Список использованных источников

 

207 

4. Экономическое влияние мирового кризиса на агропромышленный комплекс // Садыкова 

С.Ж. КазНА У НЦ «Новые технологии» 

5.  Обоснование  государственной  идеологии  в  системе  аграрной  политики  Казахстана  // 

Жангужекова Д. 22 апрель 2015 

http://www.sarap.kz/

 

 

Жадигерова Г.А. 

э.ғ.к., доцент 

Садық О.Е. 

МЭФ- 15-7пк  магистранты 

М.Әуезов атындағы ОҚМУ, г.Шымкент 

 

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ҚОНАҚ  ҮЙ ИНДУСТРИЯСЫНЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯСЫ 

 

Қонақ  үйдің  ең  алғаш  шығуы,  адамдарға  қызмет  көрсету  кәсібімен,  түнгі  жатар  орнына 

тоқтау  себебтерімен  тікелей  байланысты.  Ең  алғаш  рет  қонақ  үй  өнеркәсібі  түсінігі  антика 

заманында қолданыла бастаған. Антика заманы тарихи ғасыр ретінде белгілі. Бұл  мәдениет әлемі 

және қайталанбас тағдырымен және жекелігімен тарихи ортада өмір сүрген адамдар әлемі. Уақыт 

өте  келе  тегін  қонақжайлылық,қонақ  күтуге  арналған  кіріс  табуға  есептелінген  мекемелерге 

айнала бастады. Қонақ үйлер әдетте бір елмен басқа елдерге баратын басты жолдардың бойында 

орналасқан  жатақ  орынадар.Қонақ  үй  шаруашылығының  негізгі  қызметі  адамдарға  түнеу, 

баспана,  сол  жерде  тамқтандыру,  орындар  ауыстыру  болып  табылады.  Алғашқы  қонақ  үйлер 

бастамасы  Таяу  шығыста,  Орталық  Азияда  және  Кавказия  елдерінде  орын  ала  бастады.Сол 

кезеңдегі  адамдар  шөл  далалар  мен  таулы  үстірттерде  орналасқан  елді  мекендерге  сауда 

саттықпен  саудагерлер  тауар  керуендерімен  ел  аралап  журуші  және  олардың  әдетте  жатақ 

жайлары  шатырлар,керуен  сарайларда,арнайы  түнеу  орындары  болды.  Ең  алғашқы  қонақ  үй 

желісі – Cesar Ritz деп аталған. [2] 

Қазіргі таңда халықаралық туризмде қонақ үй шаруашылығы индустриясы негізгі орынды 

алады.  Әлемде  қонақ  үй  индустриясының  дамуы  маманданған  қонақ  үйлік  кәсiпорындардың 

санының  көбеюiмен  орын  алуда.  Қызмет  түрлерi  кең  дәстүрлi  қонақ  үйлер,  қарапайым  және 

маманданған  қонақ  үйлер  ұсынылуда.Сол  ұсынылған  қонақ  үйлердің  көптеген  дамыған  желісін 

көш  бастаған  ел  АҚШ  болып  табылады.(жоғарыдағы  кестеде  көрсетілгендей)Туризмнің  негізгі 

бағыттары  туризм  индустриясының  осы  яғни  қонақ  үй  шаруашылығының  көлеміне  және 

ұсынылатын  орындардың  сапасына  тікелей  байланысты.  Қазіргі  «Қонақ  үй  шаруашылығы 

индустриясы»  дегеніміз  отельдер,  мейрамханалар,  барлар,  курорттар,  ойын  –  сауық  үйлері, 

казино,  сауықтыру  кешендерін  құрайды.Ендігі  кезекте  Қазақстанның  қонақ  үйлеріне  тоқтала 

кетсек. Оңтүстік астана болған Алматы қаласында қазіргі таңда қонақ үй индустриясының басты 

орталығы болып саналады. Бүгінгі күнде республикада 195 қонақ үй жүмыс істейді. Соның 36-сы 

Алматы  қаласында  орналасқан.  1990  жылдан  бастап  Қазақстанның  қонақ  үй  рыногында 

инвестициялық  ағын  болды  деуге  болады.  Осы  жылдары  10-нан  аса  отелдер  салынды.  Көбісі 

бірлескен кәсіпорындар болып есептеледі және де әртүрлі халықаралық қонақ үйлер тізбектеріне 

кіреді. Кейіннен 1990 жылдардың ортасында халықаралық стандарттарға жауап беретін бір қатар 

отелдер  пайда  болды.  Олардың  инвесторлары  болып  отандық  бизнесмендер  шықты.Қонақ  үй 

индустриясына  инвестицияның      келуіне    байланысты, банкротқа ұшыраған конақ үйлер саны 

да  өсті,  яғни  рынок  сұранысындағы  дәрежеге  сай  қолайлы.  Мысалы:  оған  «Премьер  Медеу» 

отелін  жатқызамыз.  Ежелгі  Медеу  шатқалы  демалу  жүмыс  орнына   қолайлы.    Осының    бәрі   

Алматы    орталығынан  15  минуттьқ   жерде.«Медеу»  мүз  айдынының  жанында  «Қазақ  ауылы» 

мейманханасы  (Отырар  комплексі)  орналасқан.  Қазақстанда  отель  бағасы  бойынша  және 

қызметтері бойынша әр түрлілігімен көзге түседі. Бір тәулікке 3 доллар, бұнымен көбінесе дүние 

жүзінің волонтерлері қолданады.Ал люкс  нөмір   1400 долларға дейін жетеді.  Бұнымен  көбінесе 

сапарға  келген  президенттер  қолданады.  Жергілікті  жердің  экзотикасына  қызығушылар, 

халықаралық  стандартқа  үйреніп  қалғандар  қолданады.  Бес  жүлдызды  отельдерде  шетел 

азаматтарына  барлық  керек  нәрсе  бар.  Әрине  бағасына  сай.  Жиі  келіп  тұратын  шетел 

азаматтарына  шамалы  жеңілдіктер  болады.«Достық»  отелі  шетел  азаматтарына  өте  қызықты. 

«Интерлюкс  отелі,  бұл  қала  сыртындағы  Алатау  санаториінде  орналасқан.  Мұнда  советтік 

партияның  қол  басшылары,  мәр-мәр  залда  жүргенін  көресіздер.  «Алия»,  «Уют»  орташа  қонақ 

үйлері  бар.  Конақтар  көбінесе  орташа  елдерден  Өзбекстаннан,  Қырғызстаннан  келеді.  Жоғары 

 

208 

таулы  отель  «Ворота»,  «Туюк  су».  Бүл  керемет  пансион  Швейцариядағы  альпілік  қонақ  үйге 

үқсас  болып  келеді.  Отель  өте  ыңғайлы  және  қолайлы.  Әр  нөмірлерінің  қабырғалары  ағаштан 

ойылып салынған.[1] 

 «Интерконтиненталь»  —  қонақ  үйі.  Алматы  қаласының  орталығы,  Президент  сарайына 

қарама-қарсы  орналасқан.  Бүл  қонақ  үйде  290  жабдықталған  нөмірлер  бар.Оның  ішіде  люкс 

нөмірлерінде халықаралық телефон байланысы, мини барлар, көп бағдарламалы музыкалық жүйе, 

спутникті  ТВ,  бағдарламалармен  жабдықталған.  Қонақ  үй  құрамына  5  мейманхана  және  барлар 

кіреді.  Сонымен  қатар  бассейн,  денсаулық  клубы,  туристік  агенттік,  шаштараз,  казино,  түнгі 

клубтар бар. Алматы қаласындағы ең үлкен залдардың бірі осында орналасқан. «Премьер-Медеу-

Интернейшнэл»  —  қонақ  үйі  —  Алматы қаласының  орталығынан  15километр,  ал әуежайдан  50 

минуттық жерде орналасқан. Қонақ үйде 129 нөмірлер бар. Оның ішінде 126 жай нөмір, 3 люкс 

нөмірі  кіреді.  Бұл  нөмірлердің  барлығы  халықаралық  телефон  жүйесімен,  спутник  ТВ,  мини 

барлармен  жабдықталған.  Қонақ  үйде  жоғары  мамандандырылған  қызметкерлер  жүмыс 

атқарады.«Медеу»  қонақ  үйі  өзінің  клиенттеріне  қиындықсыз  келісімге  отыруына  көмектеседі. 

Қонақ үйде 2 конференц залы, 10-80 адамға арналған, жоғары класстағы мейманхана бар, сіздерге 

сусындар  мен  шығыс  және  еуропа  асханасын  қызмет  көрсетеді.  Сіздерге  жыл  бойы  демалуға 

мүмкіндік  жасайды.  Кімде-кім  таза  ауада  демалуды  ұнатса,  қыс  кезінде  шаңғы,  конькимен  мұз 

айдынында сырғанауға болады. Бұл мезгіл қарашаның аяғынан басталып сәуірдің басында бітеді. 

Бұдан  басқа,  қонақ  үйден  30метр  жерде  бассейн  орналасқан.«Премъер-Алатау»  қонақ  үйі  – 

Алматы  қаласында  1974  жылы  құрылған.  Қонақ  үйде  185  нөмір  бар.  Олардың  ішінде  қазіргі 

уақытта  83  нөмір  белсенді жүмыс  атқарады.  5 жартылай  люкс  және  73  жай  нөмірлер  бар.  Олар 

халықаралық  стандартпен  қамтылған.  Ішінде  желдеткіш,  телевизор,  телефон,  мини  барлар 

бар.Барлық  саяхаттар  туристерді  орналастырумен  басталады.  Өйткені  қонақ  үйлер  туристердің 

демалу  орны  болып  саналады.  Сондықтан  онда  әдемі  жақсарған  және  туристерге  ұнау  үшін 

барлық жағдай жасалған. Орналасуы әдемі туристік-рекреациялық жерлерге үқсас болып келеді. 

Қарағанды  облысында  30-ға  жуық  қонақ  үй  бар.  Ең  халықаралық  стандартпен  жасалған 

«Созвездие»»  отелі.  «Созвездие»  люкс  отелі  сәулеткерлік  өнермен  жасалған  8  қабатты  ғимарат. 

Бүл  отель  экологиялық  таза  ауданда  орналасқан және  парк  зонасында  аквалендпен  этнопаркпен 

қоршалған. Табалдырықтан  аттай  бастағанда,  сізді  жоғары  дәрежедегі  ыңғайлы  қонақжайлылық 

күтіп  түрады.«Люкс»  отель  әрбір  жеке  клиентке  көңіл  бөледі.  Отельде  жоғары 

мамандандырылған  қызметкерлер  жүмыс  атқарады.  Бүл  жерде  Қазақстандағы  жалғыз  бильярд 

спорт  орталығы  орналасқан.  Сіздерді  өте  жоғары  деңгейдегі  әр  түрлі  асхана  тағамдарымен 

қамтамасыз  етеді.  Сауна,  джакузи  ыңғайлы  демалыс  бөлмесі  бар.  Отельде  VІР  және  люкс 

нөмірлер  евро  дизайнмен  жасалған.  Мұнда  желдеткіш,  мини  бар,  телефон,  телевизор  бар.  Бұл 

отель  осы  уақытқа  дейін  2267  қонақтарды  қабылдады.  Отельге  әйгілі  суретшілер,  саясаткерлер, 

халықаралық бильярдтан турнирге қатысушылар, әйгілі фирмалардың басшылары келеді.[3] 

Қорытындылай  келе  қонақ  үй  шаруашылығына  мемлекет  тарапынан  көптеген 

бағдарламалар  іске  асырылуда.Елімізді  соңғы  5  жылда  қонақ  үй  шаруашылығы  дамып 

келуде.Еліміздің  көпетген  ірі  қалаларында  қонақ  үйлер  көбейіп  саны  да  бірте  бірте 

артуда.Елордамыз  Астана  қаласында да  халықаралық стандарттарға  сай қонақ  үйлер  желісі іске 

қосыла бастады.Оған мысал ретінде жоғарыда кестеде көрсеткеніміздей бренд қонақ үйлер желісі 

айтуға болады.Олар;RIXOS,XILTON,MARRIOT сында қонақ үйлерді айта кетсек болады.Аталған 

қонақ  үйлер  халықаралық  стандарттарға  сай  салынған  қонақ  үйлер  желісіне  кігізуге 

болады.Жалпы  қонақ  үй  шаруашылығының  елімізде  даму  қарқыны  жақсы.Болашақта  «ЭХРО-

2017» бағдарламасына сай еліміздің елордасы Астана қаласында халықаралық стандарттарға сай 

қонақ  үйлер  тұрғызылып  шет  елден  келген  қонақтардың  көңілінен  шығарлықтай  қызмет 

көрсететіне әбден сеніміміз мол! 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 

1.

 

Юльчиева Г.Н., Гостиничный бизнес. Теория, практика, перспективы для Казахстана. 

2010г. 

2.

 

Бесекей Е., Қонақ үй бизнесі : оқу құралы. –Алматы: Экономика, 2012. 

3.

 

Теоретические основы туризма и гостеприимства. Экономика и статистика. – Алматы, 

2012. №2 

 

 

209 

Жакешова А.П. 

э.ғ.к., доцент  

Турсынбекова Ж.О. 

МЭФ-15-1к магистранты 

М.Әуезов атындағы ОҚМУ 

Қазақстан, Шымкент қ. 

  

ҚАЗАҚСТАН АЙМАҚТАРЫНЫҢ ДАҒДАРЫС КЕЗЕҢІНДЕГІ ЭКОНОМИКАСЫ 

ЖӘНЕ ДАМУЫНЫҢ ЖАҢА МҮМКІНДІКТЕРІ 

 

XXI ғасырдың орын алып отырған бүкіләлемдік дағдарысының ерекшелігі, бұдан ел өткен 

ғасырдағы  дағдарыс  кезеңі  тәрізді  тиімділігі  кем  кәсіпорындарды  жою  арқылы  емес, 

инновациялық  тиімділікті  арттыру,  жаңа  технологиялық  шешімдерді  қабылдау  арқылы  шығуы 

мүмкін.   

Қазақстан бүкіләлемдік  экономикалық  дағдарыс  кезеңінде  зерттеушілердің  сараптамалары 

негізінде  кеңес  дәуіріндегі  барлық  елдің  ішінен  дамудың  ең  дұрыс  бағытын  – инновациялық 

бағытын таңдап алды.  Қазақстан – экономикаға қолдау көрсету мақсатында өзінің мұнай қорын 

ашқан, шағын және орта бизнесті тексеруге тоқтау енгізген, мұнайдың нақты бағасын есептеуге 

сәйкес  бюджетті  оңтайландыру  жүргізген    ТМД  елдерінен  шыққан  алғашқы  мемлекет.  Осы 

шаралардың  барлығы  елдің  экономикасы  мен  мемлекеттік  басқару  жүйесінің  беталысы  жылдам 

жаңару жолына түсуіне ықпал етті. 

Қазақстан  бизнесті  қолдаудың  бірқатар  тиімді  шараларын  қабылдады:  үкімет  2009  жылы 

дағдарыстың  өршіп  тұрған  сәтінде  жаңа  салық  кодексін  қабылдады,  бұл  шағын  және  орта 

бизнеске әкімшілік салмақты

 

алып тастауды, шағын және орта бизнес кәсіпорындарын тексеруді 

тоқтату  бір  жылға  ұзартуды,  жергілікті  сипаттағы  жолдардың  құрылысын  салуды  қарастырды. 

Осы  шешімдердің  барлығы  жұмыспен  қамту  басымдылығын  растайды,  Қазақстанның 

басшылыққа  алатын  маңызды  мәселесі.  Біздің  еліміз  қазірдің  өзінде  ақ  кеңес  дәуірінен  кейінгі 

даму жоспарларын жете зерттеу міндетін алға қояды. 

Банктерді  ұлттандыру  және  топ  менеджерлер  жалақыларын  қысқарту  тәрізді  мәселелерді 

талқылау кезеңі болып отыр. Салықты төмендету мәселесі де маңызды, мұнай бағасын төмендету 

бюджеттің  тапшылығына  жетелеуі  мүмкін.  Бұл  шаралардың  барлығында  –  қауіп  бар,  бірақ 

Қазақстанның  өзгелерден  бұрын  кеңес  дәуірінен  кейінгі  даму  жолына  қадам  басуға  мүмкіндігі 

мол.     

Дағдарысқа қарсы шаралардың инновациялық бағыты – бұл дағдарыстан шығудың бір ғана 

жолы  емес,  сонымен  бірге  ұстанымдарды  жоғалтып  алмау.  Сонымен  бірге  бұл  бағыт 

инвестицияларды  жұмылдыруға,  әлеуметтік  салалардың  ішкі  мәселелерін  шешуге,  жаңа  жұмыс 

орындарын  құру  арқылы  жұмыспен  қамту  мәселелерін  ешуге,  өндірісті  жаңартуға  мүмкіндік 

береді. Осы тәрізді тиімді шаралар орын алғанда, оның инновациялық бағытының әлсіз жақтары 

да бар, атап айтқанда, бұл нәтижеге қолжеткізу кепілдігі жоқ.  

Сонымен,  елді  дағдарыстан  шығару  мәселесін  шешуде,  экономиканың  тұрақты  дамуын 

қамтамасыз  етуде  өндірістің  техникалық  және  технологиялық  қорын  үздіксіз  жаңартуға, 

бәсекелеске қабілетті жаңа өнімдерді игеруге және шығаруға, тауарлар мен қызметтердің әлемдік 

нарыққа  тиімді  енуін  қамтамасыз  етуге  қабілетті  инновацияларға,  инновациялық  қызметтерге 

бірінші кезектегі рөл тиесілі. Бұл қоғамдық өмірдің және бірінші кезекте экономиканың барлық 

салаларын қайта қалыптастыруды талап етеді. 

Инновациялық  экономика  –  бұл  білімге,  инновацияларға,  жаңа  идеяларды,  жаңа 

машиналарды,  жүйелер  мен  технологияларды  тартымды  қабылдауға,  оларды  іс  жүзінде  адамзат 

қызметінің түрлі салаларында жүзеге асыруға негізделген қоғам экономикасы.  

Инновациялық экономикада материалдық өндірістің дәстүрлі салалары қайта қалыптасады 

және  өзінің  технологиялық  негізін  түбегейлі  өзгертеді.  Ақпараттық  технологиялар, 

компьютерленген  жүйелер  және  жоғары  өндірістік  технологиялар  инновациялық  экономиканың 

негізгі жүйелері болып табылады.  

Қоғам  экономикасы  инновациялық  болып  табылады,  егер  қоғамда  инновациялық 

экономиканың негізгі белгілері орын алса, онда: 

-  кез  келген  экономикалық  субъект  жаңа  білім,  инновациялар,  инновациялық  қызмет, 

инновациялық процестер туралы кез келген қажетті ақпаратты алуы мүмкін; 

 

210 

-  қазіргі  таңдағы  ақпараттық  технологиялар  және  компьютерлік  жүйелер  өндіріледі, 

қалыптастырылады және кез келген экономикалық субъект үшін қолжетімді; 

-  тұрақты  түрде  жылдам  дамитын  ғылыми-техникалық  прогреске  және  инновациялық 

дамуға қолдау көрсету үшін тиісті көлемде ұлттық ақпараттық ресурстарды құруды қамтамасыз 

ететін  дамыған  инфрақұрылым  бар,  қоғамның  әлеуметтік-экономикалық  және  ең  алдымен 

ғылыми  ақпараттың  тұрақты  түрде  ұдайы  дамуы  үшін  қоғамның  жан-жақты  саланы  қамтыған 

бүкіл қажетті жоспарлық ақпаратты жүзеге асыруға мүмкіндігі бар; 

 -  өндірістің  және  басқарудың  барлық  салаларын  жылдам  автоматтандыру  және 

компьютерлендіру процесі орын алуда; 

- функционалдық тағайындалуы әртүрлі инновацияны тәжірибе жүзінде кеңінен қолдануға 

және енгізуге дайын болу; 

-  инновациялық  қызмет  саласы  бойынша  кәсіби  мамандарды,  кадрларды  жылдам 

дайындаудың  және  қайта  дайындаудың  икемді  жүйесі,  отандық  өндірістерді  және  аймақтарды 

қалпына келтірудің және дамытудың тиімді жүзеге асырылатын кешенді жобалары  бар. 

Дамыған  елдің  тәжірибесі  ҒТР  кезеңінде  өндірістік  күштердің  саласында  орын  алған 

түбегейлі қайта қалыптастыруларды, оның толқындарының жылдам өзгеруін растайды, ал бұл өз 

кезегінде қазіргі таңдағы экономикалық өмірдің жаңалықтарын кеңінен енгізуді, өндірістің жаңа 

факторларын  қиыстырып  қолдануды  меңзейді.  Егер  дамыған  елдерде  инновациялық  тәсіл 

барынша  жоғары  рөл  атқарса,  онда  қазіргі  Қазақстанда,  атап  айтқанда,  дағдарыстан  шығу 

қажеттілігі орын алған кезеңде мұның рөлі ерекше жоғары.    

Инновацияның жоғары даму үстіндегі рөлі, біріншіден, нарықтық қатынастың табиғатымен, 

екіншіден,  дағдарысты  жеңіп  шығу  және  тұрақты  жоғарылау  жолына  қолжеткізу  мақсатында, 

Қазақстан  экономикасында  түбегейлі  сапалы  қайта  қалыптасулардың  қажеттілігімен 

тұжырымдалады. 

Дағдарысты  жеңіп  шығу  және  тұрақты  жоғарылау  жолына  қолжеткізу  мәселесін  тек 

экономиканың  барлық  салаларында  түбегейлі  қайта  қалыптасуларды  жүзеге  асыру, 

экономиканың  құрылымын  қайта  құрастыру,  жұмыстың  үлгілерін  және  әдістерін  жаңарту 

негізінде ғана шешуге болады. 

Елімізде табиғи ресурстарды шамадан тыс өте көп мөлшерде қолдану байқалады. Мысалы, 

Қазақстанда  соңғы  өнімнің  бірлігіне  жұмсалатын  энергетикалық  шығын  Жапониямен, 

Германиямен  салыстырғанда  3  есе,  ал  АҚШ-пен  2  есе  жоғары.  Бұл  деректер  біздің  еліміздің 

экономикасының шығынды сипатын көрсетеді.  

Мұндай  жағдайда,  егер  сыйымды  ресурстар  технологиясы  негізінде  өндірісті  көтеретін 

болсақ,  онда  Қазақстанның  экономикасы  қайтадан  тұйыққа  тіреледі:  өңдеу  салаларында 

өндірістің  өсімі  шикізат  пен  энергия  тасымалдаушылар  өндірісін  ұлғайту  үшін  қажет, 

инвестицияларды  олардың  пайда  табуына  қарай  қайта  бөлуді  талап  етеді.  Демек,  бұл  ретте 

инновацияларды іздеуге және жүзеге асыруға негізделген кәсіпкерлік тәсілге шешуші рөл тиесілі.  

Өндіріс  үшін  түрлендірудің қуатты  функциялары  бар  инновациялар ерекше  маңызды.  Бұл 

инновациялар  қазақстандық  кәсіпорындарда  моралдік  және  физикалық  тұрғыда  тозу  деңгейі 

жоғары өндірістік аппаратты түбегейлі өзгертеді. Мұндай инновацияларға, бірінші кезекте жаңа 

техника  мен  технологияларды  жатқызу  қажет.  Өндірісті  өзгертіп  әрі  оны  жаңа  ғылыми-

технологиялық  дәрежеге  ауыстыра  отырып,  өнім  өндірісін  жаңа  сапалы  күйге  ауыстыру  үшін 

негізгі  алғышарттарды  құруға  болады.  Жаңа  өндірістік  аппарат  ұйымдастырудың,  басқарудың, 

маркетингтің,  уәждеменің  жаңа  үлгісін,  яғни  инновациялық  менеджменттің  жаңа  түрін  талап 

етеді. Ол жаңа өнім шығарылады деген ұғымды меңзейді. 

Инновациялық  қызмет  тәуекелдіктен  ажырамайтын  іс-әрекет.  Бүгінгі  күні  тәуекелдік 

қаржыландыру  банктік  несилендірудің  баламасы  болып  табылады.  Дағдарыс  жағдайында 

тәуекелдік  қаржыландыруды  дамытуға  Қазақстанның  Ұлттық  инновациялық  қорының  қызметін 

ықпал етуі тиіс.  

Тәуекелдік  қаржыландыру,  әсіресе  өзінің  алғашқы  10  жылында    мемлекеттік  қолдауды 

қажет  етеді.  Ұлттық  инновациялық  қордың  негізгі  қағидалараның  бірі  қауіп-қатерді  жеке 

бизнестен ажырату болып табылады, бұл серіктестер ретіндегі қазақстандық ірі қаржылық немесе 

өнеркәсіптік топтардың 6 тәуекелдік қор құруымен айқындалды. 

Ұлттық  инновациялық  қордың  келесі  жылға  арналған  жоспары  -  Рессейдің  тәуекелдік 

компаниясымен бірлесіп ірі тәуекелдік қор құру. Оның көлемі $200 млн. құрайды. Сонымен бірге 

 

211 

екі жақтың тарапы $50 млн. Капиталға салым салады және тағы нарыққа  $100 млн. тартылатын 

болады. 

Бірақ қазірше жобалардың шамалы ғана көлемі коммерциялануда. Қордың өкілдері жұмыс 

жүргізу үшін, яғни өндіріске енгізу үшін тартымды зерттемелердің жеткіліксіздігін алға тартады. 

Бүгінгі  күні  Қазақстанда  жұмысшыларды  өндірістен  машиналар  ығыстырып  жатқан  жоқ, 

керісінше  арзан  жұмыс  күші  озық  техниканы  ығыстыруда,  жұмысшылар  жанды  еңбекпен 

жарамсыз  машиналарды  алмастыруда.  Ел  экономикасында  орын  алған  жағдай  өте  сирек 

кездесетін  жағдай  болып  табылады.  Бұл  экономикалық  дағдарыс  кезеңіне  тән  құбылыс,  мұны 

уақыт өте келе әлемнің барлық индустриялды елдері бастан өткереді.  

Өндірістік  инновациялар  тек  жанды  ғана  емес,  сонымен  бірге  затқа  айналған  еңбекті  де 

үнемдеуге бағытталуы тиіс.  Бұл өндіріске енгізілетін жаңа техника тек өнімтал ғана болып қана 

қоймай,  сонымен  бірге  алдыңғы  осы  тәрізді  техникадан  арзан  болуы  тиіс.  Егер  бұл  шарт 

сақталмаса,  онда  жаңа  техниканы  енгізу  жанды  еңбектің  үнемділігіне  айналады,  сонымен  қатар 

затқа айналған еңбек те бейберекет қолданылуға ұшырайды.  

Негізгі  капиталды  жаңарту  өнеркәсіптік  айналымның  материалдық  қоры  ретінде  орын 

алады,  сондықтан  экономикалық  дағдарыс  жаңа  ғылымды  қажетсінетін  салаларды  дамытуды 

ынталандыруға  емес,  экономиканың  дәстүрлі  капиталды  қажет  ететін  салаларын  қолдауға 

бағытталған құрылымдық саясаттың басымдылығына шектеу қойылғанын көрсетеді. 

Дағдыға қарама қайшы жаңа пікірдің ерекшелігі, өндіріс тиімділігін арттыруға ұмтылу (өте 

кем  шығынмен  барынша  мол  табыс  алуға)  шаруашылық  субъектілерін  тиімділігі  жоғары 

автоматтандырылған  еңбекті  жанды  еңбекпен  алмастыруға  және  осылайша  өндірістік  еңбекті 

төмендетуге еркіксіз көндіру.  

Ғылымды қажетсінетін, шығарылуы қандай да бір тұрақтылықты қамтамасыз ете алмайтын 

өнімнің ішкі нарығының саяздығы дағдарыс кезеңінде табиғи нарықтық қатынастан пайда болған, 

тіршілік  етуге  ешбір  нақты  ынталылығы  жоқ,  ақпараттық  өндіріс  саласына  қолдау  көрсету 

бойынша мемлекеттің белсенді іс-әрекетін талап етеді. 

Сондықтан  Қазақстанда  экономикалық  дағдарыстың  тереңдігін  тіпті  өндірістің  төмендеу 

көлемімен емес, еңбек өнімділігінің төмендеуімен өлшеу қажет.  

Сонымен  қатар  бизнесмендер  де,  ғалымдар  дағдарысты  –  бұл  инновацияға  еңбек  сіңіру 

уақыты  деп  тұжырымдайды.  Сарапшылар  жаңа  технологияларды  дамытуға  салынған 

инвестициялар тап сол дағдарыс аяқталған уақытқа қарай өзін өзі өтейді деп баға береді.  

Инновацияға  салынған  салымдар  –  бұл  салымшыларға  елеулі  шығынсыз  дағдарысты 

еңсеруге көмек беретін бәсекелестік басымдылық. 

Алайда Қазақстанда Ұлттық инновациялық қорды құру экономикада инновациялық ортаны 

дамытуға  ықпал  етуі  тиіс.  Сонымен  қатар  біздің  елімізде  бизнес-инкубаторларды,  жекеменшік 

тәуекелдік  қорларды,  технопарктерді  және  т.б.  құру  арқылы  инновациялық  инфрақұрылымды 

дамыту аталған күрделі мәселені шешуде жағымды әсер етеді.  

 

Жаксыбаев К.Р. 

к.э.н., доцент 

Лепекоршева Е.А. 

Магистрантка. 

Карагандинский государственный университет им. 

академика Е.А. Букетова 

Казахстан, г. Караганда 

 

ОСОБЕННОСТИ ФУНКЦИОНАЛЬНЫХ ОБЛАСТЕЙ ЛОГИСТИЧЕСКОЙ СИСТЕМЫ  

 

Основу  экономической  эффективности  закупочной  логистики  составляют  поиск  и  закупка 

необходимых материалов надлежащего качества в необходимые сроки и по минимальным ценам. 

Современное  определение  потребностей  осуществляется  в  соответствии  со  стратегией 

управления запасами «точно в срок» (JIT) и базируется на двух методах [1]: 

- определения потребностей на основе заказов и перспективных планов; 

- определения потребностей на основе расходов. 

Определение  потребностей  на  основе  заказов  происходит  путем  разложения  спецификаций 

на  отдельные  комплектующие  с  учетом  уже  имеющихся  складских  запасов.  Первичными 

 

212 

потребностями  здесь  являются  потребности  в  готовых  изделиях,  вторичными  –  в  узлах,  из 

которых  состоят  изделия,  третичными  –  в  деталях,  из  которых  состоят  узлы.  Сроки 

удовлетворения  последующих  потребностей  определяются  на  основе  сроков  закупки 

предыдущих. Если потребности на этой основе не могут быть определены или применение этого 

метода нецелесообразно, то используют метод определения потребностей на основе расходов, т.е. 

на  основе  прошлого  опыта  –  методом  подобия  с  учетом  изменения  планируемых  объемов 

выпуска продукции. 

Главный  недостаток  традиционной  системы  закупок  состоит  в  необходимости  содержания 

складов и связанными с этим издержками. Основные статьи издержек по содержанию складов: 

-  содержание  складских  помещений  (арендные  и  рентные  платежи,  амортизационные 

отчисления, коммунальные услуги и т. д.); 

- затраты на обслуживающий персонал (заработная плата складских работников); 

- затраты на транспортные средства; 

- убытки от хранения запасов. 

Реализация  концепции  JIT  в  сфере  закупок  позволяет  исключить  недостатки  традиционной 

организации  снабжения  за  счет  действий,  не  являющихся  необходимыми.  Существует  ряд 

перспективных  методов  снабжения,  обеспечивающих  реализацию  концепции  JIТ  в  практике 

управления закупками: 



 

 открытые заказы, т.е. техника поставок, при которой заказ в процессе выполнения может 

быть  скорректирован.  Выполняемый  заказ  является  контрактом  на  закупку  определенного 

количества  товаров,  но  без  права  их  отгрузки  до  получения  соответствующего  требования  от 

заказчика; 



 

 закупки  без  счетов-фактур,  т.е.  техника  поставок,  при  которой  один  постоянный 

поставщик снабжает заказчика всеми материалами, необходимыми для производства конкретного 

продукта.  Оплата  закупок  осуществляется  на  основе  простого  расчета  количества  материалов, 

используемых заказчиком при производстве продукции за отчетный период; 



 

 закупки  без  запасов,  т.е.  техника  поставок,  при  которой  запасы  для  потребителя 

поддерживает поставщик; 



 

 закупки  по  стандарту,  т.е.  техника  поставок,  при  которой  их  содержание  и  порядок 

осуществления регламентируются стандартами. Экономическая целесообразность достигается за 

счет формализации процедур и сокращения параметров поставок [2]. 

Осуществление  изложенных  методов  возможно  при  тщательном  выборе  поставщиков.  При 

компетентном  отборе  поставщиков  отпадает  необходимость  в  выполнении  самостоятельных 

действий  по  доставке,  внепроизводственному  хранению,  осуществлению  входного  контроля, 

включая  формальный  пересчет  и  тестирование  входящих  материалов.  Появляется  реальная 

возможность  осуществлять  производственный  процесс  с  минимальными  запасами  сырья  и 

материалов. Наиболее продуктивной считается такая форма снабжения, когда фирма-покупатель 

имеет  длительные  по  срокам,  доверительные  отношения  с  небольшим,  ограниченным  числом 

поставщиков.  В  рамках  таких  отношений  поставщик  и  покупатель  помогают  друг  другу 

повышать качество продукции и увеличивать объем продаж, разрабатывать идеи в области новой 

техники, технологии и материалов [3]. 

Управление производственными процедурами, или операционный менеджмент, представляет 

собой  ключевую  логистическую  функцию.  С  позиций  логистики  задачей  операционного 

менеджмента  является  управление  материальными  потоками  на  стадиях  переработки  предметов 

труда  в  готовую  продукцию.  При  этом  решаются  задачи  объемно-календарного  планирования, 

минимизации 

уровня 

материальных 

ресурсов, 

сокращения 

продолжительности 

производственного цикла и т.п. 

Основными современными методами решения этих задач являются: 



 

упорядочение движения предметов труда в производстве. Без надлежащей организации 

движения  предметов  труда  по  технологическим  маршрутам  невозможно  планирование  времени 

окончания  работ.  Напротив,  если  известны  направления  движения  ресурсов  и  его  средняя 

скорость,  то  можно  установить  время  выполнения  заказа.  Упорядоченное  движение  изделий  в 

производстве  достигается  путем  стандартизации  и  унификации  технологических  маршрутных 

карт прохождения предметов труда; 



 

синхронизация  производственных  циклов.  Синхронизация  необходима  для  сведения  к 

минимуму  потерь  рабочего  времени  и  простоев  оборудования,  а  также  к  резкому  уменьшению 

 

213 

незавершенного производства вследствие сокращения сроков межоперационного и межцехового 

пролеживания запасов [4]. 

Традиционные каналы распределения состоят из независимого производителя и одного или 

нескольких  независимых  посредников  (рис.).  Каждый  участник  канала  распределения 

представляет  собой  отдельное  предприятие,  стремящееся  обеспечить  себе  максимальную 

прибыль.  Максимально  возможная  прибыль  отдельного  участника  может  идти  в  ущерб 

максимальному извлечению прибыли системой в целом. Так как ни один из участников канала не 

имеет  полного  или  достаточного  контроля  над  деятельностью  остальных  участников,  такие 

каналы распределения называются горизонтальными, которые показаны на рисунке 1. 

Вертикальные  каналы  распределения  –  это  каналы,  состоящие  из  производителя  и  одного 

или нескольких посредников, действующих как единая система. Один из участников канала, как 

правило,  либо  является  собственником  остальных  участников,  либо  предоставляет  им 

определенные  привилегии.  Таким  членом  может  быть  производитель,  оптовый  или  розничный 

посредник.  Вертикальные  каналы  возникли  как  средство  контроля  за  поведением  канала.  Они 

экономичны и исключают дублирование участниками канала исполняемых функций. 

После выбора типа посредника в канале распределения необходимо определиться с числом 

этих  посредников.  В  маркетинге  разработаны  три  подхода  к  решению  этой  проблемы  – 

интенсивное,  эксклюзивное  и  селективное  распределение.  Интенсивное  распределение 

предполагает  обеспечение  запасами  продукции  в  возможно  большем  числе  торговых 

предприятий.  Эксклюзивное  распределение  характеризуется  намеренно  ограниченным  числом 

посредников. Селективное распределение предполагает широкий охват рынка при одновременно 

жестком подходе к отбору торгующих продукцией посредников [5]. 

 

Производитель

Производитель

Производитель

Потребитель

Розничный

посредник

Потребитель

Оптовый

посредник

Розничный

посредник

Потребитель

в)

б)

а)

Рисунок 1 - Каналы распределения товаров 

 

Для  повышения  эффективности  сбыта  фирмы  прибегают  к  многоканальным  системам 

распределения  продукции.  Весьма  популярной  формой  доведения  товара  до  потребителя  на 

большинстве  западных  фирм  являются  прямые  поставки  товаров,  минуя  склады  по системе  «от 

двери  к  двери»,  т.е.  система  JIT  в  сфере  распределения.  Это  позволяет  свести  к  минимуму 

транспортные издержки и затраты на промежуточное хранение товаров. 

Современный  склад  –  это  сложное  техническое  сооружение,  которое  состоит  из 

многочисленных  взаимосвязанных  элементов  и  выполняет  ряд  функций  по  накоплению, 

переработке  и  распределению  товаров  между  потребителями.  Основное  назначение  склада  – 

концентрация  запасов,  их  хранение  и  обеспечение  бесперебойного  и  ритмичного  выполнения 

заказов потребителей. 

Существует несколько основных проблем, успешное решение которых может гарантировать 

эффективное функционирование складского хозяйства. К ним относятся:  



 

выбор между собственным складом и складом общего пользования; 



 

определение числа складов и размещение складской сети; 



 

определение размера и месторасположения склада; 



 

выбор системы и организация процесса складирования. 

Число  складов  и  размещение  складской  сети.  Как  правило,  данный  вопрос  актуален  для 

крупных  фирм  с  большим  национальным  или  транснациональным  рынком.  Наиболее 

 

214 

распространены два варианта размещения складской сети: а) централизованное – наличие одного 

крупного  склада  на  регион;  б)  децентрализованное  –  наличие  нескольких  мелких  складов  в 

регионе, максимально приближенных к конечному потребителю.  

 

жүктеу/скачать 8,24 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: