БЕЛАРУСИЯ ҚАЗАҚТАРЫНЫҢ КІШІ ҚҰРЫЛТАЙЫ
56
дружбы между беларусскими и казахстански-
ми студентами; развитие их научного и твор-
ческого потенциала; сотрудничество в об-
ласти образования (между БНТУ и ЕНУ им.
Л.Н.Гумилева), а также в сфере спорта, туриз-
ма, взаимодействие между общественными
организациями. На базе Центра проводятся
фотовыставки, семинары, «круглые столы»,
приуроченные к государственным и памятным
датам Казахстана. Центр принимает активное
участие в студенческих мероприятиях БНТУ.
Центр казахской культуры «Атамекен» соз-
дан в июне 2004 года. Он ведет культурно-
прос ветительскую работу, направленную на из-
учение и пропаганду казахского литературного,
музыкального, хореографического, изобрази-
тельного искусств, языка, традиций и культур-
ных богатств казахского народа. Численность
казахской диаспоры составляет около 1,5 тыс.
человек. Казахстанцев здесь зарегистрировано
более 10 тысяч человек.
При центре казахской культуры «Атамекен»
организована передвижная выставка казахской
национальной культуры «Ошак», создан твор-
ческий коллектив «Карлыгаш», объединяющий
танцевальный коллектив и юных музыкантов
– чтецов и певцов. «Карлыгаш» является лау-
реатом Минского городского фестиваля нацио-
нальных культур «Яднанне», республиканско-
го детского фестиваля национальных культур
«Сонечны птах», международного фестиваля
казахской культуры в г. Актобе. Ежегодно про-
водится праздник «Шанырак», объединяющий
казахов Республики Беларусь. Словом, казах-
ская диаспора на беларусской земле не забыва-
ет своих исторических корней и традиций, бе-
режно храня свою национальную и культурную
идентичность, являясь проводником казахской
культуры в РБ.
Самым запоминающимся моментом поезд-
ки в Республику Беларусь и Минск стало по-
сещение средней школы № 143 им. Мухтара
Ауэ зова, расположенной на одноимен ной ули-
це столицы. Было приятно видеть, как трепет-
но относятся руководители школы и ученики к
памяти великого казахского писателя.
Встретив нас с хлебом и солью, песнями,
учителя показали школу и музей великого пи-
сателя. Нас взволновал театрализованный от-
рывок из пьесы «Енлик и Кебек», поставлен-
ный учащимися специально для казахстанской
делегации.
В последний день нашего пребывания в
Беларуси представители казахской диаспоры
устроили неофициальную встречу в доме Розы
апай - минчанки. Хотя представители казах-
ской диаспоры чувствовали свободу в неофи-
циальной части, но все же ностальгия по Ро-
дине, разлука с нею была видна в их глазах. В
основном в Беларуси живут солдаты Великой
Отечественной войны, или получившие рас-
пределение на работу в советском государстве,
а также казахские женщины, вышедшие замуж
за белорусских парней. Пикник прошел с шут-
ками, с песнями, были розданы подарки Ассо-
циации и достигнута договоренность в буду-
БЕЛАРУСИЯ ҚАЗАҚТАРЫНЫҢ КІШІ ҚҰРЫЛТАЙЫ
57
щем укреплять тесное сотрудничество. Вмес-
те с тем, прозвучали пожелания процветания
Казахстану, укрепления дружбы наших стран,
благополучия казахскому и беларусскому на-
родам.
Хорошо отдохнув, получив хорошую пор-
цию настроения и попрощавшись с братьями
по крови до следующей нашей встречи, мы взя-
ли путь в аэропорт. Пройдя регистрацию и сев,
наконец, в самолет, летящий прямым рейсом до
Алматы, мы только сейчас почувствовали уста-
лость. Но эта усталость была приятна, так как
мы полностью и с достоинством выполнили
программу поездки, подарив нашим соотече-
ственникам встречу с Родиной, на которую они
всегда могут полагаться...
Еркин БАЙДАРОВ
ведущий научный сотрудник Института
востоковедения им. Р.Б. Сулейменова
Комитета науки МОН РК,
кандидат философских наук
БЕЛАРУСИЯ ҚАЗАҚТАРЫНЫҢ КІШІ ҚҰРЫЛТАЙЫ
58
«Оғызнама» – түркі тектес халықтарға ортақ
эпикалық туынды. Ол ғылымда түрлі зерттеу
мен көзқарастарға негіз болды. Оның қашан,
қалай жырланып, жазбаға түскені белгісіз.
Ғалымдар бұл дастанды алғаш рет б.з. ІV
ғасырында Үйсін мемлекетіне қарасты Тараз
қаласында жазбаға түскен есептейді. VІ ғасырда
парсы тіліне аударылған нұсқасы VІІІ ғасырда
Әбу Мүсілім Хорасанидың кітапханасында
болған, оны ІХ ғасырда Бағдат халифасы һарон
Рашид арабшаға аудартқан. Мұны Аристов пен
Бартольд та қостайды. «Оғызнама» дастаны
ұзақ уақыт көшірілу арқылы тарады. Әу
баста көне түркі жазуымен, кейін соғды, араб
жазуларымен көшірілді. ІХ ғасырда Жетісу,
Сыр бойындағы ру-тайпалар арасында кеңінен
тараған. ХІ ғасырда қағаз бетіне түсірілген.
ХІV ғасырға дейін түрліше редакцияланып,
бірнеше нұсқалы жырға айналған. Осы кездегі
көшірме нұсқалар кейін Қаһира, Ыстамбул,
Лондон кітапханаларынан табылды.
Оғыз қаған аңызы ХVІ ғасырдағы тарихшы
Рашид ад-диннің «Жамиат-тауарихы» («Жалпы
тарих») мен ХVІІ ғасырдағы ортаазиялық
тарихшы Әбілғазының «Түрік шежірелер
жинағында» кездеседі. Бұдан басқа ХІІІ
ғасырда Тұрпаннан табылған ұйғырша нұсқасы
мен кейінгі мезгілде шағатай тілінде жазылған
Түркия ғалымы Орхонның қолындағы
өлеңмен жазылған нұсқасы бар. Неміс ғалымы
Детс 1815 жылы бұл шығарманың бірқатар
бөлігін тұңғыш рет неміс тіліне аударған.
ХІХ ғасырдың басында голландиялық ғалым
Дис тарихи дастанның бір бөлігін «Жаңадан
табылған «Оғызнама» деген тақырыппен өз
тіліне аударған. Кейін Радлов, Щербак, Риза
Нур сынды ғалымдар дастанды орыс, ағылшын,
неміс тілдеріне аударып, түсініктеме берген.
Қолжазбаның соңғы соғды жазуында жазылған
екі нұсқасы бар. Щербак оның бірі ХІІІ ғасырда
Тұрпанда соңғы соғды жазуымен көшірілгенін,
айтып, екіншісі ХV ғасырға тән деп есептейді.
Әрі соңғы көшірушілер қарлұқтар болған
деп тұжырымдайды. Қарлұқтар ХV ғасырда
қазақ халқына қосылды. Щербак осы нұсқаны
ҚАЗІРГІ ҚАЗАҚ ТІЛІМЕН
САЛЫСТЫРА БАЯНДАЛҒАН
«ОҒЫЗНАМА» МӘТІНІНІҢ
ЛЕКСИКАЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІГІ
Жайнар НАУРЫЗҚАНҚЫЗЫ
ҚХР, Бейжің қаласы, Орталық
ұлттар университеті
қазақ тіләдебиеті
факультетінің магистранты
ШЕТЕЛ ҚАЗАҚТАРЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ
59
аударып, түсінік беріп, транскрипциясымен 1959 жылы жеке кітап етіп бастырған. Қолжазбаның
соңғы соғды жазуындағы нұсқасы қазір Францияның Париж қаласындағы «Халық кітапханасында»
сақтаулы. Ол соңғы соғды жазуының сүйкек түрінде жазылған. Көлемі – 42 бет, 21 бөлік, әр беті 9
жолдан тұрады. Бас-аяғы жоқ. Сондықтан әуелгі аты болмаған жазба мазмұнына қарай «Оғызнама»
деп аталып, сол атаумен зерттеліп келеді.
«Оғызнама» мәтінінде бірқатар сөздер қазіргі қазақ тілінде қолданыста бар. Мәтіндегі 600-ге
жуық сөздің 70-тен астамы қазіргі қазақ тілінде мағынасы жағынан да, тұлғасы жағынан да ешқандай
өзгеріссіз қолданылып жүр. Осыдан-ақ қазақ тілінің тегі арыда жатқанын, бүгінде қолданылып
жүрген сөздердің ұлт болып қалыптасқан ХV ғасырдан кейінгі кезде пайда бола салмағанын айқын
аңғарамыз. Ондай сөздердің қатарын да:
ana dus̆man süt qïrïq
artïq - kün söz qïlïc̆
ay kök saqal qalqan
at köp siz qïz
aldï kördi tыʟ qulan
arasïnda köʟ tüg qïp-qïzïʟ
atam köz tal qac̆tï
ayttï kirdi tang qïpc̆aq
ayɣïr muz tängr qoydï -
ac̆qïc̆ oynadï toy qart
aq orman tört qurïltay
böri oq tartïp özi
bir ong tübi öʟ -
boldï c̆aq tong öng
bar c̆aqïrdï uc̆qan - üc̆
birinc̆ï c̆ïqtï qïzыʟ
biz c̆arlap qara
т.с.с. жатқызуға болады.
Қоғам дамуына сәйкес тіл де өзгеріп, дамып отыратыны белгілі. Жаңа заттардың пайда болуына
байланысты жаңа атау, түсінік пайда болады, бірқатар сөз уақыт өте келе қолданыстан шығып
қалады, көнереді. Тіл лексикасының осы заңдылығын байқататын сөздер «Оғызнама» мәтінінде де
молынан ұшырайды. 600-ге тарта сөздің 70-ке жуығы қазіргі қазақ тілінде мүлде қолданылмайды:
atas шоқ tüs̆ыmal уәзір
äriz ерен ud өгіз, бұқа
ärdan асыл uzluɣ шебер
bädük lädi ер жетті s̆ыrä үстел
bändäng арқалы орындық s̆as̆tïlar таңғалып
bildürgülük ұқтыру bitidi жаздырды
barɣu олжа balïq қала
kögüzündün кеуде, көкірегінде yïgac̆nï діңгек
ya садақ yäz жел
qamaɣы барлығы kis̆ы бұлғын
qïat жыртқыш аң näpsiki бері
qataɣlaɣu бағыну c̆ïda сүңгі
qïdïɣïda жағасында c̆ubuyan шұбат
c̆amat ыза, ашу qaɣatïr қашыр
sürmä сыра (сұйықтық) sarïɣa жақ, бағыт
sipsingir жоса taloy теңіз
tapuqlar алдында ögüzlär өзендер
Сонымен қатар фонетикалық өзгеріске түскенмен, мағынасы, қызметі өзгермеген сөздер де бар:
ät et taqï taɣӹ
ärdi edi qurïqan qorɣan
ärkäk erkek adaɣ ayaq
ärtä erte älc̆ы elc̆ы
buɣu buɣï yarïp jarïp
altun altïn qarangɣu qarangɣï
yaqs̆ï jaqsï qumuz qïmiz
aɣïz awïz taɣ taw
tuɣ tw soɣuq swïq
ШЕТЕЛ ҚАЗАҚТАРЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ
60
balbaɣ belbaw taɣuɣ tawïq
yïlqï jïlqï yarlïq jarlïq
yulduz juldïz qas̆ qas
as̆ as qus̆ qus
bas̆ bas tas̆ tas
kis̆ы kisi sac̆ s̆as̆
qïlïc̆ qïlïs̆ c̆ubuɣ sïbïq
ac̆qïc̆ as̆qïs̆
Бұл сөздер қазіргі қазақ тіліндегі нұсқасымен салыстырғанда, фонетикалық жақтан өзгеріске
ұшырағанмен, мағынасында, атқаратын қызметінде көп өзгеріс тумағанын, оларды оқып түсіну
қиынға соқпайтынын байқаймыз. Яки «ä» фонемасы «е» фонемасына, «y» фонемасы «j» фонемасына,
«s̆» фонемасы «s» фонемасына, «c̆» фонемасы қазақ тіліндегі «s̆» фонемасына, «q» фонемасы «ɣ»
фонемасына, «u» фонемасы «ï» фонемасына, «ɣ» фонемасы «w» фонемасына алмасқан.
Мәтінде өзге тілден енген кірме сөздер де бар.
1. Моңғол тілінен енген сөздер:
möran – өзен
qurïltay – құрылтай
usuɣï – су
lkünê – біріккен сөз, lê – көне түркіше, kün – моңғол тілінде «адам» дегенді білдіретін сөз. Көне
түркі тіліндегі «lbudunê» (халық) сөзімен қарайлас.
Mgêkê birkê – азап, жапа, ол да – біріккен сөз. Алдыңғысы – моңғолша, соңғысы – көне түркіше.
2. Парсы тілінен енген сөз: atax – от
3. Санскрит тілінен енген сөз: näpsiki – пері.
önglügi qiraɣï – «өң-шырай» дегенді білдіретін қос сөздің алдыңғы сыңары – көне түркіше, соңғы
сыңары – парсыша.
öy – «үй» сөзін бірқатар зерттеушілер ханзу тіліндегі 营、城扆 (қала, қоныс) деген сөзден
шыққанын айтады.
Мәтіндегі негізгі сөздер қазіргі қазақ тілі бойынша төмендегідей сөз таптарына топтастырылды:
•
Зат есім: at, orman, altun, yulduz, taɣ, s̆ыrä, qïlïc̆, köz,
ya, oq, kün, ay, buɣu, balbaɣ, taɣuɣ, börы т.с.с.;
•
сын есім: kök, qïzïʟ, qara, apaq, al, artïq, köp, azlïq, yazï т.с.с.;
•
сан есім: bir, üc̆, tört, toquz, qïrïq, birinc̆ы, ikinc̆ы, üc̆ünc̆ü т.с.с.;
•
есімдік: anung, sänlär, män, sän, anï, os̆ul, mundan, öz, bu, anda, qamaɣï т.с.с.;
•
етістік: kästi, yatti, kätti, kördi, ayttï, atla-, qac̆ti, kыr-, tur-, käʟ-, ac̆-, bol-, qoydï, c̆aptï т.с.с.;
•
үстеу: bu c̆aqta, ic̆ыndä, algünni, arasïnda, alïndan, bulung, bas̆ïnda, käc̆älärdansong т.с.с.;
•
демеулер;
•
одағай сөз: ay, ah.
Сөздер мазмұнына қарай бірнеше топқа бөлінеді:
- жаратылыс құбылысына қатысты сөздер. «Оғызнама» мәтініндегі сөздердің қазіргі қазақ
тіліндегі баламасы:
orman
тау
qarataɣ Қаратау
mürän
өзен suɣï су
ögüz өзен yär жер
tängыz
теңіз ay
ай
taluy
теңіз yulduz жұлдыз
muztaɣ
мұзтау
altun qazuq Жетіқарақшы
yaz жел
köʟ көл
kök
көк, аспан
tong тоң (топырақ)
kün күн
muz мұз
qaɣar
қар
usuɣï су
taɣ тау
- Діни-нанымдық сөздер: kök böri, kök, qalïq, tangir, yalbarɣu, kök yaruq, kün däg yaruq т.с.с.
- Жан-жануар, өсімдіктерге қатысты сөздер: börï, ud, yïlqï, kik, aw, qus̆, qïat, buɣu, tal, c̆ubuɣ, yïɣac̆,
adaɣ, sungqar, ayɣïr, at, buzaɣ, qaɣatïr, taɣug, qoyun, kыs̆ы т.с.с.
Әскери атаулар: c̆ïda, ya, oq, qïlïc̆, qalqan, tuɣ, barɣu (олжа), c̆ärig, älc̆ы, nökär, äl, bäg, dus̆man (жау),
tüs̆ыmä (уәзір), urdï, öltür -, kästы, at, atlaɣu, bastï, qac̆tï, aldï, yarlïq yarlap, ağïzïɣa, baqïndï, saqlau
(сақтау), qataɣlaɣu (қорғау), tutulunc̆ (шайқас), urus̆ɣu, toqus̆, qars̆u käldы, bas̆ c̆alunɣuluq (бас ійіу).
Мәтінде оқып, түсінуде, аудару барысында қиындық тудыратын сөздер де кездеседі.
ШЕТЕЛ ҚАЗАҚТАРЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ
61
•
«Аw». Қазіргі қазақ тілінде «ау» – зат атауы, зат есім тұлғасында «балық аулау үшін қолданылатын
тор» дегенді білдіреді. Сонымен қатар зат есімге жұрнақ жасау арқылы етістік тұлғалары («aw-la,
aw-law, aw-ladï» түрінде) жасалады. Мысалы: балық аулау, аң аулау, ау жаю т.б.
Ал «Оғызнама» мәтініндегі «aw» сөзінің бірқатар мәндері түсініксіз. Мысалы:
1. Kik aw awlaya turur ärdi.
Киік, аң аулап жүруші еді.
2. os̆ul orman ic̆ыndä bädük bir qïat bar ärdы. bäduk yaman bir kыk ärdы.
Осы орман ішінде үлкен бір qïat бар еді, асқан жаман бір аң еді.
3. aw yärdä yürüs̈ün qulan.
Түзде жүрсін құлан.
4. mäning köngülüm awnï tыlap turur.
Менің көңілім аңды тілеп тұр.
5. kün, ay, yulduz kop kыklär, köp qus̆lar awlaɣularïdan song yold bïr altun yanï taptïlar.
Күн, ай, жұлдыз, көп аң, көп құс аулаған соң жолдан бір алтын садақ тауып алды.
Бірінші және төртінші сөйлемде «aw» сөзі «аң» деген мағынада қолданылған. Үшінші сөйлемдегі
«aw» сөзінің мағынасы түсініксіз. Бесінші және бірінші сөйлемде «аулау» түрінде етістік мәнінде
жұмсалған. Бірінші сөйлемде «aw» «kыk» сөзімен қатар келгенде жеке-жеке «аң», «киік» түрінде
алынса, екінші сөйлемде «kыk» сөзі «аң» мәнінде қолданылған. Бұл жерде «aw» және «kik»
сөздерінің қайсысы «аң» мәнінде жұмсалғанын анықтау – алдағы ізденістердің міндеті.
•
«C̆arlap». Andan song ärtä bolupda aqalarnï inilarnы c̆arlap käldurdы.
Онан соң ертесі болғанда ағаларын, інілерін шарлап келтірді (шақыртты).
Nökärlärin älgünlärыn c̆arlap c̆aqïrdы.
Нөкерлерін, елдерін шарлай келтірді.
«Оғызнамаға» қатысты қазір қолданып жүрген материалдарымызда «c̆аrlap» сөзінің қазіргі
тілдегі баламасы көрсетілмеген, мағынасы да айқындалмаған. Бұл сөз қазіргі қазақ тілінде «шарлап
келу, төңіректі шарлау, алыстан шарлау...» тұлғасында келіп, «байқау, аңду, қарау» дегенді білдіреді
де көбінесе әскери іске қатысты мәтіндерде қолданылады.
«Оғызнама» мәтінінде «bulug» сөзі де кездеседі. Ол мәтінде жеке тұрып, толық мағына береді.
Ал қазіргі қазақ тілінде бұл сөз қос сөздің құрамында келіп, мағынасыз сыңары ретінде жұмсалады.
Мысалы:
kündünki bulungda barqan dägän bыr yär bar turur.
Күн батыста барқан деген бір жер бар еді.
Kim yärning tört bulungïnung qaɣ anï bolsam käräk turur.
Жердің төрт бұрышындағы қағаны болсам керек еді.
Мәтіндегі «bulung» сөзі «бұрыш, дүниенің төрт бұрышы» деген мәнде жұмсалады. «Бұлың-
пұшпақ» сөзі қазіргі қазақ тілінде қос сөздің сыңары ретінде қолданылады.
Сонымен, «Оғызнама» мәтінін талдау негізінде ескерткіштің тілі қазіргі қазақ тіліне жақын
екені байқалады. Мәтіндегі 600-ге жуық сөздің 70-тен астамы мағына, қызмет, тұлғасы жағынан
қазіргі қазақ тіліне ұқсас, бірқатар сөздер фонетикалық жағынан ерекшеленгенмен, оқып, түсінуде
көп кедергі тудырмайды. Мәтіндегі 60-тан астам сөз қазіргі қазақ тілінде кездеспейді. Бұл – қоғам
дамуының тіл лексикасына тигізген әсері. Сонымен қатар басқа елдермен қарым-қатынас жасау,
көрші отыру, шапқыншылықтар да тіл дамуында өзіндік ізін қалдырып отырған. Сол себепті
«Оғызнама» мәтінінде өзге тілден енген сөздердің кездесуі – қалыпты құбылыс.
Әдебиет:
1. Әбілғазы баһадүр Түрік шежіресі. - Іле: Халық баспасы, 2009.
2. Гің Шымин, Мәкен Ілекенов Оғызнама. – Бейжің: Ұлттар баспасы, 1986.
3. Қазақтың қысқаша тарихы. – Шинжиаң: Халық баспасы, 2009.
4. «Іле» ғылыми-педагогикалық журналы. - 2008. - №1- 4.
5. Шинжиаң қоғамдық ғылым мінбесі. - 2007. - №1.
6. Мұра. - 1984. - №2.
7. Азат Изоллаұлы Тасқа жазылған тарих. - Шинжиаң: Халық баспасы, 2003.
8. Оразбек Қанапин Ана тілің – алтын қазынаң. - Іле: Халық баспасы, 2000.
9. Гің Шымин Шинжиаң тарихын зерттеу мақалалар жинағы. - Бейжің: Орталық ұлттар
университеті баспасы, 2001.
ШЕТЕЛ ҚАЗАҚТАРЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ТІЛІ
62
Өзбек елінің Ташкент, Самарқанд қала-
ларына және Науаи облыстарына іссапар-
мен келген Дүниежүзі қазақтарының қауым-
дастығы қызметкерлерінің Өзбекстанға бұл
бірінші сапары емес, бұл елде түрлі іс-шара-
лар жыл сайын ұйымдастырылып тұрады.
Өзбекстандағы қазақ диаспорасын зерттеу
жұмыстарынан да Қауымдастық сырт қалып
отырған жоқ. 2009 жылы Қ.И.Қобландин
мен Г.М.Меңдіқұлованың «Өзбекстандағы
қазақтардың тарихы және бүгінгі дамуы» мо-
нографиясы шықса, Өзбекстан ақындарының
«Алтын алқа», «Жүзім бағы» жыр жинақтары,
Мекембай Омаровтың «Төрткүл дүние»
және де «Өзбекстандағы қазақ ақындарының
өлеңдер жинағы» атты кітаптары «Атажұрт»
баспасынан жарық көрді.
Өзбекстандағы жалпы халықтың саны –
27 миллионнан астам. Ал, биресми мәлімет
бойынша, 1,5 миллионы – қазақтар. Екінші
дүниежүзілік соғыстан кейін Өзбекстандағы
қазақтар ондағы халықтың 4%-ын құраған.
Бірінші орында – өзбектер, екінші – орыс тар,
үшінші – тәжіктер, ал төртінші – қазақ тар.
ӨЗБЕКСТАНДАҒЫ
ҚАЗАҚТАРДЫҢ
КІШІ ҚҰРЫЛТАЙЫ
ӨЗБЕК ЕЛІНДЕГІ ҚАЗАҚТАРДЫҢ КІШІ ҚҰРЫЛТАЙЫ
63
1991 жылдан кейін Өзбекстандағы қазақ тардың
көпшілігі Қазақстанға көшіп кетті. Ресми дерек-
тер бойынша, елге оралған қандастарымыздың
61%-ы Өзбекстаннан қоныс аударған. Кеңес
Одағы құлаған жылдарда Өзбекстанда 700-
ге тарта қазақ мектебі бар еді. Қазіргі күні
235 мектепте 100 мыңнан астам оқушы білім
алады. Өзбекстанның Халыққа білім беру
министрлігінің мәліметі бойынша, 2002-2003
жылдары қазақ-өзбек тілінде дәріс беретін ара-
лас мектептердің саны 581 болса, 2006-2007
жылдары 521 аралас мектеп болған. Ал таза
қазақ мектептерінің саны 234-ке жеткен. «Мек-
тептерде сабақ латын жазуымен оқытылады,
жалпы білім беру мектептері 9-сыныпқа дейін
ғана оқытады. Одан кейінгі білім коллед-
жге ауыстырылады. Ондағы сабақтар өзбек,
орыс тілдерінде ғана жүргізіледі», – дейді
сұхбатында тарих ғылымдарының докторы
Қалыбек Қобыландин.
Қарақалпақстанда қазақтардың 15 пайы-
зы, Ташкент өңірінде 15 пайызы, ал қалған
15 пайызы Жызақ, Бұқара және Науаи облыста-
рында тұрады. Қазақтар тұтас аудан, ауыл бо-
лып шоғырланған. Мұндағы қазақтардың басқа
қазақ диаспорасынан басты айырмашылығы
– Өзбекстан аумағында ежелден осы аймақта
тұрып, терең тамыр жіберген ұлт болып табы-
лады. Оның үстіне аймақтарда, елді мекендер-
де тығыз орналасқан балалардың өз ана тілінде
оқып, білім алуына мүмкіндігі зор. Олар
өздерін өзбек жеріндегі қазақ диаспорасымыз
деп санамайды. Керісінше, түп тамырымыз
тереңдеген атамекендеміз деп есептейді.
«Нұрлы жол – болашаққа бастар жол»
атты дөңгелек үстел
Ташкенттегі Республикалық ұлтаралық
мәдениет орталығының кіші залында Өзбек-
стандағы қазақтардың кіші құрылтайы аясын-
да «Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты
дөңгелек үстел өтті.
Шараға Дүниежүзі қазақтары қауымдастығы
төрағасының бірінші орынбасары Талғат Ма-
машев, Қазақстан Республикасының Өзбек-
стандағы Төтенше және Өкілетті Елшісі
Бөрібай Жексембин, Өзбекстан ұлтаралық
мәде ни орталығының директоры Насрид-
дин Мухаммадиев, Өзбекстан республикалық
қазақ мәдени орталығының төрағасы Серікбай
Үсенов, ғылым докторлары – Саттар Мәжитов,
Бәкір Серікбаев, Махамбет Жүсіпов, Низами
атындағы педагогикалық университеттің про-
фессоры Ергеш Абдувалитов, Республикалық
«Нұрлы жол» газетінің редакторы Ғұламзәкір
Жүсіпов, академик Қалдыбек Сейданов,
Өзбекстан және Қазақстан Жазушылар Одағы-
ның мүшесі, Өзбекстан жазушылар одағы қазақ
әдебиеті кеңесінің төрағасы Мекембай Омаров,
ауыл ақсақалдары т.б. қатысып, «Нұрлы жол –
болашаққа бастар жол» атты дөңгелек үстелдің
жоғары дәрежеде өтуіне елеулі үлес қосты.
Достарыңызбен бөлісу: |