УДК 74.03(3) Н.А. Түйебақова 1 , Т.Н. Қараева 2 1 п.ғ.к., доцент Абай атындағы ҚазҰПУ 2 аға оқытушы ҚазҰКызПУ МҰҒАЛІМНІҢ «КӘСІБИ САРҚЫЛУЫНЫҢ» ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ МӘСЕЛЕСІ Аңдатпа Қазіргі жағдайда педагогтің қызметі кәсіби күйзеліске ұшырататын факторларға толы, атап айтар
болсақ, жұмыс күні ішіндегі әлеуметтік байланыстар санының көптігі, шамадан тыс жауапкершілік,
басшылық пен әріптестер арасындағы кәсіби маңыздылықты жете бағаламау, үнемі «сайма-сай» болу
қажеттілігі. Қазір қоғамда өз-өзіне сенімді, дербес шешім қабылдай алатын, мансапқа қолы жеткен
әлеуметтік табысты адамның бейнесі сомдалуда.
Сондықтан көптеген адамдар қоғамда сұранысқа ие болу үшін осы бейнеге сәйкес келуге
тырысады. Бірақ тиісті имиджді қолдау үшін педагогтың ішкі ресурстары болуы тиіс.
Бұл – білім берудің жаңа тәсілдерін меңгеруде адамға сенімсіздікті, біліксіздікті, ал кейде жеке
дәрменсіздікті ұялататын, педагог қызметіндегі жеке стилді жетілдірудегі елеулі психологиялық
кедергілер болып табылатын технологиялық, әлеуметтік, гигиеналық, эстетикалық, психологиялық
факторлардың жиынтығын білдіреді.
Психологиялық-педагогикалық әдебиеттерді талдау негізінде педагогтың кәсіби күйзелісі мәсе-
лесінің мәні мен мазмұны – созылмалы стресс аясында дамитын және жұмыс жасайтын адамның
эмоциялық қуаты мен тұлғалық қорларының сарқылуына алып келетін синдром ретінде анықталады
деген қорытынды жасауға болады.
Сонымен, кәсіби «күйзеліс» іште жиналған жағымсыз эмоциялар салдарынан және оларды тиісті
дәрежеде «бәсеңдету» немесе олардан «арылу» жұмыстарын жүргізбеу нәтижесінде пайда болады.
Кілт сөздер: - эмоциялық құзіреттілік, кәсіби деформация, кәсіби күйзеліс синдромы, эмоция-
лық интеллект».
1) жүйкелік (қобалжу) кернеуі – созылмалы психологиялық-эмоциялық ахуал, тұрақсыздық
жағдайы, шамадан тыс жауапкершілік, контингенттің қиындығы;
2) резистенция–адамның жағымсыз әсерден өзін барынша қорғауға тырасуы;
3) сарқылу – көрсеткен қарсылықтың тиімсіздігі салдарынан пайда болатын психикалық қордың
нашарлауы, эмоциялық тонустың төмендеуі. [8,64]
Туебакова Н.А. 1 , Караева Т.Н. 2 1 к.п.н, доцент, КазНПУ имени Абая, г.Алматы, Казахстан 2 ст пр. КазНацЖенПУ
