетті‖
деп кӛрсетілуі, ―Қазақстан-2050‖ стратегиялық бағдарламасында Елбасының
―біз балаларымызға ӛзіміздің жақын және алыс кӛршілерімізбен достық қарым-
қатынасымызды мҧра етіп қалдыруымыз керек‖ деген сӛзі бҥкіл ағартушы
қауым алдында ―Оқу-тәрбие ҥрдісіне жаңа педагогикалық технологияларды
енгізу арқылы оқушылардың білім сапасын арттыру, шығармашылық қабілетін
дамыту‖ ӛзекті мәселелер енгізіп отырғаны белгілі.
Осы мемлекетіміздің, Елбасының білім саласына қойып отырған талаптарын
ескере келе, Оралхан Бӛкей атындағы №44 мектеп – лицейі «Жаратылыстану-
математикалық бағыт негізінде оқушыларға білім берудегі бейінді оқытудың
жаңа әдіс - тәсілдері» ӛзекті тақырыбы бойынша жҧмыс жасайды. Бҥгінгі таңда
жаңа білімді адамды қалыптастыру барысында мектептің қызметі кҥннен-кҥнге
ҧлғая тҥсуде.Сондай қызметтерінің бірі-ҥзіліс кезінде оқушының уақытын
тиімді пайдалану. Сoндықтaн мeн ӛзімнің сыныбымда «Жаңа технологияларды
пайдалана отырып, ҥзіліс кезінде оқушылардың шығармашылық қабілеттерін
дамыту» тақырыбын алдым. Халқымыздың ҧлы ҧстазы Абай ӛзінің
қарасӛздеріңде «Бала ӛмірге келгендегі қабілеттерін ары қарай дамытып,
шыңдау қажет. Ол назардан тыс қалса, бара-бара жойылып, жоқ болады»,-деп
атап кӛрсеткен. Бала бойындағы шығармашылық қасиеттерді дамыту ҥшін,
алдыма тӛмендегідей мақсат қоя отырып, ӛзекті тақырыбыммен жҧмыс жасап
келемін.
6. Мақсаты: Жеке тҧлғаны жан-жақты дамытудың алғы шарты ретінде
жаңа технологияларды пайдалану арқылы шығармашылық қабілетін дамыту.
Міндеттері :
1. Тәрбие ҥрдісіне диагностикалық талдау жасау
2. Оқушының жеке тҧлғасының мониторингісін қҧру
3. Тәрбие ҥрдісін ізгілендіруді жҥзеге асыру
7. Зерттеу нысаны: 12-13 жастағы оқушылар, 7-«М2» сыныбы.
8. Сипаттама:
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев: «Ғасырлар мақсаты
-қоғамның нарықтық қарым-қатынасқа кӛшу кезінде саяси-экономикалық және
рухани дағдарыстарды жеңіп шыға алатын, ізгіленген ХХІ ғасырды қҧрушы,
іскер, ӛмірге икемделген, жан-жақты мәдениетті жеке тҧлғаны қалыптастыру»,-
деп тҧжырым жасады.
Қоғамның осындай дарынды адамдарға деген қажеттілігін қанағаттандыру
талабы білім беру жҥйесінің алдына баланың жеке қабілетінің дамуына жол
ашу, шығармашылық қабілеті зор жеке тҧлғаны қалыптастыру міндетін қойып
отыр.Оқушының шығармашылық қабілетін дамыту деген қабілет ҧғымының
мәнін ашудан бастау алады.«Қабілет-іс-әрекеттің белгілі бір тҥрін ойдағыдай
нәтижелі орындауға кӛрінетін адамның жеке қасиеті»десе Т.Тәжібаев, «Қабілет
– білім алуға қажетті адамның психологиялық ерекшеліктері»,-дейді
297
А.В.Петровский. Осының негізінде «Жаңа технологияларды пайдалана
отырып, ҥзіліс кезінде оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту»
атты жобам оқушы білімді, тәрбиені ӛмірде қолданып қана қоймай, кӛрген-
тҥйгенін дәлелдей білуге, елдегі қоғамдық-саяси және экономикалық
жағдаймен, адамзаттың ғаламдық мәселелерімен салыстыра біліп, қорытынды
жасауға, біліктілігін шыңдауға, ҥзіліс кезінде оқушылардың қызығушылығын
тудыруға, уақытты тиімді пайдалануға жетелейді.
9. Ақпараттық-коммуникативтік технологиялар, стратегиялар:
Мәлік Ғабдуллиннің мына сӛзі менің тәрбие туралы ойыма ой қосты.
«Тәрбие дегеніміз баланың ҥстіне кигізе қоятын дайын киім емес. Тәрбие
жҧмысының мыңдаған тҥрі мен қыры бар. Олар тәжірибеде сынала келе
нәтижеге ие болады. Осы сӛздерді кӛкейіме тҥйе отырып, оқушыларымның
бойында шығармашылығын дамыту мақсатында тәрбие ӛнері, ӛзін-ӛзі басқару
(И.П Иванов), «жҧлдызды сәт» жобасы (сыныптан тыс уақытта және ҥзіліс
уақытында), технологияларын тәжірибеме енгіздім.
Осы жҧмыстың нәтижесі жеке тҧлғаның жалпы адами қҧндылықтарды
ҧғынуына және жаңа қҧндылықтар қҧруға бағытталған ӛзіндік шығармашылық
қызметін жетілдіруге мҥмкіндік туғызды.
ІІ тарау: Жобаны жоспарлау.
1.Жобаның сипаттамасы:
Осы зерттеу тақырыбымен жҧмыс жасай бастаған кезден нәтижесін
байқауда сынып оқушыларына әр тҥрлі психологиялық, педагогикалық
бақылау жҥргізіп отырдым. Және тӛмендегідей әдіс-тәсілдерді қолдандым:
Баланың отбасылық жағдайын зерттеу;
Шығармашылық қабілетін анықтау;
Сауалнамалар, тренингтер ӛткізу;
Әр тҥрлі сайыстарға қатысу
Кесте 1 – 7 «М2» сыныбының Гарднер әдістемесі бойынша диагностика
Ақыл- ой типі
Ақыл- ой
типінің
тән тҥрі
№
Аты-жӛні
на
ту
ра
лис
ті
к
м
уз
ы
ка
лы
қ
Ло
гик
ал
ы
қ
тҧ
лғ
аа
ра
лы
қ
м
ото
рик
ал
ы
қ
Ве
рба
лды
лин
гв
ис
ти
ка
лы
қ
Іш
кі
жек
е
тҧ
лғ
ал
ы
қ
Виз
уа
лды
к
еңіс
ті
кті
ақ
ы
нд
ы
қ
әр
ті
сті
к
ас
па
зды
қ
спо
ртт
ы
қ
М
атем
атик
ал
ы
қ
зе
ртт
еу
ш
іл
ік
1.
Айдарбекҧлы
Әли
6
4
4
5
6
7
8
7
4
4
6
6
6
Вербалды
лингвисти
калық,
ішкі жеке
тҧлғалық ,
визуалды
кеңістікті
2.
Аймуханова
Назерке
4
2
5
2
2
4
3
3
2
0
4
7
4
Логикалы
қ,
спорттық
3.
Ануарбекова
Жания
4
6
2
2
2
4
3
2
2
1
3
3
1
Вербалды
лингвисти
калық,
музыкалы
298
қ
4.
Асанова
Нуржамиля
3
2
3
2
5
6
5
7
3
3
6
5
3
Вербалды
лингвисти
калық,
визуалды
кеңістіктік
, аспаздық
5.
Әлибекова
Шҧғыла
1
1
0
1
1
3
1
2
1
1
1
1
1
Вербалды
лингвисти
калық
6.
Байборинов
Әлішер
1
2
1
1
4
2
2
2
1
1
1
2
1
Моторика
лық
7.
Бакытбекова
Малика
2
1
2
3
4
2
4
1
0
0
5
4
0
Аспаздық,
ішкі
тҧлғалық
8.
Бейбіт Ботагӛз 6
3
2
3
3
2
2
3
2
2
3
5
3
Натуралис
тік,
спорттық
9.
Бисаринов
Дарын
0
1
0
2
1
0
1
0
0
1
1
1
1
Тҧлғаарал
ық
10.
Бишуинов
Әбілмансур
2
2
3
1
2
2
3
1
2
1
1
2
2
Логикалы
қ,
ішкі
жеке
тҧлғалық
11.
Зияда Аружан
2
2
1
3
2
2
2
2
1
2
1
1
2
Тҧлғаарал
ық
12.
Еңсегенова
Асем
2
1
1
1
2
3
1
1
1
2
1
2
1
Вербалды
лингвисти
калық
13.
Зәкенов
Әлихан
3
1
0
4
3
2
3
3
0
3
0
6
2
Спорттты
қ,
тҧлғаарал
ық
14.
Ибраимов
Ермахан
3
2
4
4
5
1
4
2
1
2
2
2
2
Моторика
лық, ішкі
тҧлғалық
15.
Кизаметдинов
Темирлан
6
7
5
7
4
7
5
3
4
3
4
10
9
Спорттық,
математик
алық
зерттеуші
лік
16.
Қабдылманапо
в Досжан
17.
Қалибекқызы
Тогжан
2
1
1
4
2
3
2
1
1
1
1
4
1
Тҧлғаарал
ық,
спорттық
18.
Мейірман Алуа 3
2
3
6
3
3
6
1
0
4
6
6
2
Тҧлғаарал
ық,
аспаздық,
спорттық
19.
Молдабаева
Айша
2
2
7
6
5
2
4
4
1
2
3
2
2
Логикалы
қ,
тҧлғаарал
ық
20.
Нҧрахметов
Ерхат
3
4
4
5
4
6
4
10
3
3
3
3
4
Вербалды
лингвисти
калық,
визуалды
кеңістіктік
21.
Сакыбаева
Анеля
3
2
3
2
3
4
2
3
2
4
4
3
2
Вербалды
лингвисти
калық,
әртістік,
аспаздық
22.
Серикбаева
Айша
0
1
3
1
3
1
2
2
4
2
4
6
3
Ақындық,
аспаздық,
спорттық
23.
Сейсембинов
1
1
1
0
0
4
1
1
1
1
0
1
1
Вербалды
299
Арсен
лингвисти
калық,
24.
Советқанов
Досжан
1
5
2
3
6
3
0
0
4
4
3
2
7
Математи
калық
зерттеуші,
музыкалы
қ
25.
Хамза Ерасыл
1
2
3
4
2
2
2
3
0
2
1
4
1
Тҧлғаарал
ық,
спорттық
4
%
8
%
12%
29
%
8
%
33%
16%
12%
4%
4%
20%
33%
8 %
Гарднер әдістемесімен жҥргізілген диагностика қорытындысы бойынша
оқушылардың 4% натуралистік, 8% музыкалық, 12% логикалық, 29%
тҧлғаралық, 8% моторикалық, 33% вербалды лингвистикалық, 16% ішкі жеке
тҧлғалық,12% визуалды,4% ақындық, 4% әртістік, 20% аспаздық, 33%
спорттық, 8% математикалық қабілеттері бар екендігі анықталды. Бала
бойындағы шығармашылықты анықтау мақсатында ата-ана-балаға, бала-балаға,
ҧстаз-балаға психологиялық портретін ашуда «Ағаш» сауалнамасы алынып,
«Қандаймын?», «Қандай болғым келеді?» бағаны (критерийі) сараланды.
2.
Іс-шаралар:
Диагностикаға сҥйене отырып, балаларды тӛрт топқа бӛлдім.
Бірінші «Ӛнер» тобы ҥзіліс кезінде ән мен би ӛткізуді жоспарлап, жҥйелі
жҥргізіп отырды. Оқушылар қызығушылығы кҥннен-кҥнге артты.
Екінші «Қолӛнер» тобы қазақтың тҧрмыс- салтына қажетті әшекей
бҧйымдардың маңыздылығына тоқталып, кӛрме ҧйымдастырылды. Оқушылар
белсенділікпен қатысты.
Ҥшінші «Жайдарман» тобы ҥзіліс кезінде оқушыларға кӛтеріңкі кӛңіл- кҥй
сыйлап, жас ерекшеліктеріне сай әзіл-сықақ ҧйымдастыра білді. Әрі рӛлді
жақсы сомдап, қойылым ойнауға бейім екендігін кӛрсетті.
Тӛртінші «Спортшылар» тобы спорттық ойындардың маңызына тоқтала
отырып, қазақтың ҧлттық ойындарының денсаулыққа пайдалы екенін де атап
кӛрсетті. Мәселен, «Аудырыспақ» ойынын ойнағанда алма кезек арқаға салу,
иықтың қозғалыста болып, арқа ауруларын алдын алады екенін тҥсінді.
3. Кҥтілетін нәтиже:
1 Сынып жетекші оқушылармен жҧмысты тиімді жоспарлай білсе,
оқушымен қарым-қатынас нығаяды, қызығушылықтары арттады.
2.Ҥзіліс кезінде артық жҥгіру, тәртіпсіздік орын алмайды.
3. Сынып белсенділерінің міндеттері арта тҥседі.
4. Оқушы, ата- ана, сынып жетекші арасындағы байланыс кҥшейеді.
5. Жеке тҧлғаны дамытуға мол мҥмкіндік жасалады.
6. Елбасымыз айтқандай: «Бәріміз біріміз ҥшін, біріміз бәріміз ҥшін» деген
қағиданы біз де басшылыққа аламыз. Бағына білсең, басқара білесің.
Сондықтан ӛзін-ӛзі басқару технологиясы арқылы, әр оқушы ӛз міндетін дер
кезінде орындап отырады.
4.Мониторинг:
Сыныптың ӛзін-ӛзі басқару жҥйесін келесі кестеден кӛруге болады:
300
Схема 2 - Ӛзін-ӛзі басқару жҥйесі
«Ӛнер» тобы «Қолӛнер» «Жайдарман» тобы «Спортшылар» тобы
Әр оқушы бір-бірлеріне, сынып әкімі мен ата-ана комитетінің тӛрайымы
тізбек бойынша бағынып, жҥйелі қарым-қатынаста болады.
Кесте 3 – Сыныптан тыс ҥйірмелерге қатысуы
Сынып оқушыларымның 90% әр тҥрлі ҥйірмелерге қатысады. Сонын
ішінде 65% оқушы спорт ҥйірмелеріне қатысса, 25% ӛнер ҥйірмелеріне
қатысатының кӛруге болады. Оқушылар уақытты тиімді пайдалана біледі.
ІІІ тарау: Әдістемелік нҧсқау
Әр сынып жетекші ӛз оқушыларына шын кӛңілімен беріліп, оқушылар
есінде қалатын жҧмыстарды жоспарлап, тӛменірек тҥсіп тҧрған баған бойынша
жоспарлы тҥрде жҧмыс жҥргізсе, алынбайтын асу болмайды. Дегенмен заман
талабына сай жана-жақты бәсекеге қабілетті тәрбиелеуде әлі де болса кӛбірек
мән беретін жағдайлар бар:
1.
Облыс, республика, халықаралық деңгейге дарынды оқушыларды
шындауда бала санының аз болуы.
2.
Дарынды балалардың шығармашылық есептерінің жҥйелі жҥргізілмеуі.
3.
Баланың ӛз-ӛзіне деген сенімінің аздығы.
4.
Оқытушы мен оқушы арасындағы байланыстың сирек жҥргізілуі.
Сондықтан тӛмендегідей нҧсқаулықты басшылықта алған жӛн:
1.
Диагностика жҥргізу-ҥздіксіз жҥйе;
2.
Ӛзін-ӛзі басқаруды дамыту, біріне- бірі бағына отырып басқару;
301
3.
Оқушылардың жҥйелі тҥрде даму қабілеттерін шыңдап отыру;
4.
Баланың жеткен жетістігімен тоқтап қалмай, басқа қырынан ашылуына
бағыт-бағдар беру;
5.
Кӛбірек сыныптан тыс шараларға қатыстыру;
6.
Салыстыра отырып жетістігіне баға бере білуге ҥйрету.
7.
Әр тҥрлі жаңа технологиялардың талабы бойынша оқушыларды
мадақтап, марапаттап отыру.
Жаман оқушы болмайды, дҧрыс жолын кӛрсете біліп, қажет. Жіберген
кемшіліктерін кӛріп, қорытынды жасауға ҥйрету-жетекші міндеті. Мектеп, ата-
ана, жетекші болып жҧмыс жасасақ, жан-жақты дамыған жеке тҧлға тәрбиелеп
шығаратынымыз сӛзсіз.
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
1.
Елбасы жолдауы «Жаңа әлемдегі –Жаңа Қазақстан», Егемен Қазақстан.-
2012.
2.
Кенжебеков Б. Маманның кәсіби қҧзіреттілік мәселесі. Ҧлт тағылымы.-
2004.
3.
Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту
тҧжырымдамасының жобасы // Егемен Қазақстан. - 2003.
4.Иманбекова Б.И. Тәрбиеге жетекші. – Алматы, 2004.
5.Шығармашылық қабілеттер және дамыта оқыту Б.А. Тҧрғынбаева
Алматы, 1999 ж.
302
СОДЕРЖАНИЕ
Асташкина Г. В. Реализация гражданского и патриотического воспитания в
воспитательном пространстве дворца творчества школьников ............................ 3
Әбдірахым Ҧ.М. Ҧрпақ тәрбиесі- ҧлт болашағы .................................................... 6
Асташкина Г. В. Организационные формы и методы работы детской
общественной организаци ......................................................................................... 8
Әбдірахым Ҧ.М. Кәмелетке толмаған балалар мәселесі ...................................... 13
Ақихат А. Қытайдағы білім жҥйесі ........................................................................ 16
Әмірханқызы А. Психикалық дамуы тежелген балалардың
ақыл-ойын дамыту мҥмкіндіктері .......................................................................... 19
Арингазинова О.Б. Formation of self-learning component of the course
of english as a foreign language ................................................................................. 22
Assetova Yenlik Effective usage of the internet in the study of foreign languages .. 28
Ахмадиева Ж.Қ. ХХ-ХХІ ғасырлардағы шығыс қазақстан халықтарының
мәдени қҧндылықтары ............................................................................................. 32
Amirgaliyeva Z.M. Phraseological units of the semantics ―happiness-grief‖ from
34english, russian, kazakh, german ............................................................................ 39
Айтуганова А. Н. Формирование духовно-нравственного
воспитания в студенческой среде ........................................................................... 42
A.A.Aitkurmanova, N.A.Zavalko The three languages condition in the development
of cognitive interests of school children .................................................................... 46
Баркова В.О., Тюлюпергенева Р. Ж. Теоретико-методические основы
разработки профессиограммы психолога в структуре МЧС ............................... 50
Байркенова Г.Т. Взаимная обусловленность правовой и
антикоррупционной культуры ................................................................................ 55
Болатбекова А.Н., Абдрахманова Т.М. Қазақстан мен англия елдеріндегі ат
қоюдың этномәдениеттік ерекшеліктері ................................................................ 59
Баранова И. Ф. Патриотическое воспитание детей в условиях дополнительного
образования через использование регионального компонента ........................... 61
Джилкибаева А.А. Интерактивные методы обучения студентов в процессе
преподавания курса «История казахской журналистики» ................................... 66
Демченко Л.Н., Байболат Г. Проблема изучения художественного
текста в школьном и вузовском преподавании ..................................................... 72
Дҥйсембеков Р.Д. Посткеңестік кезеңдегі Алматы қаласы ................................. 76
Елубай.А.Е. Жасӛспірім балалардың девианттық мінез-қҧлық даму
классификациясы ...................................................................................................... 79
303
Нургалиева С.А., Ералкызы Г. О возможности развития творческих
способностей студентов на занятиях по русскому языку .................................... 81
Жакупова Р.М. Формирование социокультурной компетенции у студентов-
иностранцев на занятиях по русскому языку ........................................................ 85
Исакова И. А., Тюлюпергенева Р. Ж. Влияние стиля воспитания
в семье на агрессивность подростка ....................................................................... 88
Кузнецова А.Ю. Духовно-нравственное воспитание школьников на уроках
физики, информатики .............................................................................................. 92
Кабимолдин М. К. Ҧлттық ойындарды оқу мен тәрбиеде
пайдаланудың тәрбиелік әсері ............................................................................... 96
Нургалиева С.А. Калиева Н. О понятии межъязыковой омонимии или
«ложные друзья переводчика» ................................................................................ 98
Кузнецова В. П. Образование и самообразование педагога по вопросам работы
с одаренными детьми ............................................................................................. 100
S.K.Kapyshev, A.S.Kydyrbekova Linguisticsystem in different languages and
interlingual communications .................................................................................... 105
G.K.Kapysheva, N.A.Sadykova Relationship between neurological
development and learning ........................................................................................ 109
Ергали А., Абдрахманова Т.М. Қазақ, орыс, ағылшын тілдеріндегі лақап
аттардың психолингвистикалық ерекшеліктері .................................................. 114
Карашанова Г. Д. Роль инновационных подходовв организации работы
детского общественного движения как составляющей духовно-нравственного
формирования личности школьника .................................................................... 119
Коротков В. Н. Интеграция образовательных областей в образовательной
деятельности в условиях реализации новых стандартов ................................. 124
Қҧрманбаева Ш.Қ. Ҧрпақ тәрбиесі – ҧлт болашағы ........................................... 131
Красулина Т. В. Формирование социальных компетенций в студии квн,
способствующих комплексному развитию личности школьника .................... 136
Курманова А.Е., Тюлюпергенева Р.Ж. Профессиональная пригодность и
индивидуально-психологические особенности личности
сотрудника дорожной полиции ............................................................................. 141
Коротков В.Н. Интеграция образовательных областей в образовательной
деятельности в условиях реализации новых стандартов ................................. 146
Кҥмісбай Д.Ж.,Абдрахманова Т.М. Тектердің қазақ және ағылшын тіліндегі
ҧлттық-спецификалық ерекшеліктері .................................................................. 150
Қызырбекова Б.Б., Турымтаева Б.Е. Достарыңызбен бөлісу: |