ВЕСТНИК КЭУ: ЭКОНОМИКА, ФИЛОСОФИЯ, ПЕДАГОГИКА, ЮРИСПРУДЕНЦИЯ

3 (25) • 2012
65
проведения  и  применение  метода  реинжини-
ринга, в третьей и четвертой группах для их осу-
ществления  можно  использовать  более  пред-
почтительный  эволюционный  (мягкий)  подход
и  соответствующие  ему  методы  организацион-
ного  развития  и  рефрейминга.
Литература
1. Андреева Т.Е., Чайка В.А. К дискуссии о
сущности  динамических  способностей.  Вестник
Санкт-Петербургского    Университета.  Сер.  8.
Вып. 4. 2006. С 167.
2. Ашмарина  С.И.,  Ермоленко  Л.  В.  Осо-
бенности управления организационными изме-
нениями  в  экономических  системах.  Вестник
Самарского  государственного  университета.
2008. № 66. С.  129.
3. Панибратов А.Ю. Верба К.В. Интернаци-
онализация российских компаний: формирова-
ние  конкурентных  преимуществ  в  процессе  за-
рубежных  поглощений.  Вестник  С.-Петерб.  ун-
та. Сер. Менеджмент. 2011. Вып. 2. С. 39-60.
4. Стратегией  развития  металлургической
промышленности  России на  период  до  2020  г.
5. Франк Е.В.  Разработка  методики  управ-
ления  изменениями  как  фактор  повышения
стратегической эффективности компании . Рос-
сийское предпринимательство. 2012. № 5. С. 41.
6. Adams W., Brock J. The Bigness Complex:
Industry,  Labor,  and  Government  in  the
American  Economy.  Stanford  University  Press.
1986.  P. 35.
7. Form  10-K.  Nucor.  2010.  Acquisitions.
8. Teece,  Pisano,  Shuen,  1997,  p.  516.
9. UNCTAD  cross-border  M&A  database.
10. http://www.stocknod.com/NUE-Nucor-
stock-prices.aspx.
9
                                                                                         Абдраимова Г.Қ. э.ғ.к., с.н.с. ЭҚЗҒЗИ
                                                    Абенова Қарлығаш, 4 курс студенті, МО-42к
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІҢ СУБЪЕКТІЛЕРІНІҢ ТЕОРЕТИКАЛЫҚ
АСПЕКТІЛЕРІ
Қазақстан  Республикасының  Президенті
Н.Ә.Назарбаевтың халыққа жолдауындағы "Қазақ-
стан экономикалық, әлеуметтік және саяси модер-
низациялауды жеделдету жолында, біздің  страте-
гиялық міндетіміз - бәсекеге барынша қабілетті ел-
дер қатарынан беделді орын алу" ерекше атап ке-
теді. Осы мақсатқа жетудегі маңызды рольді эконо-
микалық субъектілерді басқару болып табылады.
Экономикада  экономикалық қатынастардың
субъектілері ретінде, өндірістік процестерді жүзеге
асырушы  фирмалар  (кәсіпорындар)  шығады.
Өндіріс  процесінің  негізгі  элементтеріне  ақша
құралдары, тауарлар, жеткізушілер, сатып алушы-
лар  жатады.  Нарықтық қатынастар  жағдайында
шаруашылық  субъектінің  экономикалық  меха-
низмін оның ресурстарының уақытылы қалыптасу-
ынсыз басқару мүмкін емес.
 Экономикалық қызмет - әр түрлі дәрежелерде
шаруашылық  жүргізу  әрекеттерінің  жиынтығы,
нәтижесінде адамдар   материалды  құндылықтар
мен қызметтердің  өндірісі мен айырбасы арқылы
өздерінің қажеттіліктерін қанағаттандыруы. Эконо-
микалық қызмет - адамның экономикалық игілік-
терді өндіру және қызметтер көрсету жөніндегі са-
налы қызметі. Негізгі, көмекші және жанама қыз-
метті қамтиды. Кәсіпорынның негізгі қызметіне оның
жалпы қосылған құнында көп үлес салмақ алатын
өнімдерді өндіру және қызметтерді көрсету жата-
ды. Жанама қызметке негізгі өнімдермен қатар ба-
сқа өнімдерді өндіру және қызметтерді көрсету жа-
тады. 
Көмекші 
қызметке 
кәсіпорынның
бейөндірістік  көмекші  бөлімшелерінің  қызметі
(көлік, қойма шаруашылығы,  жабдықты жөндеу,
кадрлар даярлау және қайта даярлау, еңбек қорғау,
т.б.) жатады. Экономикалық қызмет жасау жолын-
дағы әрекеттерге нақты тауарларды өндіру мен қыз-
меттер  көрсету  үшін  ресурстар  (жабдық, жұмыс
күші,  технологиялар,  шикізат,  материалдар)
жұмылдырылғанда ғана қол жеткізіледі. Экономи-
каны сипаттау мақсаттары үшін экономикалық қыз-
мет түрлерінің жіктелу құрылымын жасаған жөн,
бұл жіктелімде қандай да болсын салада жүзеге асы-
рылатын қызметтің барлық түрлері қамтылуға тиіс.
Бұл орайда экономикалық қызмет түрлерінің топ-
тамалары атаулары бойынша осы түрлерге тән са-
ланы құрайтын кәсіпорындардың топтамаларына
сай  келеді.  Аталмыш  тұрғыдан алғанда сала  эко-
номикалық қызметтің алуан түрлерінің жиыны бо-
лып табылады.
Экономикалық  қызмет  өте  жан-жақты.  Бұл
жан-жақтылық экономикалық  қызметтің әр түрлі
ерекше түрлерінде байқалады. Экономикалық қыз-
мет ең алдымен  бөлек индивидтердің, топтардың,
әлеуметтік қабаттардың, ел халықтарының, жалпы
адамзаттың қызметі. Мұндай қызмет белгілі эконо-
микалық субъектілермен іске асырылады. Экономи-
каның субъектілері өнеркәсіптік үдерістің белсенді
қозғаушы күші. Олар (экономикалық агенттер) бел-
сенді; құрастырылған жоспарлардың іске асуын қам-
тамасыз етеді,  шешімдер  қабылдайды,  өздерінің
қызметінің нәтижелері үшін заң алдында және эко-
номикалық жауап береді. Экономикалық субъект
әрқашан жеке тұлға болуы шарт емес. Жалпы эко-
номикалық агенттерді мынадай 2 топқа болады:
1. Қарапайым экономикалық бірліктер неме-
се микромубъектілер (өндіріс және тұтыну саласын-
дағы қарапайым бірліктер: отбасылық  шаруашы-
лық, фирмалар және т.б.);
 2. Кешенді экономикалық субъектілер немесе
макроэкономикалық  субъектілер  ( ұлттық  және
трансұлттық компаниялар, біріктірілген бизнес-топ-
тар және т.б.);

ВЕСТНИК КЭУ: ЭКОНОМИКА, ФИЛОСОФИЯ, ПЕДАГОГИКА, ЮРИСПРУДЕНЦИЯ
66
Экономика субъектілі болғандықтан экономи-
калық сараптаманың бірінші мақсаты экономика-
лық қызметтің субъектілерін анықтау болып табы-
лады. Экономика социумнан бөлек құбылыс ретін-
де қаралмайды, бұл экономикалық субъекттер бо-
лып әр түрлі әлеуметтік страталар өздерінің эконо-
микалық әрекет бұрышынан қарастырылады, соци-
ум жалпы алғанда меншікті шаруашлық қызметтің
субъектісі. Осыған орай Экономикалық қызметттің
субъектілерін  мынадай  категориялар  бойынша
бөлдік:
1. Билік (мемлекеттік және саяси құрылым-
дар).  Оның   қызметі қоғамның  шаруашлық қыз-
метінің өнімдерін тікелеі салық арқылы иемденуі-
мен айқындалады, сонымен  қатар  экономикалық
белсенділікке  шектеулер  мен  рұқсаттар  белгілеу
арқылы. Биліктің түпкі қызығушылығы (экономи-
калық емес) кішкене басқа тұрғыда - оның өзін сақ-
тауы, бірақ биліктің экономикалық және экономи-
калық емес қызығушылықтарының қақтығысу сипа-
ты қарай екіншісі басым. Экономика саласында билік
заңнамалық  базаны  реттеп,  салық  пен  баждың
көлемін өзгертіп, әр түрлі мемлекеттік бағдарлама-
ларды және т.б. қаржыландыра отырып, мемлекеттік
тетіктердің  сан  түрлі  спектрларын  қолданып
қоғамға әсер етеді. Бірақ қоғам бір нәрсе болса да
өндіріп отырғанша, биліктің өзіндік экономикалық
қызығушылығы  әрдайым  қанағаттандырылады.
Биліктің ерекше экономикалық мәртебесі сонымен
қатар заңнамамен бекітілген.
2. Жеке меншік. Меншіктенушінің қызығу-
шылығы оның  тікелей шаруашылық  қызметімен
емес, өнімді иемдену құқығын беретін мәртебесі заң-
мен бекітілуі. Бұл құқықтық мәртебенің  сақталуы
бұл  әлеуметтің  стратаның экономикалық өзін-өзі
ұстауындағы басты мотив.
 3.Кәсіпкерлік бизнес-топ. Бұған жоғары басқа-
ру буынын да жатқызуға болады. Бұл топтың эконо-
микалық қызметі тікелей табыс табуға бағытталған.
Басқа экономикалық субъекті топтарымен қарым-
қатынас сипаты: билікпен - одан бизнесті жүргізу
үшін артықшылықтарды алу, сонымен қатар билік-
ке  өзінің  тапқан  табысынан  аз  мөлшерде  салық
төлеу. Қоғаммен - ол өнімнің тұтынушысы ретінде
қарастырылады,  басты мақсат тұтынушылардың
одан да көп тұтынуын ынталандыру. Меншіктену-
шімен - пайда бөліктерінің "әділетті" бөлінуіне ұмты-
лыс. "Еңбек майданымен" - еңбек ақысы шығын рет-
інде қарастылып, әрдайым оны қысқартуа ұмтылыс.
  4.Еңбек майданы. Оның экономикалық қызы-
ғушылық сипаты - өзінің еңбегін лайықты бағамен
сату мүмкіндігі. Бұл әлеуметтік стратаға шаруашы-
лықты жартылай табиғи әдісін де жатқызуға бола-
ды (үй жанындағы жер). Бұл топтың экономикаға
ықпалы оларда нарықта керекті кәсіби дағдының
кең спектры, саяси және экономикалық салада еңбек
құқығын қорғауға  дайын  болуы және мүмкіндігі,
экономикалық өз әрекеттігі және белсендігі.
5.Арқа сүйеушілік топ. Бұған жасына байланы-
сты арқа сүйеушілікті (балалар және зейнеткерлер),
уақытша арқа сүйеушілік (әскерге шақырылғандар,
студенттер,  жұмызсаздыққа  байланысты  жәрде-
мақы алатындар) пен әлеуметтік әлсіз (ауруға шал-
дыққандар мен мүгедектер). Бұл топтық экономи-
калық әсері -  қажеттіліктер мөлшері мен қоғамның
өз арқаларында бұл топқа кететін шығындарды арту
дайындығы.  Арқа  сүйеушілің  топ  табыстар
көздерінің экономикалық тәуелдігіне түсіп, пассивті
экономикалық фактор ретінде болады. Әрине, бұл
уақытша арқа сүйеуші топтарға тікелей бағыттал-
майды, олар - әлеуметтік несие алған сияқты. Бұл
топтан экономикалық белсенді топқа өткенде қары-
зын қайтарады.
     6.Қаржылық топ. Экономикалық процесстер-
де  ақша мәртебесіне   бұл топтың экономикалық
қызығушылығы өте жоғары. Табыс ұғымы бұл сала-
да ақша "басу" және қаржылық ағындарды бақылау
құқығымен байланысты.
7.Бұл әлеуметтік страталардың толықтай қамту
мақсатында және олардың экономикалық субъект-
іліне байланысты анти-экономиканы қарастыру ке-
рек. Анти-экономика - қоғамдық шаруашылықтың
көлеңкелі,  қылмыстық буыны. Экономиканың  бұ
субъектілерінің басты экономикалық мотивы қоғам-
дық шаруашлық өнімі күшпен алып қойып, содан
кейін осы иемденуді легализациялау.
Экономикалық қызмет субъектілерінің эконо-
микалық процесстермен тығыз байланыстығы, са-
бақтастығы жоғарыда айтып  өтілген санаттардан
айқын көрінеді. Қорытындылай келсек, экономика-
лық қызметтің субъектісі - бұл оған тән сипаттарға
байланысты шаруашылықтың құқықтық және эко-
номикалық қатынастарына қатыса алатын тұлға.
Қолданған әдебиеттер
1. Национальная экономика (А.П. Градов): 2-
е изд. - СПб.: Питер, 2009. - 240 с.
2. http://www.esp-izdat.ru
3. http://murzim.ru/nauka/jekonomika
4. Қаржы-экономика  сөздігі.  -  Алматы:  ҚР
Білім және ғылым министрлігінің Экономика ин-
ституты, "Зияткер" ЖШС, 2010.
А.В. Виноградова, к.т.н., доцент,
кафедра "Товароведения и товарной номенклатуры"
Институт международного бизнеса и права
Санкт-Петербургский национальный исследовательский
университет информационных технологий, механики и оптики
ЭКСПЕРТИЗА ВОЛОКНИСТОГО СОСТАВА ШЕРСТЯНОЙ
ВЯЗАЛЬНОЙ ПРЯЖИ
Шерсть  -  одно  из  наиболее  значимых  при-
родных  волокон,  используемых  при  изготовле-

3 (25) • 2012
67
нии текстильных товаров. Это волокно, род-
ственное  человеческому  организму,  облада-
ющее  комплексом  ценных  свойств,  исполь-
зуется человечеством на протяжении многих
тысячелетий.
Наряду  с  овечьей  шерстью,  которая  со-
ставляет  порядка  90%,  в  текстильном  про-
изводстве используют волосяной покров коз,
яков,  кроликов,  верблюдов,  животных  рода
лам .
Вид  исходного  сырья  во  многом  опре-
деляет  потребительские  свойств а  готов ых
из делий  и  з начительно  влияет  на  их   сто-
им ос ть.  Стоимос ть  шерсти  определяетс я,
прежде  всего,  редкостью  породы  животно-
го,  тониной  и  длиной  волокна,  чистотой  и
однородностью  руна.
Цена на отдельные виды шерсти и изде-
лия  из  неё  достигает  значительных  разме-
ров,  в  связи  с  чем,  шерсть,  и  особенно  наи-
более  ценные  её  виды,  подвергается  фаль-
сификации.
Случаи  реализ ации  шерстя ных   изде-
лий,  фальсифицированных  по  волокнисто-
му составу, встречаются по всему миру, в том
числе  и  в  развитых  странах.  По  сведениям
CCMI (Институт производителей верблюжь-
е й  ше рс ти   и   ка ше м и ра ),   о с но в а нн ог о  в
1984 г,  дос та точно  о с тро  с т оит  проб лем а
ф альс иф икации  из делий  из   кашем ира  в
США, Корее, Европе, Германии [1, 2, 3, 5]. В
Японии факты такой фальсификации в пос-
ледние  годы  практичес ки  не  вс тречаются
после  усиления  контроля  и  судебных  раз-
бирательств по случаям фальсификации во-
локнистого  состава  трикотажа,  выявленных
в  2006г.  [4].  Установлены  случаи  введения  в
заблуждение потребителей относительно во-
локнистого  состава  изделий  из  кашемира  в
Китае [2]. Данные по положению дел с фаль-
сификацией  изделий  из  шерсти  в  Российс-
кой  Федерации  и  на  территории  Таможен-
ного  Союза  практически  отсутствуют.
Методы  исследования  волокон  с  целью
определения их  видовой принадлежности  и
в ы я в ле ния   с луч аев   ф аль с иф и каци и  те к-
стильных  товаров  по  волокнистому  составу
постоянно развиваются, что обусловлено не-
обходимостью  выявления  всё  более  изощ-
рённых  подделок.
Так,  за  изделия  из  супертонкой  шерсти
или  из  кашемира  могут  выдаваться  товары,
изготовленные  из  изменённой  овечьей  шер-
сти.  Для  этого  шерстяные  волокна  вытяги-
ваются  с  целью  утонения  (методика  Optim)
или  обрабатываются  химически  [6].
Пока еще идентификация волокон в зна-
чительной мере полагается на световую мик-
роскопию.  Хотя  так же  активно  использует-
ся  электронная  микроскопия  и  методы,  ос-
нованные  на  исследованиях  ДНК.  Развива-
ется  определение  природы  волокон  с  помо-
щью  инфракрасной  спектроскопии,  метода,
основанного  на  био-иммунологической  ре-
акции.
О дн им   и з   тр а ди ци он ны х   в ид ов   т ек -
стильных  товаров  из  шерсти,  пользующих-
ся постоянным спросом, является вязальная
пряжа. На российском рынке в широком ас-
сортименте  представлена  пряжа  как  отече-
ственных,  так  и  зарубежных  производите-
лей, изготовленная из различных видов шер-
сти, в том числе и ценных.
Проводилось  определение  волокнисто-
го  состава  шерстяной  вязальной  пряжи,  ре-
ализуемой  в  розничных  торговых  предпри-
ятиях Санкт-Петербурга, с целью выявления
возможной  фальсификации.
Исследуемые  образцы  (см.  таблицу)  по
волокнистому  составу  можно  подразделить
на  три  группы:  пряжа,  в  маркировке  кото-
рой  заявлено  присутствие  ангоры  (образцы
с  1  по  6);  пряжа  с  мохером  (образцы  с  7  по
11);  полушерстяная  пряжа  с  овечьей  шер-
стью (образцы с 12 по 16).
Названия  натуральных  текстильных  во-
локон  регламентируются  международным
стандартом   ИСО  6938-84  "Материалы  тек-
стильные.  Натуральные  волокна.  Общие  на-
звания  и  определения"  [7].  В  соответствии  с
этим  документом,  ангора  -  волокно  ангорс-
кого  кролика  Oryctolagus  cuniculus;  мохер
-   в ол ок но   а нг ор с к ой   ко з ы   C apr a   h i r c u s
aegagrus.
Вид  текстильных  волокон,  с ос тав ля ю-
щи х   ис с л ед уе м ы е  обр аз цы ,  оп ре де ля ли
м ик ро с к оп ир о в а ни ем .  Ан г ор у  и  м о х е р
идентифицировали по особенностям макро-
и  микроструктуры,  учитывали  толщину  во-
локна,  строение  чешуйчатого  и  сердцевин-
ного  слоя.  В  качестве  эталонных  использо-
вали  микрофотографии,  опубликованные  в
"Атласе  волос  млекопитающих"  [8].
В  образцах  1  и  2  были  обнаружены  во-
локна  ангоры  толщиной  от  5  до  20  мкм,  в
образце  2,  кроме  волокон  кролика,  присут-
ствуют  также  волокна  овечьей  шерсти  тол-
щиной  от  15  до  40  мкм.  В  остальных  образ-
цах  наличия  ангоры  не  установлено.
Волокна  ангорской  козы  (мохер)  обна-
ружены  в  образцах  7  -  11,  как  и  заявлено  в
маркировке,  а  также  в  образцах  3,  4,  5  и  6
вместо  заявленной  в  маркировке  ангоры.
Массовую  долю  шерстяного  волокна  в
пряже определяли химическим  методом по
ГОСТ  4659-79  "Ткани  и  пряжа  чистошерстя-
ные  и  полушерстяные.  Методы  химических
испытаний"  [9]  с  пересчётом  на  кондицион-
ную массу. Результаты количественного ана-
лиза  представлены  в  таблице.
Из  16 образцов  вязальной пряжи,  коли-
чественная  фальсификация  шерсти  выявле-
на в четырёх (образцы 4, 6, 9, 17), три из ко-
торых  изготовлены  в  Турции.
Отрицательное отклонение фактической
массовой  доли  шерстяного  волокна  от  зна-
чений,  указанных  в  маркировке  составило
от 14,8 % до. 31,0 %.

ВЕСТНИК КЭУ: ЭКОНОМИКА, ФИЛОСОФИЯ, ПЕДАГОГИКА, ЮРИСПРУДЕНЦИЯ
68
Таблица
Результаты  определения  массовой  доли  шерстяного  волокна
в вязальной  пряже
Но-
м ер 
обр.-
ца 
Производитель 
(страна) 
Волокнистый состав 
(по маркировке) 
Ф актическая 
массовая доля 
шерстяного 
волокна, % 
Отклоне-
ние, 
%  
пряжа, содерж ащая ангору 
1 
Италия 
100% ангора 
100,00 
0 
2 
Франция 
70% ангора; 30% шерсть 
100,00 
0 
3 
Россия 
30% ангора; 70% акрил 
33,93 
+ 3,9 
4 
Турция 
70% ангора; 30% акрил 
39,05 
- 31,0 
5 
Россия 
30% ангора; 12% шерсть;  
41% акрил; 17% капрон  
42,60 
+ 0,6 
6 
Турция 
70% ангора; 30% акрил 
49,09 
- 20,9 
пря жа, содержащая мохер 
7 
Россия 
15% мохер; 25% шерсть; 
15% акрил. 
42,4 
+ 2,4 
8 
Великобритания 
50% мохер; 50% акрил; 
50,6 
+ 0,6 
9 
Турция 
60% мохер; 24% акрил;  
16% метанит 
45,2 
- 14,8 
10 
Италия 
70% кид мохер; 
20% шелк; 
10% лю рекс 
90,6* 
+ 0,6 
11 
Финляндия 
80% кид мохер; 
20% полиамид; 
81,2 
+ 1,2 
пряжа, содержащая овечью шерсть 
12 
Россия 
50% шерсть; 50%  акрил; 
50,3 
+ 0,3 
13 
Россия 
50% шерсть; 50%  акрил; 
50,0 
0 
14 
Турция 
35% шерсть; 65%  акрил; 
35,5 
+ 0,5 
15 
Германия 
51% шерсть; 49%  акрил; 
52,3 
+ 1,3 
16 
Италия 
50% шерсть; 50%  акрил; 
21,3 
- 28,7 
 
Примечание: *  определялась массовая  доля  шерсти в  сумме с  натуральным  шёлком.
Таким образом, из 16 исследованных образ-
цов шерстяной вязальной пряжи 10 образцов по
волокнистому составу полностью соответствуют
маркировке.
В образцах  3 и  5 выявлена  замена дорогос-
тоящей  ангоры  более  дешёвым  волокном,  что
является  фальсификацией.  В  образцах  9  и  17
установлена  количественная  фальсификация
шерсти,  по  массовой  доле  шерстяного  волокна
в  пряже  они  имеют  значительные  отклонения
от  маркировки.  А в образцах 4 и 6 установлена
фальсификация шерсти как количественная, так
и видовая.
Для борьбы с фальсификатом, следует уси-
лить  контроль  за  волокнистым  составом  тек-
стильных товаров, изготовленных из ценных ви-
дов  природных  волокон,  как  при  пересечении
границ  Таможенного  Союза,  так  и  на  внутрен-
нем  рынке.

жүктеу/скачать 5,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: