П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет66/497
Дата14.10.2023
өлшемі38,54 Mb.
#113886
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   497
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ДЫБЫСТАРЫ
47
(8), тілд ің ж аты сы н а қарай кей ін ді; дауы с 
желбезегі жарты лай тербеледі (5-3), желбезек 
қаты сы на қарай тербеліңкі; ерін дөңгеленіп 
(сүйірленіп) барып (1-2) жасалады, ерін қатысына 
қарай еріндік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
босаң жуысады, жуысым күшіне қарай босаң 
жуысыңқы; ауыз қуысы үлкейіп, көмей қуысы 
кішірейеді, үстеме жасалым орнына қарай көмей 
қуысты дыбыс болып табылады.
Е стіл ім і: 
тіл ұш ы м ен қ ы зы л и е к т ің
жуысымы босаң леппен аяқталады , жуысым 
бітіміне қарай б осаң лепті; дауы ссы з ы зы ң 
ды бы сталады , үн қаты сы на қарай ұяң; әуез 
қаты сы на қарай жуан және ерін әуезді дыбыс 
болып табылады.
3° жуан еріндік түрінің айырым белгілері
Ж асалы м белгілері: 
тіл ұш ы , ж и н а қ ы
ж уы сы ңқы, кейінді, тербеліңкі (ұяң), еріндік 
дауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері: 
босаң жуысыңқы, көмей 
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: 
босаң лепті, ұяң (ы зы ң), 
жуан, ерін әуезді дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: 
тіл ұш ы, ж и н ақы
жуысыңқы, ұяң, кейінді (жуан), еріндік дауыссыз 
дыбыс.
Ж іңіш ке еріндіктүрі: КҮЗ, К Ө З т .б
.(1 9 -4 -
сурет)
Жасалымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек озара 
ж инақы жуысады (2-2), жасалу орны на қарай 
тіл ұшы; тіл ауыз қуысында ілгері итініп жатады 
(6), тілдің ж аты сы на қарай ілгерінді; дауыс 
желбезегі жартылай тербеледі (5-3), желбезек 
қаты сы на қарай тербеліңкі; ерін дөңгеленіп 
(сүйірленіп) барып (1-2) жасалады, ерін қатысына 
қарай еріндік дыбыс болып табылады.
Айтылымы: 
тіл ұшы мен қызыл иек өзара 
босаң жуысады, жуысым күшіне қарай босаң 
жуысыңқы; ауыз қуысы кішірейіп, көмей қуысы 
үлкейеді, үстеме жасалым орнына қарай ауыз 
қуысты дыбыс болып табылады.
Е стілім і: 
тіл ұш ы мен қ ы зы л и е к т ің
жуысымы босаң леппен аяқталады , жуысым 
бітіміне қарай босаң легіті; дауы ссы з ы зы ң 
дыбысталады, үн қаты сы на қарай ұяң; әуез 
қатысына қарай жіңішке және ерін әуезді дыбыс 
болып табылады.
З 10 жіңішке еріндік түрінің айырым белгілері


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   62   63   64   65   66   67   68   69   ...   497




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет