ВЕСТНИК КЭУ: ЭКОНОМИКА, ФИЛОСОФИЯ, ПЕДАГОГИКА, ЮРИСПРУДЕНЦИЯ

3 (25) • 2012
277
терін  қалыптастыруға  мүмкіндік  береді.
Кредиттік  технология  бойынша  оқу  про-
цесін ұйымдастырудың негіздері Б.Әдікеримов,
Н.Асанов,  Г.К.Ахметова,  К.Уразаева,  А.Атыха-
нов,  С.Ә.Әбдіманапов,  М.И.Жамбек,  Г.Ж.Меңл-
ібекова, Ж.Д.Дадабаев,  Д.Дейвис,  О.М.Карпен-
ко, К.Қабдыкерімов, А.А.Құсаинов, К.М.Берким-
баев және т.б.  ғалымдардың  еңбектерінде қара-
стырылды.  Кредиттік  жүйені  ендіруде  шетел
тәжірибесін  ескеру  қажеттігіне  Х.Рахимбектің,
оқу  орындарында  кредиттік  жүйені  ендіруге
байланысты  атқарылған  шаралар  мен  мәселе-
лерге  Н.И.Гайнуллинаның,  К.Ж.Омарованың
еңбектерін  атауға  болады.
  Белгілі  ғалымдар  А.Чучалин  мен  О.Боев
кредиттік  жүйенің  мәнін  білім  беру  бағдарла-
маларының  мазмұнын  сандық  бағалау  жүйесі
ретінде, ал рейтингтік жүйені оны игерудің  са-
пасын  сандық  бағалау  жүйесі  ретінде
түсіндіреді.
Студенттің  өзіндік  жұмысы  -  болашақ  ма-
мандарды  даярлаудың  және  білім  сапасын  ар-
ттырудың  ең  басты  резервтерінің  бірі.  Осыған
орай жоғары оқу орындарында әр білім алушы-
дан  ой  еңбегінің  ұтымды  әдістерін  білуі,  яғни
аз  уақыт  кетіріп  қажетті  ақпаратты  іздеп  және
меңгеруді,  фактілер,  теорияны,  тұжырымдама-
ларды жүйелеп және жіктей білуді, өз көзқара-
сын  нақты  айтып  және  дәлелдей  білуді,  түрлі
күрделі  сұрақтарды  шығармашылықпен  шеше
білуді  үйренуі  талап  етіледі.
Студенттің  өзіндік  жұмысы  -  жоғары  оқу
орнының  оқыту  үдерісінде  студенттердің
өзіндік  әрекетін  ұйымдастыру  мен  басқарудың
ерекше бір құралы. Олай болса кредиттік оқыту
жүйесінің  жоғары  мектепте  ендірілуі  және
СӨЖ-дің  үлесінің  артуы  оны  белсендіруге  баса
көңіл аудартады. Жаңа оқыту технологиясының
ендірілуіне  сәйкес  ЖОО-дағы  оқу-тәрбие
үдерісін  жаңаша ұйымдастыру,  оқыту  техноло-
гиясын  және  оның  әдістемелік  жағынан  қамта-
масыз  етілуін  өзгерту  қажеттілігі  туындады.
Студенттің  өзіндік  жұмысы  логикалық  ой-
лауды  дамытуды,  шығармашы-  лық  бел-
сенділікті,  оқу  материалы  негізінде  зертте-
ушілік  ықпалды  қамта-  масыз  ететін  практика-
лық  тапсырмаларды  жүзеге  асырумен  байла-
нысты.
Студенттің  өзіндік  жұмысы  аудиторлық
жұмыспен бірге, оқыту процесінің негізгі бөлігі
болып табылатын СӨЖ-нің жүйелі түрде орын-
далуы  мұғалімнің  жоспарлау  және  бақылау
қызметі  нәтежесінде  қалыптасады.
Оқытушының  басқаруымен  студенттің
өзіндік жұмысы  - оқытушының  тікелей  қатысу-
мен өтетін бірақ, оқытушының тапсырған жұмы-
стары  және  әдістемелік  басқаруымен  орында-
латын  студенттің  жоспарланған  жұмысы.
Студенттің  өзіндік  жұмысы  -  кез-келген
пәнді  оқуға  өзіндік  жұмыстың  орындалу
әдістерінің  қалыптасуына  бағытталғанымен,
бұл  жұмыс  -  студенттің  ғылыми,  оқу  кәсіби
құзырлылығын  қалыптастырып,  мәселелерді
өзіндік  шешуіне  оңтайлы  шешімдерді  қабыл-
дауға,  дағдарыстық  жағдайлар-  дан  шығуға
арналған.  Жоғары мектептің орта мектептен ең
басты  айырма-  шылығы  -  оқыту  жұмысының
әдісі  және  білімгерлердің    жеке  деңгейі  болып
табылады.
Педагогикалық-психологиялық  тұрғыдан
алсақ,  өзіндік  жұмыстың  қай  түрі  болса  да,
оның  студенттердің  оқу  әрекетіне  жататыны
белгілі. Ал оқу әрекетін ұйымдастыру оқытушы-
ның  шеберлігін,  студенттердің  қызығушы-  лы-
ғын  тудыруын,  олардың  алдына  мақсат  қоя
білуін,  мақсатты  шешуге  жағдай  жасауын,  оны
кәсіби  тұрғыда  шешетіндей  міндет  жүктеуін
қажет    етеді.  Бұл  өзіндік  жұмысқа  байланысты
оқытушыға  жүктелетін  мәселе  болса,  енді  тіке-
лей  студенттің  әрекетіне  байланысты  мәселе-
мақсатты әрекет  ету, ойлану,  ой қорыту,  дұрыс
шешім  қабылдау,  нақты  нәтижеге  қол  жеткізу.
Осындай  құрылымнан  тұратын  өзіндік  жұмыс
нәтижесінде  студент    өздігінен  білім  алудың
көзін ашады, кәсіби бағыттылығы қалыптасады.
Қазіргі  таңдағы  жоғары  оқу  орындарында
жүргізіліп  отырған  өзіндік жұмыс түрлері бар-
шылық болғанмен: біріншіден, оның мазмұнын
ашу,  екіншіден,  оның  құрылымын  нақтылау,
үшіншіден,  өзіндік  жұмысты  ұйымдастыру
әдістерін  жетілдіру,  төртіншіден,  оны  бағыттай
отырып,  кәсіптік  шеберлік  деңгейіне  көтеру
жақтары жетіспей келеді.
Кәсіби бағыттылығы әлі қалыптаспаған сту-
денттің  мұндай  қиындыққа  кездесуі  олардың
өздігінен жұмыс атқаруға деген ынтасын төмен-
детеді,  өзіндік  жұмыстың  үстірт  орындалуына,
оның мақсатын жете  түсінбеуіне  әкеліп соғады.
Сонымен  қатар,  өзіндік  жұмысты  студенттің
мүмкіндігіне  қарай  даралап  беру  жолға  қой-
ылмай отырғандығы белгілі. Бүкіл  аудиторияға
ортақ жұмыс түрлерінің басым болуы осы кезге
дейін  негізгі  орынды  алуда.  Мұндай  тапсырма-
ларды  орындау  үстінде  студенттер  оқулықтар
мен қосымша әдебиеттердегі материалды қопа-
рып көшіріп, семинарлық сабақта оны оқып бе-
румен  шектеледі.
Өзіндік  жұмыстың  түрлері  көп  болғаны-
мен,  оның  студенттердің  кәсіби  бағыттылығын
қалыптастыруға  бағытталған  түрлерін,  оны
орындауға  жұмсалатын  уақытты  және  нәти-
жесін  айқындайтын  критерилерін  саралаудың
да  өзіндік  ерекшелігі  бар.
Жоғары  оқу  орындарында  жеке  өзіндік
жұмыстың түрлері өте көп, олар:
дәрістерге  дайындық;  семинар,  лаборато-
рияық  жұмыстарға,  сынақтарға,  емтихандарға,
рефераттарды  орындауға,  курстық  жұмыстарға
дайындық;    қорытынды  кезеңде  -  дипломдық
жобаны  орындау.
Педагогикалық  әдебиеттерде  өзіндік
жұмыс  түрлерін  әр  түрлі  тұрғыдан  қарасты-
рып,  төмендегідей  жіктейді:  1)  ұйымдастыру
түрлеріне  қарай:  ұжымдық,  топтық,  жеке-дара
жұмыс;  2) мақсатқа  бағытталу сипатына байла-
нысты:  теориялық  және  практикалық;  3)  логи-
калық  бағыттылығына  байланысты:  фактілерді
бақылау және ұғымның белгілерін айрықшалау,

ВЕСТНИК КЭУ: ЭКОНОМИКА, ФИЛОСОФИЯ, ПЕДАГОГИКА, ЮРИСПРУДЕНЦИЯ
278
құбылыстар  арасындағы  ұқсастықтар  мен  ай-
ырмашылықтарды  анықтату;  өз  бетімен  игер-
ген  оқу  материалындағы  ұғымдарды  анықтату
және  игергендерді  жинақтау;  кейбір  типтес
құбылыстарды  айрықшалау;  фактілер  арасын-
дағы  байланысты  анықтату;  4)  іс-әрекеттің  си-
паты  бойынша:  репродуктивті  (қайталаушы),
реконструктивті-вариативті,  жартылай  ізденісті
және  зерттеушілік  (шығармашылық)  өзіндік
жұмыс;  5)  танымдық  үдерістегі  қолдану  орны-
на  байланысты:  жаңа  білімді  қабылдау  және
игеру  үшін  арналған;  алынған  білімнің  не-
гізіндегі  өзіндік  жұмыстар;  бекітуге  бағытталғ-
ан; білімі  мен  білігін  жүйелеп,  жалпылауға  ба-
ғытталған;  қайталау  мен  білім,  білік  және  дағ-
дыны  тексеруге  арналған  өзіндік  жұмыс
түрлері;  6)оқытушы  ұйымдастыратын  СӨЖ-ді
өткізілу уақыты мен орнына,  оқытушы  тарапы-
нан  жасалынатын  жетекшіліктің  сипатына,
нәтижелеріне  бақылау  жасау  тәсілдеріне  бай-
ланысты  шартты  түрде  мынандай  түрлерге
бөлуге  болады:  негізгі  аудиториялық  сабақ
(дәріс,  семинар,  зертханалық  жұмыс)  үстінде
жүргізілетін  өзіндік  жұмыстар;  жоспар  бойын-
ша жүргізілетін кеңестер, шығармашылық бай-
ланыстар,  сынақтар  мен  емтихандар  түрінде
оқытушы  жетекшілігімен  орындалатын  өзіндік
жұмыстар; оқу және шығармашылық сипаттағы
үй  тапсырмаларын  орындаудағы  аудитория-
дан  тыс  студенттің  өзіндік  жұмыстары;  7)  сту-
денттің өз бетімен жұмыс істеу (дербестілік) дең-
гейіне  қарай:  еліктеу,  жаттықтыру,  шығарма-
шылық,  зерттеу  өзіндік  жұмыстары;  8)білім
көздері  мен  оқытушының  тарапынан  бақылау-
дың дәрежесіне байланысты: оқулықтармен, оқу
әдебиеттерімен,  анықтамалық  әдебиеттермен
жұмыс;  есептер  шығару,  жаттығулар,  шығарма
және сипаттама  беру, қадағалау, және  басқа  да
жұмыстар;  9)  ЖОО-дағы  оқу  үдерісінің  құры-
лымына  байланысты:  міндетті  (оқу  сабағының
үдерісіндегі және сабаққа дайындалудағы) және
қосымша  өзіндік  жұмыстар  (студенттің  жеке
қызығушылығы мен бейіміне қарай міндетті оқу
жұмыстарынан  тыс);  10)  аудиториялық  СӨЖ
түрлері:  конспектілеу,  алдыңғы  үлгі  бойынша
өзі  жазу,  дәлелдеу  (мысалы,  теореманы),
дәрістің  логикалық  карта-сүлбесін  жасау,
оқытушы  сауалына  жауап  беру,  пікірталасқа
қатысу,  проблемалық  сұрақтарға  жауап  даяр-
лау.
Аудиториялық СӨЖ оқу жоспары  мен  оқу
пәнінің  бағдарламасы  арқылы  анықталып,  оқу
кестесімен  реттеледі,  оқытушының  тікелей  же-
текшілігімен  дәрісте,  семинарда,  зертханалық
жұмыстарда,  коллоквиумдарда  және  т.б.
жүргізіледі.
Аудиториядан  тыс  орындалуы  міндетті
өзіндік  жұмыс  түрлері:  дәріс  материалын
қарау,  конспектілеу,  әдебиеттерді  рефераттау,
рефератты  оппоненттеу,  баяндама  әзірлеу,
кітаптар  мен  мақалаларға  аңдатпа  жазу,  глос-
сарий  құрастыру,  ізденіс-зерттеу  сипатындағы
тапсырмаларды  орындау,  ғылыми-әдістемелік
әдебиетті  терең  талдау,  тәжірибе  жүргізу,  кол-
локвиумға,  практикалық  және  семинар  сабақ-
тарына  дайындалу,  ғылыми  немесе  проблема-
лық  хабарламалар  мен  шолулар,  жоба  әдісі,
телекоммуникациялық  жоба,  оқыту  бағдарла-
малары  (жеке  бөлімді/тақырыпты  игерудің  ке-
зеңмен  орындалатын  оқу  жоспары),  шығара-
шылық  сипаттағы  тапсырмаларды,  диплом,
курс  жұмыстарын  орындау.
Өзіндік  жұмысты  ұйымдастыру  мен  оны
нәтижелі  орындату  оқытушы  мен  студент  ара-
сындағы  қарым-қатынасқа,  яғни  оқытушының
студентке  дұрыс  бағыт  беретін,  сабақтың  өне
бойына оны өнімді іске жұмылдыратын, керекті
жағдаятты  кәсіби  тұрғыдан  шешуге  талпынды-
ратын  басшылығы  мен  кеңесіне  тікелей  байла-
нысты.  Қазіргі  таңда  бүкіл  пәнге  бөлінетін
уақыттың  үштен  бірі  өзіндік  жұмысқа  арналғ-
ан  болса,  студенттердің  оқытушымен  бірге
орындайтын жұмысының да көпшілігі олардың
ізденушілігін  күшейту  мақсатына  бағытталады.
Жалпы  кредиттік  жүйе  бойынша  білім  беруге
көшудің мақсаты- студенттердің өздігінен білім
іздеуіне,  білімді  молайтуына,  оны  тереңдетуге
негіз салу  болып отыр.
Педагогикалық-психологиялық  тұрғыдан
алсақ,  өзіндік  жұмыс  студенттің  оқу  әрекетіне
ене  отырып,  студенттің  алдына  мақсат  қоя
білуін,  мақсатты  шешудің  жолын  іздеуін,  әре-
кет етуін, ойлауын, ой қорытуын, нақты нәтиже-
ге  қол  жеткізуін  қамтамасыз  ететіндігі  белгілі.
Студенттердің  өзіндік  жұмысын  ұйымдас-
тыру  педагогикалық  пәндерді,  оның  ішінде
біздің  зерттеуімізде  "Мектепке  дейінгі  педаго-
гика" 
мен 
"Педагогикалық 
шеберлік"
пәндерінің  мазмұнын  кіріктіре  оқытуға  не-
гізделіп  отыр.  Өзіндік  жұмыстардың  кәсіптік
бағдарлылығын  жетілдіру  үшін  осы  екі  пәннің
мазмұн  сабақтастығының  үлкен мәні барлығын
зерттеу  жұмысымызда    аша  көрсетуге  тырыс-
тық.  Әрине  өзіндік  жұмысты  ұйымдастыруда
студенттің  қарым-қатынастық  құзырлылығы-
ның  алатын  орны  өте  жоғары.  Себебі,  өзіндік
жұмыс нәтижесінің қандай түрі болса да, ол тек
қарым-қатынастық  әрекет  барысында  бағала-
нады  және  нәтижесі  қорытылады.  Олай  болса,
студенттің  жұмыс  жасауға  деген  ынтасы  мен
оның  орындаушылық  қарым-қатысы  ерекше
орын  алады.
Өзіндік жұмысты орындау барысында жаңа
технологияларды  қолдана  білуінде    де  көп  мән
бар.  Әсіресе,  студенттер  жұмысты  орындау  ба-
рысында  олардың  педагогикалық  көзқараста-
ры,  дүниетанымы,  жұмыс  атқарудағы  дер-
бестігі  (  мақсатын  өзі  анықтау,  атқаратын  әре-
кетті  таңдау,  уақытты  дұрыс  пайдалана  білу,
өзін-өзі  тексеру  т.б.)  оларды  шығармашылық-
пен  жұмыс  істеуге  жетелейді.  Бұл  тұста  сту-
денттің  белсенділігі  басым  орын  алуға  тиісті.
Шығармашылықтың  дамуына  олардың  педа-
гогтік  мамандыққа  қызығушы-  лығы  мен
қажеттігі көп әсер етеді.
Студенттердің  шығармашылықпен  жұмыс
істеуіне олардың бос уақытының болуы  да әсер
етеді. Сондықтан да, өзіндік жұмысты шамадан

3 (25) • 2012
279
тыс  көп  беруден  гөрі  оларды  елеп-екшеп,
іріктеп,  ең  керекті  және  студенттке  қосымша
ұғым  беретін,  кәсібіне  қарай  бағыттайтын
түрлерін  беру  арқылы  олардың  қызығушылы-
ғын  төмендетпей,  керісінше  орындау  белсенді-
ліктерін  көтеретін  түрлеріне  баса  көңіл  аудар-
ған  жөн.
Қолданылған  әдебиеттер:
1. Битемирова, Ә. Е. Кредиттік технология
бойынша оқытуда сөж маңызы // Білім. - 2008. -
№6. - С. 36-37 б.
2. Гаранина,  Р.  М.  Самостоятельная  рабо-
та  -  средство  развития  потенциала  студента  //
Вестник высшей школы. - 2012. - №1.  - С. 46-48.
3. Махамедов,  Б.  Я.  Кредиттік  оқыту  тех-
нологиясы  жүйесінде  студенттердің  өз  бетінше
жұмысын ұйымдастырудың әдістемесі // Қазақ-
стан орта мектебі. - 2008. - №4. - С. 6-13 б.
4. Серікқызы, С.  Кредиттік оқыту жүйесі-
нде  өздік  жұмысты  ұйымдастыру  әдістемесі//
Білім әлемінде. - 2008. - №3. -  С. 31-33 б.
5. Турдина,  А.  Б.  Организация  самостоя-
тельной  работы  студентов  посредством  инфор-
мационно-коммуникационных  технологий    //
Инновации в образовании. - 2009. - № 10. -С. 29-35.
Д.Г. Мамраева, к.э.н., доцент
кафедры маркетинга,
В.Ю. Дубровская
студентка 4 курса кафедры "Маркетинга",
специальности бытовые услуги и сервис (БУС-42)
КарГУ  им. академика Е.А. Букетова
ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ КАК ФАКТОР ПОВЫШЕНИЯ
КАЧЕСТВА ПРЕДОСТАВЛЕНИЯ ГОСТИНИЧНЫХ УСЛУГ
В связи с развитием туризма в нашей стране,
привлекательности в качестве страны-партнера за
последние 4 года численность гостиниц увеличилась
на 223 единицы, что показано на рисунке 1 [2]. Пер-
спектива развития гостиничного бизнеса привлека-
ет в эту сферу все больше новых предпринимателей,
создавая при этом конкурентную среду. Данная си-
туация обеспечивает рынок услугами высокого ка-
чества, поддержание которого является первоочеред-
ной задачей предприятий гостиничного бизнеса.
Рис.1.  Численность  гостиниц  в  Республике  Казахстан
Поддержание конкурентоспособности в по-
стоянно  развивающихся  рыночных  условиях,
скачкообразное  развитие  информационных
технологий - все это необходимо учитывать при
создании  стратегического  плана  предприятия
гостеприимства.  Необходимо  следить  за  всеми
новшествами  и  по  мере  возможности  внедрять
их  в систему  управления  гостиницей.
Любые  управленческие  информационные
процессы  включают  в  себя  процедуры  регист-
рации,  сбора,  передачи,  хранения,  обработки,
выдачи  информации  и  принятия  управленчес-
ких  решений.  Информационные  технологии
представляют собой те средства и методы, с по-

ВЕСТНИК КЭУ: ЭКОНОМИКА, ФИЛОСОФИЯ, ПЕДАГОГИКА, ЮРИСПРУДЕНЦИЯ
280
мощью  которых  реализуются эти  процедуры  в
различных  информационных  системах  [3].  К
таким системам можно отнести следующие про-
граммы:  Edelweiss  (программа  бронирования
гостиничных номеров), VISION (программа для
создания, перепрограммирования электронных
ключей),  R-Keper  (программа  автоматизации
ресторанной  деятельности,  синхронизирован-
ная с программой Edelweiss), 1С (протоколиро-
вание  финансовой  деятельности  предприятия)
и  другие.  Одной  из  систем  управления  отелем
(Property  Management  System,  или  PMS)  явля-
ется Edelweiss, которая не только позволяет про-
водить  своевременное  бронирование  номера,
максимально  упростить  процедуру  оформле-
ния гостя, с учетом его предпочтений, но и пла-
нировать загрузку отеля, вести статистику, пре-
доставлять  данные  для  формирования  бухгал-
терской и управленческой отчетности и т.д. Она
состоит  из  нескольких  модулей,  но  графичес-
кий  план  комнат  один  из  основных  в  системе.
Он  представлен  на рисунке 2 [1, с.  8].
Рис.2.  Графический  план  комнат
Следующей  системой  автоматизации  гос-
тиницы  рассмотрим  программу  VISION.
VISION  -  система  управления  электронными
гостиничными замками Alfa, Classic и Signature
для  экономичных  и  полнофункциональных  го-
стиниц  любого  размера.  Она  разработана  для
Windows  98/NT/2000/XP/Vista,  в  качестве  базы
данных  использует  Sybase  Adaptive  Server
Anywhere.  Обеспечивает  полный  контроль  за
изготовлением  ключей  и  вообще  за  всеми  дей-
ствиями с системой. Запись на все 3-и дорожки
магнитной  полосы,  смарт-чип  и  карты  RFID
включена в базовый пакет. Может устанавливать-
ся  на неограниченное количество рабочих стан-
ций (включено в базовый пакет). Поддерживает
различные  типы  энкодеров, вплоть  до  вседоро-
жечных  сетевых  (для  магнитной  полосы).  Раз-
личные  конфигурации  оборудования  и  про-
граммного обеспечения. Интеграция с система-
ми  управления  гостиницами  (АСУ).  Графичес-
кий  интерфейс  программы  представлен  на  ри-
сунке  3.

3 (25) • 2012
281
Рис.3.  Графический  интерфейс  программы  создания  электронных  ключей  VISION
Повышение  качества  предоставляемых  ус-
луг  местами  размещения  является  залогом  их
успешной  деятельности,  сохранения  конкурен-
тоспособности,  ключевым  элементом  которого
служит  и  человеческий  фактор.  Обслуживаю-
щий персонал играет важную роль в жизнедея-
тельности  гостиниц,  и  заработная  плата  явля-
ется  основным  мотивирующим  фактором,  так
же  показателем  стабилизации  и  повышения
экономического  благополучия  страны.  Дина-
мику повышения заработной платы в данной от-
расли  можно проследить  на  рисунке 4  [2].
Рис.4.  Среднемесячная  номинальная  начисленная  заработная  плата  работников  гостиниц  и
ресторанов
Таким  образом,  если  проследить  статисти-
ческие данные,  удельный вес отрасли гостинич-
ного  и  ресторанного  бизнесов  в  ВВП  Республи-
ки  Казахстан  в  2009  году  составил  0,8%  [2].  Это
говорит  о  том,  что  повышение  качества  в  этих
отраслях,  привлечение  большего  количества
потребителей  услуг,  предоставляемых  этими
отраслями, приведет к росту не только их доли
в ВВП страны, но и к развитию современной эко-
номики,  признанию  на  международном  уров-
не, повышению престижа страны.

жүктеу/скачать 5,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: