П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет67/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   497
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

Ж асалым белгілері: 
тіл ұш ы , ж и н а қ ы
жуы сы ңқы, ілгерінді, тербеліңкі (ұяң), еріндік 
дауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері: 
босаң жуысыңқы, ауыз 
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: 
босаң лепті, ұяң, жіңішке, 
ерін әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: 
тіл ұш ы, ж и н ақы
ж уы сы ңқы , ұяң, ілгерінді (жіңіш ке), еріндік 
дауыссыз дыбыс.
Ж дауыссыз дыбысының үндесім түрлері
Жуан езулік түрі: Ж АҚ, Ж Ы Р т.б. 
(20-1-
сурет)
Жасалымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек озара 
жайылыңқы жуысады (2-3), жасалу орнына қарай 
тіл ұшы; тіл ауыз қуысында кейін шегініп жатады 
(8), тілдің ж аты сы н а қарай кейінді; дауыс 
желбезегі жартылай тербеледі (5-3), желбезек 
қаты сы на қарай тербеліңкі; ерін жазылып (езу 
тартып) барып (1-3) жасалады, ерін қатысына 
қарай езулік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек озара 
босаң жуысады, жуысым күш іне қарай босаң 
жуысыңқы; ауыз қуысы үлкейіп, көмей қуысы 
кішірейеді, үстеме жасалым орнына қарай көмей 
қуысты дыбыс болып табылады.
Е стілім і: 
тіл ұш ы м ен қы зы л и е к тің
жуысымы босаң леппен аяқталады , жуысым 
бітім іне қарай б о саң леп ті; дуы ссы з ы зы ң 
дыбысталады, үн қаты сы на қарай ұяң; әуез 
қатысына қарай жуан және езу әуезді дыбыс 
болып табылады.
Ж жуан езулік түрінің айырым белгілері
Жасалым белгілері: 
тіл ұшы, жайылы ңқы 
ж уы сы ңқы , кейінді, тербеліңкі (ұяң), езулік 
дауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері: 
босаң жуысыңқы, комей 
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: 
босаң лепті, ұяң (ызың), 
жуан, езу әуезді дауыссы з дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: 
тіл ұшы, жайылыңқы 
жуысыңқы, ұяң, кейінді (жуан), езулікдауыссыз 
дыбыс.
Ж іңіш ке езулік түрі: Ж ІЛ ІК , Ж ЕЗ т.б. 
(20-
2- сурет)
Ж асалымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара
жайылыңқы жуысады (2-3), жасалу орнына қарай


48
ФОНЕТИКА
тіл ұшы; тіл ауыз қуысында ілгері итініп жатады 
(6), тілдің ж аты сы на қарай ілгерінді; дауыс 
желбезегі жартылай тербеледі (5-3), желбезек 
қаты сы на қарай тербеліңкі; ерін жазылып (езу 
тартып) барып (1-3) жасалады, ерін қаты сы на 
қарай езулік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ұшы мен қы зы л иек өзара 
босаң жуысады, жуысым күш іне қарай босаң 
жуысыңқы; ауыз қуысы кішірейіп, көмей қуысы 
үлкейеді, үстеме жасалым орны на қарай ауыз 
қуысты дыбыс болып табылады.
Е стіл ім і: 
тіл ұш ы м ен қ ы з ы л и е к т ің
жуы сы мы босаң леппен аяқталады , жуысым 
бітім іне қарай босаң лепті; дауы ссы з ызы ң 
ды бы сталады , үн қаты сы на қарай ұяң; әуез 
қаты сы на қарай жіңіш ке және езу әуезді дыбыс 
болып табылады.
Ж 1 жіңішке езулік түрінін айьтрым белгілері


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет