ВЕСТНИК КЭУ: ЭКОНОМИКА, ФИЛОСОФИЯ, ПЕДАГОГИКА, ЮРИСПРУДЕНЦИЯ
264
2. Введение гибкой системы стимулирова-
ния деятельности сотрудников.
3. Развитие горизонтальных, в частности
формализованных связей между подразделени-
ями банка.
4. Рационализация процедур взаимодей-
ствия руководителей и персонала банка.
5. "Двойная лестница" карьеры сотрудни-
ков.
6. Введение системы взаимо и самообучения
персонала.
7. Изменение содержания работы с кадра-
ми.
8. Рационализация
функций приемной
Председателя правления банка.
На последующих этапах деятельности бан-
ка, когда будет максимально реализована ин-
тенсивная модель его развития, то есть исполь-
зованы имеющиеся внутренние резервы персо-
нала, целесообразно вводить новые элементы,
например
аналитическую службу,
менять прин-
ципы
организационного построения банка, ме-
нять его стратегию и т.д. А пока во всех отноше-
ниях полезно реализовать идею активизации
внутренних резервов. Важно подчеркнуть, что
предлагаемая выше система направлена на вы-
явление внутренних неиспользованных возмож-
ностей персонала, то есть является реализаци-
ей идеи интенсивного подхода к развитию. Она
не требует никаких финансовых затрат, посколь-
ку не включает в себя никаких изменений орга-
низационной структуры банка, не предполага-
ет приема на работу новых сотрудников, не ме-
няет объема денежных выплат персоналу и т.д.
Список литературы:
1. Банковское дело: Учебник для вузов / Под
ред.: Лаврушин О.И. - М.: Финансы и статисти-
ка, 2008. - 648 с.
2. Мировой финансовый кризис: причины и
последствия. Ковалев М., декан Экономическо-
го факультета БГУ, Пасеко С.,
проектный менед-
жер Евразийского банка развития.- №12. - 2008.
Банки Казахстана.
Г.Т. Чынарова
"Есеп және аудит" мамандығы
бойынша 2-курс магистранты
Қазтұтынуодағы, Қарағанды
Экономикалық университеті
КӘСІПОРЫНДАРДЫ БІРІКТІРУ ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
СЕБЕПТЕРІ
Кәсіпорынның өміршендігі дәрежесі
көбінесе, жаңа нарыққа шығу жылдамдығы,
яғни жаңа бәсекеге қабілетті өнімді өндіруді
игере алу жылдамдығы және жаулап алған
нарық бөлігін ұстап қалу қабілеті сияқты сипат-
тамалармен анықталады. Алайда, жеке кәсіпо-
рынның, әсіресе шағын және орта кәсіпорындар-
дың мүмкіндіктері әрдайым шектелген. Ішкі
өсу резервтері, соның ішінде қолда бар иннова-
циялық ресурстар, жаңа тауарлар түрі үнемі
өсіп отыратын нарықтың шапшаң өзгеріске
ұшырайтын талаптарына ілесуге мүмкіндік
бермейді.
Егер кәсіпорынның ішкі даму екпіні инно-
вациялардың даму екпінінен төмен болса және
нарықтық ортаның өзгерістеріне ілесе алмаса,
сыртқы инвестициялар ішкі капитал салымда-
рының орнына қолданатын жақсы алтернатива
болуы мүмкін. Сонымен қатар, ұтымды жүзеге
асырылса - жаңа құнды құрудың тиімді құралы
да бола алады. Бұл жағдайда екі немесе бірне-
ше кәсіпорындардың бірігуі экономикалық
пайдалы болуы мүмкін.
Коммерциялық ұйымдардың қызмет атқа-
руының көпжылдық тәжірибесі дәлелдегендей,
компаниялардың бастапқыда құрылғандағы
нысанда қызмет етуі, оның не ішкі нарықта және
де, әрине, әлемдік нарықта көп жұмыс атқару-
ына мүмкіндік бермейді. Қалай болғанда да
компаниялардың алдына болашақта табысты
қызмет атқаруы үшін оны кеңейту мәселесі ту-
ындайды. Осы жағдайда компания қызметін
кеңейтутің екі негізгі көздері бар:
-
ішкі - ішкі жобаларды дамытып, ком-
панияның ішкі резервтерін анықтауға бағытта-
лған;
-
сыртқы - перспективалық жобаларға
инвестицияларға бағытталған [1, 34б.].
Компаниялардың сыртқы өсуі әдістерінің
ішіндегі қазіргі таңдағы ең жиі кездесетіні
біріктіру және жұту бойынша мәмілелер.
Біріктіру және жұту ұғымдары біздің тәжірибе-
мізге ағылшынның "mergers and acquisitions"
немесе "M&A" сөзінен шыққан, мұндағы М
"merger (біріктіру)" және А "acquisition (жұту)".
"Біріктіру" және "жұту" терминдері өзара
алмасып та кездеседі, бұл жерде "біріктіру" тер-
мині кез-келген бірігу түріне байланысты. Бұл
барлық жағдайларда дұрыс емес, тек бухгал-
терлік және заң талаптары орындалған кезде
қолданылуы керек. Себебі, бухгалтерлік және
заң жағынан "біріктіру" бұл екі фирма
өздерінің баланстарын біріктіріп, "жұтылып"
отырған фирма өзінің қызметін тоқтатуы, ал
жұту немесе иелікке алу, керісінше, инвестиция
болуы мүмкін, ол өзге фирманың барлық ак-
тивтерін не бір бөлігін иеленумен байланысты
[2, 42б.].
Әлемде күнделікті біріктіру және жұту
3 (25) •
2012
267
-
көлденең бірігу: бір саладағы және қызметі
бір екі бәсекелес компанияның бірігуі.
-
тігінен бірігу: жабдықтаушы мен тұтыну-
шының бірігуі;
-
сату нарығын арттыру мақсатымен бірігу:
бір салада орналасқан, бірақ тауарды әртүрлі на-
рықтарда өткізетін компаниялардың бірігуі;
-
өткізу жолы бойынша байланысты компа-
ниялардың бірігуі: бір нарықта ілеспе тауарлар
өндіретін компаниялардың бірігуі.
Қаржыландыру типі бойынша бірігулер екі
түрге бөлінеді:
-
сатып алу арқылы бірігу (ағыл. purchase
merger): бір компания екіншісін ақшаға немесе қан-
дайда бір бағалы қағазға сатып алуы; мұндай бірігу
түрі жиі кездеседі.
біртұтас ету (ағыл. consolidation merger): бұл
жағдайда екі компания да сатылып алынады және
тіптен жаңа құрылым қалыптасады [6, 134б.].
Әрине, компаниялардың бірігу нысандары
әртүрлі және оны жүзеге асырудың себептері жетер-
ліктей, алайда басқарушы мұндай мәмілеге отыр-
мас бұрын, ұйым үшін нәтижесінде пайда болатын
болашақ кірістері мен шығыстарын анықтап, оңтай-
лы шешім қабылдауы тиіс. Себебі оның астары
құқықтық, салықтық, есептік, қаржылық аспектілер-
мен ұласып жатады.
Қорыта келе, Қазақстанның дамып келе жатқ-
ан экономикасы M&A нарығына, шетелдік инвести-
циялардың қатысуымен де, олардың қатысуынсыз
да елеулі ықпал тигізіп жатқандығын атап өтуге бо-
лады. Енді еліміздегі заңнамалық база мен сот жүйесі
елдің даму қарқынымен пара-пар келіп, шетелдік
және қазақстандық инвесторларға біріктіру және
жұту бойынша мәмілелерді жүзеге асыруға
мүмкіндік беретін жағдайлар жасалады. Сонымен
қатар, жаһандану жағдайында, халықаралық
бірігулер арқылы капиталды шоғырландыру
әлемдік экономиканың дамуының қозғаушы күші
болып отыр.
Достарыңызбен бөлісу: