С в м б л е в атындаты гылыми

Когамдык  экологиялык;  сараптаманы  ж узеге  асырудын 
уйымдастыру  нысандары  ж ен е  когамды к  б!рлеспктердщ  
экологиялык  сараптама  саласындагы  е ю л етп   экологиялык 
сараптама туралы зандармен белпленед).
Когамдык  сараптаманын  корытындысы  акпараттык  жэне 
усыныс жасау сипатында болады.
ХШ тарау. 
Т0ТЕНШЕ ЭКОЛОГИЯЛЫК АХУАЛ 
ЖЭНЕ ЭКОЛОГИЯЛЫК АПАТ АЙМАДТАРЫ
68-бап. Тетенше экологиялык ахуал
Тетенше 
экологиялык ахуал - 
адам 
кыэметшж немесе табигаттын 
дулей  куштершщ 
салдарынан 
белгш   6ip 
аумакта 
пайда 
болтан, 
коршаган ортаны. адамдардын емци мен денсаулыгы, еамдктер мен 
жануарлар 
дуниесш 
коргау 
ушш каупгп, терен жэне туракты терс 
взгерктермен 
сипатталатын колайсыз экологиялык ахуал.
69-бал. Экологиялык апат аймадтары
1.  Егер  колайсыз  экологиялык  ахуал  салдарынан  халыктын 
денсаулыгына  елеул!  нуксан  келпрсе  ж ене  (немесе)  табиги 
экологиялык  жуйелер  бузылып,  еомдш тер  мен  жануарлар 
дуниест  аэып-тозса,  экологиялык  ахуал  тетенш е  аумактар 
экологиялык апат аймактары деп жарияланады.
Экологиялык апат айматында:
1)  колайсыэ экологиялык жатдайдын пайда болуына себешш 
болтан шаруашылык объекплершщ кызмегп токтатылады;
2)  адамныц денсаулыты  мен  коршаган  ортага зиянды  ыкпал 
ететш  уйымдардын.  цехтардын.  агрегаттар  мен  жабдыктардын 
кызмеп токтатыла туруы мумган;
3)  к а ж е т  болтан  ж агдайда  адамдарды  копиру  ж енш де 
шаралар жургшлеы.
2.  Тетенше  экологиялык  ахуал  салдарынан  зардап  шеккен, 
сондай-ак  экологиялык  апат аймактарында  туратын  азаматтар 
етемакылардьщ, жешлдйсгер мен алеуметпк коргаудын баска да 
турлерш  коса  алганда  ездерше  келт1р1лген  зиянды  втетпруге 
к,ук,ыгы бар.
70-бал.  Тетенше  экологиялык  ахуалды  жене  экологиялык 
апат аймактарын жариялау тартКИ
Казахстан  Республика сынын  белгал!  6ip аумагында  тетенше 
экологиялык ахуалды Уймет жариялайды.
272

Экологиялык  апат  аймак,тары  Казахстан  Республикасьшьщ 
зандарымен жарияланады.
XIV тарау.
КОРШАГАН ОРТАНЫ КОРГАУ САЛАСЫНДАГЫ 
АКДАРАТ ПЕН МЕМЛЕКЕТПК СТАТИСТИКА
71-бап. Коршаган ортаны коргау саласындагы аппарат
Коршаган ортанын жай-кую, ластануы жане сауьщтырылуы 
туралы,  щаржыландыру  (к;аржыландыру  кездерД)  туралы, 
к,оршаган  ортаны  к,оргау  мен  сауык,тыру  жэншдеп  шараларга 
^аражат жумсау, табиги ресурсгардьщ жай-куш, мольщтырылуы 
мен пайдаланылуы,  к,оршаган ортага жасалатын эсерлер,  оныц 
сапасын  нормалау  мен  шаруашылык  жэне  езге  де  к;ызметке 
койылатын экологиялык, талаптар туралы мел1меттер коршаган 
ортаны к,оргау саласындагы акрарат болып табылады. Ол аптик, 
ж эне  жария  болып,  бук,аралык,  аппарат  к,уралдары  арк,ылы 
жарияланута тшс.
Лауазымды адамдардьщ к,оршаган ортаны к,оргау саласындагы 
акпаратты  жасыруына,  дер  кезшде  бермеуше  немесе  жалган 
акрарат беруше жол берглмейдд.
XV тарау.
КОРШАГАН ОРТАНЫ КОРГАУ САЛАСЫНДАГЫ 
ЭКОЛОГИЯЛЫК ТЭРБИЕ МЕН Б1Л1М БЕРУ, 
ГЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУЛЕР
73-бап.  Экологиялык  тэрбие  мен 
6 i \ i M  
берудщ  жалпыга 
б1рдей жэне узджпз ж yprbiAyi
Когамнын экологиялык; медениетш жэне мамандардьш кэаби 
даярлыгын  арттыру  мак,сатында мектепке дейшп,  жалпы  орта, 
кэситк-техникалык,,  арнаулы орта жэне жогары  бшм берудщ 
бущл  процесш,  мамандарды  к,айта  даярлау  мен  олардын 
б
1
\шт
1
литн арттыруды к,амтитын экологиялык; тэрбие мен бгйм 
беру жалпыга б1рдей жэне узджаз журпз1ледд.
Хальщ  арасында  экологиялык,  бийм  беруд1  мемлекетпк  ор­
гандар  ж эн е  к,огамдык,  б1рлестжтер  букаралык;  аппарат 
куралдары  арк,ылы  жене  зандарга  к,айшы  келмейтш  езге  де 
тэртшпен жузеге асырады.
273

74-баи. Экологиялык б ш м  беру
О ку  оры ндары ны н  бШ м  беру 
багдарына  жене 
менш ж  
нысанына  карамастан,  оларда 
экологиялык  пандердд  окыту 
кезлелу1 
ти1С.
Коршаган  ортага  зиянды 
эсер 
ететш 
кызметке  байланысты 
лауазымды 
адамдар  мен  мамандардыц  каж егп  экологиялык 
даярлыгы 
бол 
у га  ж эне  олар 
коршаган  ортаны  коргау  туралы 
зандар  непздерш 
белуге  мшдетп. 
Басшылар 
мете  мамандардын 
кэоби  экологиялык 
даярлыгы 
оларды  кызметке  тагайындау, 
аттестациялау ж эне 
кайта 
аттестациялау кезшде 
ескериедк
XVI тарау.
КОРШАГАН ОРТАНЫ КОРГАУ САЛАСЫНДАГЫ БАКЫЛАУ
76-бап.  Коршаган ортаны коргау саласындагы бакылаудьщ 
MiHAerrepi мен турлер!
1.  Коршаган ортаны 
коргау саласындагы бакылау коршаган 
ортаны н  ж ай-куш н  
шаруашылык 
ж ан е 
езге  де  кызметт1н 
ыкпалымен 
оныц езгергсгерш байкап 
отыруды, коршаган органы 
коргау 
мен 
сауыктыру,  табиги  ресурстарды  молыктыру  мен 
утымды  пайдалану  ж ен ш д еп  
жоспарлар  мен  шаралардын 
орындалуын,  коршаган ортаны 
коргау туралы  зандардын. онын 
сапа  нормативтер!  мен 
экологиялык  талаптардын  сакталуын 
тексерудд 
езше мшдет 
етш 
кояды.
2.
  Казакстан 
Республикасында 
коршаган  ортаны  коргау 
саласында мемлекетпк, 
ведомстволык. ецмркгпк жане когамдык 
бакылау жуэеге асырылады.
77-Лап.
  Коршаган 
ортаны  коргау 
саласындагы 
мемлекетНк 
бакылау
1.  Коршаган  ортаны  коргау  саласындагы 
м ем л екетп к 
бакылауды 
ез 
кузыреп 
шегщде 
арнайы  уегалетпк  мемлекетпк 
органдар 
мен жерплЬсп 
аткдрушы органдар жуэеге асырады.
2.  Коршаган  ортаны  коргау  саласында  арнайы  уэплетпк 
мемлекетпк органдардын лауазымды адамдарынын:
-  менш
1
кт! 
нысаны  мен  багыныштылыгыиа  карамастан. 
уйымдарга 
жене баска да объекПлерге (сонын 
шпиле 
белпленген 
тертшпен керсету 
аркылы)  jdpin керугв,  мемлекетпк бакылауды 
жуэеге асыруга 
кажегп кужатгаманы, талдамалардын н в п с м м р  
мен 
езге 
де 
материалд 
арды суратуга 
жане 
танысу уппн теги алуга;
- табиги ресурстарды пайдалану лкцензияларында белПлемгви
274

е р е ж ел ер д щ   сакталуы н   ж э н е  корш аган  ортаны   коргау 
саласьшдагы  жекелеген  к,ызмет турлершщ  жузеге  асырылуын, 
табигат  пайдалану  шараларынын  (кел1ст-шарттарынын)  жане 
табигат пайдалануга бермген руксаттын орьшдалуьш тексеруге, 
белпленген  тэртшпен  олардын  купон  жоюга,  жою  жэншде 
нуск,амалар беруге немесе усыныс енпзуге;
-  занды  жэне  жеке  тулгаларга  талаптар  к,оюга,  коршаган 
ортаны  к,оргау  саласындагы  жолсыздьщ ты  жою   ж еш нде 
нускамалар шыгаруга;
- кэсшорьшдардын,  курылыстар мен объекилердщ жумысын 
шектеу  мен  тощтата  туру,  оларды  пайдалануга  беруге  тыйым 
салу, экологиялык, талаптарды буза отырып жузеге асырылатын 
шаруашылык, жэне де эзге кызметп шектеу немесе ток,тата туру 
туралы  нускамалар  шыгаруга,  немесе  осы  к,ызметт!  ток,тату 
туралы усыныс енпзуге;
- коршаган ортаны коргау туралы зандарды бузу салдарынан 
келт1р1дген  залал  мелшерш  анык,тауга  (анык,тауга  к,атысуга) 
жэне сонъщ непзшде юнэд
1
 адамдарга осы залалды epiicri турде 
етеу туралы талаптар к,оюга немесе сотка талап-арыз беруге;
-  коршаган  ортаны коргау саласьшдагы  ведомстволык  жэне 
OHAipicTiK  бакылаудын  нормалары  мен  ережелерш  сактауды 
тексеруге кукы бар.
79-бап.  Коршаган  ортаны  коргау  саласындагы  когамдык 
бакылау
Когамдык  бакылауды  когамдык  б1рлеспктер  ез  бастамасы, 
табигат  пайдаланушылармен  жэне  коршаган  ортаны  коргау 
саласындагы арнайы уэюлетп мемлекетпк органдармен шарттар 
бойынша жузеге асырады.
Когамдык бакылауды журпзу тэрпбш когамдык б1рлеспктер 
ез жаргыларына сэйкес белплейдд.  ■
XVIII тарау.
КОРШАГАН ОРТАНЫ КОРГАУ САЛАСЫНДАГЫ
ДАУЛАРДЫ ШЕШУ ЖЭНЕ КОРШАГАН ОРТАНЫ КОРГАУ
ТУРАЛЫ ЗАНДАРДЫ БУЗГАНЫ УШ1Н ЖАУАПКЕРШШ1К
84-бал. Коршаган ортаны коргау саласьшдагы дауларды шепгу
Коршаган  ортаны  коргау  саласындагы  дауларды  соттар 
шешед1  немесе  олар  Казакстан  Республикасынын  зандарында 
белпленген тэртшпен шеппледь
275

85-бап. Коршаган ортаны коргау туралы зацдарды бузган ушш 
жауапкерпплж
Коршаган ортаны коргау туралы зацдардын буэылуына ганалд 
ж еке  ж ен е  зацды  ту л гал ар  К азахстан  Республнкасынын 
зандарына сэйкес жауапты болады.
86-бап.  Коршаган ортаны  коргау  туралы  зацдарды  бузудан 
келттрген зиянды етеу
1. Коршаган ортаны коргау туралы зацдарды бузу паллдрынан 
коршаган  ортага,  азаматтардын  денсаулыгына,  уйымдардын, 
азаматтар мен  мемлекеттщ мулине зиян  келтарген зацды  жене 
жеке  тулгалар  келпрген  зиянын  колданып  журген  зандарга 
сэйкес етеуге мшдетп.
2. Коршаган ортаны коргау туралы зацдарды бузу салдарынан 
келтцплген зиянды етеу epiicri турде немесе белпленген тартшпея 
нуксанды  есептеудш  бектлген  кесцмд]  багасы  мен  едкггемесше 
сэйкес, ал олар болмаган жагдайда келтцхлген залалдарды ескере 
отырып,  корш аган  ортанын  бузылган  ж ай-куш н  калпына 
келпруге жумсалган нал ты шыгындар бойынша ж урпзиш .
Зиянды  етеуден  ен д ф
1
лш  алатын  сома  коршаган  ортаны 
коргау корларына, ал  зацдарда белпленген жагдайларда зардап 
шеккен зацды немесе жеке тулгага аударылады.
3. Коршаган органы коргау туралы зацдарды бузу салдарынан 
азаматтардын денсаулыгы  мен мулине келт
1
р
1
\ген  зиян  зардал 
шегуппнш енбекке кабметшен айырылу дэрежеан, оны емдеуге 
ж эне денсаулыгын калпына келпруге жумсалган шыгындарды, 
наукасты  к у ту  жвшндеп  шыгындарды,  езге де  шыгындар  мен 
залалдарды ескере отырып толык калемшде етеуге тшс.
Коршаган ортаны коргау туралы зацдарды бузу салаларынан 
келт1р1лген  моральдык  зиян  Казакстан  Респ убликасы н ыц 
Азаматтьгк кодексшде белпленген тертшпен етеуге тик.
Кахжотн Реагубликасы 
Президент НЛаэефбаев.
Алматы.  1997 ж илш  иилдемщ 15-i.
776

13.2 
ЕРЕКШЕ KOPFAAATblH 
ТАБИГИ АУМАК.ТАР ТУРАЛЫ ЗАЦ
Ерекше  коргалатын  табиги  аумактар  мен  коргауга  алынган 
жерлер  экологиялык,,  гылыми  ж эне  мэдени  жагынан  ерекше 
к,унды, 
Казахстан  Республикасыньщ  улттык.  байлыгы  болып 
табылады.
Осы  Зан  ерекше  к,оргалатын  табиги  аумактар  к,ызметшщ 
кукыдтык,,  экономикалык, элеуметтж жэне уйымдык, непздерш 
белплейдь
1 -бал. Ерекше коргалатын табиги аумактар угымы
Ерекше  коргалатын  табиги  аумактар  -  ерекше  кукьщтык, 
коргау  режим1 бар не мемлекеттж табиги-к,орык,  к,орын садтау 
мен калпына келпрудД камтамасыз ететш шаруашылык, кызмеи 
реж им щ ен  реттелетш  жер,  су,  орман  ж эн е  ж ер  койнауы 
учаскелер!.
2-бал. Мемлекеттж табиги-корьщ коры
Мемлекеттж табиги-к,орык коры  - к,оршаган ортанын табиги 
эталондар,  уникумдар  мен  реликтер,  гылыми  зерттеулерге, 
агарту,  бйом беру iciHe, туризмге жэне рекреацияга арналган зат- 
болмыс  ретшде  экологиялык,,  гылыми  жэне  мэдени  жагынан 
ерекше  кунды,  мемлекеттж  к,оргауга  алынган  объекнлершщ 
жиынтыгы.
5-бап. Ерекше коргалатын табиги аумактарга менппк
Ерекше  коргалатын  табиги  аумактар  мемлекеттж  меншжте
болады.
П тарау. АЗАМАТТАР МЕН КОГАМДЫК, Б1РАЕСТЖТЕРДЩ 
ЕРЕКШЕ КОРГАЛАТЫН ТАБИГИ АУМАКТАР 
САЛАСЫНДАГЫ КУКЫКТАРЫ МЕН МШДЕТТЕР1
6-бап.  Азаматтардьщ  ерекше  коргалатын  табиги  аумактар 
саласындагы кукьщтары мен мшдеттер1
Азаматтардьщ:
- ерекше коргалатын табиги аумактарды белпленген тэртшпен 
пайдалануга,  мемлекеттж  табиги-корык,  к,орын  коргау  жэне 
Калпына келпру женшдеп шараларга катысуга;
-  ерекш е  коргалатын  табиги  аумак,тарды  когамдык 
6 ip A e c r i K T e p i  
мен когамдык корларын куруга;
277

-  ерекш е  коргалаты н  табиги  аум актарды   дамыту  мен 
орналасты ру  схем алары н  в зф л е у ,  оларды  кур у   ж ен ш де 
усыныстар енпзуге;
-  ерекше  коргалатын  табиги  аумактар  бойынша  когамдык 
сараптамага цатысута.
7-вал.
 Когамдык б1рлест1ктерд1ц ерекше коргалатын табиги 
аумактар саласындагы кукыктары мен мйодеттер!
1. Когамдык б
1
рл еспктердш:
-  ерекш е  коргалаты н   табиги  ау м ак тар   бойынш а 
багдарламаларды аарлеп насихаттауга, азаматтардын кукыктары 
мен мудделерш коргауга, оларды корык 
id  
саласындагы белсшш 
кызметке 
epiicri 
непзде тартуга;
-  ерекш е  коргалаты н  табиги  аум актарды   дамы ту  мен 
орналастыру  схемаларын,  оларды  куру  женшдеп  непзлемелер 
вз!рлеу 
iciiie 
усыныстар енпзш, оган кдтысуга;
-  ерекше коргалатын  табиги аумактар бойынша  мемлекетпк 
сараптамалар  журпзудя  тал ап  етуге  жене  когамдык, сараптама 
журпзуге;
- ерекше коргалатын табиги аумактарда мемлекетпк табиги- 
корык корын к,оргау,  кдлпына келтпру мен пайдалану женшдеп 
жумысгарга белпленген тертшпен цатысуга;
-  ерекше  коргалатын  табиги  аумактар  бойынша  когамдык 
^орларын муруга кукыктары бар.
12-бап.
 Ерекше коргалатын табиги аумактардьщ турлер]
1. 
Казахстан  Республикасында  максатына,  коргау  режимше 
жене  пайдалану  ерекшел1ктерше  карай  ерекше  коргалатын 
табиги аумактардын мынадай турлер! белш керсеттледк
1)  биоеркгпк  аумактарды  коса  алганда,  мемлекетпк  табиги 
корыктар;
2)
 
мемлекетпк улттьщ 
табиги 
парктер;
3)  мемлекетпк табиги парктер;
4)
  мемлекетпк табиги ескерткшггер;
5)  мемлекетпк корык вгорлерй
6)  мемлекетпк табиги заказниктер;
7)  мемлекетпк зоологиялык парктер;
8)  мемлекетпк ботаиикалык бвктар;
9)  мемлекетпк денлрологиялык парктер;
10) 
мемлекетпк 
коргалатын табиги аумактардын ормапдары;
11) ерекше мемлекетпк макызы бар немесе гылыми жагынан 
ерекше кунды су  ^оймалары;
278

12)  хальщаралык, манызы бар сулы-батпак,ты алкдптар;
13) жер койнауыньщ экологиялык,, гылыми, мэдени жэне езге 
де жагынан ерекше кунды учаскелер1.
22-бап.  Ерекше  коргалатын табиги  аумактардьщ  кукьщтьщ 
режим!
Ерекше  коргалатын  табиги  аумак,тар  ушш  ерекше  коргау 
кукыктык, режиш не шаруашылык, кызметшщ реттелген режиш 
енпзьледь
2. 
Ерекше коргау кукэддащ режима корык режиш,  заказник 
режиш болып бэлшедь
К,орык  режиш  ерекше  коргалатын  табиги  аумактар  немесе 
арнайы бвлшген учаскелерде кез-келген шаруашылык; кызметке, 
сондай-ак коршаган ортанын табиги жай-кушн бузатын езге де 
кызметке тыйым салуды кездейм.
Заказник режим1 Ерекше коргалатын табиги аумактар немесе 
арнайы бвлшген учаскелерде шаруашылык жэне езге де кызметп 
белгШ  6ip  маусымда,  белг1\1  6ip  мерзДмде  гана,  мунын 
03i 
мемлекетпк  табиги-корык  объект1лерйпн  сакталуына 
Kayin 
твнд1рмейтшдей  жэне  олардыц молыгуын нашарлатпайтындай 
мвлшерде гана журпзуд1 кездейдд.
28-бап. Ерекше коргалатын табиги аумактарды пайдаланудын 
максаттары
Ерекше коргалатын табиги аумактар:
1)  гылыми;
2)  мэдени-агартушылык;
3) оку;
4) туриспк жэне рекреациялык;
5)  шектелу  шаруашылык  максаттарында  пайдаланылуы 
мумюн.
Казахстан. Республикасынын 
Президентi Н. НАЗАРБАЕВ 
Алматы, 
1997 жылгы пилденщ  15-i 
№ 162-i Kf>3
279

13.3 
КАЗАХСТАН  РЕСПУБЛИКАСЫНЬЩ 
2004-2015  ЖЫЛДАРГА  APHAAFAH  ЭКОЛОГИЯЛЬЩ 
КАУ1ПС13Д1К  ТУЖЫРЫМДАМАСЫ
ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1.1. Казахстан Республикасыньщ экологиялык 
кауш сЬ д тн щ  ж ай -ку й  
мен 
проблемалары
Казак,стандагы 
твуелсцдк 
жылдары 
экологиялык 
к,аушаздцсп 
к а м та м а с ы з  е т у д ш   м у л д е  ж а н а  
м ем лекетп к  ж уйесш ш  
курылуынын жэне калыптасуынын,  Казахстан Республикасынын 
коршаган  ортаны  коргау 
саласындагы  аткарушы  органдарды 
жаксы  уйымдастырылган  ж ене 
аумактык  таралган 
жуйесш  - 
коршаган ортаны коргау мен табигат 
пайдалануды 
баскарудын 
жылдары  болды.  Бул 
коршаган  ортаны  коргау 
ж эн е 
табиги 
ресурстарды  
утымды  пайдалану  саласындагы  мемлекетт!к 
саясатты калыптастыруды 
жене дейекп icxe 
асыруды 
камтамасыз 
етт1.
Алайда, 
Каэакстанда 
кептеген 
онжылдыктар 
бойы 
коршаган 
ортага тетенше ж  отары техногенддк салмак, TyciperiH, 
табигатты 
пайдаланудын кебшесе 
шигазат 
ж у й еа 
калыптасты. Сондыктан 
экологиялык  жагдайдын  тубегейл1 
жаксаруы  eaip 
бола 
койган 
жок 
epi 
ол бурынгысынша биосфераньщ турак,сыздануьша, 
онын 
когамнын 
TipmL\iK  epeneTi 
ушш  к а ж е г п   коршаган 
ортанын 
саласын  онын  колдау 
каб!л(гпн 
жогалтуына 
апаратын  табиги 
жуйелердщ тозуымен сипатталады.
Коршаган ортаны коргау 
саласындагы мемлекетпк 
саясаттын 
негадер! Казакстан Республикасы Президентшш  1996 
жылгы 
30 
ceyipAeri 
еюлимен 
макулданган  Экологиялык  MyinciUAiK 
тужырымдамасына 
енпзьмп, 
онда етпел! 
кеэенган экологиялык 
басымдыктары, 
атап айтканда, 
жекешеленддрудщ экологиялык 
проблемалары,  табигат  коргау 
заннамасынын  мемлекеттш 
б а к ы л а у   ж э н е   са р ап там а н ы н . 
табигат  пайдаланудын 
экономикалык, 
TeTiKTepiHiH.  коршаган  орта 
мониторингшш 
ж уй есш   КУРУ 
Кажетт1л1г!нш  меселелер!  карастырылгаи 
болатын.
Улттык экономиканын барлык салаларын реформалау 
табиги 
ресурстарды  пайдалануга 
кеэкарастардын 
езгеруше, 
коршаган
280

ортаны  сактауды  ескере  отырып,  элеуметтж-экономикалык 
дамуды жузеге асыруга непз болды.
А талган   ту ж ы р ы м д ам ан ы   к;абы лдатан  с э ттен   бастап 
Казахстан Республикасында когамдык дамуда елеум езгергстер 
болды. Мемлекет дамуыньщ стратегиялык, кужаттары эз1рленд1, 
табигат коргау заннамасыньщ Heri3i к,урылды,  коршаган ортаны 
к о р г а у  
мэселер1 
б ойы н ш а 
б1ркатар 
х а л ы к а р а л ы к  
конвенцияларга к,ол к,ойылды, табигат коргау кызметш баск,ару 
ж у й еа курылды.
Мысалы,  1997  жылы  «Коршаган  ортаны  коргау  туралы», 
«Ерекше  коргалатын  табиги  аумактар туралы»,  «Экологиялык;, 
сараптама туралы»,  1998 жылы «Радиацияльщ к,ау1паздж туралы» 
зандар, ал 2002 жылы «Атмосфералык ауаны коргау туралы» зан 
кабы лданд ы .  Т аби гатты   уты м ды   п ай д ал ан у   саласы нда 
Президенттщ  «Жер  койнауы  ж эне  ж ер  койнауын  пайдалану 
туралы»  (1996  жыл)  ж эне «Мунай туралы  (1995 жыл)  зан купп 
бар Жарлыктары, 2003 жылы - Орман, Су жэне Ж ер кодекстер1 
Кабылданды.  Занга  теуелд1  к,ажетт1  нормативтж  кукыктык 
акттлердщ кешшлай эз1рленш,  бекшлдь
Заннаманы ж етиш ру максатында республикада оны дамыган 
елдердвд  зан н ам асы н а  ж акы н д аты п   ж э н е   х ал ы кар ал ы к 
стандартгарды ешзу багыты алынды. Казахстан Республикасы  19 
халыкаралык  конвенцияга  кол  койды  жэне  оларды  ioce  асыру 
ж е н ш д е п   ic-ким ы лды н  ул тты к  ж осп арлары н   э з
1
р л ед
1
; 
Экологиялык  сараптау  ж у й еи ,  руксат  ету  ж эн е  бакылау- 
инспекциялык жумысы жолга койылды.
Т уж ы ры м дам ан ы н   м ш д еттер щ   оры ндау  нэ.тиж есш дё 
коршаган  ортаны  коргау  саласындагы  мемлекетпк бакылауды 
кушейту жэне мшдетп экологиялык сараптаманы енпзу есебгнен 
90  ж ы лдарды н  басымен  салыстырганда  корш аган  ортаны 
ластаудын  каркыны  едэуар  темендедь  Алайда,  мемлекеттщ 
шепплмеген  коптеген  экологиялык  проблемалар  мэртебеса  сол 
кути ле калып отыр.
Ж огарыда  аталгандармен  байланысты  елдщ  стратегиялык 
басымдыктарына  сэйкес  K&3ipri  ж агдайдагы   экологиялык 
Kayinci3AiKTi 
камтамасыз  етудш  мшдеттерщ  тубегейл1  кайта 
карау, нактылау жэне кенейту кэзделуде.
Ж ана Тужырымдамада  icKe асырылмаган  шндёттердД шешу 
усынылады. Олардын шпнде: экологиялык каушазддк пен табигат 
п ай далан уды н   аса  маны зды   проблем алары   бойынш а
281

зерттеулердщ. онын шпнде 
ipreAi 
гылыми зерттеулершн дамуын 
камтамасыз 
ету;  коршаган  ортанын  жай-кушне мониторингпн 
б
1
рынгай  жуйесш  енпзу;  Казахстан Республикасыньщ аумагын 
экологиялык  аудандарга  белу  жене  арнаулы  картографиялау 
усынылады.
1.2. 
2004*2015 жылдарга арналган 
экологиялык каушс!зд1к тужырымдамасын ез!рлеудщ 
езектШп жене басымдыктары
сЗлемдл тэжхрибе керсеткендей,  экологиялык проблемаларды 
табысты шешу мен экологиялык апатгардын алдьш алудын непэа 
кез  келген  мемлекеттщ   елеум етпк-эконом икалы к  ж уйесш  
экологияландыру болып табылады.
Улттык 
каушаздйстщ 
курамдас  белш  ретшде  экологиялык 
к а у т о з д ж   туракты  дамудын  М1ядегп  шарты  жене  табиги 
жуйелерд!  сактаудын.  коршаган  ортанын 
т ш е п  
сапасын 
колдаудьщ 
иепз! оолалы.
Осы экологиялык KayincuuuK тужырымдамасы  «Кдзакстан - 
2030»  стратегиясы ны н  басымдыктарын  ескере  отырып. 
Казакстан  Республикасы  дамуынын  2010  ж ы лга  деиш п 
стратегиялык  жоспарына  сайкес  жэне  XXL  гасырдагы  Кун 
терпбш щ   непзп  ережелер!  мен  Коршаган  орта  жене  даму 
ж еш ндеп  1992  жылгы  Рио-де-Жанейро  декларациясынын 
кагидаларын,  сондай-ак,  Йохаинесбургте  еткен  (2002  жыл) 
Туракты даму  жешндеп дуниеж узш к саммиттщ шепнмдерш 
ескере отырып езфленлл.
Коршаган ортанын жай-кушнш нормативпк керсетшштерше 
кол  ж етк
1
эе  отырып,  экологиялык  каушс1ад1кт4я  онтаилы 
децгошн  камтамасыз  ету  осы  Ту жырымдаманын  ережелерш 
кеэен-кеэенмен 
ickc
 
асыруды кездейдь
EipiHnd кезец (2004-2007 жылддр) - коршаган ортанын ласгаиу 
денгейш 
твмеидету жене оны турактандыру женщдеп ic-кимыл 
жоспарын еэгрлеу.
Екшш
1
  кезец  (2008-2010  жыллдр)  -  коршаган  ортанын  сапа 
керсетмш терш   турактандыру  ж ене  табигат  пайдалаиуга 
экологиялык талаптарды жеплддру.
Уишшп кеэен (2011-2015 жылдар) - коршаган ортанын сапасын 
жак, da рту  жене  когамнын  экологиялык  туракты  домуьшьш 
колайлы дсцгейше кол жепизу.
282

2. ЭКОЛОГИЯЛЫК КАУ1ПС13Д1КТ1 КАМТАМЛСЫЗ ЕТУДЩ 
МАКСАТЫ, НЕПЗП МШДЕТТЕР1 МЕН КАГИДАЛАРЫ
2.1. Экологиялык кауш аздж тщ  максаты
Экологиялык, кауш аздж  саласындагы мемлекетпк саясаттьщ 
м аксаты   табиги  ж у й ел ер д ж ,  когам ны н  емарлш  манызды 
мудделер1  мен  ж е к е  ту л га  к,ук;ыгынын  корш аган   ор тага 
антропогендж ж эне табиги эсерлердщ нэтижесшде туындайтын 
катерлерден коргалуын камтамасыз ету болып табылады.
2.2. Экологиялык каушстздштщ непзп мшдеттер1
Осы  максатка  кол  жетюзу  уппн  мынадай  мшдеттерд!  шешу 
каж ет:  -  климатты н  езгеруа  мен  ж ердщ   озон  кабаты ны н 
бузылуына душар ететш антропогендж эсерд
1
 азайту;
-  биоэртурл1лйсп  сактау  ж эн е  ж ердщ   шелейттену1  мен 
тозуыньщ алдын алу;
- экологиялык апат аймактарын,  эскери-гарыш полигондары 
мен сьшак кешендерш оналту;
- Каспий тещз1 кайрадыньщ ластануыньщ алдын алу;
- су ресурстарыньщ тозуыньщ жэне ластануыньщ алдын алу;
-  таб и ги   л астан у лар д ы ,  э у е   б ассей нш щ   ластан уы н , 
радиоактивн,  бактериологиялык  жэне  химиялык,  оныц  шпнде 
трансшекаралык ластануларды жою жэне олардын алдын алу;
-  энеркэсш пк  ж эне  турмыстык,  калдыктардьщ  жинакталу 
келемдерш кыскарту;
- табиги жэне техногендж сипаттагы тэтенше жагдайлардьщ 
а л д ы н  
алу.
К,ойылган MiHgemmepgi шешуге:
- Казахстан Республикасьшьщ зачдарьш, табигат пайдаланудын 
мемлекеттж   экологиялы к  бакы лаудын  ж эн е  экологиялык 
мониторингтщ экономикалык тепктерш жеплддру жэне жуйеге 
келпру;
-  табигат  пайдаланудын  ж эне  экологиялык  сараптаманын 
руксат ету жуйесш онтайландыру;
- коршаган ортаны к,оргау, экологиялык статистика, экологиялык 
бшм беру, экологиялык упт-насихат жэне журтшыльщтьщ катысуы 
саласындагы гылыми-зерттеу жумысгарьш дамыту;

жүктеу/скачать 10,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: