часть современного урока физики. Обычно, изучая тот или иной прибор, учитель демонстрирует его,
рассказывает принцип действия, используя при этом модель или схему. Но часто учащиеся
испытывают трудности, пытаясь представить всю цепь физических процессов, обеспечивающих
работу данного прибора. В частности компьютерная программа позволяет « собрать» прибор из
отдельных деталей, воспроизвести в динамике с оптимальной скоростью процесс, лежащий в основе
принципа его действия. При этом возможно многократное «прокручивание» мультипликации.
Огромный выбор цифровых образовательных ресурсов позволяет учителю выбрать
программное обеспечение для реализации любых образовательных задач. Компьютерные программы
по физике очень разнообразны: источники дополнительной информации; демонстрации; тренажѐры;
виртуальные лаборатории; мультимедийные и интерактивные приложения; обучающие игры и
многое другое.
Информация представлена в виде подробнейшего лекционного материала, сопровождаемого
динамическими иллюстрациями, физическими опытами и контрольными заданиями. Электронный
преподаватель подробно объясняет учебный материал, сопровождая речь наглядными
динамическими иллюстрациями, выводит формулы, рисует графики, модели и схемы, разбирает
задачи, которых более 1000, отвечает на вопросы.
1.Мультимедийное пособие по физике «Библиотека наглядных пособий»
Содержит данный курс иллюстрации, видеофрагменты, анимации. Включены справочные
материалы, основные формулы по физике и математике, таблицы.
2.Демонстрационный эксперимент.
Основной упор делается на автоматизированные системы обработки и представления
экспериментальных данных разработанные и выпускаемые лабораторией L-micro, куда входят
комплекты: «механика», «молекулярная физика и термодинамика», «электричество», «оптика».
Активное внедрение в учебный процесс современного оборудования для школьного физического
эксперимента всегда позитивно воспринимается и учителем и учениками.
В результате учитель получает дополнительные возможности для поддержания и направления
развития личности студента, творческого поиска и организации их совместной работы, разработки и
выбора наилучших вариантов учебных программ. Учитель становится основным поставщиком
предметных целей обучения с учѐтом неоднородности и значимости физики. Информационно-
коммуникационные технологии освобождают учителя от изложения значительной части учебного
материала и рутинных операций, связанных с отработкой умений и навыков.
Бесспорно, что использование компьютера, разнообразных мультимедийных средств, сети
Интернета на уроках оправдано, прежде всего в тех случаях, в которых это обеспечивает
существенное преимущество по сравнению с традиционными формами обучения.
Однако надо учитывать, что большое разнообразие может пойти только во вред, если учитель
не будет учитывать особенности своей личной технологии обучения, особенностей конкретного
класса и отдельных студентов.
200
В рамках одного урока невозможно и нельзя использовать все ресурсы и возможности
информационно-коммуникационных технологий, важна система их внедрения в обучение. Эту
систему может и должен построить каждый учитель самостоятельно и тогда современный урок будет
более эффективным и деятельным, повысит интерес учащихся к предмету и положительно отразится
на качестве обучения.
Список литературы:
1.Б.К.Махатов, М.Н.Аширматова, P.M.Абдуллабекова «Лекарственные растения Казахстана,
обладающие профилактическими и противовоспалительными свойствами». 2000ж.
2.Куприн А.И. Суламифь. Ярославль: Верхне-Волжское книжное изд-во, 1993, 416 с.
Аннотация. Мақала қазіргі заманауи физика сабағына арналған. Мұнда физиканы оқутуда заманауи
ақпараттық технологиялар және ресурстар, цифрлық ӛлшеуіш компьютерді қолдану қабілеттілігі
қарастырылады. Ақпараттық-коммуникациялық технологияның (АКТ) қолданысының мақсаттары
сабақтарда негізделеді және оның артықшылықтары сабақтың дәстүрлі әдістерімен кӛрсетілуі.
Қазіргі уақытта физикадан кіріктірілген сабақтарды ұйымдастыру, заманауи оқу құралдарын қолдану
үлкен тиімділікті береді.
Annotation. Article is about a modern lesson of physics. It is necessary to use a computer, digital
equipment, modern information techniques and resources in teaching physics. Justification the purpose of the
application of information and communication technologies (ICT) in the classroom and their advantages
compared to traditional methods of the lesson. Especially great effect in today's lesson today give integrated
lessons of physics and ICT, and uses the most modern training facilities.
ӘОЖ 378.853:004
ЖАҢА АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР – БІЛІМ БЕРУ КЕҢІСТІГІНДЕ
Қ.А. Атишева, С. Ханазаров, А.Н. Аманбаева
Жамбыл гуманитарлық-техникалық университеті, Тараз қ.
ХХІ ғасыр – ӛткен «индустрияландыру дәуірімен» салыстырғанда, «ақпараттандыру ғасыры»
деп аталады. Бұл дегеніміз – жаңа әлемдік кӛшбасшылар ретінде, кӛбірек кӛмір немесе
автомобильдер ӛндіретін мемлекеттер емес, жаңа ғылыми технологияларды дамытатын елдер
есептеледі деген сӛз.
Сондай-ақ бұл ең маңызды ӛнім ақпарат болып табылады деген сӛз, және қай елдің тұрғындары
жақсы білім мен ақпаратқа оңай қол жеткізе алса, сол ел ғана алдыңғы қатарға шыға алады дегенді
білдіреді. Сондықтан да Елбасы Н. Ә. Назарбаевтың «ұлттың бәсекеге қабілеттілігі бірінші кезекте
оның білім деңгейімен анықталады» деген байламы оқу орындарына зор мақсаттар мен міндеттер
жүктейтіні белгілі.
Жаңа ақпараттық технология ресурстарына мультимедиялық технологиясы жатады.
Мультимедия технологиясы білім беру іс-әрекетінің әр түрлі салаларына күн сайын барынша еніп
жатыр. Қоғамды жаппай ақпараттандыруға байланысты сыртқы фактор да, білім беруді
ақпараттандырудың мемлекеттік және мемлекетаралық бағдарламалардың қабылдануымен, білім
беру мекемелеріндегі қазіргі заманғы компьютерлік техника мен бағдарламалық жасақтаманың
таралуымен, барған сайын кӛптеген мектеп оқытушыларына ақпараттандырудың қажетті
тәжірибелерінің пайда болуымен байланысты ішкі факторлар да мүмкіндік туғызады. Кӛптеген
жағдайларда мультимедиа құралдарын пайдалану педагогтардың еңбегін қарқынды етуге, сондай – ақ
мектеп оқушыларын оқытудың тиімділігіне оң ықпал етеді. Сонымен қатар кез келген тәжірибелі
оқытушылар ақпараттық технологияны енгізудің жеткілікті жиі оң әсерінің аясында, кӛптеген
жағдайларда мультимедиа құралдарын пайдалану оқытудың тиімділігін ешқандай арттырмайтынын,
ал кейбір жағдайда мұндай пайдаланудың кері әсері болатынын растай алады.
Оқытуды ақпараттандырудың орынды және ақтық проблемаларының шешімі кешенді түрде
және барлық жерде жаппай жүзеге асырылуы тиіс. Білім беруде ақпараттық – телекоммуникациялық
технологияларды пайдаланудың оң аспектілері жеткілікті кӛп (оның қатарына, әрине, мультимедиа
да жатады). Негізгі аспектілер ретінде мыналарды бӛле-жара айтуға болады:
- білім мазмұнына таңдау мен қалыптастырудың әдістері мен технологияларын жетілдіру;
201
- информатика мен ақпараттық технологиялармен байланысты жаңа мамандан-дырылған оқу
пәндері мен оқыту бағыттарын енгізу;
- информатикамен байланысты емес дәстүрлі мектеп пәндерінің кӛпшілігінің оқыту жүйесіне
ӛзгертулер кірістіру;
- қосымша құлшыныс механизмдерін пайдалана отырып, оқытуды даралау мен саралау есебінен
мектептегі оқытудың тиімділігін арттыру;
- оқыту процесінде ӛзара әрекеттің жаңа формасын ұйымдастыру;
- мектеп оқушылары мен мұғалімнің іс-әрекеттерінің мазмұны мен сипатын ӛзгерту;
- жалпы орта білім беру жүйесін басқару механизмін жетілдіру.
Теріс аспектілерінің қатарына әлеуметтік байланыстың ұюын, әлеуметтік ӛзара әрекет пен
қарым-қатынастың кемуін, оқулық бетінде немесе дисплей экранында білімді ұсынудың таңбалық
формасынан таңбалық жүйелерді ұйымдастыру логикасынан ерекше логикасы бар практикалық
әрекеттер жүйесіне ӛтудің қиындықтары жатады. Мультимедиа технологияларын жаппай қолдану
жағдайында мұғалімдер мен оқушылар қазіргі заманғы мультимедиа мен телекоммуникациялық
құралдар қол жеткізетін ақпараттың үлкен кӛлемін пайдалануға қабілетсіз болып шығады. Ақпаратты
ұсынудың күрделі тәсілдері оқушылардың назарын оқып білуге лайықты материалдардан басқаға
аударады. Егерде оқушыларға бір мезгілде ақпараттың әр түрлі типін қатар кӛрсететін болса, онда
оның назары ақпараттың бір типінен екінші типіне ауысып, маңызды ақпаратты жіберіп алатынын
есте сақтау керек, ал ақпараттандыру құралдарын пайдалану кӛбінесе мектеп оқушыларын нақты
тәжірибелерді ӛз қолымен жасау мүмкіндігінен айырады. Жеке тұлғаландыру оқытушы мен
оқытушының, оқушылардың бір бірімен бетпе-бет қарым-қатынас жасауын шектейді де оларға
компьютермен сұқбаттасу түріндегі қарым-қатынасты ұсынады. Оқушы кәсіби тілде сұқбаттық
қарым-қатынастың, ойын қалыптастыру мен тұжырымдаудың жеткілікті практикасын ала алмайды.
Ақырында , компьютерлік техниканы шамадан тыс және қажетсіз пайдалану білім беру процесінің
барлық қатысушылардың денсаулықтарына теріс әсер етеді. Аталған проблемалар мен қарама-
қайшылықтар оқытуда мультимедиа құралдарын пайдалану неғұрылым кӛп болса, ол солғұрылым
жақсы қағидасы бойынша орта білім беру жүйесінің тиімділігін нақты арттыруға жеткізе
алмайтындығы туралы айтады. Сондықтан білім беретін мультимедиа ресурстарын пайдалануда
педагогтардың ақылға қонымды да айқын кӛзқарастарын қалыптастыруда және мультимедиа
ресурстарын әзірлеу кезінде әрбір автор ескеруі тиіс мультимедиа ресурстары мен құралдарын
пайдаланудың осы уақытқа дейін анықталған артықшылықтары мен кемшіліктерінің салыстырмалы
мәліметтер кӛп.
Қазіргі заман талабы – оқытудың жаңа технологияларын меңгеру. Оқытудың жаңа
технологияларының бірі – ақпараттық технология. Ақпараттандыру технологиясының дамуы
кезеңінде осы заманға сай білімді, әрі білікті жұмысшы мамандарын даярлау оқытушының басты
міндеті болып табылады. Қоғамдағы ақпараттандыру процестерінің қарқынды дамуы жан-жақты,
жаңа технологияны меңгерген жеке тұлға қалыптастыруды талап етеді.
Білім беру реформасы – Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге
мүмкіндік беретін аса маңызды құралдардың бірі.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың «Жаңа әлемдегі жаңа
Қазақстан» атты Қазақстан халқына Жолдауында «Осы заманғы білім беру мен кәсіптік қайта
даярлау, «парасатты экономиканың» негіздерін қалыптастыру, жаңа технологияларды, идеялар мен
кӛзқарастарды пайдалану, инновациялық экономиканы дамыту қажет. Білім беру реформасы
табысының басты ӛлшемі – тиісті білім мен білік алған еліміздің кез келген азаматы әлемнің кез
келген елінде қажетке жарайтын маман болатындай деңгейге кӛтерілу болып табылады» делінген.
Сонымен қатар бүкіл еліміз бойынша әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін
кӛрсетуге қол жеткізу, On-line тәсілінде оқыту тәжірибесін дамытып, елімізде оқу теледидарын құру,
оқу жоспарларына жаратылыстану ғылымдары бойынша, бірінші кезекте, математика мен
ақпараттандырудан қосымша сағаттар немесе пәндер енгізу қажеттігін баса айтты.
Бүгінгі күннің басты талабы еңбек нарығы мен қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыруда
кәсіптік білім берудің беделі артып отыр. Осы мақсатта 2008 жылы Қазақстан Республикасында
техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың 2008 – 2012 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламасы әзірленді. Оның мақсаты - техникалық және кәсіптік білім беру жүйесін қайта
ұйымдастыру, бәсекеге қабілетті дағдылары бар және білім алуды жалғастыру үшін жеткілікті
әлеуеті бар экономика салалары мен жұмыс берушілерді техникалық және қызмет кӛрсету еңбегінің
білікті мамандарымен қамтамасыз ету.
202
Дамыған елдердегі білім беру жүйесінде ерекше маңызды мәселелердің бірі – оқытуды
ақпараттандыру, яғни оқу үрдісінде ақпараттық технологияларды пайдалану. Қазіргі таңда елімізде
білім беру жүйесінде жаңашылдық қатарына ақпараттық кеңістікті қүру енгізілді. Ақпараттандыру
жағдайында оқушылар меңгеруге тиісті білім, білік, дағдының кӛлемі күннен күнге артып, мазмұны
ӛзгеріп отыр. Білім беру саласында ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы білімнің сапасын
арттыру, білім беру үрдісін интенсификациялау мен модернизациялаудың тиімді тәсілдері
іздестірілуде.
Кәсіптік білім беруде ақпараттық технологияларды пайдалану мен оқушылардың ақпараттық
құзіреттілігін қалыптастыру қазіргі заман талабына сай ақпараттық технологияларды, электрондық
оқулықтарды және Интернет ресурстарды пайдалану оқушының білім беру үрдісінде шығармашылық
қабілетін дамытуға мүмкіндік береді.
Үшінші мыңжылдық кезінде қоғамның даму кӛрсеткіші ретінде ақпараттық қоғамға ӛту ісі
алынады да, ал оның ең анықтаушы ролін ақпарат түсінігі атқарады. Ақпаратта жинау, сақтау, ӛңдеу
және тарату тәсілдері мен құралдары динамикалық түрде ӛзгеріске ұшырап, солар арқылы қоғамның
инфрақұрылымы қалыптаса бастады.
«Қазіргі заманда болашақ жұмысшы мамандарды ақпараттық технологиямен байланысты
әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру ӛте қажет» деп, Елбасы атап кӛрсеткендей жас
ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны оқу үрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін
арттырудың маңызы зор
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. «Информатика негіздері» журналы №1, 2010 жыл.
2. Бӛрібаев Б, Балапанов Е. Жаңа ақпараттық технологиялар. – Алматы, 2001.
3. Информационные технологии. – Москва, 2005.
Аннотация. В данной статье рассматривается использование профессиональной образовании
информационной технологии для учеников сегодняшнего поколения, для того чтобы ученики
использовали электронные учебники, интернет ресурсы и при этом развивали творческую
способность.
Annotation. This article discusses the use of information technology professional education for the students
of today's generation, to students used electronic books, online resources, and thus develop creative ability.
203
ГЕОГРАФИЯ, БИОЛОГИЯ,
ХИМИЯ, ЭКОЛОГИЯ
УДК 371.311:54
МЕТОДИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ПРЕПОДАВАНИЯ ХИМИИ
В КЛАССАХ НЕХИМИЧЕСКОГО ПРОФИЛЯ
М. Айдарова, Р.Б. Жарлыкапова
Таразский государственный педагогический институт, г. Тараз
Реализация профильной дифференциации обучения в старших классах является одной из
наиболее актуальных проблем, стоящих перед школой и современной методической наукой. При
этом возникает необходимость выявления особенностей содержания, форм и методов обучения
химии не только в тех профилях, где химия является основным (профильным) учебным предметом,
но и в тех классах, где химия входит в блок базовых общеобразовательных учебных предметов.
Такие классы химики-методисты часто условно называют «классами нехимического профиля». Сюда
прежде всего относятся классы гуманитарного и социально-экономического профиля.
В данной статье выделяется и обосновывается основные методические подходы к обучению
химии в этих классах. Курс химии в гуманитарных классах должен быть направлен на раскрытие
роли химии как части общей культуры человека, он призван обеспечить учащихся - гуманитариев
необходимым запасом химических знаний, позволяющим им ориентироваться в общественно
значимых проблемах, связанных с химией.
В школьном курсе химии для гуманитарных классов химическое содержание должно
интегрироваться с материалом гуманитарных дисциплин (история, литература, языкознание,
изобразительное искусство, музыка), т. к. это усиливает воздействие на эмоциональную сферу
учащихся - гуманитариев и пробуждает интерес к химической науке. [1]
Использование на уроках химии литературных произведений и поэзии, увязывая их с
материалом темы, вводит учащихся в мир высоких чувств, воспитывает способность понимать и
ценить прекрасное.
Например, при изучении свойств алмаза можно привести отрывок из повести А.И.Куприна
«Суламифь» и предложить учащимся разделить истинные и мифические свойства алмаза.
«…Царь Соломон любил украшать свою возлюбленную драгоценностями… Суламифь
заслушивалась его, когда он рассказывал о внутренней природе камней, о их волшебных свойствах и
таинственных значениях. Царь всех камней – камень Шамир. Греки называют его Адамас, что значит
– неодолимый. Он крепче всех веществ на свете… Это свет солнца, сгустившийся в земле и
охлажденный временем. Полюбуйся, Суламифь, он играет всеми цветами, но сам остается
прозрачным, точно капля воды. Он сияет в темноте ночи, но даже днем теряет свой цвет на руке
убийцы. Шамир привязывают к руке женщины, которая мучится тяжелыми родами, и его также
надевают воины на левую руку, отправляясь в бой. Тот, кто носит Шамир, – угоден царям и не боится
злых духов. Шамир сгоняет пестрый цвет с лица, очищает дыхание, дает спокойный сон лунатикам и
отпотевает от близкого соседства с ядом…».[2]
Для учащихся, занимающихся углубленным изучением языков, очень важно установление
межпредметных связей химии с лексикой русского языка. Поэтому нужно знакомить их с
метафорическим употреблением химических терминов, с синонимическими рядами названий,
используемыми не только в учебной и научной литературе, но и в бытовой лексике.
Например, в химии часто используются метафорические названия: «водяная баня», «оловянная
чума», «веселящий газ», «лисий хвост» и др.
Межпредметные связи химии, истории и искусства способствуют повышению у учащихся -
гуманитариев интереса к химической науке.
Представляется полезным показать в школьном курсе роль химии в развитии живописи,
скульптуры, архитектуры и декоративно-прикладного искусства. Ведь именно благодаря накоплению
знаний о свойствах веществ и приемах их обработки человеку еще в древности удалось создать
керамику, стекло, разнообразные сплавы и материалы, из которых делали не только бытовые
предметы и орудия труда, но и великолепные вещи, украшавшие жизнь людей.
204
Раскрывая взаимосвязи химии и истории, важно обратить внимание учащихся на роль
химических знаний на разных этапах истории развития человеческого общества, показать различные
области применения одних и тех же веществ у разных народов и т.д.
Например, при изучении сульфидов можно рассказать учащимся - гуманитариям о киновари,
которая была известна еще в глубокой древности. За ярко-красный цвет индейцы называли ее
«кровью дракона». В Древней Руси киноварь была одной из самых распространенных минеральных
красок: переписчики книг рисовали ею заставки.
Киноварь вошла и в историю косметики. Древние египтянки использовали ее в качестве румян.
Инки Южной Америки киноварью подводили глаза. Правда, делалось это один раз в жизни – в день
бракосочетания. В Китае ее применяли для придания различным кондитерским изделиям более
красивого и аппетитного вида. [3]
Большое внимание на уроках химии следует уделять формированию экологической культуры
учащихся - гуманитариев. Необходимо, чтобы учащиеся-гуманитарии осознавали, что химия не
является главной виновницей экологических проблем, ведь именно ей принадлежит одна из ведущих
функций в решении проблемы охраны окружающей среды.
Важным требованием к содержанию школьного курса химии для учащихся-гуманитариев
должна стать его практическая направленность. Надо разъяснить учащимся, что знание химических
свойств наиболее распространенных веществ можно использовать в повседневной жизни при
решении практических задач в быту и на производстве.
В гуманитарном классе, как и в классах других профилей, химический эксперимент является
одним из ведущих методов обучения химии. В связи с этим можно выделить ряд требований к
отбору опытов по химии для учащихся-гуманитариев, которые должны:
1) быть эффектными и способствовать формированию интереса к изучаемому материалу
(растворение аммиака в воде – «Фонтан»);
2) моделировать процессы, происходящие в природе (выделение кислорода при фотосинтезе),
или имитировать возможные последствия «экологических бед» (сжигание серы – кислотный дождь);
3) показывать практическую значимость отдельных веществ, их химические и физические
свойства (испытание рН слюны, растворов сока лимона, яблока и т.д.);
4) позволять воспроизвести химический эксперимент на основе исторического материала
(горение сухого фосфора в закрытой колбе, К.В. Шееле).
Большую роль при проведении химического эксперимента в гуманитарных классах может
сыграть использование учителем соответствующего культурологического экскурса исторической,
экологической и практической направленности.
Например, исторический экскурс к опыту «Реакция серебряного зеркала»
Зеркала появились задолго до нашей эры. Сначала ими служили отполированные до блеска
металлические пластинки из золота, серебра, меди и бронзы. Начало изготовлению зеркал
современного типа (на стекле) положил в 1858 г. немецкий химик Юстус Либих. Обезжирив
раствором соды внутреннюю поверхность колбы, Либих промыл ее водой, этиловым спиртом и
диэтиловым эфиром, а затем налил туда несколько миллилитров 40%-го раствора формальдегида
(HCНО). Добавив затем аммиачный раствор оксида серебра (Ag
2
O), Либих осторожно нагрел колбу.
Через несколько минут она стала зеркальной. Позднее вместо формалина Либих стал использовать
для получения серебряного зеркала 10%-й раствор глюкозы (С
6
Н
12
О
6
).
Реакции, вызывающие образование серебряного зеркала, позднее стали использовать для
обнаружения в растворе веществ, содержащих альдегидные группы (глюкозы, альдегидов и др.).
Проведя реакцию серебряного зеркала и можно доказать, что в пробирке находится раствор
глюкозы:
Таким образом, при обучении химии на базовом уровне в классах гуманитарного профиля
целесообразно организовывать такие виды деятельности, как самостоятельная работа с текстом,
составление обобщающих таблиц, описание свойств веществ и химических процессов по
определенному плану, написание рефератов, творческих работ, позволяющих на химической базе
205
объединить знания физики, биологии, географии, экологии в единое понимание естественного мира,
показать роль химии в нехимической сфере человеческой деятельности. Поскольку одночасовой курс
химии не предполагает большого числа лабораторных опытов и практических работ, то химические
свойства веществ желательно рассматривать с учетом их практического применения.
Химический эксперимент необходимо направить на развитие у "учеников - гуманитариев"
навыков самостоятельной работы с лабораторным оборудованием, приборами и приспособлениями,
умений выполнить, а затем проанализировать химический опыт, описать и объяснить наблюдаемые
химические явления.
При прохождении педагогической практики в классах гуманитарного направления с учетом
специфики учащихся, были активно использованы такие методы как: технология проблемного
обучения, игровые методы обучения. То есть применение описанных технологий придает урокам
химии особую привлекательность, является одним из способов развития познавательных и
творческих интересов учащихся гуманитарного профиля к химии как к науке, а также способствует
активации мыслительной деятельности учащихся.
Достарыңызбен бөлісу: |